7,733 matches
-
ca portant de sens, în marea mișcare a cosmosului: textul devine dramă cosmică, o provoacă, face parte din ea"68. În Jurnal, Eliade făcea referire la Newton, care, ca și hermetiștii din epoca elenistică și din Renaștere, credea într-o revelație primordială, pierdută, regăsită de inițiați și transmisă camuflat, în fabule și mituri, pentru a fi inaccesibilă profanilor; Newton credea că adevăratele secrete se găsesc camuflate în textele ezoterice 69. În elementele marginale se păstrează adevăruri fundamentale: superstiția - în înțelesul etimologic
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
-vă la istoria religiilor, la ce aș putea numi taina primei repetiții, la misterul acestei expresii: a doua oară, expresie aparent banalizată printr-o excesivă uzură, și deci profanizare a limbajului, dar care păstrează totuși, bine camuflate, fragmente dintr-o revelație primordială"78. Oricum, intenția mărturisită a lui Eliade este de creație, în sensul de revelare a "unor lumi paralele Universului cotidian unde ne mișcăm"79, iar preocuparea majoră (mărturisită) este salvarea de istorie ("simbolul, mitul, ritul - arhetipurile"80), atât în
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
dumneata te încăpățânezi să reduci înțelegerea la exercițiul rațiunii, ca la șah. Dar știi foarte bine că nici arta, nici viața nu pot fi înțelese numai prin rațiune. Orice se întâmplă în jurul nostru ar putea camufla un mister, așadar o revelație decisivă, un adevăr cutremurător. Bunăoară, orice porumbel ar putea camufla...". (Mircea Eliade, Uniforme de general) "" Misterul camuflajului" fundează o întreagă metafizică, și anume: "misterul" condiției umane. În fond, problema camuflajului mă obsedează pentru că nu mă hotărăsc s-o adâncesc, adică
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
adresează omul obișnuit reprezentat prin naratorul - prieten, despre existența lui Dumnezeu, despre viața de după moarte, " Spune-ne ceva! Învață-ne!..." se rezumă în întrebarea finală: "ce este acolo?". Răspunsul lui Cucoaneș: Totul este!"205 redă prin acest verb de existență "revelația ontofanic-universală"206. Frenezia lui Cucoaneș în noua sa condiție - "E bine!" - este de esență dionisiacă; el are revelația bruscă a tainelor ultime 207. În ultimele două apariții soarele îl lovește deasupra "ca pe un munte"208, apoi ultima oară când
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
Învață-ne!..." se rezumă în întrebarea finală: "ce este acolo?". Răspunsul lui Cucoaneș: Totul este!"205 redă prin acest verb de existență "revelația ontofanic-universală"206. Frenezia lui Cucoaneș în noua sa condiție - "E bine!" - este de esență dionisiacă; el are revelația bruscă a tainelor ultime 207. În ultimele două apariții soarele îl lovește deasupra "ca pe un munte"208, apoi ultima oară când îl întâlnește îi dă impresia unei apariții de sfârșit de lume", "argintat în bătaia lunii"209, o zeitate
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
ales, instrumentul voinței divine) duc la ideea unui bovarism folcloric, opus bovarismului livresc pe care îl trăiește locvacea, fantezista Agripină 246. Dacă Agripina "vorbește eseistico-analitic", Brânduș "se exprimă într-un limbaj epico-sintetic"247. Dialogul dintre Brânduș, cel care are sensul revelației, cel care știe, are acces la sacru, și Agripina care se lasă "pradă unei fantezii livrești" îl anticipează pe acela dintre Dumitru și doctorul Martin 248. Recompunând careul semiotic trasat de Sorin Alexandrescu, după modelul greimasian (în analiza făcută prozei
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
a făcut-o să semene cu ea din fotografie"276. Fotografia reprezintă imaginea "miniaturizată, arhetipală a posesorului ei", împietrită și de aceea echivalând cu oprirea timpului, o "ideogramă concentrată" (Sartre), un mijloc de sustragere "de sub efectelor malefice ale timpului"277. Revelația finală când, atât credinciosul, cât și ateul, sunt învăluiți de aceeași lumină - fie ea și artificială, a reflectorului - are funcția recuperatoare a identității lui Dugay ("Vorbește doctor Martin. Vorbește înflăcărat și sincer, ca un profet"278) și conține făgăduința fericirii
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
echivalența de ordin semantic cu articolul posesiv: "al lui" sau cu sintagma "aparține lui"302) adăugat unui nume care exprimă filiația divină prin particula "el" din finalul numelui, traduce versiunea desacralizată a numelui prin căderea în derizoriu, pierderea în omenesc. Revelația originii divine uitate (arșița - sabie/sabia de foc care îl lovește în creștet) se produce treptat prin însumarea progresivă a mai multor semne. Un prim semn este banca: "Asta parcă, îmi aduce aminte de ceva... Un mic efort, Gavrilescule, un
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
Salvatorului salvat"). Trimisul, mesagerul, este, aici, Leana ("mesagerul e trimis întotdeauna de altcineva"518); rolul mesagerului nu este de a mântui, ci de a-l trezi pe poetul amnezic: "Mesagerul te trezește numai, te pregătește să descifrezi sensul personal al revelației care este pe cale să ți se facă..."519. Asemeni lui Simion Magul care, împreună cu Elena (întruchipare a Înțelepciunii coborâte din cer, Ennoia) colindând drumurile, predică mesajul gnostic, Adrian și Leana, ca niște "profeți itineranți comunică noroadelor o nouă învățătură"520
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
anume fel, încât "cine nu i-a văzut acel zâmbet, n-o cunoaște pe Leana"528, moment de transfigurare care îi revelează ființa. În plus, gestul de a bea din paharul tânărului (numai, acel cu referire la tânărul care are revelația identității mitice a Leanei, sunt indici grafematici de atenționare a lectorului) reface "ritualul mistic al zeului, libațiunea"529. Într-o astfel de interpretare, numele personajului feminin poate fi pus în relație cu o sărbătoare dionisiacă (în dialogul platonician, Cratylos, Socrate
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
acest adevăr în tot ce se întâmplă în jurul nostru, și mai ales în tot ce ne putem imagina că se întâmplă. În fond, teatrul, ca și filozofia, este o pregătire pentru moarte. Cu deosebirea, pentru mine capitală, că spectacolul anticipează revelația morții, pentru că îți arată toate acestea aici, pe pământ, în viața de toate zilele..."613. (Statistic, ideea exorcizării spaimei de moarte, prin spectacol, se poate susține prin ocurența în text a unităților lexicale: frică (douăzeci și șapte), teama (nouă), spaimă
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
unităților lexicale: frică (douăzeci și șapte), teama (nouă), spaimă (două), moarte (cincisprezece), cuvinte din familia lexicală a cuvântului moarte (unsprezece), spectacol (cincisprezece, la egalitate cu termenul moarte), teatru (douăzeci și două). În acest context, al înțelegerii teatrului ca anticipare a revelației morții, numele personajului își relevă motivația. Numele său este strâns legat de moarte: Thanase, formă a numelui Athanásios614 (nemuritor), la care prefixul privativ a nu este păstrat, menține, în schimb, ca în forma de origine, grafemul h. Prenumele reproduce un
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
parabole". (Luchian, care simte apropierea morții, îl întreabă de mai multe ori despre taina generălesei, sperând că va găsi cheia anulării propriilor temeri). Pentru el, teatrul, ca și filosofia, este o pregătire pentru moarte, cu deosebirea capitală că spectacolul "anticipează revelația morții, pentru că îți arată toate acestea aici, pe pământ, în viața de toate zilele..."616. Ștefan Borbély aduce sugestia sintetică a numelui secret, pe care Eliade și-l atribuie în proză, făcând din sine autor și personaj ascuns al scenariilor
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
cum să le priviți, cum să priviți petele acestea (...) învățați să le priviți așa cum sunt acum, pur și simplu așa cum sunt ele în clipa de față, și atunci veți înțelege"648. În final, misterul petelor de igrasie se lămurește prin revelația lui Ieronim, moment ce valorizează trei evenimente - demolarea casei părintești (loc al repetițiilor teatrului experimental), regăsirea iubitei sale, Marina (pentru care Ieronim se dovedește a fi cel îndelung așteptat: El m-a așteptat zece ani. Tot atâta am să-l
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
tinere, blonde, care îi face semn să nu spună nimic și în care o identifică pe Euridice. Scena coincide cu momentul în care Pandele încerca să-și potolească setea atât de puternică de parcă "ar fi înghițit jăratec", traducere a unei "revelații cutremurătoare, de care ți-a fost atât de frică încât, fără nici un efort din partea dumitale, ai uitat-o (...) un adevăr simplu și totuși teribil de aflat, când ai simțit că s-ar putea să nu-ți potolești niciodată setea"688
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
senzația de atenuare a setei arzătoare care a generat amnezia). Teama că "dacă voi continua s-o văd pe Euridice și, deci, dacă mă voi dedica teatrului, voi muri curând..."689 stinge setea de dragoste, de absolut a lui Orfeu, revelația absolutului, a lui Eros și, în aceeași măsură, a lui Thanatos (teama din pragul mântuirii, pe care, după expresia Niculinei, și Isus a trăit-o)690. Printr-o serie de "evidențe mutual contradictorii" (ca în Ivan), Pandele se întoarce la
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
în moarte 695. Funcția supranumelor și a numelui lui Thanase este ambivalentă: numele sunt factori declanșatori ai anamnezei, amintind personajului adevăratul lui rost în lume, și revelatori în aceeași măsură atât ai morții, cât și ai nemuririi. Euridice este o revelație a morții de care Pandele încearcă să fugă, abandonându-și adevărata vocație și asumându-și amnezia. Anamneza se realizează cu ajutorul genialului Ieronim Thanase, doctrinar al funcției sacre a spectacolului. (Aceeași anamneză căruia îl supune pe scriitorul Pandele, i-a servit
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
Ieronim Thanase, doctrinar al funcției sacre a spectacolului. (Aceeași anamneză căruia îl supune pe scriitorul Pandele, i-a servit lui însuși în procesul de vindecare: Când voi descoperi cauza... tămăduirea vine de la sine"696). Asemeni unui pharmakon, spectacolul este o revelație a morții și un mijloc de a exorciza spaimele, și în primul rând, spaima de moarte: "Arta dramatică redevine ce-a fost la început, o artă magică". Spectacolul are rolul de a recupera individul dintr-o lume în care este
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
mijloc de a exorciza spaimele, și în primul rând, spaima de moarte: "Arta dramatică redevine ce-a fost la început, o artă magică". Spectacolul are rolul de a recupera individul dintr-o lume în care este captiv și lipsit de revelații ("atunci am înțeles, ca într-o străfulgerare, sensul multor întâmplări din viața mea... Apoi, chiar în noaptea aceea, stând de vorbă cu Ieronim Thanase, autorul manuscrisului, m-am convins că experiența mea nu constituie o excepție. Oricine, orice spectator, orice
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
străfulgerare, sensul multor întâmplări din viața mea... Apoi, chiar în noaptea aceea, stând de vorbă cu Ieronim Thanase, autorul manuscrisului, m-am convins că experiența mea nu constituie o excepție. Oricine, orice spectator, orice cititor, sublinie cuvintele, poate avea o revelație similară"697). Metanoia, "răsturnarea", trezirea, "reintegrarea" care au loc prin trăirea nemijlocită a traumatismului, a "incidentului traumatic" actualizat prin spectacolul dramatic sunt prefigurate de șocarea, indignarea cititorului care trebuie mai întâi să fi avut acces la piesele respective. Departe de
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
ci "să mergem mai departe: să-i descifrăm semnificația lui simbolică. Pentru că orice eveniment, orice întâmplare cotidiană comportă o semnificație simbolică, ilustrează un simbolism primordial, transistoric, universal"703. Această descifrare a semnificațiilor simbolice secrete ale evenimentelor istorice "poate constitui o revelație, în sensul religios al termenului", "țelul tuturor artelor"704. Spectacolul devine "o nouă escatologie, sau o soteriologie, o tehnică a mântuirii"705, o tehnică de evadare, de accedere la libertatea absolută, deoarece spectacolul se întoarce la funcția sa de sacerdoțiu
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
conceptele-cheie ale hermeneuticii eliadești, "simbolul favorit al lui Eliade" (Mac Ricketts), coincidentia oppositorum, termen al abolirii condiției umane. Forma Athanásios nu ar fi redat ideea contrariilor care coincid sau se transcend; or, spectacolul nu înseamnă doar nemurire, ci și o revelație a morții, o pregătire neîntreruptă pentru moarte. Alăturarea "numelui sfânt", Ieronim (Hierónymos, hieros "sfânt, sacru", onoma, nume) vine să confirme "modelul mitic" (v. și Uniforme de general, Incognito la Buchenwald). Pentru Ieronim Thanase, "creierul acestui spectacol platonician", lumea poate fi
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
ar fi potrivit nici un alt nume..."760. Teoria lui Zalomit referitoare la cele trei grații rămâne aceeași până în clipa morții; pentru el, cele trei corpuri arhitectonice care formează unul singur este imaginea camuflată a Treimii de O Ființă, a cărei revelație o are în clipa ultimă: Dacă a vrut să ne spună ceva, a vrut probabil să ne spună: "îmi dau seama că sunt pierdut, dar nu mi-e frică, și nici vouă să nu vă fie frică de moarte". Și
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
Testament, în care "supraviețuiesc camuflate o seamă de adevăruri fundamentale" "cifrate într-un cod secret esoteric..." și care au răspunsul la implicațiile biologice și medicale ale teologiei păcatului originar..." 773. Păstrarea sub o formă degradată, mutilată, a anumitor fragmente din revelația originară, în cărțile apocrife, amintește de încercarea pătimașă a lui Iorgu din Pe strada Mântuleasa, de a găsi, în credințele populare, în eresuri, "taine pe care Biserica nu are îngăduința să le dezvăluie" (tot de strada Mântuleasa se apropie nuvela
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]
-
sa din copilărie. Divinizarea ființei iubite amintește de Dante pentru care Beatrice reprezenta "teologia, așadar misterul mântuirii"901. Așa cum cifra 99 din povestea boierului putred de bogat este o cifră mistică și nu poate fi analizată cu instrumente matematice, zguduitoarea revelație a poveștii camerei cu ușa întredeschisă depinde de limbajul "în care poate fi înțeleasă, și tradusă"902. De aceea, cele două coduri de interpretare, al lui Dayan și al lui Albini (reprezentantul sistemului represiv, tot o "oaste secretă" ca și
[Corola-publishinghouse/Science/84970_a_85755]