32,884 matches
-
explică de ce la concentrații mici ale glucozei e.c. (<2,5 mmol/l) puțină glucoză este fosforilată în celulele β, conducând la o sinteză mică de ATP și în consecință la o diminuare a exocitozei insulinei (81, 181). În contrast, în țesuturile periferice, izoformele hexokinazice de mare afinitate (tipurile I-III) sunt bine exprimate, permițând o fosforilare relativ constantă a glucozei. Aceasta garantează producerea de ATP necesară menținerii funcției celulare, chiar atunci când glucoza extracelulară scade sub 55 mg/dl (~ 2,5 mmol
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
complex angrenaj biochimic implicat în reglarea metabolismului energetic, care are mai multe componente. Consumul alimentar depinde de factori centrali (hipotalamus, sistem limbic, scoarță cerebrală), digestia și absorbția alimentelor de tractul digestiv și glandele exocrine conexe (glandele salivare, glandele secretorii intestinale, țesutul exocrin pancreatic și secreția hepato-biliară), prelucrarea substanțelor nutritive de către hepatocit și adipocit (sub influențe hormonale multiple, în care insulina joacă un rol central) și, în fine, de utilizarea în scop energetic a principiilor calorigene (țesutul muscular dar și glandele exocrine
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
glandele salivare, glandele secretorii intestinale, țesutul exocrin pancreatic și secreția hepato-biliară), prelucrarea substanțelor nutritive de către hepatocit și adipocit (sub influențe hormonale multiple, în care insulina joacă un rol central) și, în fine, de utilizarea în scop energetic a principiilor calorigene (țesutul muscular dar și glandele exocrine și endocrine care sintetizează și eliberează cantități importante de hormoni și enzime - procese consumatoare de energie), care și ele se află sub control metabolic (mecanisme de tip feed-back) sau hormonal (insulina având și aici un
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
și ele se află sub control metabolic (mecanisme de tip feed-back) sau hormonal (insulina având și aici un rol central). În subcapitolele următoare se va face referire deseori la o serie de molecule „cheie” implicate în homeostazia energetică, prezente în țesuturi sau organe aparent diferite. Transportorii de glucoză GLUT2, de exemplu, considerați ca elemente ale complexului de „gluco-sensibilitate”, se găsesc exprimați în celula β pancreatică, dar și în hepatocit sau neuronii hipotalamici. La fel, glucokinaza sau canalele KATP, exprimate atât în
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
de proteine care se aseamănă cu cele care mediază eliberarea neurotransmițătorilor (103). Mecanismul este descris pe larg în alt subcapitol, dar îl semnalăm aici pentru caracteristicile lui „neuronale”. Am menționat aceste date pentru a sublinia apropierea dintre celula β și țesutul nervos prin existența unor mecanisme (de tip neurotransmițător) considerate ca specifice țesutului nervos și care se regăsesc în celule insulare (în celulele β în special), dar și în alte celule din tractul gastrointestinal care exprimă multe proteine sau mediatori chimici
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
Mecanismul este descris pe larg în alt subcapitol, dar îl semnalăm aici pentru caracteristicile lui „neuronale”. Am menționat aceste date pentru a sublinia apropierea dintre celula β și țesutul nervos prin existența unor mecanisme (de tip neurotransmițător) considerate ca specifice țesutului nervos și care se regăsesc în celule insulare (în celulele β în special), dar și în alte celule din tractul gastrointestinal care exprimă multe proteine sau mediatori chimici specifici țesutului nervos. De altfel, întreg tractul digestiv, inclusiv insulele Langerhans, prezintă
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
prin existența unor mecanisme (de tip neurotransmițător) considerate ca specifice țesutului nervos și care se regăsesc în celule insulare (în celulele β în special), dar și în alte celule din tractul gastrointestinal care exprimă multe proteine sau mediatori chimici specifici țesutului nervos. De altfel, întreg tractul digestiv, inclusiv insulele Langerhans, prezintă o bogată și variată inervație vegetativă (simpatică și parasimpatică). Nu s-a exclus complet nici originea ectodermică a țesutului insular pancreatic, sugerată de multe dintre proprietățile lui funcționale (6, 44
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
din tractul gastrointestinal care exprimă multe proteine sau mediatori chimici specifici țesutului nervos. De altfel, întreg tractul digestiv, inclusiv insulele Langerhans, prezintă o bogată și variată inervație vegetativă (simpatică și parasimpatică). Nu s-a exclus complet nici originea ectodermică a țesutului insular pancreatic, sugerată de multe dintre proprietățile lui funcționale (6, 44). Datele menționate, la care se adaugă însuși caracterul insulinosecreției de tip „stimul-răspuns” (creșterea glicemiei - secreție de insulină) justifică includerea celulei β printre celulele excitabile. Este cunoscut, de exemplu, faptul
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
de exemplu, faptul că exocitoza granulelor secretorii din celula β este declanșată de variația calciului citozolic, mecanism asemănător celui operant în terminațiile nervoase, unde medierea semnalului este făcută de Ca+2 (29). O apropiere între celula β pancreatică și alte țesuturi excitabile (țesutul nervos sau muscular) este oferită de paralelismul insulinosecreției cu activitatea electrică β-celulară. Secreția insulară „pulsatilă” (pulsația de frecvență înaltă apărând la 6-13 minute interval, și pulsația de frecvență joasă apărând la ~ 120 minute) sugerează existența în țesutul pancreatic
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
faptul că exocitoza granulelor secretorii din celula β este declanșată de variația calciului citozolic, mecanism asemănător celui operant în terminațiile nervoase, unde medierea semnalului este făcută de Ca+2 (29). O apropiere între celula β pancreatică și alte țesuturi excitabile (țesutul nervos sau muscular) este oferită de paralelismul insulinosecreției cu activitatea electrică β-celulară. Secreția insulară „pulsatilă” (pulsația de frecvență înaltă apărând la 6-13 minute interval, și pulsația de frecvență joasă apărând la ~ 120 minute) sugerează existența în țesutul pancreatic a unor
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
alte țesuturi excitabile (țesutul nervos sau muscular) este oferită de paralelismul insulinosecreției cu activitatea electrică β-celulară. Secreția insulară „pulsatilă” (pulsația de frecvență înaltă apărând la 6-13 minute interval, și pulsația de frecvență joasă apărând la ~ 120 minute) sugerează existența în țesutul pancreatic a unor „pacemakeri” de tipul celor cardiaci sau prezenți în SNC. Aceste pulsații presupun alternanța „depolarizare/repolarizare” a membranei plasmatice β-celulare, operând asemănător cu procesele „electrice” neuronale. În coordonarea „pacemakerilor” β-celulari pot juca un rol semnificativ joncțiunile intercelulare sau
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
să existe la nivel bioelectric. Celula β fiind o celulă excitabilă, posedă o activitate bioelectrică puternică și ritmată cu activitatea sa secretorie. Oscilațiile insulinosecretorii pot fi deduse chiar din oscilațiile electrice însoțitoare. Câmpurile electromagnetice de foarte mică intensitate, atenuate de către țesuturile interpuse până la suprafața corpului, pot avea o altă semnificație când judecăm conexiunile dintre celulele β din interiorul unei insule și între insulele Langerhans din interiorul pancreasului în ansamblul său. O caracteristică a celulei β pancreatice, legată într-un fel de
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
prezintă o afinitate mare pentru glucoză, nefiind inhibată de concentrațiile i.c. de glucoză-6-P. Celelalte hexokinaze (I - III) sunt rapid inhibate de glucoză-6-P, de unde și afinitatea lor mai mică pentru glucoză. Hexokinaza II (alcătuită din 919 aminoacizi) este exprimată în țesuturile insulinodependente, în special în mușchi și țesutul adipos, acționând în tandem cu transportorii de glucoză GLUT4. Glucokinaza (numită și hexokinaza IV) este exprimată în celulele insulare pancreatice, hepatocite, epiteliul intestinal, epiteliul renal și unele celule neuroendocrine rare, acționând în tandem
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
inhibată de concentrațiile i.c. de glucoză-6-P. Celelalte hexokinaze (I - III) sunt rapid inhibate de glucoză-6-P, de unde și afinitatea lor mai mică pentru glucoză. Hexokinaza II (alcătuită din 919 aminoacizi) este exprimată în țesuturile insulinodependente, în special în mușchi și țesutul adipos, acționând în tandem cu transportorii de glucoză GLUT4. Glucokinaza (numită și hexokinaza IV) este exprimată în celulele insulare pancreatice, hepatocite, epiteliul intestinal, epiteliul renal și unele celule neuroendocrine rare, acționând în tandem cu transportorii de glucoză GLUT2. În celula
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
din celula β, probabil sub acțiunea aceleiași peptidaze care desface insulina din proinsulină. Desfacerea IAPP lasă în celula β peptidele de asociere C-terminal (9 aminoacizi) și N-terminal (11 aminoacizi). Cele două forme de amiloidoză localizată se înregistrează în țesutul cerebral (în boala Alzheimer) și în insulele pancreatice (în diabetul zaharat de tip 2). Ambele procese se întâlnesc la persoane vârstnice (în general, după 60 de ani). Pentru depunerea de amiloid în țesutul cerebral, importantă este prezența ApoE, care nu
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
forme de amiloidoză localizată se înregistrează în țesutul cerebral (în boala Alzheimer) și în insulele pancreatice (în diabetul zaharat de tip 2). Ambele procese se întâlnesc la persoane vârstnice (în general, după 60 de ani). Pentru depunerea de amiloid în țesutul cerebral, importantă este prezența ApoE, care nu participă însă la realizarea depozitelor amiloidice insulare. Acest lucru a fost demonstrat pe șoarecii transgenici pentru amiloidul uman și gena ApoE (204). Apariția acestor depozite în insulele pancreatice poate fi explicată prin transformarea
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
Amiloidoza insulelor pancreatice a fost întâlnită des la pacienții cu T2DM decedați după o evoluție îndelungată a bolii. La aceeași vechime a bolii, amiloidoza pancreatică se întâlnește mai frecvent în tipul 2 de diabet. În unele cazuri, insulele invadate de țesut amiloid abia mai pot fi identificate de restul țesutului pancreatic, întrucât reacția însoțitoare de fibroză cuprinde și țesutul acinar, explicând de ce în aceste cazuri dimensiunile pancreasului sunt reduse în mod substanțial, uneori ajungând la mai puțin de 1/3 din
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
cu T2DM decedați după o evoluție îndelungată a bolii. La aceeași vechime a bolii, amiloidoza pancreatică se întâlnește mai frecvent în tipul 2 de diabet. În unele cazuri, insulele invadate de țesut amiloid abia mai pot fi identificate de restul țesutului pancreatic, întrucât reacția însoțitoare de fibroză cuprinde și țesutul acinar, explicând de ce în aceste cazuri dimensiunile pancreasului sunt reduse în mod substanțial, uneori ajungând la mai puțin de 1/3 din volumul pancreatic normal. În colecția noastră dispunem de numeroase
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
La aceeași vechime a bolii, amiloidoza pancreatică se întâlnește mai frecvent în tipul 2 de diabet. În unele cazuri, insulele invadate de țesut amiloid abia mai pot fi identificate de restul țesutului pancreatic, întrucât reacția însoțitoare de fibroză cuprinde și țesutul acinar, explicând de ce în aceste cazuri dimensiunile pancreasului sunt reduse în mod substanțial, uneori ajungând la mai puțin de 1/3 din volumul pancreatic normal. În colecția noastră dispunem de numeroase cupe histologice pe care se pot vedea depozite amiloidice
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
inhibă secreția de glicogen, stimulează glicogenoliza și glicoliza (crește producția de lactat). In condiții de post, acest lactat poate servi ca substrat pentru neoglucogeneza hepatică, contribuind la refacerea stocurilor de glicogen și la creșterea producției de glucoză. Amilina acționează în țesuturile periferice prin intermediul receptorilor specifici (94). În ultima decadă s-au adus unele dovezi care susțin rolul fiziologic al peptidului C la pacienții cu T1DM. Aceste efecte par a fi mediate pe calea unui receptor de membrană cuplat cu proteina G.
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
a masei β-celulare este cea folosind D-manoheptuloza sau D-glucoza marcate radioactiv, care se concentrează preferențial în celulele insulino-secretoare ale pancreasului endocrin. Se ține cont de faptul că celulele endocrine pancreatice pot explica până la 40% din radioactivitatea pancreatică, deși cantitativ, țesutul endocrin nu depășește 1% din masa pancreatică totală (136). Dificultățile de evaluare anatomică a aparatului insulinosecretor a condus la imaginarea unor metode indirecte bazate pe studiul concentrației plasmatice a insulinei raportate la nivelul glucozei sanguine determinată în același timp, atât
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
benefic). Ulterior, apoptoza poate apărea în celulele iremediabil afectate de virusuri, germeni, substanțe toxice sau de alte cauze distructive. Deși celulele care suferă apoptoza prezintă modificări morfologice specifice, înlăturarea lor rapidă din sistem face ca foarte puține celule ale unui țesut să fie clasificate ca apoptotice la un moment dat. În 1995, Finegood, Scaglia și Bonner-Weir (60) au descris în pancreasul de șobolan o undă postnatală de moarte β-celulară, compensată prin neogeneza altor celule, apărute prin replicarea celulelor preexistente sau prin
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
de glucoză de 5 mmol/l. Mecanismul celular de alterare a răspunsului β-celular la glucoză, indus de hiperglicemie, nu se cunoaște bine. S-a sugerat inițial că hiperglicemia poate produce o inhibare (down-reglare) a transportului glucozei în celulele insulinodependente (adipocite, țesut muscular și hepatocite), fie prin modificări survenite în activitatea receptorilor insulinici, fie prin defecte ale transportorilor de glucoză (GLUT4). Afectarea insulinosecreției se înregistrează numai față de creșterea glucozei, acțiunea stimulilor neglucozici fiind păstrată. Un efect de „desensibilizare” a celulelor β a
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
glucidelor și lipidelor, sau în proliferarea și diferențierea celulelor (50, 173). Localizarea celulară a receptorilor nucleari în insulele Langerhans poate fi determinată prin imunofluorescență. Cantitativ, s-a constatat că insulele Langerhans conțin ~ 2/3 din numărul receptorilor PPAR prezenți în țesutul adipos alb. Localizarea acestor receptori nu este specifică celulelor β, fiind prezenți și în celelalte tipuri celulare din insula Langerhans. Caracterul funcțional al acestor receptori, la nivelul celulelor β, a fost studiat prin înregistrarea efectului troglitazonei (un cunoscut agonist al
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]
-
cazul producției lor excesive, la șoareci hrăniți cu lipide în exces. După cum menționam mai înainte, potențialul apoptotic al lipidelor excesive poate fi mediat de formarea ceramidei (202). Legătura AGL/UCP2 este susținută de creșterea expresiei UCP2 de către AGL în câteva țesuturi. Oleatul, dar și palmitatul cresc expresia UCP2 de două ori. Decuplarea mitocondrială a fosforilării și scăderea producției de ATP ar putea explica scăderea potențialului insulinosecretor, ca răspuns la creșterea glicemiei. Din cele menționate rezultă că atât hiperexpresia, cât și hipoexpresia
Tratat de diabet Paulescu by Constantin Ionescu-Tîrgovişte () [Corola-publishinghouse/Science/92215_a_92710]