7,832 matches
-
introducerea unui "probabil"414. O comparare a acestui aspect deosebit în cele două opere, atît de diferite în esență, este oricum semnificativă. În ambele opere apare un fenomen care invită la două explicații opuse. Transpersonalizarea din Muntele vrăjit și reflectorizarea naratorului din Ulise pot fi explicate, pe de o parte, ca o expresie a suspendării granițelor conștiinței dintre personajele individuale, ceea ce le scufundă pe acestea într-o conștiință transpersonală, colectivă, supraindividuală. Pe de altă parte, aceste fenomene pot fi înțelese oricum
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
aceste fenomene pot fi înțelese oricum ca un rezultat sau mai degrabă ca urme ale unei individualizări incomplete ale personajelor de către autor în procesul scrierii. Este ca și cum nu ar fi fost obținută o separare completă a lumii imaginative a autorului/naratorului de cea a personajelor fictive. Distincția dintre perspectivism și aperspectivism, ca stiluri de valoare egală, ne face să ezităm astăzi în denumirea unei astfel de ciudățenii compoziționale drept o deficiență artistică. În schimb, trebuie să ne străduim să izolăm aceste
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Din punctul de vedere al criticii literare, prin urmare, aceste două ipoteze, care formează baza teoretică pentru cele două modele narative pe care le întrebuințează, par a fi într-un fel problematice. În modelul de narațiune scrisă al lui Harweg, naratorul se află "într-o relație de posterioritate cu subiectul în discuție și într-o relație de anterioritate cu receptorul". Mai mult, naratorul, receptorii și subiectul în discuție se află fiecare în locuri diferite în modelul narativ. În modelul narațiunii orale
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
care le întrebuințează, par a fi într-un fel problematice. În modelul de narațiune scrisă al lui Harweg, naratorul se află "într-o relație de posterioritate cu subiectul în discuție și într-o relație de anterioritate cu receptorul". Mai mult, naratorul, receptorii și subiectul în discuție se află fiecare în locuri diferite în modelul narativ. În modelul narațiunii orale, naratorul este "într-o relație de posterioritate cu subiectul în discuție și într-o relație de simultaneitate cu receptorii lui." Mai mult
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
se află "într-o relație de posterioritate cu subiectul în discuție și într-o relație de anterioritate cu receptorul". Mai mult, naratorul, receptorii și subiectul în discuție se află fiecare în locuri diferite în modelul narativ. În modelul narațiunii orale, naratorul este "într-o relație de posterioritate cu subiectul în discuție și într-o relație de simultaneitate cu receptorii lui." Mai mult, naratorul oral este situat "în aceleași locuri ca și receptorii, dar într-un loc diferit de cel al întîmplărilor
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
receptorii și subiectul în discuție se află fiecare în locuri diferite în modelul narativ. În modelul narațiunii orale, naratorul este "într-o relație de posterioritate cu subiectul în discuție și într-o relație de simultaneitate cu receptorii lui." Mai mult, naratorul oral este situat "în aceleași locuri ca și receptorii, dar într-un loc diferit de cel al întîmplărilor povestite"420. Pe lîngă acesta, un al treilea model (împreună cu un al patrulea) este definit, iar apoi respins, cu toate că este realizat în
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
frecvent ca primul și al doilea model. Acest caz este caracterizat în sistemul meu prin faptul că aici intermedierea narațiunii nu este efectuată de un personaj-narator, ci mai degrabă de un personaj-reflector. Dacă substituim conceptul de reflector cu acela de narator din definiția lui Harweg dată celui de-al patrulea model, aceasta devine o definiție a situației narative personale, în care personajul-reflector (Harweg îl numește mereu narator) este, de fapt, "într-o relație de simultaneitate cu subiectul în discuție și într-
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
ci mai degrabă de un personaj-reflector. Dacă substituim conceptul de reflector cu acela de narator din definiția lui Harweg dată celui de-al patrulea model, aceasta devine o definiție a situației narative personale, în care personajul-reflector (Harweg îl numește mereu narator) este, de fapt, "într-o relație de simultaneitate cu subiectul în discuție și într-una de anterioritate cu receptorii ei". Dacă se poate lua în considerare iluzia nemedierii și a participării in actu a cititorului în propria imaginație, atunci cel
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
iluzia nemedierii și a participării in actu a cititorului în propria imaginație, atunci cel de-al patrulea model al lui Harweg coincide în mare măsură cu situația narativă personală. În ambele există o relație de simultaneitate între subiectul în discuție, narator (=personaj-reflector) și cititor, și toți trei sînt situați în același loc potrivit imaginației 421. Destul de curios, Harweg nu folosește acest model pentru analiza situației narative din Tristan, pe care concluziile sale s-au bazat la început. El încearcă să definească
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
nu folosește acest model pentru analiza situației narative din Tristan, pe care concluziile sale s-au bazat la început. El încearcă să definească particularitatea acestei povestiri ca pe o deviație de la cele două modele, situația narativă scrisă și orală a naratorului personalizat. La începutul povestirii Tristan predomină o situație narativă care este caracterizată de o tendință spre reflectorizarea personajului-narator. Naratorul auctorial apare mai întîi ca un mediu personal, un pacient imaginar din sanatoriul "Einfried", dar ulterior vorbește din nou din rolul
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
El încearcă să definească particularitatea acestei povestiri ca pe o deviație de la cele două modele, situația narativă scrisă și orală a naratorului personalizat. La începutul povestirii Tristan predomină o situație narativă care este caracterizată de o tendință spre reflectorizarea personajului-narator. Naratorul auctorial apare mai întîi ca un mediu personal, un pacient imaginar din sanatoriul "Einfried", dar ulterior vorbește din nou din rolul naratorului auctorial. De fapt, el combină punctele de vedere și orizonturile de cunoaștere ale personajului-reflector, care este situat într-
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
personalizat. La începutul povestirii Tristan predomină o situație narativă care este caracterizată de o tendință spre reflectorizarea personajului-narator. Naratorul auctorial apare mai întîi ca un mediu personal, un pacient imaginar din sanatoriul "Einfried", dar ulterior vorbește din nou din rolul naratorului auctorial. De fapt, el combină punctele de vedere și orizonturile de cunoaștere ale personajului-reflector, care este situat într-un timp și spațiu definite, cu cele ale personajului-narator, care nu este prins în timp și spațiu. În Tristan, această fluctuație între
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
situații narative, se poate orienta fără modelele explicative dificile ale lui Harweg. Acestea includ "situația turist-ghid" pentru situațiile narative de la începutul povestirii și "vizitator-receptor" sau modelul "infirmieră-narator" pentru restul povestirii 422. Thomas Mann utilizează aici magistral ambele modele narative, modul narator și modul reflector, precum și în multe dintre povestirile sale, cum sînt Moarte la Veneția și Schwere Stunde. Folosirea lor în Tristan poate fi ilustrată cel mai bine prin prima și a doua referință la personajul principal, scriitorul Detlev Spinell. Spinell
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
vedere interior al personajului ficțional. În acest sens, pasajul abordează, de asemenea, stilul indirect liber, care este caracteristic prezentării gîndurilor personajelor. Propoziția care se leagă de aceasta subliniază apoi perspectiva internă și punctul de vedere limitat pe care îl presupune: naratorul reflectorizat, care abordează aici rolul unui mediu personal sau al unui personaj-reflector, trebuie să admită că el nu știe numele scriitorului. Următoarea afirmație legată de acest scriitor este formulată într-un mod foarte subiectiv, personal și are un efect similar
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
trebuie să admită că el nu știe numele scriitorului. Următoarea afirmație legată de acest scriitor este formulată într-un mod foarte subiectiv, personal și are un efect similar. A doua referire la Spinell este cu totul diferită. Este realizată de către narator, care narează într-o manieră auctorială marcată: Spinell era numele scriitorului care stătuse cîteva săptămîni în "Einfried". Detlev Spinell era numele acestuia, iar înfățișarea sa era stranie. Imaginați-vă un brunet ca la treizeci de ani cu o figură robustă
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
săptămîni în "Einfried". Detlev Spinell era numele acestuia, iar înfățișarea sa era stranie. Imaginați-vă un brunet ca la treizeci de ani cu o figură robustă 424. Acest pasaj este urmat de o descriere detaliată a lui Spinell, în care naratorul auctorial se limitează la ceea ce ar fi putut fi observat în legătură cu el de către pacienții de la Einfried. Această menționare de mai sus a restrîngerii punctului de vedere al naratorului auctorial este premisa pentru fluctuația unică în felul ei între o situație
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
pasaj este urmat de o descriere detaliată a lui Spinell, în care naratorul auctorial se limitează la ceea ce ar fi putut fi observat în legătură cu el de către pacienții de la Einfried. Această menționare de mai sus a restrîngerii punctului de vedere al naratorului auctorial este premisa pentru fluctuația unică în felul ei între o situație narativă auctorială și una personală în această povestire. Un pasaj în care această situație narativă fluctuantă devine vizibilă joacă, de asemenea, un rol în argumentul lui Harweg 425
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
a cititorului. Prin această tehnică, autorul probabil că indică o corespondență tematică între apariția surprinzătoare a pastoriței și nu mai puțin neașteptata genuflexiune prin care Spinell își ia rămas bun. Tonul aproape biblic al expresiei "Iar apoi..." reflectă prezența unui narator auctorial. Din punctul de vedere al naratorului auctorial, doar mențiunea "la ușă" ar fi așteptată ca indicație a locului îngenuncherii lui Spinell. Adaosul "acolo în spate" este un citat auctorial din perspectiva personală a perceperii primului pasaj. Acest detaliu poate
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
că indică o corespondență tematică între apariția surprinzătoare a pastoriței și nu mai puțin neașteptata genuflexiune prin care Spinell își ia rămas bun. Tonul aproape biblic al expresiei "Iar apoi..." reflectă prezența unui narator auctorial. Din punctul de vedere al naratorului auctorial, doar mențiunea "la ușă" ar fi așteptată ca indicație a locului îngenuncherii lui Spinell. Adaosul "acolo în spate" este un citat auctorial din perspectiva personală a perceperii primului pasaj. Acest detaliu poate fi privit ca un rezultat al reflectorizării
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
locului îngenuncherii lui Spinell. Adaosul "acolo în spate" este un citat auctorial din perspectiva personală a perceperii primului pasaj. Acest detaliu poate fi privit ca un rezultat al reflectorizării temporare a personajului-narator. Trebuie să ținem seama de faptul că perspectiva naratorului reflectorizat se apropie de cea a doamnei Klöterjahn. Nu se poate spune că e identică cu a ei, deoarece aici avem doar o privire de exterior asupra acestui personaj. Această tehnică este un aspect foarte important al perspectivizării acestei povestiri
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
la cea personală: continuum-ul auctorial-personal Dacă urmăm cercul tipologic, începînd de la situația narativă auctorială în direcția situației narative personale, putem recunoaște cîteva tendințe generale în continuum-ul de forme care pot fi rezumate astfel: 1. retragerea graduală a persoanei naratorului auctorial și includerea invizibilității sale (aparente) în procesul narativ; 2. apariția graduală a personajului-reflector (sau reflectorizarea unui personaj-narator auctorial) și, în consecință, o schimbare în sistemul de orientare al cititorului și în deicticele spațio-temporale din realitatea reprezentată; 3. înlocuirea relatării
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
lungi apar în mijlocul unei narațiuni cu o situație narativă auctorială pronunțată, iar relatarea auctorială devine vizibilă într-o altă narațiune personală. În sfîrșit, perspectiva auctorială și cea personală se combină de asemenea în stilul indirect liber. 7.1.1. Retragerea naratorului auctorial Consecințele retragerii naratorului personalizat din roman și din povestirea scurtă începînd de la finele secolului al XIX-lea au preocupat teoria narativă mai mult decît oricare alt fenomen 431. Această tendință este principalul punct de plecare al tuturor încercărilor de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narațiuni cu o situație narativă auctorială pronunțată, iar relatarea auctorială devine vizibilă într-o altă narațiune personală. În sfîrșit, perspectiva auctorială și cea personală se combină de asemenea în stilul indirect liber. 7.1.1. Retragerea naratorului auctorial Consecințele retragerii naratorului personalizat din roman și din povestirea scurtă începînd de la finele secolului al XIX-lea au preocupat teoria narativă mai mult decît oricare alt fenomen 431. Această tendință este principalul punct de plecare al tuturor încercărilor de a ideologiza formele narative
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
431. Această tendință este principalul punct de plecare al tuturor încercărilor de a ideologiza formele narative, așa cum a arătat Booth în Retorica romanului 432. În ceea ce privește continuum-ul de forme ale cercului tipologic, două fenomene rezultă direct din retragerea graduală a naratorului personalizat. Pe de o parte, apar o reducere a părții narative și o creștere a părții dialogate ale textului narativ; pe de altă parte, există o înlocuire a relatării auctoriale a evenimentelor lumii exterioare prin prezentarea personală a evenimentelor lumii
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
suprapun sau apar ca și cum ar fi încapsulate unul în interiorul celuilalt. Voi examina mai îndeaproape cîteva aspecte ale acestor două fenomene. 7.1.2. Regizarea auctorială a dialogului Regizarea dialogului prin verba dicendi și alte forme introductive este una dintre sarcinile naratorului, care este aproape exclusiv funcțională și pe care cititorul, de regulă, nu o percepe în întregime ca pe o modalitate de exprimare a personajului-narator. În afara de verba dicendi, există, de asemenea, verbe prin care naratorul introduce gîndurile și observațiile personajelor
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]