5,297 matches
-
de râs (Chandler, 1977, p. 63). Departe de a se conforma acestor cerințe, detectivii generației anterioare își cultivau excepționalitatea - ba chiar excentricitatea - cu un aer de antipatică superioritate: ei n-aveau nimic de învățat de la polițiști, tratați cu un dispreț suveran și obligați să accepte soluțiile lor extrase din fundul unor țilindri produși parcă de Houdini, maestrul magiilor extraordinare ale funambulescului fin-de-siècle. Dacă predecesorii acordau prea puțină importanță psihologiei cititorului - în fond, de pe la 1700 până în zorii modernității, am avut cam un
[Corola-publishinghouse/Science/2073_a_3398]
-
al XIII-lea ca un secol dinamic. Din punct de vedere al instituțiilor publice, se pot distinge în această perioadă trei curente dominante: unul care se stinge (regimul feudal), unul care triumfă (ordinul corporativ) și unul care se naște (Statul suveran)14. Ele devin trei mari linii de forță, care vor orienta viața socială din secolul al XIII-lea, acesta fiind în același timp secolul adoptării statutelor corporative. Orașele au primit statutele lor, în cea mai mare parte, deja din secolul
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
restabilească unitatea vastului Imperiu după căderea Hohenstaufenilor. Efort pe care ostilitatea episcopilor și principilor teritoriali l-a zădărnicit, dar care se reînnoia cu orice prilej începând cu secolul al XIV-lea, cu mai multă sau mai puțină amploare. Mici "republici suverane" Köln, Worms, Spire, Ratisbonne, Bâle (născute din orașele libere ale țării) -, orașele imperiale (Reichsstädte), ca Lübeck, Hamburg, Berna, sau cele libere (Ländstädte), precum Trevira, Magdeburg, Mainz, Würtzburg, Frankfurt, au impus, dacă nu independența lor totală, cel puțin o autonomie foarte
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
stat cu o monarhie electivă, cum era cea de la Ierusalim 36. Era un nou tip de regalitate, care respingea în același timp concepția mai veche occidentală a monarhiei fără control. Așadar, în regatul Ierusalimului a existat o îngrădire a puterii suverane, dar la o fărâmițare politică cum s-a petrecut în Europa apuseană nu s-a ajuns niciodată. Ca să evite vreo neînțelegere privind raportul suzeranitate/suveranitate, regele Amaury I a promulgat Assises sur la ligèce, prin care stipula că toți nobilii
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
fără a face o distincție netă a separației acestora, în sensul distribuirii și exercitării, decât în dependență de suveran. În Franța conceptul de suveranitate s-a impus în legătură cu lupta contra monarhiei absolute, a puterilor absolute ale regelui. Colaborării dintre monarhul suveran și popor i se va contrapune suveranitatea populară. Secole la rând însă mitul a făcut să fie acceptată o identitate greșită între guvernanți și guvernați, adică inegalitatea funciară între unul sau mai mulți oameni "făcuți" pentru a conduce (deținătorii puterii
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
arătat preocupat de diferența care există între cei doi termeni "Stat" și "guvernare" -, reuniți în noțiunea aristotelică politeia, guvernarea (regimen) desemnând pentru el nu forma statului, ci o anumită "modificare constituțională" sau cutumiară a suveranității; desemnează modalitatea prin care puterea suverană distribuie onoruri și funcții conform unor criterii stabilite de uzanțe 57. Rezultă că, după modul în care suveranul se raportează principiului propriei sale puteri, monarhia poate fi "regală sau legitimă, seniorială și tiranică". Germanul Althusius (Politica methodice digesta), adept la
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
al voinței generale. Contractul social produce un "corp moral și colectiv", o "persoană politică" formată ca urmare a unirii tuturor și care purta altădată numele de Cetate, de Republică sau "corp politic", numit de membri săi Stat când este pasiv, Suveran când este activ, Putere comparându-l cu adunările sale64. Rousseau nu a inovat. El a continuat un curent de tradiții existent chiar în Franța, unde deputatul de Bourgogne al "stării a treia" (le Tiers état) în Statele Generale de la Tour
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
pledează pentru o colaborare a organelor și o repartiție a funcțiilor. Armonia constituțională impune ca fiecare să fie sub dependența celorlalte și să fie controlată de ele. Evoluția conceptuală inițiată în secolul al XVI-lea va ajunge să articuleze puterea suverană cu guvernarea, începând cu Hobbes 69. Acum se profilează două direcții distincte: una ascendentă, a constituirii suveranului și cealaltă descendentă, a exercitării puterii. Presupunând existența unui suveran (monarh instalat în deplinătatea drepturilor sale), guvernarea este net delimitată de instituția care
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
puterilor în mâinile monarhului. El considera că oamenii au transferat de bunăvoie toate drepturile lor unei singure persoane (monarhia) sau unei Adunări a reprezentanților poporului 71. Statul este o persoană: cel ce o întrupează e numit suveran și are puterea suverană, toți ceilalți fiind supușii săi. Hobbes estima că doar constrângerea poate conduce în final spre binele comun, preconizând absolutismul statal, despotic, pentru ca armonia să domnească între oameni, prin natura lor egoiști și supuși propriilor interese. Voința regelui este voința poporului
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
prin facultatea de a se opune. Fiecare din cele două organe esențiale executivul și legislativul este deținătorul a două facultăți, adică a celei de a statua în limitele atribuțiilor sale și de a se opune cu privire la atribuțiile celuilalt organ. Autoritatea suverană se exercita prin intermediul legii. Autonomizarea activității de guvernare în raport cu funcția suveranului aduce în același secol al XIII-lea, în prim plan, un pesonaj nou stările privilegiate, reunite în Adunări reprezentative. 2.2. Partajul contractual al suveranității (consilium et auxilium) Trecerea
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
interesați în mod egal în rezolvarea problemelor de interes general, admițând prezența procuratorilor/reprezentanților și alii gerentes, clerici și laici. Constituită în acest spirit, adunarea acestora va putea să-și îndeplinească rolul de a reprezenta și apăra în fața titularului puterii suverane interesele membrilor colectivității. Se putea astfel realiza ceea ce el numea principatus ministrativus, adică monarhia constituțională, pe care o opunea și prefera statului absolut (principatus dominativus, principatus bestiarum). În acest fel Q.o.t. devine fundamentul colectivității celei mai bine organizate
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
particular de dezvoltare a Congregațiilor generale din Transilvania voievodală, Gh. I. Brătianu scria că aici adunările reprezintă o "curioasă suprapunere a două noțiuni socială și etnică"128. Regula de drept stabilea că inițiativa convocării Adunărilor reprezentative ale stărilor privilegiate revenea suveranului (principe teritorial, voievod, ban etc.). Sunt însă situații în care convocarea a fost făcută de alte persoane, special delegate, din porunca și în numele acestuia. Asemenea cazuri particulare sunt prezente și în voievodatul Transilvaniei, în Țara Românească și Moldova. Stările erau
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
-lea. Stările acestora (Landstände) se reuneau în Diete provinciale (Landtag). Hotărârile se adoptau separat, pe curii, deputații întrunindu-se solemn doar la deschiderea și închiderea Dietei. Adunarea Curții regale (Hoftag) a constituit nucleul Curiei principilor în Dieta imperială. În principatele suverane ale Imperiului reprezentarea în Landtag era cu totul diferită, în special în ceea ce privește clerul 156. Stările reprezentate în Dietele austriece erau: clerul superior, seniorii, cavalerii, orășenii și târgoveții 157. Din rândul seniorilor, elementul cel mai activ în diete, se recruta căpitanul
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
care îl impunea partajul contractual al suveranității era rupt definitiv. Cu acest prilej ele vor formula, în sprijinul monarhiei, principiul că pe pământ nu există o altă putere, spirituală sau temporală, care să aibă vreun drept asupra regatului, în afara monarhului suveran. Stările s-au prezentat supuse, adoptând hotărârile conform voinței monarhiei. Deși teoretic autoritatea regelui nu era limitată de nici o instituție, de nici un corp social, el nu a dispus de putere absolută. Limitele puterii sale erau impuse de tratatele încheiate cu
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
Parlamentul determina drepturile cetățenilor englezi și, în același timp, hotăra nu numai cine va domni în continuare, ci și în ce condiții îi va fi acordat dreptul de a domni 273. Modelul monarhiei constituționale indică faptul că, teoretic, regele rămâne suveran, dar își poate exercita suveranitatea numai în Parlament. În Anglia suveranitatea era bine definită, găsindu-și expresia în maxima propriului drept public: "The Sovereignity resides in the King in his Parliament". Guvernul poate subzista numai prin intermediul unei colaborări a regelui
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
s-au bucurat în cele din urmă tot stările privilegiate care, atunci când nu le-au mai considerat profitabile, le-au desființat. În consecință, diviziunea politică a Germaniei s-a accentuat. Dieta de la Worms reflectă lupta egoistă dintre împărat și principii suverani. Dacă Reichsregiment se bucura de favoarea unor principi, explicația trebuie căutată în dorința lor de a profita de acest guvern în interesul propriei stări. Orașele nu mai erau reprezentate în această instituție, participarea lor la viața politică fiind declarată "nu
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
al XIII-lea, în cursul războaielor pentru Italia, Staufenii au acordat primele privilegii generale principilor, punând, începând cu domnia lui Frederich al II-lea bazele suveranității princiare. Privilegiile acordate principilor ecleziastici (1220) și laici (1231) constituie fundamentul evoluției puterii principilor suverani. Concomitent cu suveranitatea provinciilor teritoriale se formau și stările privilegiate ale acestora (Landstände), învestite cu drepturi publice. Ele vor constitui "dieta țării" (Landtag), reprezentând în acest fel "țara" față de principele domnitor. Puterea principilor își va afla limita doar în Adunările
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
externe, prin aplicarea hotărârilor stabilite pentru întreg Imperiul 335. Ca pretutindeni în țările care au cunoscut regimul de stări, sfatul și ajutorul (consilium et auxilium) se afla la baza participării stărilor în Diete. Dreptul de convocare devine obligatoriu pentru principele suveran, iar datoria de a-și da acordul, devine dreptul de a consimți. Personal sau prin reprezentanți, cele trei stări privilegiate (clerul, nobilimea și reprezentanții orașelor) nu se limitau la a-și da consimțământul pentru judecată, pentru legile sau impozite noi
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
clerului în Dieta provincială (Landtag)336. În principatele laice se disting două situații de participare a clerului la Dieta provinciei: în "curia prelaților" și în "curia seniorilor". Dacă nu ia parte, clerul tratează interesele sale prin înțelegerea directă cu principele suveran. Este amintită o situație intermediară în Austria 337, pe când în Boemia, după reforma husită, clerul va ieși din rândul stărilor Dietei 338. În multe țări, de altfel, Reforma religioasă a determinat schimbări fundamentale în structura stărilor, a Dietei și în
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
Jos și Würtenberg (aici, doar după ieșirea cavalerilor). Dreptul de convocare aparținea principelui suveran. Dietele se reuneau neregulat, funcție de necesități. Lucrările se desfășurau separat, pe curii, deputații întrunindu-se solemn doar la deschiderea și închiderea adunării. Raporturile stărilor cu principele suveran au urmat linia generală a evoluției regimului de stări, în cadrul dualismului "țară-domnie". De regulă stările sunt alături și colaborează cu principele. Din secolul al XV-lea vor manifestat tendința de întărire a influenței asupra deciziilor suveranului, derivată din necesitățile fiscale
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
evoluție ce pornește de la privilegiile Bulei de Aur a împăratului Frederich al II-lea conferită lui Ottokar I Przemysl în anul 1212345. Dezvoltarea dinastiei Przemyslizilor va ridica Boemia, în timpul lui Ottokar al II-lea, la rang de regat cu atribute suverane. Organizarea corporativă a stărilor și participarea lor la adunări alături de rege, sunt menționate în cronica lui Kosmas, care descrie Dieta din anul 1281: "Otto cellebravit colloquium (...) cum episcopo et nobilibus terrae, militibus, baronibus nec non civibus munitarum civitatum (...)"346. Orașele
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
consimțirea impozitelor. Ascensiunea politică a Casei de Hohenzollern în secolul al XV-lea, când regele Sigismund a învestit pe Frederich de Hohenzollern cu marca Brandenburgului (1411), iar mai târziu și ca principe elector, a modificat regimul stărilor din această provincie suverană. Lupta lui Frederich cu stările privilegiate este evidențiată și de efortul de a institui "pacea internă", prin care războaiele private ale nobilimii (Fehde) erau interzise, iar cavaleria era redusă la îndeplinirea obligațiilor militare. Și rezistența orașelor va fi înfrântă, în
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
redusă la îndeplinirea obligațiilor militare. Și rezistența orașelor va fi înfrântă, în anul 1441, restabilindu-se astfel echilibrul atât de necesar pentru consolidarea puterii markgrafului. Hotărârile Dietei din 1495, aplicate cu strictețe în Brandenburg, au redeschis lupta stărilor cu principele suveran. După 1540 reprezentanții cavalerilor vor avea acces în Dieta provincială, unde vor dobândi o poziție predominantă. De la jumătatea secolului al XVII-lea întărirea stăpânirii teritoriale și creșterea puterii Principelui-elector, îi vor asigura acestuia o autoritate deplină asupra stărilor. Dietele Brandenburgului
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
secolul al XIV-lea oglindesc efortul de reprezentare a propriilor interese: burghezia va trece pe primul plan al vieții politice influențând "parlamentele" și adunările provinciale (les Journées d'états, Landtage). În episcopatul de Liège raporturile dintre episcop, ce reprezenta puterea suverană, cler (reprezentat prin Capitlul său), nobilime și orașe, au fost reglementate în anul 1316. Regimul stărilor se va consolida ulterior, în special din 1343. Stările și-au asigurat o reprezentare permanentă prin Consiliul celor XXII (1373), alcătuit din 4 clerici
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]
-
mai veche de drie steden van Vlaenderen ("cele trei orașe ale Flandrei"), uzurpând în profitul lor atribuțiile ce aparțineau de drept statului 379. Exclusivismul celor trei orașe, care au urmărit doar asigurarea monopolului și a privilegiilor proprii, au dat puterii suverane posibilitatea de a restabili echilibrul cu reprezentanții stărilor privilegiate. Nobilimea și clerul se vor uni cu principele contra burgheziei. Periodizarea în evoluția Țărilor de Jos, bazată pe modificările pe care le-a suferit instituția Adunărilor de stări, cuprinde: perioada "franceză
Europa monarhiei stărilor by Gheorghe Bichicean [Corola-publishinghouse/Science/1436_a_2678]