7,832 matches
-
mare de critici și chiar teoreticieni ai romanului la persoana întîi, are tot atît de mult nevoie de deschematizare, pe cît are nevoie și rolul naratorului auctorial. Tendința de schematizare se naște din diversele programe realiste și naturaliste, în care naratorul este adesea înțeles ca fiind preocupat de prezentarea circumstanțelor pe care a ajuns să le cunoască prin propria experiență și prin observație directă sau prin investigații pe care le-a făcut el însuși. În practica literară, naratorul la persoana întîi
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
naturaliste, în care naratorul este adesea înțeles ca fiind preocupat de prezentarea circumstanțelor pe care a ajuns să le cunoască prin propria experiență și prin observație directă sau prin investigații pe care le-a făcut el însuși. În practica literară, naratorul la persoana întîi nu s-a preocupat niciodată prea mult de aceste programe și prescripții și era deseori nemulțumit de funcția reporterului conștiincios, însă a pretins, de asemenea, privilegii care revin de drept doar autorului în calitate de creator al narațiunii. Mulți
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
la persoana întîi nu s-a preocupat niciodată prea mult de aceste programe și prescripții și era deseori nemulțumit de funcția reporterului conștiincios, însă a pretins, de asemenea, privilegii care revin de drept doar autorului în calitate de creator al narațiunii. Mulți naratori la persoana întîi merg și mai departe, transcriind ceea ce ei însuși au trăit, lăsînd narațiunea să se nască din nou din imaginația lor. În timpul acestui proces, granița dintre amintire și creație este adesea suspendată. Memoria reproductivă și imaginația productivă se
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
cvasiverbal de narațiune tăcută, prin care povestirea primește o formă estetică, ceea ce este în primul rînd un rezultat al selecției și structurării inerente amintirii 497. O altă diferență dintre narațiunea la persoana întîi și narațiunea auctorială este evidentă aici. Pentru naratorul auctorial, puterea creatoare a memoriei nu va fi niciodată operativă în procesul narativ în aceeași măsură în care este pentru un narator la persoana întîi care își evocă povestea într-un act de rememorare. Naratorul la persoana întîi David Copperfield
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
inerente amintirii 497. O altă diferență dintre narațiunea la persoana întîi și narațiunea auctorială este evidentă aici. Pentru naratorul auctorial, puterea creatoare a memoriei nu va fi niciodată operativă în procesul narativ în aceeași măsură în care este pentru un narator la persoana întîi care își evocă povestea într-un act de rememorare. Naratorul la persoana întîi David Copperfield deviază astfel doar într-un sens superficial de la restricțiile impuse de orizontul personal de cunoaștere și percepție, de exemplu atunci cînd oferă
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
auctorială este evidentă aici. Pentru naratorul auctorial, puterea creatoare a memoriei nu va fi niciodată operativă în procesul narativ în aceeași măsură în care este pentru un narator la persoana întîi care își evocă povestea într-un act de rememorare. Naratorul la persoana întîi David Copperfield deviază astfel doar într-un sens superficial de la restricțiile impuse de orizontul personal de cunoaștere și percepție, de exemplu atunci cînd oferă o descriere atît de detaliată a stării mamei sale, imediat după nașterea lui
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
că doamna aceea era miss Betsey. Peste zaplazul grădinii asfințitul își revărsa strălucirea asupra necunoscutei, care se îndrepta spre ușă pășind bățos și cu un aer înțepat ce nu putea fi decît al ei498. Nu este necesar să declarăm aici naratorul la persoana întîi drept narator auctorial 499. Scena este un produs autentic al empatiei imaginative a naratorului la persoana întîi, care nu întîmpină nici o dificultate în evocarea acestei imagini particulare a mamei sale construite în imaginație din amintirea lui generală
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Betsey. Peste zaplazul grădinii asfințitul își revărsa strălucirea asupra necunoscutei, care se îndrepta spre ușă pășind bățos și cu un aer înțepat ce nu putea fi decît al ei498. Nu este necesar să declarăm aici naratorul la persoana întîi drept narator auctorial 499. Scena este un produs autentic al empatiei imaginative a naratorului la persoana întîi, care nu întîmpină nici o dificultate în evocarea acestei imagini particulare a mamei sale construite în imaginație din amintirea lui generală despre firea ei. Justificarea ce
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
îndrepta spre ușă pășind bățos și cu un aer înțepat ce nu putea fi decît al ei498. Nu este necesar să declarăm aici naratorul la persoana întîi drept narator auctorial 499. Scena este un produs autentic al empatiei imaginative a naratorului la persoana întîi, care nu întîmpină nici o dificultate în evocarea acestei imagini particulare a mamei sale construite în imaginație din amintirea lui generală despre firea ei. Justificarea ce apare în cea de-a doua propoziție a romanului ("Așa cum am fost
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
din amintirea lui generală despre firea ei. Justificarea ce apare în cea de-a doua propoziție a romanului ("Așa cum am fost informat și așa cum cred") nu este, prin urmare, necesară. Atunci cînd se ajunge la un echilibru între comentariile eului narator și acțiunile eului care trăiește, prezentarea relațiilor celor două euri se apropie de tipul ideal al situației narative la persoana întîi. Imaginația cititorului este conștientă în mod egal de ambele poziții ale eului. În mod normal, o poziție poate cîștiga
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narațiunea se ocupă în amănunt de personajele care nu se află în centrul acțiunii. Printre acestea se numără Mr. Peggotty, Betsey Trotwood, Wickfield, Uriah Heep, Mr. Micawber. Din această cauză, următoarele două citate, care ilustrează predominanța mai întîi a eului narator și apoi a celui care trăiește, au fost extrase din prima parte a romanului. Primul pasaj descrie plecarea lui David de la Dr. Strong și de la școala sa din Canterbury, la începutul capitolului al XIX-lea: Nu știu dacă în adîncul
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
deloc de experiența copilăriei mele și că viața nu mi se părea altceva decît un basm încîntător, pe care tocmai mă găteam să-l citesc 500. Această parte a narațiunii constă doar într-o relatare și din reflecții ale eului narator. Cîteva elemente subliniază natura sa retrospectivă, ceea ce mută evenimentul narat în trecut și în imaginația cititorului. Timpul prezent al eului narator constituie punctul zero al orientării temporale și este clar marcat, nu în ultimul rînd de toate aparițiile repetate ale
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
găteam să-l citesc 500. Această parte a narațiunii constă doar într-o relatare și din reflecții ale eului narator. Cîteva elemente subliniază natura sa retrospectivă, ceea ce mută evenimentul narat în trecut și în imaginația cititorului. Timpul prezent al eului narator constituie punctul zero al orientării temporale și este clar marcat, nu în ultimul rînd de toate aparițiile repetate ale timpului prezent și ale perfectului simplu al verbelor care se referă la actul narativ ("Nu știu", "mi se pare", "caut", "Presupun
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
ei... Presupun... Știu". Aici putem vedea cum rememorarea depășește bariera distanței temporale a evenimentelor fictive, inserînd cel puțin o explicație generală acolo unde un gol al memoriei lasă lucrurile incerte. Nu poate exista nici un dubiu că cititorul își imaginează eul narator în timp ce citește începutul acestui capitol, însă este doar vag conștient de eul care trăiește din fundal. O scenă cu dialog la care participă David însuși este cea mai potrivită pentru a ilustra un pasaj în care eul care trăiește se
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
și, apucînd pe drumul cel mai scurt, m-am îndreptat spre școală, răsuflînd ușurat la gîndul că plecaseră; deși, în ciuda celor întîmplate, țineam foarte mult la ei501. Cu toate că aceasta este o formă narativă de tip relatare, cititorul nu vizualizează eul narator, ci pe cel care trăiește. Această orientare spre un Aici și Acum al evenimentelor narate este facilitată de faptul că nu se face nici o referire explicită la procesul narativ însuși. Cititorul, oricum, se vede transferat într-un mod și mai
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
mai direct pe scena întîmplărilor, prin limitarea punctului de vedere al naivului, credulului tînăr David. Privirea inexplicabil de satisfăcută a domnului Micawber legată, chipurile, de plecarea sa urgentă, îl face pe David să fie ușor uimit, fără îndoială, însă eul narator nu reușește să impună un comentariu explicativ. Povestirea nu este suficient de avansată pentru o astfel de explicație. Un narator la persoana întîi este similar unui narator auctorial în sensul că el încearcă, de asemenea, să creeze o formă de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
domnului Micawber legată, chipurile, de plecarea sa urgentă, îl face pe David să fie ușor uimit, fără îndoială, însă eul narator nu reușește să impună un comentariu explicativ. Povestirea nu este suficient de avansată pentru o astfel de explicație. Un narator la persoana întîi este similar unui narator auctorial în sensul că el încearcă, de asemenea, să creeze o formă de suspans în timp ce-și spune povestirea și să o mențină cît mai mult. 7.2.6. Situația narativă la
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
urgentă, îl face pe David să fie ușor uimit, fără îndoială, însă eul narator nu reușește să impună un comentariu explicativ. Povestirea nu este suficient de avansată pentru o astfel de explicație. Un narator la persoana întîi este similar unui narator auctorial în sensul că el încearcă, de asemenea, să creeze o formă de suspans în timp ce-și spune povestirea și să o mențină cît mai mult. 7.2.6. Situația narativă la persoana întîi și stilul indirect liber Pentru
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
limitată aproape exclusiv la exemplele din așa-numitele narațiuni la persoana a treia, deoarece acestea dezvăluie cel mai clar una dintre trăsăturile distinctive ale stilului indirect liber, și anume combinarea vorbirii, a percepției sau a gîndirii personajului ficțional cu vocea naratorului ca instanță care mediază. Această accentuare a creat impresia că stilul indirect liber poate fi găsit doar în textele la persoana a treia 502. Hamburger a avansat chiar teza conform căreia în romanul la persoana întîi stilul indirect liber nu
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în textele la persoana a treia 502. Hamburger a avansat chiar teza conform căreia în romanul la persoana întîi stilul indirect liber nu ar putea apărea "nici cu referire la personaje de persoana a treia, nici cu referire la însuși naratorul la persoana întîi"503. Un număr semnificativ de exemple contrazic această teză. Dorrit Cohn a demonstrat în mod apăsat și convingător existența stilului indirect liber sau a monologului narat, așa cum preferă ea să-l numească atunci cînd mai degrabă întîmplările
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
versiunii la persoana întîi ca și versiunea finală la persoana a treia. Cohn afirmă mai departe că "stilul indirect liber apare în romanul la persoana întîi doar atunci cînd accentul cade în întregime asupra eului care trăiește, atunci cînd eul narator este, prin urmare, neaccentuat, chiar nereprezentat [...]. Această empatie cu stadiul trecut al eului este, în opinia mea, una dintre premisele pentru stilul indirect liber în romanul la persoana întîi"506. Această observație scoate la lumină, de asemenea, unul dintre motivele
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
asemenea, unul dintre motivele pentru care stilul indirect liber ca formă de redare a gîndirii apare relativ rar în romanul la persoana întîi. (Stilul indirect liber ca formă de reprezentare a vorbirii nu trebuie luat în considerare pentru moment.). Eul narator se impune adesea atît de puternic în prim-plan, mai precis în formele cele mai comune ale narațiunii la persoana întîi, și anume în cele cvasiautobiografice, încît empatia, care este o premisă pentru apariția stilului indirect liber, nu mai poate
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
plan, mai precis în formele cele mai comune ale narațiunii la persoana întîi, și anume în cele cvasiautobiografice, încît empatia, care este o premisă pentru apariția stilului indirect liber, nu mai poate apărea, așa cum a fost arătat mai sus. Eul narator cu al său Aici și Acum din actul narativ determină orientarea cititorului. G. Steinberg a atras atenția asupra faptului că există, de asemenea, diferențe gramaticale între stilul indirect liber, așa cum apare acesta în cadrul situației narative la persoana întîi, pe de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
apare acesta în cadrul situației narative la persoana întîi, pe de o parte, și în cadrul situației narative personale sau auctoriale, pe de altă parte. Transpunerea referinței personale de la "eu" la "el", în mod normal, nu are loc atunci cînd un eu narator reproduce gîndurile eului care trăiește, prin intermediul stilului indirect liber. Dacă nu apare nici o transpunere a formelor verbale, de exemplu, într-o formă contrară faptelor sau într-o expresie infinitivală, atunci stilul indirect liber dintr-o situație narativă la persoana întîi
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
pe care îl sugerează Steinberg are oricum doar o importanță secundară. Frecvența redusă a stilului indirect liber în narațiunile la persoana întîi rezultă în primul rînd din condițiile structurale create de situația narativă la persoana întîi. Dacă perspectiva duală a naratorului și a personajului ficțional este acceptată ca trăsătură esențială a stilului indirect liber, așa cum s-a explicat în secțiunea 7.1.2, atunci explicația pentru frecvența scăzută a stilului indirect liber din narațiunile la persoana întîi se găsește în frecvența
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]