7,832 matches
-
sau să se distanțeze în mod deliberat de normele care guvernează utilizarea elementului narativ "persoană". "Distanțarea" trebuie înțeleasă aici în sensul originar pe care Șklovski l-a dat acestui concept atunci cînd l-a lansat 255. O narațiune cu un narator personalizat folosește în mod tradițional fie referința la persoana întîi, fie referința la persoana a treia pe parcursul unei povești. Aici așteptările cititorului, bazate în primul rînd pe experiența cu textele narative convenționale, rămîn în mod evident nesatisfăcute. O astfel de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
toate intenția de a povesti fără a inventa o poveste, este revelată sub forma unei imposibilități, inclusiv în sens naratologic. Semnificația structurală a opoziției dintre narațiunea la persoana întîi și narațiunea la persoana a treia în conjuncție cu prezența unui narator personalizat trebuie, prin urmare, să fie luată în considerare în orice prezentare sistematică a formelor narative. Faptul că Booth ignoră această opoziție cu justificarea că este "cea mai supralicitată distincție" din naratologie se dovedește a fi o greșeală. Problemele naratologiei
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
din care este narat sau perceput un anumit lucru. Diferența dintre acestea se găsește la nivelul consecințelor care derivă din alegerea punctului de vedere. Aspectul în legătură cu care persoana ne atrage atenția este identitatea sau non-identitatea spațiului în care sînt localizați naratorul și punctul său de vedere și a celui în care se află personajele. Acest lucru are implicații legate în special de baza existențială și de motivația actului narativ. Ele sînt decisive pentru problema "credibilității" lucrurilor care au fost narate. Opoziția
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
predomină într-o narațiune. Perspectiva externă predomină atunci cînd punctul de vedere din care lumea narată este percepută sau reprezentată este localizat în afara personajului principal sau la periferia întîmplărilor. Textele narative din cadrul unei situații narative auctoriale și cele cu un narator la persoana întîi periferic (Și tu vei fi țărînă, Lord Jim) intră în această categorie 261. Cum se întîmplă de obicei, în procesul clasificării anumite probleme apar în punctele de tranziție. Romanul Lord Jim al lui Conrad, cu naratorul său
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
un narator la persoana întîi periferic (Și tu vei fi țărînă, Lord Jim) intră în această categorie 261. Cum se întîmplă de obicei, în procesul clasificării anumite probleme apar în punctele de tranziție. Romanul Lord Jim al lui Conrad, cu naratorul său la persoana întîi periferic, Marlow, deja a depășit limita în direcția perspectivei externe, pentru că Jim este în mod limpede personajul principal al romanului. În Inima întunericului, totuși, naratorul la persoana întîi, Marlow, poate să fie privit într-un fel
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în punctele de tranziție. Romanul Lord Jim al lui Conrad, cu naratorul său la persoana întîi periferic, Marlow, deja a depășit limita în direcția perspectivei externe, pentru că Jim este în mod limpede personajul principal al romanului. În Inima întunericului, totuși, naratorul la persoana întîi, Marlow, poate să fie privit într-un fel ca un adevărat personaj principal. Aflîndu-se în centrul întîmplărilor, acesta domină povestea într-o măsură mai mare decît domnul Kurz. Prin urmare, perspectiva internă pare să predomine în lectura
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
liber, pot apărea într-un cadru al situației narative auctoriale. Apariția extinsă a acestui fel de pasaje poate conduce temporar la apariția unei perspective interne. Reflecțiile recurente ale eroinei din romanul Emma al lui Jane Austen ilustrează acest fenomen. Retragerea naratorului auctorial și creșterea simultană a dimensiunilor scenelor dialogate și a pasajelor cu prezentare scenică în care punctul de vedere pare să fie localizat în centrul întîmplărilor pot, la rîndul lor, să conducă la o perspectivă internă, așa cum se întîmplă în
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
The Killers (Asasinii) a lui Hemingway. Situațiile de acest gen pot depinde și de înclinația cititorului particular. Un cititor își poate orienta imaginea proprie asupra întîmplărilor narate fie în funcție de un punct de vedere imaginar de pe scena întîmplărilor, fie în funcție de vocea naratorului auctorial care încă e audibilă aici. În primul caz, acesta își imaginează întîmplările ficționale dintr-o perspectivă internă, iar în cel de-al doilea dintr-una externă. În esență, opoziția perspectivă internă perspectivă externă servește la descrierea modului în care
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
acela al perspectivei externe. Relația dintre persoane și lucruri în spațiu și observația sau descrierea lor dintr-un punct de vedere fix au semnificații sporite ca informații pentru cititor. De asemenea, limitarea cîmpului de cunoaștere sau de experiență al personajului narator și al celui reflector (punct de vedere limitat) are, la rîndul ei, importanță și semnificații sporite. Perspectiva externă, pe de altă parte, este mai strîns legată de narațiune ca artă temporală, adică relațiile spațiale dintre persoane și lucruri și limitele
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
reflector (punct de vedere limitat) are, la rîndul ei, importanță și semnificații sporite. Perspectiva externă, pe de altă parte, este mai strîns legată de narațiune ca artă temporală, adică relațiile spațiale dintre persoane și lucruri și limitele cîmpului cognitiv al naratorului nu sînt, de regulă, tematice sau rămîn subordonate schemei de tip "și apoi" care domină maniera narativă. Cu alte cuvinte, doar în cazul perspectivei interne devine perspectivizarea semnificativă din punct de vedere semiotic. Relațiile spațiale și limitarea perceptuală a cunoașterii
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
aspect important al narațiunii implicat în problema perspectivei. Această distincție prezintă rareori dificultăți în relație cu o perspectivă internă, întrucît este aplicabilă doar formei cvasi- autobiografice a narațiunii la persoana întîi. În acest caz, este echivalentă cu distincția dintre eul narator ("povestitorul") și eul care trăiește ("cunoscătorul"). Este adesea mai dificil, totuși, să trasăm o linie de demarcație între cei doi într-o narațiune dominată de perspectiva externă. Aschenbach din romanul lui Thomas Mann Moarte la Veneția este "cunoscătorul" pentru cea
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narațiune dominată de perspectiva externă. Aschenbach din romanul lui Thomas Mann Moarte la Veneția este "cunoscătorul" pentru cea mai mare parte a reprezentării lumii interioare și exterioare. Totuși, punctul său de vedere nu coincide întotdeauna cu acela al "povestitorului", al naratorului auctorial. Mai precis, aceste două viziuni sînt din ce în ce mai divergente pe parcursul narațiunii, punînd cîteva probleme dificile pentru cel interesat de interpretare. Aici trebuie inclus conceptul de "focus", pentru că acesta poate probabil să ofere un mijloc de descriere a fenomenelor de acest
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
a unui anumit aspect tematic prin intermediul perspectivei narative. De exemplu, focalizarea intensă a prezentării unei camere ghidează atenția cititorului către semnificația tematică a relațiilor spațiale dintre persoanele și lucrurile din acea cameră. Mutarea părții principale a prezentării fie către eul narator, fie către eul care trăiește într-o narațiune la persoana întîi trebuie, de asemenea, înțeleasă ca o formă de focalizare. Aceasta este evidentă și în perspectiva externă probabil în relație cu o situație narativă auctorială dacă atenția cititorului este orientată
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
cu o situație narativă auctorială dacă atenția cititorului este orientată temporar mai mult asupra procesului narativ decît asupra întîmplărilor narate. În același mod, predominanța episodică a unui personaj secundar dintr-o scenă este un fel de focalizare. Atunci cînd un narator auctorial, folosindu-se de privilegiul omniscienței, oferă o viziune interioară în spațiul gîndurilor și sentimentelor unui personaj, această tehnică este, de asemenea, o formă de focalizare. Ea este adesea folosită pentru reglarea simpatiilor cititorului față de personaje. În sfîrșit, focalizarea poate
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
distinge Genette, "focalizarea internă" (exemplul lui Genette: romanele Ambasadorii și Ce știa Maisie ale lui Henry James) corespunde perspectivei interne; celelalte două tipuri de focalizare ale lui Genette sînt "focalizarea zero" și "focalizarea externă". Cea dintîi implică omnisciența din partea unui narator auctorial, în timp ce focalizarea externă este ilustrată de povestirea Asasinii a lui Hemingway, care este prezentată în primul rînd în manieră scenică sau dramatică 265. Din punctul de vedere al lui Genette, distincția dintre " Cine vede?" și "Cine vorbește?" nu este
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
gradul lor de schematizare perspectivală are ca rezultat două tipuri de descriere: textele cu prezentare spațială în mod distinct perspectivală și textele cu prezentare spațială aperspectivală. Exemple corespunzătoare primului tip pot fi găsite în primul rînd în romanele în care naratorul se limitează îndeosebi la o descriere obiectivă a cadrului unei scene. Atunci cînd o asemenea abordare este executată foarte strict, ea este de regulă denumită tehnică de tip camera eye. Aceasta poate fi găsită în operele lui Hemingway, Dos Passos
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
cînd camera și poziția personajelor în spațiu sînt prezentate în strînsă legătură. O comparație a prezentării aperspectivale a discuției din capitolul 44 al romanului Casa umbrelor al lui Dickens și conversația lui Stephen cu directorul pune în evidență diferențele semnificative. Naratorul la persoana întîi din romanul Casa umbrelor, Esther Summerson, este chemat în cameră de către protectorul său Jarndyce pentru o discuție; imediat după aceasta ea primește o scrisoare de la el care conține o cerere în căsătorie. În povestirea lui Esther despre
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
nu mai era nimeni de față; și am crezut că îmi va vorbi despre scrisoare; însă nu a spus o vorbă 282. Acest episod nu este transmis printr-un personaj-reflector, ca în romanul Portret al artistului în tinerețe, ci prin naratorul la persoana întîi, un personaj-narator. Această diferență este importantă. Telling, relatarea unui narator, are de regulă o anumită afinitate cu aperspectivismul, în timp ce showing, prezentarea scenică și personală prin intermediul unui personaj-reflector, are o afinitate cu perspectivismul. O corespondență între opoziția "perspectivă
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
despre scrisoare; însă nu a spus o vorbă 282. Acest episod nu este transmis printr-un personaj-reflector, ca în romanul Portret al artistului în tinerețe, ci prin naratorul la persoana întîi, un personaj-narator. Această diferență este importantă. Telling, relatarea unui narator, are de regulă o anumită afinitate cu aperspectivismul, în timp ce showing, prezentarea scenică și personală prin intermediul unui personaj-reflector, are o afinitate cu perspectivismul. O corespondență între opoziția "perspectivă" și opoziția "mod" este aici destul de evidentă. Natura artei temporale are valoare mai
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
episcopului, canapea și șemineu prin intermediul unei perspectivizări corespunzătoare, conferindu-le astfel acestor elemente semnificație semiotică. Sînt și excepții, însă în general aperspectivismul din romanul victorian exclude acest nivel de implicații. Situația narativă din pasajul citat păstrează un aer auctorial, cu toate că naratorul auctorial adoptă în mare măsură viziunile vizitatorilor. Perspectiva externă și aperspectivismul predomină. Totuși, perspectivismul din fragmentul citat nu este neapărat o consecință a situației narative auctoriale. O comparație cu o descriere spațială în aceeași măsură auctorială din romanul Casa Buddenbrook
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
iar la stînga intrării se deschidea, spre sufragerie, o ușă înaltă, cu canaturi. Lîngă peretele celălalt într-o firidă semicirculară [...] focul pîlpîia în sobă284. În ciuda situației narative auctoriale, poate fi observată aici o anumită tendință către perspectivizare: se pare că naratorul se transpune în cadrul descris. Astfel cititorul poate, la rîndul său, să se orienteze în salonul familiei Buddenbrook. Cu ajutorul acestui fragment Hamburger încearcă să arate modul în care are loc orientarea. Ea crede că adevăratul Eu-Origo al cititorului este invocat, iar
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
prezentarea spațiului narat. Pentru literatura narativă, totuși, înțelesul figurat al acestui termen, în sensul de viziune asupra unui lucru în forma în care acesta este prezentat din punctul de vedere personal, subiectiv al unui personaj de roman sau al lui narator, este cel puțin la fel de important. Perspectivizarea în acest sens înseamnă, prin urmare, subiectivizare. În timp ce funcția narativă pare să fie dezavantajată în relație cu media precum pictura, fotografia și filmul, aceasta este superioară prin potențialul de perspectivizare în sensul subiectivizării. În comparație cu
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
doua tehnică: punctul de vedere din care poate fi spusă povestea. Pentru unii critici aceasta este tehnica fundamentală. Întreaga problemă complicată a metodei, în meșteșugul ficțiunii [spune domnul Percy Lubbock], este guvernată de problema punctului de vedere aceea a relației naratorului cu povestea. Iar cartea sa intitulată The Craft of Fiction analizează diferite puncte de vedere într-un mod foarte pătrunzător și aproape genial [...]. Cei care îl urmează vor stabili un fundament sigur pentru o estetică a romanului fundament pe care
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
putem să o spunem și așa, de o altă parte a potențialului conceptual al romanului sau al povestirii decît cel aperspectival. Diversitatea acestuia nu se limitează în niciun caz la alegerea unui punct de vedere (point of view), a personalității naratorului ș.a.m.d., ci se extinde pînă la aproape toate celelalte domenii ale artei narative. În acest fel a explicat, de exemplu, Dietrich Weber faptul că tipul constructiv al povestirii analitice se poate desfășura "abia în cadrul narațiunii îngust perspectivale, fie
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
persoane. Acest lucru este subliniat în majoritatea studiilor care tratează problema punctului de vedere, cel mai puternic totuși în lucrarea lui Weimann, după cum am menționat anterior 294. Mai intens discutată a fost afirmația lui Jean-Paul Sartre potrivit căreia prezența unui narator personalizat în ficțiunea secolului al XIX-lea a avut o influență conservatoare asupra acelei ficțiuni, glorificînd ideea de statu quo în situațiile politice și sociale 295. Lodge privește această problemă dintr-un alt punct de vedere, însă și el pretinde
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]