891 matches
-
de mai sus (cu colective și cu neconcordanțe de gen), dacă vrem să păstrăm distincția CONCORD - INDEX și generalizarea că acordul predicativ se face pe baza trăsăturilor INDEX, trebuie să explicăm de ce acordul extern grupului nominal nu se face semantic, referențial. Pentru exemplele de la (41), se poate păstra ipoteza CONCORD - INDEX dacă adoptăm ipoteza că adjectivul predicativ și participiul din structura pasivului se acordă tot CONCORD, nu INDEX. S-ar unifica astfel acordul adjectivului din poziții interne grupului nominal cu cel
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
doar la anumite limbi (ca engleza, sârbo-croata etc.). Dar, în acest caz, ipoteza CONCORD - INDEX își pierde din puterea explicativă. Doar distincția între cele două seturi de trăsături și observația bazată pe câteva limbi că acordul predicativ este de tip referențial nu este suficientă pentru a explica acordul predominant formal al substantivelor cu neconcordanțe între formă și sens din limbi ca româna. Totuși, există și în română anumite substantive care admit un acord hibrid. Este vorba de anumite substantive cu sens
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
și persoană și trăsături formale de gen și număr: (44) mei - număr refererențial singular; persoana I; numărul formal plural; genul formal masculin Trăsăturile formale sunt implicate în acordul cu substantivul (copiii mei). Astfel, posesivul ar două trăsături de număr, una referențială și una formală, valuată prin acord. 5.5. Ipoteza morfologiei postsintactice Bobaljik (2008) susține că acordul trebuie să fie conceput în afara unei configurații sintactice. El ar ține de componenta care interpretează structura sintactică, adică de morfologie, și nu de componenta
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
a acordului pronumelor anaforice, poate fi menționat faptul că frecvent acordul pronumelor personal cu antecedent nominal se face pe baze semantice, nu formale. Acest lucru este determinat de faptul că trăsăturile de gen și număr ale pronumelui sunt de tip referențial: (47) a. [Daniela] Buruianăi a declarat că va da în judecată statul [...]. Potrivit deputatuluii, instanța a găsit-oi vinovată de calomnie [...]. Eai a susținut că sentința a fost dată la comanda politică a lui Traian Băsescu [...]. (infolegal.ro, 2008). b
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
sau tare se corelează cu morfologia. De ce este această diferență între flexiunea pronominală și cea adjectivală a pronumelor? Determinantul tare are o valoare pronominală, deoarece el are rolul de a selecta o entitate (denotată de substantiv), deci are o valoare referențială. Determinantul slab nu introduce o nouă entitate în discurs (acesta este rolul determinantului tare), ci precizează suplimentar referința acestuia. Se observă că forma de feminin singular celeilalte are două desinențe diferite pentru G/D: desinența -ei la primul element și
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
mele - pronumele posesiv mele marchează genul (feminin), numărul (singular), cazul (dativ sau genitiv) și persoana (I), iar nominalul-centru marchează genul (feminin), numărul (singular) și cazul (dativ sau genitiv); acordul se face în gen, număr și caz, iar persoana este inerentă, referențială. 2.3.1. Pronumele posesiv Posesivul are trăsături de gen, număr, persoană și caz (ex. mea - feminin, singular, persoana I, N/Ac; mele - feminin, singular, persoana I, G/D; tăi - masculin, plural, persoana a II-a, toate cazurile). Trăsăturile de
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
Ac; mele - feminin, singular, persoana I, G/D; tăi - masculin, plural, persoana a II-a, toate cazurile). Trăsăturile de gen și număr variază în funcție de trăsăturile nominalului cu care se acordă posesivul (casa mea, copiii tăi). Trăsătura de persoană este întotdeauna referențială, interpretabilă, ea nu se verifică prin raportare la un nominal. În general, statutul de adjectiv sau de pronume al formelor care pot avea ambele valori diferă în funcție de sursa trăsăturilor phi. Dacă o formă își verifică trăsăturile prin raportare la un
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
deoarece ele nu se află într-o configurație sintactică specifică acordului. În limba română, formele de posesiv au și comportament adjectival, și comportament pronominal. O parte dintre trăsăturile lor sunt contextuale, formale (genul, numărul, cazul), iar una dintre ele este referențială, interpretabilă (persoana). Generalizarea lui Lehmann, referitoare la acordul în caz și în persoană în interiorul unui grup nominal, nu este încălcată de posesiv, deoarece acesta nu se acordă în persoană cu substantivul. Un alt aspect interesant pentru acord privește alternanța dintre
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
referent fie masculin, fie feminin: fotomodel, manechin, star; (v) substantive cu genul formal feminin sau neutru, care desemnează colectivități cu referenți feminini și masculini: populație, lume, colectiv, guvern etc. Aceste substantive prezintă și neconcordanță de număr (numărul formal: singular, numărul referențial: plural). Substantivele [-Animat] au un gen formal bazat pe caracteristicile fonologice (terminația substantivului), genul lor natural fiind neutrul (genul inanimatelor). În general, substantivele cu o neconcordanță între genul formal și cel referențial impun adjectivului acordul pe baza trăsăturilor formale. Acordul
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
cel semantic, atât al determinanților, cât și al adjectivelor. Substantivul babysitter, care poate avea referenți masculini sau feminini 29, are și o varianta colocvială adaptată sistemului morfologic românesc, cu sufixul moțional -ă. Forma neadaptată morfologic babysitter se poate acorda fie referențial, fie formal, însă forma cu sufixul moțional -ă, încadrată morfologic la genul feminin, nu se poate acorda decât formal: (30) a. Maria e o babysitter bună. - acord referențial b. Maria e un babysitter bun. - acord formal c. Caut babysitteră. (www
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
cu sufixul moțional -ă. Forma neadaptată morfologic babysitter se poate acorda fie referențial, fie formal, însă forma cu sufixul moțional -ă, încadrată morfologic la genul feminin, nu se poate acorda decât formal: (30) a. Maria e o babysitter bună. - acord referențial b. Maria e un babysitter bun. - acord formal c. Caut babysitteră. (www.roportal.ro/anunturi) d. babysitteră bună / *babysitteră bun Pentru o serie de substantive cu genul formal masculin (ca ministru, doctor) s-au creat, în limbajul standard sau în
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
adjectiv (acordat formal cu substantivul, conform regulilor gramaticale ale limbii române), la care se atașează determinantul, acordat semantic: [un [slugă umilă]]. Faptul că determinantul (proclitic) se poate acorda semantic este legat de rolul semantic al acestuia: determinantul are o valoare referențială, de a introduce o entitate în discurs, al cărei conținut semantic este precizat de substantiv. Având o valoare referențială puternică, el poate realiza un acord impus de caracteristicile referentului (deci acord semantic), nu de caracteristicile formale ale substantivului. Determinantul definit
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
slugă umilă]]. Faptul că determinantul (proclitic) se poate acorda semantic este legat de rolul semantic al acestuia: determinantul are o valoare referențială, de a introduce o entitate în discurs, al cărei conținut semantic este precizat de substantiv. Având o valoare referențială puternică, el poate realiza un acord impus de caracteristicile referentului (deci acord semantic), nu de caracteristicile formale ale substantivului. Determinantul definit nu se poate acorda semantic, din cauză că este atașat enclitic substantivului, fuzionând fonetic cu acesta. Exemplele cu acord semantic al
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
o sută, o mie, un milion, un miliard b. suta, mia, milionul, miliardul c. niște/câteva sute, niște/câteva mii, niște/câteva milioane, niște/câteva miliarde d. sutele, miile, milioanele, miliardele Spre deosebire de substantiv, numeralele sută, mie, milion nu au independență referențială, având rol de cuantificare asupra unor entități, nu de numire a unor entități. De obicei, ele sunt urmate de substantive la plural, precedate de prepoziția de. Ponderea semantică mai mare o are substantivul la plural, ceea ce se vede prin acord
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
lui Ion și a lui Dan au fost înregistrate la Registrul Comerțului. - lectură bireferențială Al poate introduce un nou referent în discurs sau poate relua referentul introdus anterior. În general, există două tipuri de reluări anaforice - cele care marchează continuitatea referențială (reiau același referent) și cele care reiau doar conceptul antecedentului, introducând un nou referent în discurs 36: (95) a. Ion și-a înregistrat firma în noiembrie, iar Dan și-a înregistrat-o în decembrie. - pronumele personal clitic o reia conceptul
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
a. o armată de furnici (utilizare metaforică) b. Pe litoralul ăsta sunt o armată de manageri. (M. Tatulici, Realitatea TV, 2007) Diferențele dintre aceste trei clase de substantive colective se stabilesc pe baza câtorva criterii sintactice și semantice: (i) independența referențială Colectivele din clasa A sunt independente referențial, spre deosebire de cele din clasele B și C. De aici rezultă câteva caracteristici sintactice: - colectivele din clasa C trebuie să fie completate de încă un substantiv care să precizeze referentul: (26) a. o droaie
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
b. Pe litoralul ăsta sunt o armată de manageri. (M. Tatulici, Realitatea TV, 2007) Diferențele dintre aceste trei clase de substantive colective se stabilesc pe baza câtorva criterii sintactice și semantice: (i) independența referențială Colectivele din clasa A sunt independente referențial, spre deosebire de cele din clasele B și C. De aici rezultă câteva caracteristici sintactice: - colectivele din clasa C trebuie să fie completate de încă un substantiv care să precizeze referentul: (26) a. o droaie - lipsit de sens, vs. a'. o droaie
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
naționalitățile b. un guvern de liberali și conservatori (32) a. *un tineret de adolescenți și studenți b. *un brădet de brazi tineri c. *un frunziș de frunze îngălbenite (ii) posibilitatea de a apărea în poziție predicativă (criteriu legat de independența referențială) Acest criteriu separă substantivele colective non-referențiale (clasa C) de celelalte două tipuri de colective: (33) a. Aceasta este o armată. (clasa A) b. Aceasta este o haită. (clasa B) c. *Aceasta este o sumedenie. (clasa C) d. *Aceasta este o
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
și gloată (ex. Nărodul văzură Hristos în codru suind. - Diaconul Coresi, Carte cu învățătură (1581), București, 1914, apud Carabulea, 1965: 596; pentru celelalte exemple, vezi Carabulea, 1965: 596). În limba română modernă și contemporană, posibilitatea ca un substantiv colectiv plin referențial să impună acordul semantic, la plural, s-a limitat la situațiile când colectivul face parte dintr-o sintagmă partitivă. Reducerea acordului semantic poate fi pusă în legătură cu eforturile de normare a limbii române și de creare a unei variante literare, supradialectale
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
din clasa A, puternic referențiale, impun întotdeauna acordul, iar cele din clasa C, non-referențiale, nu pot impune acordul, din cauză că nu au suficient conținut lexical, fiind doar termeni de exprimare a cantității. Substantivele din clasa B oscilează între valoarea mai puternic referențială și cea mai slab referențială. Ele participă la formarea sintagmelor pseudopartitive, prin asocierea cu un nominal construit cu prepoziția de, care precizează membrii grupului (o mulțime de copii, o haită de câini dingo). În ipostaza de cuantificator nedefinit, aflat pe
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
impun întotdeauna acordul, iar cele din clasa C, non-referențiale, nu pot impune acordul, din cauză că nu au suficient conținut lexical, fiind doar termeni de exprimare a cantității. Substantivele din clasa B oscilează între valoarea mai puternic referențială și cea mai slab referențială. Ele participă la formarea sintagmelor pseudopartitive, prin asocierea cu un nominal construit cu prepoziția de, care precizează membrii grupului (o mulțime de copii, o haită de câini dingo). În ipostaza de cuantificator nedefinit, aflat pe prima poziție într-o sintagmă
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
mai multe; toponimul Tulcea are formă de feminin, dar nu desemnează o entitate cu gen natural; toponimele București, Iași și Bălți au formă de plural, dar desemnează o singură entitate (un oraș) etc. 2.2.1. Antroponimele Antroponimele impun acordul referențial, inclusiv numele proprii provenite din substantive comune, prin conversiune (în acest caz, trăsăturile formale ale substantivului comun nu mai sunt active sintactic): (55) a. Gabi este absent. (= "Gabriel") b. Gabi este absentă. (56) a. Ionescu este absentă / *absent. (cu referire
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
Altețele Lor au plecat. Utilizarea verbului la persoana a III-a, singular, are un grad de politețe mai ridicat decât la persoana a II-a, plural. Participiul și adjectivul predicativ se pot acorda cu substantivul (deci la feminin, singular) sau referențial (masculin ori feminin): (97) a. Măria Ta este invitată la bal. - acordul în gen și număr se face cu substantivul; referentul poate fi feminin sau masculin b. Gândește că Măria Ta ești prea puternic și că niște săraci boieri nu
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
la bal. - acordul în gen și număr se face cu substantivul; referentul poate fi feminin sau masculin b. Gândește că Măria Ta ești prea puternic și că niște săraci boieri nu-ți pot strica. (C. Negruzzi, Alexandru Lăpușneanu) - acordul este referențial (referentul fiind masculin) (98) a. Fiind totodată Prinț, Colonel și Regent, sportmen și Comandor, Alteța Voastră este pururi grăbită. (Mircea Damian, "Scrisoare deschisă către A. S. R. Principele Regent Nicolae", în Cronica politică și parlamentară, www.romlit.ro) - acordul în gen și
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]
-
către A. S. R. Principele Regent Nicolae", în Cronica politică și parlamentară, www.romlit.ro) - acordul în gen și număr se face cu substantivul; din context reiese că referentul este masculin b. Alteța Voastră sunteți speranța noastră. (www.princeradu.ro) - acordul este referențial (99) Alteța Sa este invitată la bal. - propoziția este ambiguă, referentul poate fi feminin sau masculin; acordul este fie formal, cu substantivul (la feminin), fie referențial, dacă referentul este feminin. Acordul poate fi mixt, când în poziție predicativă avem un adjectiv
[Corola-publishinghouse/Science/85013_a_85799]