7,733 matches
-
prilejuim vreo confuzie în înțelegerea ideii teandrice, idee de temelie a cărții de față, trebuie să adăugăm că, după doctrina ortodoxă, ea are două aspecte deosebite, după cum două aspecte are ideea de revelație divină. Există o revelație naturală și o revelație supranaturală, care implică deopotrivă o colaborare a lui Dumnezeu cu omul. În ce privește însă participarea omului la colaborarea teandrică, trebuie să ne referim la cele două concepte de antropologie creștină: chip și asemănare. Omul e chipul real al lui Dumnezeu prin
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
omenească, iar cel de asemănare una specific creștină. Gradul culminant al chipului lui Dumnezeu în om e geniul, care poate să fie sau nu creștin; gradul culminant al asemănării e sfântul, care nu poate fi decât creștin. Dacă există o revelație naturală admisă de doctrina ortodoxă, nimic nu ne oprește s-o vedem realizându-se în lume în colaborare cu geniul, precum revelația supranaturală, dată prin Iisus Hristos, se realizează mai departe în colaborare cu sfântul. Din punctul de vedere care
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
sau nu creștin; gradul culminant al asemănării e sfântul, care nu poate fi decât creștin. Dacă există o revelație naturală admisă de doctrina ortodoxă, nimic nu ne oprește s-o vedem realizându-se în lume în colaborare cu geniul, precum revelația supranaturală, dată prin Iisus Hristos, se realizează mai departe în colaborare cu sfântul. Din punctul de vedere care ne preocupă, uneia îi atribuim creația culturală, iar celeilalte lucrarea morală, fără să înțelegem o separație categorică între amândouă. Astfel, ideea teandrică
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
și pe de-a-ntregul sacral. Concordanța aceasta dintre felul primitiv și dintre concepția biblică despre originea și funcția culturii s-ar putea lămuri ipotetic prin unitatea nediferențiată, primordială, a neamului omenesc, iar în mod teologic prin acel fond comun al revelației divine dăruit primilor oameni și păstrat din ce în ce mai obscur în spiritul urmașilor lor. Chiar atunci când, după doctrina teologică, monoteismul primar evoluează degenerescent în politeism, chiar atunci când omul, pierzând legătura cu adevăratul Dumnezeu, îi caută urmele în creație și-l confundă cu
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
devine o simplă imanență, o putere în captivitatea timpului și a spațiului. Ajunge în cazul acesta o simplă iluzie de religie. Singură concepția creștină pune în lumină justă raportul dintre religie și cultură. Creștinismul e religia de origine supranaturală. Ca revelație divină, obârșia lui e în transcendent. Revelația e ca o cascadă de lumină ce se varsă din nemărginire în spațiul terestru, din veșnicie în timpul terestru, nu pentru a încremeni aici în forme limitate de legile cronospațiale, ci pentru a se
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
captivitatea timpului și a spațiului. Ajunge în cazul acesta o simplă iluzie de religie. Singură concepția creștină pune în lumină justă raportul dintre religie și cultură. Creștinismul e religia de origine supranaturală. Ca revelație divină, obârșia lui e în transcendent. Revelația e ca o cascadă de lumină ce se varsă din nemărginire în spațiul terestru, din veșnicie în timpul terestru, nu pentru a încremeni aici în forme limitate de legile cronospațiale, ci pentru a se răsfrânge din nou în sus cu puterea
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
pe partizanii unui purism integral, ce face abstracție de firea omenească. Răspunsul acesta, zugrăvit pe zidul sfintelor lăcașuri, ni-l dă pictura bizantină. Ca nici o altă formă de cultură creștină, pictura bizantină e simbolul plastic, de proporții magnifice, al întregii revelații date lumii prin Iisus Hristos. E simbolul plastic al revelației naturale și al revelației supranaturale. Istoricul de artă Louis Brehier observă foarte just că. ,spre deosebire de pictura occidentală, care are un caracter documentar istoric, pictura bizantină zugrăvește, mai presus de istoric
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
omenească. Răspunsul acesta, zugrăvit pe zidul sfintelor lăcașuri, ni-l dă pictura bizantină. Ca nici o altă formă de cultură creștină, pictura bizantină e simbolul plastic, de proporții magnifice, al întregii revelații date lumii prin Iisus Hristos. E simbolul plastic al revelației naturale și al revelației supranaturale. Istoricul de artă Louis Brehier observă foarte just că. ,spre deosebire de pictura occidentală, care are un caracter documentar istoric, pictura bizantină zugrăvește, mai presus de istoric, dogma Bisericii ortodoxe. Ea e într-adevăr o dogmatică la îndemâna
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
pe zidul sfintelor lăcașuri, ni-l dă pictura bizantină. Ca nici o altă formă de cultură creștină, pictura bizantină e simbolul plastic, de proporții magnifice, al întregii revelații date lumii prin Iisus Hristos. E simbolul plastic al revelației naturale și al revelației supranaturale. Istoricul de artă Louis Brehier observă foarte just că. ,spre deosebire de pictura occidentală, care are un caracter documentar istoric, pictura bizantină zugrăvește, mai presus de istoric, dogma Bisericii ortodoxe. Ea e într-adevăr o dogmatică la îndemâna tuturor, arzând și luminând
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
acestei ipoteze, care rămâne în picioare, incontestabil de la Septuaginta încoace. A doua explicație este incomparabil mai largă și mai adâncă și e de natură teologică propriu-zisă. Este explicația afinităților cu doctrina creștina a clementelor superioare din civilizațiile păgâne prin ideea revelației naturale. Revelația naturală e descoperirea ideii de Creator din contemplarea și studiul naturii sau ai creaturii. Pentru noi, care considerăm această idee la lumina supranaturală a credinței creștine, lucrul pare limpede și ușor. Pentru lumea păgână însă el e atât
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
care rămâne în picioare, incontestabil de la Septuaginta încoace. A doua explicație este incomparabil mai largă și mai adâncă și e de natură teologică propriu-zisă. Este explicația afinităților cu doctrina creștina a clementelor superioare din civilizațiile păgâne prin ideea revelației naturale. Revelația naturală e descoperirea ideii de Creator din contemplarea și studiul naturii sau ai creaturii. Pentru noi, care considerăm această idee la lumina supranaturală a credinței creștine, lucrul pare limpede și ușor. Pentru lumea păgână însă el e atât de dificil
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
înțelegere fie și numai dibuită, a înțelepciunii divine, ghicită dincolo de aparențele făpturilor. Prezența lui Dumnezeu în lume, prezență de imensitate, cu expresia Fericitului Augustin și posibilitatea rațiunii omenești de a primi impulsuri spre adevărul divin, ne îndreptățesc să vorbim de revelația naturală ia neamurile păgâne, care n-au fost părăsite cu totul de Providența dumnezeiască. Efectul ei este acel suspin negrăit și acel dor statornic după puterea care îi lipsea omenirii de a face binele, pe care totuși îl înțelegea și
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
pe care totuși îl înțelegea și îl voia, despre care vorbește Pavel către Romani, cap. VIII. Fondul acesta de nădejde suspinată și obscură, a făpturii aflate sub păcat, îl numește Tertulian anima naturaliter christiana, care nu e altceva decât formula revelației naturale. Geniile lumii păgâne i-au dat un rost mai mult sau mai puțin luminos în măsura în care operele lor vădesc apropieri de învățătura Logosului întrupat. Astfel, Clement Alexandrinul, care face întâia încercare savantă de asimilare a elementelor culturii păgâne în creștinism
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
care Platon s-a bucurat în ortodoxia clasică, Erminiile picturii bizantine îl înfățișează ca pe un „prooroc” sau ca pe un „ghicitor” al Sfintei Treimi. E important să reținem că cel care ne-a lăsat formula cea mai amplă a revelației naturale e Justin Filosoful și Martirul. Logosul, care e Fiul lui Dumnezeu, s-a revelat în Vechiul și Noul Testament; el s-a revelat însă în mod parțial sau fragmentar și filosofilor păgâni, îndeosebi lui Socrate și lui Platon. Revelația aceasta
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
a revelației naturale e Justin Filosoful și Martirul. Logosul, care e Fiul lui Dumnezeu, s-a revelat în Vechiul și Noul Testament; el s-a revelat însă în mod parțial sau fragmentar și filosofilor păgâni, îndeosebi lui Socrate și lui Platon. Revelația aceasta către lumea păgână, departe de a fi desăvârșită, e parțială, e fragmentară, ca o lumină împrăștiată ici și colo în rațiunea filosofică. Și dacă există un fel de consens al gânditorilor greci cu afinități față de doctrina creștină, el se
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
numai ca de un exemplu de fond aperceptiv în larga sa explicație teologică. Strigătul cunoscut, pe care apologeții creștini îl aruncă scriitorilor păgâni în toiul polemicii: „Ceea ce e bun la voi e al nostru!” își găsește justificarea în doctrina despre revelația naturală. Și dacă am stăruit oarecum asupra acestei idei, e pentru că ea ne dă totdeodată justificarea și sensul împrumuturilor, pe care cultura creștină le-a asimilat din cultura păgână. Prezența înțelepților și a poeților antichității în pictura noastră sacră, lămurită
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
am stăruit oarecum asupra acestei idei, e pentru că ea ne dă totdeodată justificarea și sensul împrumuturilor, pe care cultura creștină le-a asimilat din cultura păgână. Prezența înțelepților și a poeților antichității în pictura noastră sacră, lămurită prin învățătura despre revelația naturală, definește atitudinea ortodoxiei țâță de cultura veche, dar totdeodată și față de orice lumină naturală a minții omenești, manifestată în arte, în filosofie și în științe, oriunde și oricând. Ar fi absurd să ne închipuim însă că Biserica noastră asimilează
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
antice sunt reproduse aproape în mod sclav, ele primesc din noua concepție universală ( adică cea ortodoxă ) o nouă culoare și un nou sens”(Friedrich. Ueberwegs: Grundriss der Geschichte der Philosophie, vol. Die patristische und scolastische Zeit, pag. 1.). CONFLICTELE Ideea revelației naturale, precum am văzut, explică și justifică împrumuturile din cultura păgână sau profană, folosite în subordinea creștinismului. Dar, bineînțeles, nu toate producțiile acestei culturi sunt expresii ale revelației naturale. Dacă avem în vedere gravele contradicții ale filosofilor și feluritele concepții
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
der Philosophie, vol. Die patristische und scolastische Zeit, pag. 1.). CONFLICTELE Ideea revelației naturale, precum am văzut, explică și justifică împrumuturile din cultura păgână sau profană, folosite în subordinea creștinismului. Dar, bineînțeles, nu toate producțiile acestei culturi sunt expresii ale revelației naturale. Dacă avem în vedere gravele contradicții ale filosofilor și feluritele concepții ce vor să reprezinte adevărul anulându-se una pe alta și dacă le-am considera pe toate ca efecte ale revelației naturale, am ajunge inevitabil la concluzia că
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
toate producțiile acestei culturi sunt expresii ale revelației naturale. Dacă avem în vedere gravele contradicții ale filosofilor și feluritele concepții ce vor să reprezinte adevărul anulându-se una pe alta și dacă le-am considera pe toate ca efecte ale revelației naturale, am ajunge inevitabil la concluzia că principiul acestei revelații se contrazice în toate aceste incoerențe filosofice. Pentru noi, creștinii, revelația naturală ar rămâne o idee neclară dacă n-am raporta-o la revelația supranaturală, care o luminează. Căci dacă
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
avem în vedere gravele contradicții ale filosofilor și feluritele concepții ce vor să reprezinte adevărul anulându-se una pe alta și dacă le-am considera pe toate ca efecte ale revelației naturale, am ajunge inevitabil la concluzia că principiul acestei revelații se contrazice în toate aceste incoerențe filosofice. Pentru noi, creștinii, revelația naturală ar rămâne o idee neclară dacă n-am raporta-o la revelația supranaturală, care o luminează. Căci dacă același principiu divin înrâurește asupra lumii în mod firesc și
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
vor să reprezinte adevărul anulându-se una pe alta și dacă le-am considera pe toate ca efecte ale revelației naturale, am ajunge inevitabil la concluzia că principiul acestei revelații se contrazice în toate aceste incoerențe filosofice. Pentru noi, creștinii, revelația naturală ar rămâne o idee neclară dacă n-am raporta-o la revelația supranaturală, care o luminează. Căci dacă același principiu divin înrâurește asupra lumii în mod firesc și în mod suprafiresc, el nu se poate contrazice în nici unul din
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
considera pe toate ca efecte ale revelației naturale, am ajunge inevitabil la concluzia că principiul acestei revelații se contrazice în toate aceste incoerențe filosofice. Pentru noi, creștinii, revelația naturală ar rămâne o idee neclară dacă n-am raporta-o la revelația supranaturală, care o luminează. Căci dacă același principiu divin înrâurește asupra lumii în mod firesc și în mod suprafiresc, el nu se poate contrazice în nici unul din aceste planuri de manifestare. Faptul că se manifestă parțial în mod firesc și
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
suprafiresc nu implică nici o contradicție, de vreme ce sensul parțialului relevat năzuie convergent spre integralul revelat. Insuflând în multe feluri și în multe chipuri pe om, Dumnezeu, care e adevăr absolut, nu induce pe nimeni în eroare. Astfel justificate prin ideea de revelație naturală, împrumuturile din cultura păgână sau profană sunt supuse criteriului suprem al revelației supranaturale. Ele sunt bune în măsura în care înfățișează afinități cu doctrina creștină sau cel puțin în măsura în care nu contrazic prin nimic această doctrină. Când îndeplinesc asemenea condiții, ele sunt asimilabile
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]
-
revelat. Insuflând în multe feluri și în multe chipuri pe om, Dumnezeu, care e adevăr absolut, nu induce pe nimeni în eroare. Astfel justificate prin ideea de revelație naturală, împrumuturile din cultura păgână sau profană sunt supuse criteriului suprem al revelației supranaturale. Ele sunt bune în măsura în care înfățișează afinități cu doctrina creștină sau cel puțin în măsura în care nu contrazic prin nimic această doctrină. Când îndeplinesc asemenea condiții, ele sunt asimilabile în corpul culturii creștine. De pildă, cele patru virtuți cardinale platonice, având afinități
Nostalgia paradisului by Nichifor Crainic () [Corola-publishinghouse/Science/846_a_1785]