504 matches
-
între rude de sânge (inbreeding). Dacă părinții sunt înrudiți între ei (de exemplu, veri primari sau secundari), apare riscul crescut ca gena prezentă la descendentul lor să aibă două alele identice prin descendență, deci crește foarte mult riscul manifestării caracterului recesiv. Proporția genelor homozigote comune prin descendență între doi indivizi poartă numele de coeficient de consanginizare, care, de obicei, se notează cu F. Câteva exemple de maladii autozomale recesive care se pot urmări prin metoda pedigriului sunt: fibroza chistică, siclemia, hemocromatoza
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
două alele identice prin descendență, deci crește foarte mult riscul manifestării caracterului recesiv. Proporția genelor homozigote comune prin descendență între doi indivizi poartă numele de coeficient de consanginizare, care, de obicei, se notează cu F. Câteva exemple de maladii autozomale recesive care se pot urmări prin metoda pedigriului sunt: fibroza chistică, siclemia, hemocromatoza, albinismul, surditatea, betatalasemia, fenilcetonuria, emfizemul ereditar, homocistinuria, ataxia Friedreich etc. Caracteristicile de bază ale unui pedigriu pentru o maladie cu transmitere autozomală recesivă (după Mange și Mange, 1999
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
Câteva exemple de maladii autozomale recesive care se pot urmări prin metoda pedigriului sunt: fibroza chistică, siclemia, hemocromatoza, albinismul, surditatea, betatalasemia, fenilcetonuria, emfizemul ereditar, homocistinuria, ataxia Friedreich etc. Caracteristicile de bază ale unui pedigriu pentru o maladie cu transmitere autozomală recesivă (după Mange și Mange, 1999): cei mai mulți indivizi afectați au părinții neafectați, astfel încât într-un pedigriu, indivizii afectați vor apărea într-o manieră aleatoare, greu de prezis. De cele mai multe ori, o genă recesivă este purtată de indivizi de-a lungul a
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
unui pedigriu pentru o maladie cu transmitere autozomală recesivă (după Mange și Mange, 1999): cei mai mulți indivizi afectați au părinții neafectați, astfel încât într-un pedigriu, indivizii afectați vor apărea într-o manieră aleatoare, greu de prezis. De cele mai multe ori, o genă recesivă este purtată de indivizi de-a lungul a multe generații, ajungând să se manifeste numai dacă apare șansa împerecherii între doi purtători. gena este purtată atât de femei, cât și de bărbați, ea fiind moștenită și transmisă de ambele sexe
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
lungul a multe generații, ajungând să se manifeste numai dacă apare șansa împerecherii între doi purtători. gena este purtată atât de femei, cât și de bărbați, ea fiind moștenită și transmisă de ambele sexe în egală măsură; pentru maladiile autozomal recesive foarte rare, există posibilitatea ca părinții neafectați heterozigoți ai unui copil afectat să fie rude îndepărtate, fără ca aceștia să știe. În astfel de cazuri, este indicat să se realizeze un pedigri pentru un număr mare de generații; împerecherile între indivizi
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
de descendenți afectați; împerecherea între un individ neafectat și unul afectat va duce de obicei la descendenți neafectați; numai dacă individul neafectat este purtător al genei în condiție heterozigotă, va exista șansa nașterii de copii afectați; pentru o maladie autozomală recesivă, când ambii părinți sunt afectați, toți copiii lor vor fi afectați. GRAFIC Figura 4. Modele de pedigriuri pentru maladii cu transmitere autozomală recesivă: (A) gena devine vizibilă doar în generația III, la indivizii III-4 și III-5, care sunt homozigoți pentru
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
purtător al genei în condiție heterozigotă, va exista șansa nașterii de copii afectați; pentru o maladie autozomală recesivă, când ambii părinți sunt afectați, toți copiii lor vor fi afectați. GRAFIC Figura 4. Modele de pedigriuri pentru maladii cu transmitere autozomală recesivă: (A) gena devine vizibilă doar în generația III, la indivizii III-4 și III-5, care sunt homozigoți pentru alela mutantă. Părinții acestor indivizi au avut ambii gena mutantă, dar în condiție homozigotă; ( B) gena apare vizibilă ca urmare a homozigotării rezultate
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
B) gena apare vizibilă ca urmare a homozigotării rezultate în urma unei împerecheri sangvine între indivizii înrudiți genetic, III-3 și III-4; (C) model de pedigri în care maladia autozomală se datorează unei mutații noi. Aceste cazuri sunt foarte rare, maladiile autozomal recesive fiind cauzate în cea mai mare măsură de mutații apărute în generațiile anterioare și care se vor manifesta când vor exista condiții de homozigotare. 5.2.3. Transmiterea X-linkată Genele mutante ce determină maladiile X-linkate sunt localizate pe cromozomul X
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
atât homozigotă, cât și heterozigotă pentru o genă mutantă X-linkată. Spre deosebire de femei, bărbații au un singur cromozom X, deci probabilitatea de expresie a fenotipului complet al unei maladii X-linkate este foarte mare, indiferent dacă maladia este cauzată de o genă recesivă sau dominantă. Ca urmare, condițiile de X-linkat recesiv și X-linkat dominant se referă doar la manifestarea mutației la femei (Fauci et al., 2001). În figura 5 (A) este prezentat un model de pedigri pentru o maladie X-linkată cu transmitere dominantă
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
mutantă X-linkată. Spre deosebire de femei, bărbații au un singur cromozom X, deci probabilitatea de expresie a fenotipului complet al unei maladii X-linkate este foarte mare, indiferent dacă maladia este cauzată de o genă recesivă sau dominantă. Ca urmare, condițiile de X-linkat recesiv și X-linkat dominant se referă doar la manifestarea mutației la femei (Fauci et al., 2001). În figura 5 (A) este prezentat un model de pedigri pentru o maladie X-linkată cu transmitere dominantă, în care se va vedea că femeile sunt
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
aproximativ jumătate sunt neafectați; toate fiicele rezultate din împerecherea unei mame purtătoare cu un bărbat neafectat, sunt neafectate, dar jumătate din ele vor fi purtătoare; foarte rar, o femeie purtătoare poate să manifeste simptome ale unei maladii X-linkate de tip recesiv. De exemplu, enzima creatin-kinaza serică are un nivel elevat la aproximativ 70% dintre femeile cunoscute ca fiind purtătoare ale genei pentru maladia Duchenne, iar cca 20% dintre acestea manifestă ușoare atrofii musculare. Acest efect se datorează unui proces normal, denumit
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
dintre cromozomii X ai unei femei este dezactivat. Dacă, întâmplator, o femeie va avea multe celule a căror cromozomi X rămași activi poartă genele mutante, ea poate fi parțial sau chiar complet (în foarte puține cazuri) afectată de o genă recesivă, care, în cele mai multe cazuri, se manifestă doar la bărbați. GRAFIC Figura 5. Modele de pedigri (A) pentru o maladie dominantă X-linkată și (B) pentru maladii X-linkate generate de mutații noi, atât la bărbat (dreapta), cât și la femeie (stânga). 5
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
fenotipice. Astfel, catalogul on-line elaborat de McKusick (1997), numit OMIM 1997, include în jur de 9 200 de intrări fenotipice (caractere, maladii), dintre care 6 100 au determinismul genetic cunoscut. Dintre acestea din urmă, 94% sunt maladii autozomale (dominante și recesive), 5% sunt X-linkate (dominante și recesive), 0,4% sunt Y-linkate, iar 0,6% au determinism mitocondrial. Pentru cele mai multe caractere listate în catalogul OMIM 1997, nu se cunoaște exact care sunt produsele genelor implicate în exprimarea caracterelor respective. Cu toate acestea
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
McKusick (1997), numit OMIM 1997, include în jur de 9 200 de intrări fenotipice (caractere, maladii), dintre care 6 100 au determinismul genetic cunoscut. Dintre acestea din urmă, 94% sunt maladii autozomale (dominante și recesive), 5% sunt X-linkate (dominante și recesive), 0,4% sunt Y-linkate, iar 0,6% au determinism mitocondrial. Pentru cele mai multe caractere listate în catalogul OMIM 1997, nu se cunoaște exact care sunt produsele genelor implicate în exprimarea caracterelor respective. Cu toate acestea, s-a putut deduce o regulă
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
1997, nu se cunoaște exact care sunt produsele genelor implicate în exprimarea caracterelor respective. Cu toate acestea, s-a putut deduce o regulă generală care corelează produsul genelor cu tipul de transmitere ereditară. Astfel, maladiile cauzate de deficiențe enzimatice sunt recesive, iar maladiile cauzate de deficiențe proteice, altele decât enzime, sunt adesea transmise pe cale dominantă (Mange și Mange, 1999). Din fericire, structura și funcționarea genelor sunt conservate împreună în procesul evolutiei, permițând analize comparative între specii. S-au găsit pînă în
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
utilizate pentru diferite scopuri clinice, care vor fi prezentate în cele ce urmează, dintr-o perspectivă oarecum ontogenetică. 6.3.1. Diagnosticul purtătorului Se realizează, de regulă, pentru a identifica în ce măsură un individ asimptomatic are gena unei boli cu transmitere recesivă sau X-linkată recesivă. Este cazul unor tulburări monogenice precum fibroza chistică, boala Tay-Sachs, siclemia. Pentru realizarea unui test genetic molecular, este necesară identificarea în prealabil a unei mutații specifice la un alt membru al familiei care este afectat de boala
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
scopuri clinice, care vor fi prezentate în cele ce urmează, dintr-o perspectivă oarecum ontogenetică. 6.3.1. Diagnosticul purtătorului Se realizează, de regulă, pentru a identifica în ce măsură un individ asimptomatic are gena unei boli cu transmitere recesivă sau X-linkată recesivă. Este cazul unor tulburări monogenice precum fibroza chistică, boala Tay-Sachs, siclemia. Pentru realizarea unui test genetic molecular, este necesară identificarea în prealabil a unei mutații specifice la un alt membru al familiei care este afectat de boala respectivă. 6.3
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
cel mai precoce al unei tulburări genetice, la nivel embrionar - înainte ca embrionii produși prin fertilizare in vitro să fie implantați în uterul femeii. În ultimii ani, acest tip de diagnostic a fost utilizat progresiv în cazul unor boli autozomal recesive și autozomal dominante (Tay-Sachs, Duchenne, Huntington, fibroza chistică, siclemie), în selecția sexului la embrionii cu mutații ale cromozomului X, în detectarea unor aneuploidii ca sindromul Down sau sindromul Turner. Conform datelor furnizate de International Working Group on Preimplantation Genetics în
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
consilierea genetică. Sensibilitatea și specificitatea testului sunt doi parametri influențați de specificul transmiterii genetice; dacă acest lucru este oarecum de înțeles în cazul tulburărilor multifactoriale, este interesant de notat că, inclusiv în cazul unor boli monogenice cu transmitere mendeliană autozomal recesivă, validitatea analitică a testului poate fi afectată - rezultatul testului fiind uneori dificil de interpretat. De exemplu, se știe că fibroza chistică ar fi datorată unei mutații la nivelul genei ΔF508 de pe brațul lung q al cromozomului 7. Această genă, constituită
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
reproducerii? Natural, apare și întrebarea referitoare la cum anume va fi afectată relația consilierului cu persoana consiliată într-un astfel de context. Pe de altă parte, în genomul fiecăruia dintre noi există câteva zeci de mutații potențial letale, fie gene recesive, fie factori predispozanți pentru diferite boli cronice. Se pune întrebare: Cum se va putea decide care dintre aceste mutații este mai puțin severă, pentru ca embrionul care o poartă să fie păstrat, în dezvantajul celorlalți embrioni? O problemă adiacentă ar fi
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
condiție genetică ce are debut la vârsta adultă (de exemplu, boala Huntington) și pentru care nu există măsuri preventive sau terapeutice, testarea genetică a copilului nu este încurajată. De asemenea, testarea pentru identificarea statutului de purtător al unei boli genetice recesive se amână până când copilul ajunge la maturitate și/sau trebuie să ia decizii reproductive. Natura extrem de sensibilă a testării genetice face ca dreptul la autonomie și autodeterminare să fie principiul care stă la baza consimțământului informat. Totuși, interesele copilului și
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
Tabel 1. Câteva exemple de maladii monogenice frecvent întâlnite în populația umană. Maladii autozomal dominante Hipercolesterolemia familială Acondroplastia Polipoza colonică Cancerul de sân BRCA1 și BRCA2 Sindromul Marfan Coreea Huntington Distrofia miotonică Cardiopatia hipertrofică familială Neurofibromatoza Scleroza tuberoasă Maladii autozomale recesive Albinismul Boala Wilson Siclemia Betatalasemia Fibroza chistică Fenilcetonuria Maladii X-linkate Distrofia musculară Duchenne Hemofilia A Deficitul de glucoză-6-fosfat dehidrogenază Albinismul ocular Boala Fabry Cecitatea pentru culori Sindromul X-fragil Maladiile monogenice sunt, la rândul lor, clasificate în maladii autozomale dominante și
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
Albinismul Boala Wilson Siclemia Betatalasemia Fibroza chistică Fenilcetonuria Maladii X-linkate Distrofia musculară Duchenne Hemofilia A Deficitul de glucoză-6-fosfat dehidrogenază Albinismul ocular Boala Fabry Cecitatea pentru culori Sindromul X-fragil Maladiile monogenice sunt, la rândul lor, clasificate în maladii autozomale dominante și recesive, în care gena mutantă este situată pe perechile 1-22 de autozomi și maladii sex-linkate dominante și recesive, în care gena mutantă este situată pe heterozomul X (Mange și Mange, 1999). Maladiile monogenice pot să se manifeste fie în urma transmiterii mendeliene
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
glucoză-6-fosfat dehidrogenază Albinismul ocular Boala Fabry Cecitatea pentru culori Sindromul X-fragil Maladiile monogenice sunt, la rândul lor, clasificate în maladii autozomale dominante și recesive, în care gena mutantă este situată pe perechile 1-22 de autozomi și maladii sex-linkate dominante și recesive, în care gena mutantă este situată pe heterozomul X (Mange și Mange, 1999). Maladiile monogenice pot să se manifeste fie în urma transmiterii mendeliene a genei mutante de la generațiile anterioare, fie ca urmare a apariției unor mutații noi. Înainte de a trece
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]
-
se autofertilizeze, obținându-se astfel o a doua generație filială (F2). În această generație, caracterul „bob zbârcit” a reapărut la un sfert din plantele descendente. Acest caracter care a reapărut în generația F2 a fost denumit de căre Mendel caracter recesiv. Fenomenul apariției caracterului „bob zbârcit” în generația F2 poate fi explicat dacă se presupune că fiecare plantă a avut două cópii ale factorului ce stă la baza caracterului urmărit. Acest factor este numit genă, iar azi se știe că pot
[Corola-publishinghouse/Science/2124_a_3449]