30,395 matches
-
culturale importante, sînt deseori semnalate de aspecte ce deosebesc un domeniu de altul. Granițele acestor domenii pot fi indicate de elemente aparținînd fie spațiului concret, fie timpului ca epocă, fie limbajului. De exemplu, arhitectura tribunalelor și ținuta oamenilor legii pot sugera eventualilor privitori, în cazul în care aceștia sînt la curent cu normele culturale, că între pereții acelor clădiri minciuna este aspru pedepsită și combătută. Aceleași indicii concrete apar și în cazul clădirilor parlamentare sau a bisericilor. Campaniile electorale, cu regulile
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
au întîmplat în trecut, și atunci sînt acuzați de nesinceritate. Aceste acuzații au de obicei o tentă accentuată de indignare, pentru a arăta clar că, în acest context, spre deosebire de alte medii electorale, este greșit să se mintă. Același lucru îl sugerează și un comentariu poetic asupra afacerii Profumo din 1963. John Profumo, Secretarul de stat pentru război al Marii Britanii, a fost acuzat, printre altele, că ar fi vizitat o tînără, Christine Keeler, în apartamentul ei din Londra unde se mai bucura
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
tribunal, pe care trebuie să și-o respecte chiar în detrimentul obligațiilor sale față de client. Frankel (1975: 1035) observă că dincolo de sistemul justițiar: "avocatul trebuie întîi de toate să fie loial clientului său și nu adevărului în sine". De aceea, el sugerează schimbări radicale în modul în care se hotărăște verdictul. Aceste argumente au fost aduse în prim plan de Statele Unite, unde sistemul legal al apărării diferă foarte mult de acelea din Australia și Marea Britanie, în special în privința interesului financiar pe care
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
palpitante și atrăgătoare". În consecință, "pe măsură ce un ofițer de poliție se obișnuiește cu minciunile și cu justificarea lor morală, e posibil să devină nepăsător față de amîndouă" (Klockars 1984b:543). Acest pericol nu apare numai în cazul poliției. Într-adevăr, Klockars sugerează că în societatea americană "paznicii de închisoare, cei de la spitalele de boli mintale și părinții", ca și poliția, au dreptul legitim de a face uz de forță și de minciună. Avînd în vedere această autorizare a înșelăciunii, n-ar trebui
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
luate mot-à-mot, implică și anumite lucruri care sînt false. De exemplu, în urmă cu cîțiva ani, o fabrică de bere din America a lansat o reclamă prin care spunea că sticlele folosite ca ambalaj erau "spălate cu aburi". Acest lucru sugerează că procedura era specifică acelei fabrici, ceea ce era fals, avînd în vedere că toate fabricile americane de bere foloseau aceeași tehnică (Garfinkel 1977). De asemenea, o firmă de contabilitate a taxelor a oferit șaptesprezece motive pentru care cei care plăteau
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
public britanic datorită opoziției între dorința lor personală de a spune adevărul și obligația profesională de a inventa afirmații false pentru politicienii care îi angajaseră, sau, după cum spune și autoarea, obligația de a denatura anumite evenimente în favoarea politicii guvernamentale. Ea sugerează că aceste conflicte s-ar fi intensificat pe timpul mandatului lui Thatcher, deoarece o dată cu implicarea televiziunii în procesul de informare a publicului și pe măsură ce presa a devenit tot mai îndrăzneață și indiscretă, miniștrii au început, la rîndul lor, să se arate
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Un motiv pentru care înșelăciunea apare atît de des în știință este faptul că deși în multe sectoare ale științei naturale există posibilitatea ca alți cercetători să repete investigațiile colegilor, acest lucru nu se întîmplă atît de frecvent cum ar sugera imaginea ideală a științei (cf. Bridgstock 1982:373-375; Moomaw 1980: 37; Weinstein 1979:645-646). Deseori, în numeroase ramuri ale științelor naturale, cum se întîmplă în principiu în toate științele sociale, copierea exactă sau parțială a unor descoperiri este imposibilă și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
prelungită în situații din viața de zi cu zi între cercetăror și persoana chestionată. Cu toate acestea există anumite dovezi că în interviurile directe răspunsurile date de persoanele anchetate sînt influențate de prezența unei a treia persoane (Taietz 1962). Anecdotele sugerează că dacă un soț și o soție sînt intervievați împreună, pot da răspunsuri care au scopul de a-l păcăli fie pe cercetător, fie pe partener. Dacă se folosesc chestionare trimise prin poștă, nu se poate controla foarte mult împrejurarea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
este condamnată de către cei care știu despre ce e vorba. Într-adevăr, pentru a avea succes cu o minciună vrayno trebuie să existe un ascultător care să pretindă că ia drept adevărat ceea ce i se spune. Hingley (1978:77-79, 85-86) sugerează că: faptul că vranyo continuă să fie la modă și la sfîrșitul secolului XX se explică prin funcția acestei minciuni de a colora viu cenușiul epocii moderne, din moment ce și doctrina oficială care susține că viața în Rusia totalitară este mai
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
acestei minciuni de a colora viu cenușiul epocii moderne, din moment ce și doctrina oficială care susține că viața în Rusia totalitară este mai veselă decît în alte locuri este, în sine, un exemplu ilustrativ de fantezie creatoare. Urmîndu-l pe Dostoievski, Hingley sugerează că aceia care spun minciuni vranyo nu cred de la început în ceea ce relatează. Mai tîrziu însă, ei se lasă convinși de propria elocvență, deși poate că privind retrospectiv își dau seama că au inventat totul. Lozh, pe de altă parte
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
lucru s-ar întîmpla în societatea malgașă, unde oamenii "se așteaptă ca răspunsul care li se dă să nu fie pe deplin satisfăcător" (Keenan 1976:70). Keenan leagă această atitudine de anumite caracteristici ale populației malgașe, însă aceeași presupunere este sugerată și într-un vers din cîntecul lui Rudyard Kipling (1965:251) despre contrabandă: "Acela care nu pune nici o întrebare nu va fi mințit". Trivers (1985:395) își începe capitolul despre "Înșelătorie și autoamăgire" din cartea sa Social Evolution (Evoluția socială
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
credem (1) că sistemele umane de comunicare, spre deosebire de cele animale, servesc în principal răspîndirii adevărului, sau (2) că, dacă nu au acest scop, cel puțin ar trebui să-l aibă. Într-adevăr, primele scrieri ale lui Habermas (1970) par să sugereze acest lucru. Argumentele prezentate în capitolele precedente ar fi trebuit să submineze orice încredere în prima presupunere existențială; ne vom opri la a doua, cea normativă, mai tîrziu, în capitolul 11. Unii autori, în special Marshal McLuhan (1962) au pus
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
realizat, sinceritatea absolută este rar întîlnită la această categorie de persoane, probabil din cauza educației insuficiente sau a situației de dependență. Părerile ei se regăsesc în lucrările psihologului francez Gabriel Compayré, care a publicat la sfîrșitul secolului al XIX-lea. El sugerează existența minciunii de ambele părți, spunînd că "pentru un copil este ușor de simțit că adevărul nu este întotdeauna respectat în conversațiile dintre părinți sau servitori". El afirmă că nu există "nici o tendință ereditară spre nesinceritate", apoi se întreabă de ce
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
V-a foloseau bătaia mai des ca pedeapsă pentru orice fel de boacănă, însă acestea erau și mai puțin îngăduitoare cu minciunile copiilor (Newson și Newson 1968:415, 419, 446, 471). Aceste frînturi de informații sînt probabil suficiente pentru a sugera că poziția socială este un alt element care influențează nu numai atitudinile față de minciună, ci și frecvența afirmațiilor nesincere, conținutul minciunilor și contextul în care apar acestea. Diferențele de clasă socială, în orice societate, pot să nu fie atît de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
studiu recent efectuat în nord-estul Statelor Unite asupra atitudinii medicilor față de înșelătorie, majoritatea au afirmat că ar fi fost mai înclinați să inducă în eroare companiile de asigurări sau soțiile pacienților, decît pacienții în sine (Novack et al. 1989). Aceste descoperiri sugerează că unul dintre factorii care influențează evaluarea minciunii este gradul de încredere care există sau ar trebui să existe între mincinos și păcălit. Totuși, viziunea asupra încrederii și a pretențiilor la sinceritate în relațiile altor oameni pare să difere de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
cu toții conștienți de asta. Totuși, deși există o anumită simetrie în acțiunile și percepțiile lor, nu putem spune că ar fi existat și o colaborare între ei. Se pare că nu există nici o dovadă în studiul lui Blum care să sugereze că femeile ar fi acceptat să fie mințite de către soți; minciunile pe care au recunoscut că le-au spus bărbaților nu aveau legătură cu infidelitatea, ci cu propria protecție în alte contexte sau cu protecția soților și a copiilor. Bărbații
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și cunoscuți variind uneori de la un context la altul. De asemenea, cunoscuții și necunoscuții sînt tratați diferit în funcție de modul în care este percepută sinceritatea lor. Într-o carte despre jurnaliști și persoanele din lumea afacerilor, autorii remarcă: Este ușor să sugerezi că cineva minte cînd nu trebuie să te confrunți direct cu persoana respectivă și cînd relația are un caracter impersonal. Nesinceritatea fățișă este mai greu de înfruntat. (Comer et al. 1988:1) După cum vom vedea în continuare, nesinceritatea între soți
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
trebuie să fie în stare să mimeze dezamăgirea" (DePaulo și Jordan 1982: 168). În plus, mincinoșii în devenire trebuie să învețe "să sesizeze semnele de scepticism din atitudinea ascultătorului și să-și modifice mesajul în funcție de acestea". De Paulo și Jordan sugerează în continuare că "probabil copiii încep prin a stăpîni anumite tehnici uzuale și destul de rigide ale mințitului în diverse contexte; ulterior, ei pot deprinde o varietate de tehnici ale mințitului, pe care le adaptează persoanelor cu care comunică". Acestea sînt
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
șiretenia și nesinceritatea lor (Homer 1974:291-295; cf. Wax 1986:4). Platon (1966:53-54) îi atribuie lui Socrate teoria că zeii nu mint, însă în Biblie, Vechiul Testament conține numeroase situații în care Iehova îi înșeală pe muritori. Recent, s-a sugerat un posibil argument în favoarea creaționismului, acela că aparentele dovezi ale imensei vîrste a Universului au fost fabricate de un zeu "destul de isteț încît să nu lase urme", după ce a creat Universul, în 4004 î.e.n. (Denness 1988; cf. Nature 1989). Scheibe
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de "aprecierea culturală a minciunilor inteligente și a eschivărilor" de către populația Barundi, în mijlocul căreia a lucrat ea, însă menționează de asemenea faptul că unul dintre oamenii care îi furnizau informații a susținut în mod fals că era sincer; acest lucru sugerează că pînă și populația Barundi își arată uneori dezaprobarea față de anumite genuri de minciuni. Unele discuții pe tema eticii practice includ sugestii cu privire la felul de minciuni care sînt permise. De exemplu, cărțile pe subiectul eticii medicale conțin adeseori o secțiune
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
conceptul de adevăr, despre minciună s-a scris mai puțin din punct de vedere moral și filosofic, iar din punct de vedere sociologic nu s-a scris aproape deloc. Rousseau (1973:86) a fost unul dintre primii scriitori care au sugerat o explicație sociologică a răspîndirii minciunii, deosebind, pe de o parte, societățile arhaice unde nu exista surplus și deci nici dușmănie, și pe de altă parte societățile în care se întîlnea o concurență pentru superioritate relativă: Interesul oamenilor se îndreaptă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
entitate închegată, cu o componență neschimbată. Datele etnografice, în special cele care se referă la popoarele invadatoare, indică faptul că în general un grup se destramă mai ușor din cauza conflictelor interioare atunci cînd nivelul tehnologic este scăzut. Simmel (1950:314) sugerează totuși că minciunile spuse "în împrejurări primitive" pot provoca unele schimbări; ele au, după părerea sa, "o eficacitate pozitivă". Schimbarea socială, afirmă el, are loc "prin subordonarea celor slabi față de cei superiori din punct de vedere fizic și intelectual". Minciuna
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
mare de acțiuni și nu doar între pasivitate și o reacție dinainte programată, sînt și mai avantajați. Dacă pot alege în funcție de ceea ce cred că se petrece în mintea semenilor lor, sînt încă și mai avantajați. Cheney și Seyfarth (1990:254) sugerează că: multe din diferențele fundamentale între mintea maimuțelor inferioare și a celor superioare vor conduce în final la capacitatea superioară a ultimelor de a ghici reacțiile semenilor lor. Copiii achiziționează treptat această capacitate, în procesul dezvoltării conștiinței de sine, a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
specii evoluate; modul în care a apărut este un subiect în privința căruia experții se contrazic (Byrne și Whiten 1992:624-625; Whiten și Byrne 1988a) și nu ne preocupă în mod special. Vom menționa doar faptul că Nic Humphrey (1983:23) sugerează că evoluția unui sistem social capabil să aibă o tehnologie avansată ar trebui să se petreacă numai în condiții în care progresul tehnic poate crește și eficiența muncii. Aceste condiții au existat cu trei sau patru milioane de ani în
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
care i-a favorizat pe cei mai talentați în această privință. Cheney și Seyfarth (1990: 252) pun la îndoială această presupunere. Speculînd că, din cauza simplității organizării lor sociale, maimuțele sud-africane "nu se puteau folosi de majoritatea trăsăturilor limbajului uman", ei sugerează că poate "abilitatea de a ghici reacțiile celorlalți este ceea ce permite grupurilor sociale să devină mai fluide și mai puțin stabile". Poate că ambele presupuneri sînt parțial corecte; creșterea presiunii ecologice poate favoriza supraviețuirea grupurilor cu tipuri mai complexe și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]