3,885 matches
-
ne punem măști pioase, pe care ne grăbim să le scoatem după doar câteva ore, extenuați de mica sesiune de artă dramatică. Încercăm din răsputeri să nu uităm că, la origine, Crăciunul avea o semnificație religioasă, dar tentativa este zadarnică. Japonezii, cel puțin, pentru că trebuie să-i introduc și pe ei cumva în scenă, au importat doar fastul sărbătorii: bradul (din plastic, fiindcă, în arhipelag, este interzis să tai copacii), mâncarea bună și abundentă, luminițele de pe străzi și omniprezentul personaj obez
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
virtualii săi cititori. Dar să nu mă las sedus de farmecul parantezelor, fiindcă vreau să vă arăt mai îndeaproape cum stau lucrurile în insulele de la capătul lumii. În 1945, imediat după instalarea trupelor de ocupație americane, conduse de Douglas MacArthur, japonezii au realizat că singura modalitate de a-și reconstrui minusculul imperiu răvășit de război era munca neîntreruptă și remunerată simbolic. Obișnuiți, oarecum, cu reconstrucțiile la scară largă în semn de răspuns la vitregiile naturii, că doar erupțiile, cutremurele, tsunami și
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
ființă demonică (oni no yo na hito). În al doilea caz (fudaraku tokai), sinuciderea este generată de convingerile etico-religioase dominante ale unui individ sau ale unui grup social. După adoptarea budismului (mijlocul secolului al VI-lea), tot mai mulți dintre japonezi au devenit conștienți de caracterul esențialmente iluzoriu al existenței. Totuși, în loc să se dedice cu pasiune studierii și practicării unei forme autentice de contemplație, anumiți preoți și credincioși defetiști din perioada medievală, ademeniți de dictonul "părăsește lumea murdară; caută cu bucurie
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
prefigurează postmodernismul, scriitura dickiană incită cititorul să se confrunte, pe lângă subiectul central al meditației filosofice asupra relativismului istoriei, cu alte două teme problematice ale secolului al XX-lea: fascismul și rasismul. Într-o Americă divizată și intrată sub controlul Axei, japonezii dețin conducerea în California și în statele din Vest. Pentru americanii care vor să aibă succes în afaceri, înțelegerea minții orientale și stăpânirea unui arsenal de tehnici de comunicare modelate după regulile japoneze sunt indispensabile. Robert Childan, proprietarul celui mai
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
Pentru americanii care vor să aibă succes în afaceri, înțelegerea minții orientale și stăpânirea unui arsenal de tehnici de comunicare modelate după regulile japoneze sunt indispensabile. Robert Childan, proprietarul celui mai renumit magazin de antichități americane, la mare trecere printre japonezii bogați, îi urăște și îi admiră în același timp pe cuceritorii inscrutabili, de a căror superioritate ca rasă este obligat să se convingă cu prilejul fiecărei confruntări. Iată ce gândește, la un moment dat, Childan (al cărui nume, pus în
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
pe cuceritorii inscrutabili, de a căror superioritate ca rasă este obligat să se convingă cu prilejul fiecărei confruntări. Iată ce gândește, la un moment dat, Childan (al cărui nume, pus în relație cu englezescul child, sugerează infantilitatea social-culturală): "Așa conduceau japonezii, nu brutal, ci cu subtilitate, cu nevinovăție, cu abilitate încântătoare. Dumnezeule! Suntem niște barbari în comparație cu ei, își dădu seama Childan. Nu suntem decât niște prostănaci în fața unei asemenea rațiuni neîndurătoare. Paul [tânărul om de afaceri japonez cu care trata în
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
fără "poate", fără "cumva", fără da-uri și zâmbete încurcate, poleite la nesfârșit cu agilitatea unui prestidigitator se ascunde, de fapt, o inflexibilitate de fier și o voință neegalată decât de perseverența cu care își urmăresc țelul. O dată ce vor ceva, japonezii vor obține acel lucru, fără să lase nici un pic de la ei, fără să te contrazică însă, fără să ai măcar impresia că ei au câștigat. După cum spune Dick: "M-a înfrânt, spuse Childan aproape cu voce tare [...]. M-a umilit
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
înfrânți și înfrângerile noastre așa sunt, atât de imateriale, atât de delicate, încât abia suntem în stare să le observăm. De fapt, avem de făcut o crestătură pe răbojul evoluției noastre, ca să știm că s-au produs". Succesul mondial al japonezilor se datorează în mare măsură și acestui talent de neegalat al negocierilor, să spunem al diplomației, în sens larg. Creșterea competitivității economiei japoneze nu este, singură, în stare să-l explice. Deja în 1985, istoricul Th. White avertiza, într-un
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
în stare să-l explice. Deja în 1985, istoricul Th. White avertiza, într-un articol intitulat sugestiv " Pericolul care vine din Japonia" (citez din cartea Computere și trandafiri sau paradoxul progresului de Paul Dobrescu): "O dată mai mult se dovedește că japonezii au trecut, fără milă, la asaltul principalelor noastre industrii. Ei sunt pe punctul de a le elimina, una după alta. Și strategia japoneză a exporturilor nu urmărește doar să contribuie la aprovizionarea pieței mondiale, ci pur și simplu să o
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
de ani. Este același spirit care, în artele marțiale, a dus la crearea supremului rafinament al învingerii adversarului fără slobozirea săgeții din arc. De unde vine sentimentul greu de definit, fantomatic, care îl încearcă pe un european în confruntarea cu un japonez? Sau, mai bine zis, ce îi face pe ei atât de altfel, din acest punct de vedere? Desigur, există niște explicații care îți apar imediat drept evidente și care țin de codurile lor complicate de relaționare interumană: a nu spune
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
modul japonez de relaționare cu universul, care își găsește întruparea în limbă. Dacă avântul meu speculativ nu vă va convinge, cel puțin veți afla câte ceva despre o particularitate fascinantă a limbii japoneze. Tipul de locuire în lume diferă fundamental, la japonezi, de cel prefigurat în limbile indo-europene. La noi, totul se construiește în jurul subiectului: nu există perspectivă asupra lumii care să nu pornească de la subiectul atotputernic, înfipt bine în centrul universului, în multe limbi țintuit întotdeauna în "capul trebii", recte al
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
purtând pe umerii săi întreaga capacitate de făptuire, până într-acolo, încât cineva punea la temelia lumii fapta, ca esență a umanului. Faust poate, acționează și subjugă prin faptă. Fără acțiunea directă, brutală, a eului, dușmanul nu poate fi înfrânt. Japonezul însă se retrage într-o pasivitate contemplativă care permite lucrurilor să se întâmple, să se ordoneze pentru el, după legile lor ascunse. El știe că nu forțează ordinea lumii, ci o urmează cu subtilitate, cunoscând momentul în care liniile de
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
scanând împrejurimile, în timp ce mintea încearcă să găsească o redempțiune fizică. Constat cu uimire că promenada de lângă faleză este complet liberă, însă o fâșie lungă, pe care scrie, cum aveam să aflu ulterior, "accesul interzis", îi face pe temătorii și corecții japonezi să nu se apropie de drum. Cu o infinită doză de tupeu, decid că între a mă sinucide pornind pe urmele iubitei mele și a-l înfrunta pe măruntul polițist care supraveghează, practic simbolic, zona, varianta secundă este unica posibilă
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
posibilă în context. Dintr-o singură mișcare agilă, escaladez parapetul care separă plaja de drum și pornesc voinicește spre capătul acestuia. În spatele meu, contaminați irepresibil de exemplul balcanic al celor o sută nouăzeci și unu de centimetri de nesimțire, doi japonezi realizează și ei, oarecum tardiv, că promenada este calea cea mai scurtă și mai sigură până la spațiile libere de pe promontoriu și se lansează în urmărire. Între timp, plaja începe să fremete; mii de priviri se întorc pentru a contempla ceea ce
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
filosofie a artei și a moralei în textura căreia este de descoperit unul dintre motoarele contemplative ale profundului mod de viață japonez. Ceaiul, aici, este omniprezent, ca și în insulele britanice. Diferența o face însă atitudinea indivizilor: silueta fragilă a japonezului respiră calm și reculegere în momentul în care mâinile îmbrățișează bolul, în vreme ce statura impozantă a englezului emană sentimentul burghez al celui îndrăgostit de propriile tabieturi. Mai simplu spus, un ocha ("ceai verde"; diferit de kocha sau "ceai negru") sorbit în
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
a fiecărui pasager. Nici nu mai are rost să vă spun aici că singurii oameni care înșală autoritățile sunt străinii (am un prieten francez care și-a făcut un titlu de glorie din a-i fura pe oficialii naivi), niciodată japonezii, dar nici măcar în acest caz nu știu ca vreo persoană să fi fost amendată. Am divagat însă nepermis. La capătul cursei, după ce am plătit, m-am dat jos și am pornit absent spre parcul în care aveam de gând să
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
ansamblului. Astfel, aparent banalul ambalaj devine, în ierarhizata societate extrem-orientală, o formă subtilă de manipulare socială, pe care lumea occidentală are tendința de a o ignora complet sau, cel mult, de a o expedia sub titulatura derizorie de "ornament". Desigur, japonezii au tendința de a se dirija reciproc prin politețe. Limba nepunându-le la dispoziție mecanismele brutale ale imprecației, niponii și-au inventat un soi de înjurătură citită pe dos: limbajul hiperpoliticos, utilizat în circumstanțe comune, care nu dictează stringența unui
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
precum cele descrise cu aplomb teoretic de Joy Hendry. Personal, nu interpretez ambalajul ca pe un simbol al manipulării sociale sau afective; îl consider revendicat, mai curând, de ideea, omnipotentă în arhipelagul nipon, de estetică a faptului divers. Astfel, pentru japonezul obișnuit, totul trebuie prezentat într-o formă integrată într-un spectru al cărui minim de acceptabilitate este agreabilul și al cărui maximum este răpitor-de-frumosul. Desigur, nu neg valoarea de comunicare în sens larg a ambalajului, însă înclin să cred că
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
Era abia februarie, însă primăvara trebuia deja presimțită, după ritualul japonez, ademenită, parcă, prin mii de rugăciuni proaspete, răsfirate pe rafturi și în vitrine. Vântul parfumat iradia chiar din frunzele mari de cireș, preparate într-un fel specific pe care japonezii îl numesc "a pune la murat" (deși nu voi comite impudoarea să trimit prin această traducere fidelă la murăturile din iernile noastre) și care îmbrățișau gingaș prăjiturile din pasta de orez colorată în roz. Alături, se întindeau, tremurând cumva în
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
replică la conservatorismul aristocratic din perioada Heian (784-1185) și care propune, în expresia fericită a lui Alexander Soper, "o varietate aproape anarhică" de stiluri. Dintre acestea, patru sunt pregnante în construcția de clădiri: stilul indian (Tenjikuyo), cel chinezesc (Karayo), cel japonez (Wayo) și, în fine, cel eclectic (Settchuyo). După cum precizează același Soper, Tenjikuyo a apărut în mod pur accidental, ca produs al renașterii budismului de tip Nara, și se caracterizează printr-o sărăcie a detaliilor decorative, bazele coloanelor de susținere fiind
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
cu atât mai torturante cu cât reușesc să amplifice calitativ, nu cantitativ parametrii terorii. Primul dintre aceste cazuri rare este Night of the Living Dead, filmul-cult al regizorului american George A. Romero, iar ultimul Ju-on, regizat de tânărul și talentatul japonez Takashi Shimizu. Filmat în alb-negru, cu un casting absolut modest și inspirat, după cum declară Romero însuși, de Carnival of Souls al lui Herk Harvey, Night of the Living Dead pulverizează portretul convențional al acelui zombie impus de primul mare succes
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
mai cunoscut sub numele său de mitropolit, Dosoftei, își publică Psaltirea în versuri (și aceea fiind, ce-i drept, doar o traducere, cu mijloace artistice superioare, a textului veterotestamentar). Doare, nu-i așa? Să nu disperăm însă. Or fi fost japonezii mai buni la istorie sau la poezie lirică, dar, își spune cu obidă cititorul de astăzi, trebuie să ne luăm revanșa la proză. Să vedem, așadar, cum stau lucrurile mai îndeaproape. Primele mari romane japoneze, Povestea lui Genji de Murasaki
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
cam astfel stau lucrurile cu cele două scrieri în proză dezbătute până în acest punct. Să nu ne întristăm prea tare însă: bunăoară, proza englezească din secolul al XVIII-lea (Samuel Richardson, Tobias Smollett, chiar Laurence Sterne) este net inferioară romanului japonez din Heian. Nici măcar clasicii din secolul al XIX-lea (Charles Dickens, Thomas Hardy sau William Thackeray) nu-i fac concurență serioasă. A trebuit să-i așteptăm pe Proust, pe Kafka și pe Joyce, pentru ca noi, europenii, să ne putem lua
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
cale, mânat de înfrigurarea celui posedat de frumos. Pentru că Genji celebrează, în fiecare femeie este și vulgar să spui "cucerită" în acest caz acea aletheia heideggeriană, momentul în care adevărul vine în neascundere, adevărul care nu poate fi, pentru un japonez, decât un alt nume pentru frumos (și trebuie să fii Keats pentru a pune asta în cuvinte, în albia spiritului nostru european). Ei bine, pe lângă lumina inefabilă care radiază din prinț, de unde și epitetul însoțindu-i numele, este interesant să
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]
-
într-un amestec. Aranjamentul acestora în recipiente, tipul de recipient folosit, modelele geometrice (transformate în blazoane) în care trebuie așezată cenușa rezultată de la arderea cărbunilor folosiți pentru a aprinde tămâia, nimic nu este lăsat la întâmplare de fixația ritualistă a japonezului. Ca și în cazul ceremoniei ceaiului, eliberarea spontaneității și atingerea stării de armonie supremă, fără efort, nu au loc decât urmând un drum anevoios, încorsetat de chingile celor mai stricte reguli și cerințe. Rafinamentul suprem îl constituie așa-numita "ascultare
Darurile zeiţei Amaterasu by Roxana Ghiţă, Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Imaginative/1390_a_2632]