504 matches
-
forma raționamentului dialectic. În lectura cărților sfinte și a scrierilor Părinților Bisericii, Sf. Anselm și discipolii săi (Anselm de Laon, de exemplu), introduc o parte de reflecție personală, care se adaugă glosei, anume comentariului literal al textului. Aceasta este originea scolasticii: cînd, în privința unei probleme ridicate de un text apar contradicții, logicii îi revine (și deci rațiunii) misiunea de a concilia tezele în discuție. În această perspectivă, dialectica trebuie, în mod esențial, să explice și să confirme conținutul revelației, fie că
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
rătăci timp de 20 de ani din mănăstire în mănăstire, pînă cînd, condamnat încă o dată de Conciliul de la Sens, este primit de Petru Venerabilul în abația sa de la Cluny, unde va și muri în 1142. În secolul al XIII-lea, scolastica se instalează în centrul gîndirii teologice și aceasta sub influența magistrilor proveniți din ordinele cerșetoare. Alexandru de Hales (l 190-1245), călugăr franciscan englez care a predat la Paris filosofia și teologia, a fost unul dintre primii care folosește traducerile arabe
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
în chip cu totul necugetat, fără sistematizare, deoarece ea se află deasupra acesteia, în afara unității. Dincolo se găsește substanțialitatea intelectuală, dincoace avem apoi uscăciune și sărăcie. Particularul are astfel numai formă rigidă a raționării și a inferenței, ca și la scolastici. Dimpotrivă, în domeniul gîndirii, particularul își poate dobîndi dreptul său; el poate fi considerat ca moment al întregii organizații, poate fi înțeles conceptul. În filozofia índică, ideea n-a devenit obiectivă; deci exteriorul, obiectivul n-a fost înțeles potrivit ideii
India şi Occidentul : studii de istoria culturii by Demetrio Marin [Corola-publishinghouse/Science/1393_a_2635]
-
Psihologia creștinătății / 73 1. Sub însemne ebraice Philon din Alexandria / 73 2. Invitația la asceză a lui Plotin / 75 3. Apologia creștinătății / 77 3.1. Influența lui Sfîntului Augustin / 79 3.2. Geniul lui Thomas d'Aquino / 80 4. Ideologia scolasticii / 84 IV. Zorii erei moderne post-medievale Renașterea / 89 1. Reforma gândirii medievale / 89 2. Noua ordine logică a lui Francis Bacon / 92 3. Viața psihică reprezentată geometric Galileo Galilei / 93 4. Dualismul cartezian / 95 5. Monismul lui Baruch Spinoza / 100
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
le contrapună altor preziceri cu rost, asemenea celor inspirate din cultura științifică a Renașterii. De ce? Pentru că la acea vreme, s-a născut o cultură științifică care a putut înfrunta cu dârzenie extraordinară o mentalitate de gândire medievală, dominată de ideologia scolasticii de la mijlocul mileniului trecut, mentalitate care acționa asupra minții oamenilor într-o manieră anchilozantă, restrictivă. Sunt în căutare de destinatari pentru rândurile acestei cărți și printre clienții tot mai numeroși ai țigăncii ghicitoare din zilele noastre, ale căror suflete și
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
2001), un umanist croat care l-ar fi folosit pentru prima dată, în anul 1506 și care, în anul 1524, a publicat o carte cu titlul Psihologia gândirii umane. În această perioadă în care gândirea oamenilor era dominată de ideologia scolasticii și în care exprimarea scrisă avea șanse să se păstreze dacă era făcută în latină, acest umanist a publicat un tratat de psihologie empirică și apoi, în 1734, un altul, de psihologie raționalistă. De la Aristotel încoace, termenul de psihologie a
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
empirică și apoi, în 1734, un altul, de psihologie raționalistă. De la Aristotel încoace, termenul de psihologie a avut un substitut, reprezentat de cel de anima sau de suflet. Pitagora l-a identificat într-un alt termen, de pneuma, folosit de scolastică până la sfârșitul Evului Mediu. Conceptele respective erau destinate să încorporeze preocupările existente pentru studierea unor fenomene de conștiință, de alienare sufletească, de experiență personală, de activitate mintală, de orientare ș.a. Pentru M. Ralea și C.I. Botez (1972), termenul de psihologie
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
a manifestat ca o veritabilă anulare a vechiului spirit științific și cultural elen, antic, ca o avansată disoluție a cunoașterii științifice, din perspectiva epistemologică de astăzi înseamnă cu totul altceva, adică o pătrundere în întunecimea epocii feudale, dominată de ideologia scolasticii exercitată pe ruinele spiritualității atât de bogate a epocii antice. Puține inițiative istorice vin să scoată în evidență vidul de credință al epocii antice, limitată doar la un nivel de reprezentare conceptuală panteistă, neputincios să susțină progresul preconizat de gânditorii
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
dar aplicațiile lui privesc conștiința credincioșilor, se confundă cu cele ale viitorului domeniu de cunoaștere al psihologiei. "Grădina" este a slujitorilor Domnului, indiferent dacă aceștia sunt iobagi sau feudali, preoți, cărturari sau meșteșugari. Epocile care au urmat au purtat semnul scolasticii, o concepție filosofică subordonată credinței creștine. Pentru majoritatea reprezentaților gândirii scolastice, cunoașterea sufletului sensibil, precum și a funcțiilor superioare ale rațiunii, putea fi realizată doar prin înălțarea spre Dumnezeu. Era o înălțare în care lumina sufletului se vedea prin adevăruri științifice
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
din operațiile matematice ale minții este un produs al intervenției divinității, al înțelepciunii acesteia. Grație unei experiențe interioare a fost admis că sufletul se poate întoarce spre sine, când reflectarea realizată devine act de conștiință. Cu toate limitele sale, în scolastică se află totuși începutul realizării unei "rupturi" epistemologice definitive cu trecutul antic. Găsim aici începutul edificării unei noi paradigme, mai complete, asupra vieții psihice. Ea a fost asumată în ideologia oficială a bisericii, de explicare prin credință a vieții psihice
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
cel al omului concret, ca o încercare de revalorificare a propriilor lui energii fizice și spirituale, și s-a continuat la cel al relației dintre biserică și noul stat modern. Fenomenul a fost însoțit de frământări sociale diverse, pe care scolastica anterior le refulase. Se anulează concepția conform căreia omul este produsul unei creații divine, au loc descoperiri care clatină ordinea, până atunci echilibrată, a relațiilor dintre biserică și o societate dominant agrară. În "grădina" vieții subiective renascentiste au avut loc
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
a oamenilor în jurul respectivelor idealuri. Efectele acestor tendințe sociologice, degenerate în naționalism fascist sau totalitarism comunist n-au nici o legătură, fiind chiar opuse experienței științifice acumulate până atunci pe baza unor paradigme mai puțin închegate, cum ar fi cea specifică scolasticii, conform căreia timp de mai mult de un mileniu cunoașterea științifică aproape s-a suprapus peste concepția creștină. La începutul secolului al XX-lea lucrurile se prezintă diferit. Poate fi invocat cazul lui Ivan Petrovich Pavlov, cel care a fost
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
oamenilor, să se raporteze la credințele fundamentale ale acestora, indiferent de religia căreua ei aparțin. "Prezicerile" lui Pavlov, asemenea celor ale lui Aristotel și-au dovedit această aplicabilitate la nivelul conștiinței oamenilor, au ajuns să domine mentalul unor vremuri asemenea scolasticii, pentru ca din ele să se păstreze ceea ce este interesant de cunoscut pentru generațiile care urmează. La vremea respectivă, ideologia pavlovistă a fost apărată inchizitorial, asemenea credinței creștine medievale. Paradigma de suport a psihologiei a dovedit deschidere și a permis ca
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
această cauză, Philon nu și-a mai propus ca obiectiv cercetarea sufletului ca fenomen natural, ci numai a acelor relații dintre oameni ce rezultă din subordonare la axiome și la Dumnezeu. Este o perspectivă psihologică diferită, proprie unei noi concepții, scolastica, a perioadei istorice a Evului Mediu. 2. Invitația la asceză a lui Plotin (240-270 e.n.) Perioada istorică a începutului de mileniu a fost marcată de frământări sociale profunde, de răscoale și războaie civile care au zguduit stabilitatea întregii lumi mediteraneene
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
instituit credința într-un "tot", în Atotputernicul dumnezeiesc, piatra unghiulară a întregii gândiri teologice, o gândire îndreptată împotriva sufletului sensibil ca parte a naturii, determinat de legile care guvernează în natură, de cele condiționate social-istoric. Thomas d'Aquino și alți scolastici catolici și pe urmă ortodocși au prelucrat teoria aristotelică despre suflet conform cu propria lor viziune teologică. Obiectivul lor a fost privarea de materialitate și substanțialitate organică a sufletului. Tomismul psihologic și-a fixat ca obiectiv explicarea naturii divine a sufletului
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
nemijlocită a obiectului de reflectat. În acest fel, obiectul reflectat senzorial (sau mental) devenea ceva real și adevărat datorită intervenției unui factor divin. Această ingenioasă demonstrație a reflectării senzoriale care definește caracteristica demonstrației teologice tomiste este proprie perioadei medievale a scolasticii care chiar, altoită pe soluția "replicilor de imagine" ale lui Democrit, se dovedește neputincioasă pentru explicarea obiectivă a reflectării conștiente. Scrierile lui Th. d'Aquino aduc o contribuție importantă la explicarea modului în care reflectarea senzorială se poate intenționaliza. Pentru
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
intervenției puterii dumnezeiești. Dimpotrivă, în acord cu viziunea aristotelică, organizarea devenirii sufletești era permeabilă la ideea de evoluție. La tomiști, dezvoltarea este încremenită într-un cadru de sorginte divină. La această substituire tomiștii au lucrat foarte mult, fiind proprie ideologiei scolasticii. Ordinea progresivă a formelor a fost legată deci la tomiști de divinitate, spre deosebire de Aristotel, unde organizarea este intrinsecă lucrurilor, naturii. Dezvoltarea privită din această perspectivă are valoare existențială, valoare conferită de raporturile de subordonare, de nivelele la care se poziționează
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
teorie încremenită în canoanele de neclintit ale ideologiei societății medievale. Întreaga concepție aristotelică despre viața psihică, amendată cu unele completări despre determinismul lăuntric introspectiv al trăirilor interne, s-a transformat într-o teorie a ordinii de stat feudale. 4. Ideologia scolasticii Societatea feudală s-a clădit pe ruinele vechii societăți antice, în completarea acesteia, în fața căreia s-a impus ca un nou mod de gândire, cu un alt cadru conceptual, instituțional și cultural. Pentru realizarea trecerii sunt relevante o serie de
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
totul este determinat de un Atotputernic, imaginat după chipul și asemănarea omului. Sufletul omului însuși a fost ridicat la înălțimea unei vieți de apoi, a uneia supra-pământenești, aflată în continuarea celei pământene, o lume imaginară a îngerilor și sfinților. Gândirea scolasticii se așeza pe o nouă paradigmă, creată în acord cu ordinea de stat feudală, impusă de necesitatea recunoașterii puterii dominante a nobililor. Acesta era spiritul în care au fost preluate și reinterpretate cunoștințele de până atunci, dobândite anterior în Antichitate
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
este cel Atotputernic, Dumnezeu, în fața căruia nobilul și iobagul sunt egali, sunt robi ai Săi. Aceasta corespunde unei ordini sociale și a lucrurilor diferită, în care forța feudalului este păstrată și multiplicată prin intermediul invocării existenței unui Atotputernic, prin intermediul bisericii. Ideologia scolasticii a făcut posibilă realizarea unui discurs rațional, pe măsura înțelegerii iobagului, de care s-a apropiat prin intermediul textelor sfinte. În acest fel, s-a urmărit întărirea noilor raporturi sociale dintre oameni, dezvoltarea și consolidarea productivității materiale a acelor vremi, stimularea
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
intervenția unor forțe ascunse aflate în spatele fenomenelor sufletești, a celor materiale. Pe când gândirea antică ajunsese să explice modul în care părțile diferite sau fărâmițate ale corpului pot continua să trăiască pe mai departe independent de om așa cum credeau vechii greci scolastica recurgea la intervenția unei puteri divine, de multiplicare sufletească a trupului, care se actualizează într-un alt corp. În această din urmă situație are loc un transfer subtil al fenomenului sufletesc psihic, de pe tărâmul fiziologicului natural și trupesc, spre cel
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
mijloacele admisibile acelor vremi, aceasta a reușit evocarea unor legături dintre aptitudinile psihice și funcțiile acestora, a înfăptuit alegerea unei noi terminologii necesare pentru descrierea unor secvențe primare empirice ale psihicului. Firește, la o analiză mai atentă reiese că metodologia scolasticii este departe de a fi fost una originală, că ea a fost extrasă și ajustată noilor vremuri de la neoplatonicieni, de la atomiști. De altfel, și nu întâmplător, cel mai cunoscut autor al epocii este același Aristotel din Antichitate. Învățătura sa a
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
fost una originală, că ea a fost extrasă și ajustată noilor vremuri de la neoplatonicieni, de la atomiști. De altfel, și nu întâmplător, cel mai cunoscut autor al epocii este același Aristotel din Antichitate. Învățătura sa a fost însă convertită de reprezentanții scolasticii, din gândirea aristotelică despre suflet a fost extirpat și trunchiat elementul vital, atât de necesar satisfacerii cauzei cunoașterii empirice. Aceasta a făcut ca scolastica să lase la o parte interesul pentru cunoașterea fenomenelor sufletești ca aparținând naturii, să contopească în
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
autor al epocii este același Aristotel din Antichitate. Învățătura sa a fost însă convertită de reprezentanții scolasticii, din gândirea aristotelică despre suflet a fost extirpat și trunchiat elementul vital, atât de necesar satisfacerii cauzei cunoașterii empirice. Aceasta a făcut ca scolastica să lase la o parte interesul pentru cunoașterea fenomenelor sufletești ca aparținând naturii, să contopească în mare parte psihologia în teologie. S-a considerat că marele merit al credinței creștine constă în accentul pus pe problemele originii și destinului sufletului
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]
-
Galilei, Leonardo da Vinci, Rabelais, René Descartes, Martin Luther, Thelesio, Montaigne, Erasmus, Machiavelli, Paracelsus ș.a. Toți aceștia au trăit și au creat în limitele aceluiași început de secol al XVI-lea, perioadă de apariție a semnelor clare de despărțire de scolastica medievală. Epoca respectivă cunoaște mari prefaceri spirituale în domeniile artelor, științelor, este o perioadă de tranziție, de despărțire de vechea ordine socială pentru dăinuirea căreia a fost nevoie de înființarea ordinelor franciscanilor și dominicanilor. Față de tranziția din zilele noastre, diferența
by MIHAI -IOSIF MIHAI [Corola-publishinghouse/Science/970_a_2478]