5,342 matches
-
eternul. 2S Vezi referințele grupate de A. Coomaraswamy, "Angel and Titan", p. 391, nota. 29 Mahăbhărata, 21,6 și 25,4. În alte pasaje din Mahăbhărata regele Varuna este socotit printre cei mai importanți naga, și c citat alături de șerpii mitici atestați deja în sursele vedice; cf. G. Johnsen, "Varuna and Dhrtarășțra", p. 260 sq. atenția. Acest aspect constituie într-adevăr una dintre caracteristicile gândirii religioase indiene, cu multă vreme înainte de a deveni obiect al filosofici sistematice. Ambivalența și unirea contrariilor
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
Devii și Asurii sunt copiii lui Prajăpăti, Asurii fiind mai vârstnici. Descendența comună a unor figuri antagonice constituie una dintre temele favorite în ilustrarea unei unități-totalități primordiale. Vom afla un exemplu spectaculos când vom studia interpretările teologice ale faimoasei lupte mitice dintre Indra și Vrtra. Cât despre Mitra, rolul său este secundar atâta vreme cât e izolat de Varuna. În Veda, îi este consacrat un singur imn (RV, III, 59). Dar el împarte împreună cu Varuna atributele suveranității, întruchipând aspectul pașnic, binevoitor, juridic și
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
temutul său vajra ("fulger"), armă făurită de Tvaștr, îi crapă țeasta și eliberează apele care se îndreaptă spre mare "asemeni unor vaci mugind" (RV, I, 32). Bătălia unui zeu împotriva unui monstru ofidian sau marin constituie, se știe, o temă mitică destul de răspândită. Ne amintim lupta dintre Ra și Apophis, dintre zeul sumerian Ninurta și Asag, dintre Marduk și Tiamat, dintre zeul hittit al furtunii și șarpele Illuyankas, dintre Zeus și Typhon, dintre eroul iranian Thraetaona și dragonul cu trei capete
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
Acvini (sau Năsatya), fii ai lui Dyaus, eroii a numeroase mituri și legende care le-au asigurat un loc preponderent în literatura posterioară; Măruții, fiii lui Rudra, ceată de "tineri" (marya), pe care Stig Wikander i-a interpretat ca modelul mitic al unei "asociații de bărbați" de tip indo-european. A doua categorie este reprezentată de Rudra-Siva și Vișnu. Ei ocupă un loc modest în textele vedice, dar în epoca clasică ei devin Mari Zei. În Rig Vecia, Vișnu apare ca o
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
aceste texte liturgice nu reprezintă religia vedică în totalitatea sa: cf. Gonda, p. 349. Ceremonia este atestată în Atharva Veda (XI, 5, 6); brahmacarinul este numit dlksită, cel care practică dlksă. 8 Toate aceste rituri inițiatice au, firește, un model mitic: zeul Indra, ca să evite nașterea unui monstru terifiant, ca urmare a împreunării Cuvântului (Văc) cu Jertfa (Yajna), s-a transformat în făt și a pătruns în matricea lui Văc (Sat. Br., III, 2, 1,18 sq.). 9 Cf., de asemenea
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
atât de deosebite cum sunt zidirea unei case, ori un duel oratoric. Să cităm, în fine, Creația săvârșită de o Ființă divină, "Meșterul universal", Visvakarman (RV, X, 81), care făurește lumea aidoma unui sculptor, fierar ori tâmplar. Dar acest motiv mitic, binecunoscut în alte religii, este asociat de poeții vedici cu tema devenită celebră prin Purușasukta, a Creației-sacrificiu. Pluralitatea cosmogoniilor e în acord cu multiplicitatea tradițiilor privind teogonia și originea omului. După Rig Veda, zeii au fost zămisliți de către cuplul primordial
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
167, 1), și Atharva Veda declară că toți ceilalți zei au câștigat-o în același mod (XI, 5,19; IV, 11,6). După Brahmana, zeii au ajuns nemuritori săvârșind anumite sacrificii. Oamenii coboară tot din perechea primordială Cer-Pământ. Strămoșul lor mitic este Mânu, primul sacrifiant și primul om, fiu al zeului Vivasvat (RV, X, 63,7). O altă versiune identifică părinții mitici în persoana altor doi copii ai lui Vivasvat, Yama și sora sa Yami (X, 10). În sfârșit, am văzut
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
6). După Brahmana, zeii au ajuns nemuritori săvârșind anumite sacrificii. Oamenii coboară tot din perechea primordială Cer-Pământ. Strămoșul lor mitic este Mânu, primul sacrifiant și primul om, fiu al zeului Vivasvat (RV, X, 63,7). O altă versiune identifică părinții mitici în persoana altor doi copii ai lui Vivasvat, Yama și sora sa Yami (X, 10). În sfârșit, am văzut mai înainte cum Purușasukta (X, 90,12) explică originea oamenilor (adică a celor patru clase sociale) pornind de la organele Uriașului primordial
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
trupul, el ghicește gândirea ființelor semidivine și a animalelor sălbatice, el locuiește "cele două oceane". Aluziile la calul Vântului și la zeii care intră în cel extaziat indică o tehnică șamanizantă. Vedele evocă, de asemenea, alte experiențe supranormale, în legătură cu personaje mitice (Ekavrătya, Brahmacărin, Vena etc.) care reprezintă probabil modele divinizate ale anumitor asceți și magicieni. Căci "omul-zeu" rămâne un motiv dominant în istoria spirituală a Indiei. Ekavrâtya este probabil arhetipul acestui grup misterios de vrătya, în care unii au vrut să
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
le-aș trage în cer. As lega apoi lanțul în vârful Olympului, și toate ale lumii ar flutura în slăvi, întru pedeapsa voastră. Iată cu cât sunt mai puternic decât toți zeii și oamenii" (după traducerea lui P. Mazon). Tema mitică a "frânghiei de aur" a dat loc la nenumărate interpretări, de la Platon, prin Pseudo-Dionisie Areopagitul, până în secolul al XVIII-lea13. Dar ceea ce ne interesează este faptul că, după un poem orfic, Theogonia rapsodică, Zeus o întreabă pe zeița primordială Nyx (Noaptea
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
un sacrificiu asemănător aceluia de la Mekone, și el este primit. "Zeus primește cererea lui Deucalion, dar mitul indică faptul că el o încuviințează, numai în măsura în care distanța este păstrată"24. De atunci încoace, sacrificiul cel mai obișnuit, thysia, repetă acest model mitic: o parte a victimei, inclusiv grăsimea, este arsă pe altar, iar cealaltă parte este consumată de aceia care oferă sacrificiul împreună cu prietenii lor25. 20 El nu li 1-a dat, ca la Hesiod, răpindu-I din Cer. "Eschil a lăsat
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
formă specifică și mai rară, de magie. 89. Apollon: contradicțiile reîmpăcate Poate părea paradoxal faptul că zeul considerat drept cea mai perfectă încarnare a geniului elenic nu are o etimologie grecească. Paradoxal este și faptul că cele mai celebre isprăvi mitice ale sale nu arată virtuți care au sfârșit prin a se numi "apolliniene": seninătate, respect pentru legea, ordinea și armonia divină. De nenumărate ori, zeul se lasă mânat de răzbunare, invidie, chiar ranchiună. Dar aceste slăbiciuni își vor pierde repede
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
față de propriul său sânge (ciclopii erau titani, ca și mama sa Leto), Apollon a fost surghiunit timp de un an printre muritori; el a muncit ca sclav la Admetos. Olympienii și eroii pe stăpânul acelui loc sfânt, Python. Această ispravă mitică a avut o importanță considerabilă și nu numai pentru Apollon. Victoria unui zeu - luptător împotriva Dragonului, simbol atât al "autohtoniei" cât și al suveranității primordiale a puterilor telurice, este unul din miturile cele mai răspândite (§ 45). Specific pentru Apollon este
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
sale, la Delfi domnea Dionysos, ca stăpân al Oracolului. După Pindar, "nimeni, nici pe pământ, nici pe mare, nu putea descoperi calea minunată care ducea către jocurile hyperboreenilor" (Pyth., X, 29 sq.). Altfel spus, țara și locuitorii ei aparțineau geografiei mitice. Ei sunt o seminție sfântă, scutită de boli și bătrânețe. Tot Pindar (fr. 272, ed. Bowra) afirmă că hyperboreenii pot să trăiască o mie de ani; ei nu cunosc nici munca, nici luptele și își petrec vremea dansând și cântând
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
în antrul în care cobora Pythia (dar se poate admite că ar fi dispărut ca urmare a unor cutremure). S-a tras concluzia, cam pripită, că întreg ansamblul - chasma cu vapori, coborârea Pythiei în coridor (adytori) - ar fi o imagine mitică destul de recentă 19. Totuși adyton-ul exista și, după cum arată Mărie Delcourt (pp. 227 sq.), vechimea și structura telurică a sanctuarului de la Delfi implicau o "coborâre" rituală în regiunile subterane. Deoarece nu s-a aflat nici o "cauză naturală" care ar fi
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
și asiatice, Hera era o divinitate a fecundității universale și nu numai a căsătoriei. Deși ipoteza unei Hera-Mama Pământ a fost respinsă de unii savanți, este greu să explici altfel faptul că se vorbea despre un hieros gamos cu Zeus (mitic sau reactualizat în ritualuri), în numeroase locuri (Plateea, Eubeea, Atena, Samos etc.). Este imaginea tipică a unei împreunări între un zeu fecundator al furtunii și Mama-Pământ. Pe deasupra, Hera era adorată la Argos ca "zeiță a jugului" și "bogată în boi
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
celebrează nunți divine (printre cele mai ilustre sunt cele dintre Peleus și Thetis, Niobe și Amfion, lason și Mcdeea). Eroii se caracterizează printr-o formă specifică de creativitate, comparabilă cu aceea a Eroilor civilizatori din societățile arhaice. Ca și strămoșii mitici australieni, ei modifică peisajul, sunt considerați "autohtoni" (Le. Primii locuitori ai anumitor regiuni) și strămoși ai raselor, popoarelor sau familiilor (Argienii descind din Argos, Arcadienii din Arkos etc:). Ei inventează - adică "întemeiază", "revelează" - numeroase instituții umane: legile cetății, și regulile
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
vizează vindecarea (Calchas, Amfiaraos, Mopsos etc.); anumiți eroi au deci legătură cu medicina (în primul rând Asclepios)45. O trăsătură caracteristică a eroilor este moartea lor. In mod excepțional, unii eroi sunt transportați în Insulele Fericiților (precum Menelaos), în insula mitică Leuke (Ahile), pe Olymp (Ganymede) sau dispar sub pământ (Trofonius, Amfiaraos). Dar enorma majoritate suferă o moarte violentă în război (precum eroii de care vorbește Hesiod, căzuți în fața Tebei și la Troia), în lupte neobișnuite, sau prin trădare (Agamemnon răpus
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
vâre Persephonei în gură o sămânță de rodie și o silește să o înghită; acest fapt va determina reîntoarcerea timp de patru luni în fiecare an a Persephonei lângă soțul ei'. Regăsindu-și fiica, 1 E vorba de o temă mitică destul de răspândită: cel ce gustă din bunătățile lumii de dincolo nu va mai reveni printre cei vii. Misterele din Eleusis Demeter a acceptat să se reîntoarcă printre zei, și pământul s-a acoperit în chip miraculos de verdeață. Dar înainte de
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
lui Demophon se poate compara cu vechile mituri relatând tragica eroare care, într-un anumit moment al "istoriei" primordiale, a anulat posibilitatea dobândirii nemuririi de către om. Dar, în acest caz, nu e vorba de greșeala, sau de "păcatul" unui strămoș mitic pierzând, pentru el și pentru urmașii lui, condiția sa inițială de nemuritor. Demophon nu era un personaj primordial; el era ultimul născut al unui rege. Se poate interpreta hotărârea lui Demeter de a-1 imortaliza pe Demophon ca o dorință
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
fi alăptat de o cățea (trăsătură caracteristică miturilor despre eroii suverani). Or, Herodot ne spune că soția lui Mithradate se numea Spako, adică, în limba medică, "cățeaua"; cf. G. Widengren, "La legende royale", p. 226. Zarathustra și religia iraniană Tema mitică a Eroului abandonat și persecutat se întâlnește la numeroase popoare. Pentru ceea ce ne interesează, să reținem aceste motive: a) încercările suferite de Cyrus, începând cu abandonarea sa, echivalează cu o inițiere de tip războinic; b) simbolic, viitorul Rege este - sau
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
pe mai multe porți la Persepolis. Într-o zonă geografică întinsă, și începând de la un anume moment istoric, cosmogonia (ca, de altfel, toate celelalte forme de "creație" și de "întemeiere") comporta lupta victorioasă a unui zeu sau a unui erou mitic împotriva unui monstru marin sau a unui dragon (cf., de exemplu, Indra-Vrtra, Baal-Yam, Zeus-Typhon etc.). S-a putut demonstra că un scenariu analog exista la indienii vedici și în Iranul an tic j5, deși în acest din urmă caz izvoarele
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
iranieni sunt vestiți ca omorâtori de dragoni (cf., de exemplu, legenda lui Ardashir), motiv, de altfel, foarte răspândit și asupra căruia vom reveni. Să adăugăm că, în Iran ca și în alte părți, procesul de istoricizare a temelor și personajelor mitice este contrabalansat de un proces contrar; adversarii reali ai națiunii sau ai imperiului sunt imaginați ca monștri și în special ca dragoni 37. Important de reținut, pentru moment, e faptul că regele iranian era responsabil de conservarea și regenerarea Lumii
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
op. Cit., p. 131; cf. Duchesne-Guillemin, op. Cit., pp. 96 sq. 45 G. Dumezil a arătat că locul lui Mithra a fost luat, în imnurile găthă, de Vohu Manah; cf. și G. Widengren, op. Cit., p. 31. 46 Se cunoaște semnificația acestui motiv mitic: construirea unui templu în cer, de către membrii panteonului, exaltă victoria (de multe ori de tip cosmogonic; cf. Marduk) a unui zeu și consacră promovarea sa la treapta supremă (cf. Baal). Evident, acest episod mitologic se traduce pe pământ prin ridicarea
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]
-
ascunseseră (Otto, Dionysos, p. 79). El dispare aruncându-se în fundul Lernei, sau în mare, și reapare - ca la sărbătoarea Anthesteriilor - într-o barcă pe valuri. Aluziile la "trezirea" sa în leagănul de plante (ibid., pp. 82 sq.) indică aceeași temă mitică. Aceste epifanii și ocultări periodice îl situează pe Dionysos printre zeii vegetației 5, într-adevăr, el manifestă o anume solidaritate cu viața plantelor; iedera, pinul au devenit aproape atributele sale, și sărbătorile cele mai populare se înscriu în calendarul agricol
[Corola-publishinghouse/Science/85022_a_85808]