675 matches
-
În Echilibrul între antiteze Heliade Rădulescu formulează echivoc: "[...] aceștia sunt Sarsailii literaturii și științelor. Nimic nu știu, nimic n-au învățat și de toate zic că știu"32. Or, a ști tot fără a învăța nimic e una dintre reprezentările genialității. În insistența cu care Heliade Rădulescu revine la figura lui Sarsailă, în convingerea cu care încearcă să descifreze prin el societatea românească putem citi investiția pe care a făcut-o în resursele creatoare ale unei populații necultivate. E desemnarea negativă
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
e "sarsailia" lingvistică altceva decât o practică spontană a vorbirii, orientată de instinct și de ureche, al cărei elogiu Heliade Rădulescu îl făcea în Prefața Gramaticii din 182833? Faptul că a funcționat în regim negativ, ca un dublet odios al genialității, nu arată decât că noua cultură literară se baza pe un suport echivoc: optimismul de a crede că oricine poate face literatură se plătește prin angoasa în fața democratizării nelimitate a accesului la scris. A căuta cu orice preț "bogăția" literaturii
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
o simbolizeze - cu riscul de a o reduce la câteva zeci de oameni - prin comunitatea de boieri egali între ei65. În acest sens trebuie înțeleasă formularea din cursul de "Istoria literaturii", pe care Heliade Rădulescu o reia de două ori: genialitatea este "regia celor egali"66, un fel de dominație colectivă, exercitată de mai mulți indivizi cu dotări superioare. Tot așa funcționează și o altă imagine, aceea a geniului ca dinastie 67. Nu o să mă aventurez într-o analiză amănunțită a
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
literaturii e conceput ca o amplă colecție de "geniuri": e mai întâi seria autorilor moderni sau antici, în care intră Homer, Lucrețiu, Juvenal, Tacit și mulți alții; e apoi seria profeților biblici, a lui Iov, Eschil, Isaia, Ezechiel; în sfârșit, genialitatea cuprinde masa autorilor anonimi ai epopeilor nordice și ai creațiilor naționale în general. Capitolele poartă și ele nume colective: geniurile I, geniurile II, geniurile III etc. Sub numele de "geniu" se livrează o listă, un lung nomenclator al unei comunități
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
numai în grup. Pentru că trebuie să observăm că apologia individualității din scrierile lui Heliade Rădulescu nu admite și o figură a "alesului" - a celui care este atât de individualizat încât e fără egal. Concepută ca egalitate a unei multitudini superioare, genialitatea nu tolerează supremația unui singur ins. Ea funcționează pe baza unui spirit de corp, ca o singularitate care nu acționează decât în grup. Ori toți, ori niciunul. Heliade Rădulescu putea accepta consacrarea simultană a unui front de talente; putea concepe
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
refuzat și consacrarea lui Eminescu. 2.5. Saint-simonismul și știința geniului Cum a fost posibil ca într-o cultură mică, abia populată cu câțiva scriitori, să se treacă direct la o figură cantitativă a genialității? Răspunsul e simplu: a intervenit o circumstanță favorizantă. Suportul acestei perspective asupra genialității e de import. O conjunctură istorică a făcut ca începuturile culturii literare române să fie contemporane cu una dintre cele mai influente doctrine - și doxe - din secolul
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
tiința geniului Cum a fost posibil ca într-o cultură mică, abia populată cu câțiva scriitori, să se treacă direct la o figură cantitativă a genialității? Răspunsul e simplu: a intervenit o circumstanță favorizantă. Suportul acestei perspective asupra genialității e de import. O conjunctură istorică a făcut ca începuturile culturii literare române să fie contemporane cu una dintre cele mai influente doctrine - și doxe - din secolul al XIX-lea, saint-simonismul. Lansată de contele Henri de Saint-Simon (1760-1825) printr-o
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
-lea mai mult decât un corpus de idei care călătoresc pe filiere identificabile, prin autori și prin texte. E mai degrabă un complex de reprezentări care se difuzează prin contagiune, înarmând doxa epocii cu instrumente pentru perceperea, recrutarea și administrarea genialității. Ideea de bază era aceea a unei organizări sociale care să implice participarea geniilor la guvernare. Saint-Simon propunea un sistem plebiscitar prin care cei mai buni artiști și savanți să fie aleși să ia parte la conducerea lumii. E ceea ce
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
formă de calificare a excelenței prin transferul de valori religioase. Saint-simonismul a inspirat o imagine a geniului neînțeles de mase, dar funcționând ca ghid moral și social. Însă nu structura mitului mă interesează, ci utilizarea lui în cadrul unei politici a genialității. Această mitologie extrem de răspândită în cursul secolului a XIX-lea a putut deveni un instrument în slujba unei culturi emergente care își căuta resursele pentru că saint-simonismul a oferit o perspectivă aproape economică asupra genialității. Nu numai că permitea, ci chiar
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
utilizarea lui în cadrul unei politici a genialității. Această mitologie extrem de răspândită în cursul secolului a XIX-lea a putut deveni un instrument în slujba unei culturi emergente care își căuta resursele pentru că saint-simonismul a oferit o perspectivă aproape economică asupra genialității. Nu numai că permitea, ci chiar încuraja o privire cantitativă, după cum se vede și în primul citat pe care l-am dat din manifestul lui Saint-Simon: sunt 7 categorii de genii, reprezentate prin 3 persoane, pentru un total de 21
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
care l-am dat din manifestul lui Saint-Simon: sunt 7 categorii de genii, reprezentate prin 3 persoane, pentru un total de 21 etc. Accentul se mută de pe definirea geniului, preocupare constantă a filosofiei din secolul al XVIII-lea, pe administrarea genialității ca o resursă umană distribuită în masa populației. Saint-simonismul a organizat excepționalitatea ca o funcție socială. Nu era vorba numai de o sacralizare a unor resurse laice, ci și de secularizarea unor teme religioase. Figurile excepționale au fost implicate în
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
resurse laice, ci și de secularizarea unor teme religioase. Figurile excepționale au fost implicate în toate afacerile zilei: orice domeniu care avea nevoie de îndrumare în îndeplinirea sarcinilor concrete, avea dreptul să mobilizeze, să utilizeze și prin urmare să califice genialitatea. Saint- simonismul a ușurat exploatarea economică și politică a noțiunii de geniu, operând o banalizare a apostolatului. Iar dacă azi ne mirăm cum oamenii din secolul al XIX-lea au putut să creadă, la o asemenea scară, în genialitate, trebuie
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
califice genialitatea. Saint- simonismul a ușurat exploatarea economică și politică a noțiunii de geniu, operând o banalizare a apostolatului. Iar dacă azi ne mirăm cum oamenii din secolul al XIX-lea au putut să creadă, la o asemenea scară, în genialitate, trebuie să ținem cont de calitatea acestei utopii de a articula excepționalitatea cu gestiunea curentă a domeniilor vieții: "lumina" sau "profetismul" au fost implicate în formele banale de orientare a acțiunii umane. Dacă ei au crezut că era nevoie de
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
ca să conduci o țară, un guvern, un spital sau o școală, și inspirația s-a trivializat la rândul ei, devenind o facultate administrativă comună, o capacitate necesară conducerii oricărei activități. Înainte de a examina mai îndeaproape mecanismul de producție al acestei genialități, să mai observăm că saint-simonismul a impus un mod de investire a indivizilor bazat pe capacitățile cognitive. Geniali sunt cei inițiați în ordinea lumii, care îi înțeleg logica internă sub una dintre expresiile ei fenomenale: lege, fire, natură, sens etc.
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
distrugă legea, fiind împilătoare, și să imite apoi niște popoli ca ai noștri... Franța avea dreptate în binele popolului de a fi destructoare; România, în binele popolului, avea dreptate de a fi conservatoare 77. Ceea ce trebuie remarcat e faptul că genialitatea e astfel condiționată din exterior. Individualitatea excepțională nu presupune un joc al facultăților interioare, ci raportul cu o realitate obiectivă și cu cunoașterea ei profundă. În lumea "sacralizării" nu e nevoie de singularități ireductibile, de structuri psihologice abisale care să
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
excepțională nu presupune un joc al facultăților interioare, ci raportul cu o realitate obiectivă și cu cunoașterea ei profundă. În lumea "sacralizării" nu e nevoie de singularități ireductibile, de structuri psihologice abisale care să caracterizeze în mod absolut indivizii. Definiția genialității condiționează excepționalitatea de cunoașterea unui dat, nu de o dispoziție interioară. Este cea de-a doua caracteristică, după perspectiva cantitativă asupra genialității, care face modelul atractiv pentru o cultură emergentă. Heliade Rădulescu nu trebuie să opereze cu interioritățile fragile, slab
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
nu e nevoie de singularități ireductibile, de structuri psihologice abisale care să caracterizeze în mod absolut indivizii. Definiția genialității condiționează excepționalitatea de cunoașterea unui dat, nu de o dispoziție interioară. Este cea de-a doua caracteristică, după perspectiva cantitativă asupra genialității, care face modelul atractiv pentru o cultură emergentă. Heliade Rădulescu nu trebuie să opereze cu interioritățile fragile, slab definite ale poeților care populează câmpul la începuturile literaturii. Nu e silit să le cunoască resorturile psihologice, nu are nevoie să le
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
acest caz tradiția unei comunități și ordinea internă a unei națiuni. Chiar mai mult, în măsura în care această cunoaștere a instituțiilor națiunii e acceptată și se răspândește - ceea ce stă în destinul ei - diferența lor e menită să se neutralizeze. Distanța care califică genialitatea nu e din acest punct de vedere decât temporară: între poetul profet și cei care îl urmează nu e decât un interval reductibil. Saint-simonismul oferea astfel în același timp o formulă prin care optimismul progresist al iluminismului era aplicat în
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
lor în societate. Saint-simonismul lărgise infinit câmpul pretențiilor oamenilor de spirit: ca deținători ai unei cunoașteri, poeții și savanții se calificau pentru orice demnitate, puteau fi guvernanți, îndrumători ai națiunii ori trimiși ai providenței. Apoi, o definiție foarte îngăduitoare a genialității, care admitea "sacrarea" oricui. Pentru că fabricarea unui geniu în România acelui moment nu impunea exigențe valorice intangibile. Nu trebuia să inventezi marele, unicul punct de reper care să se bucure de recunoaștere indiscutabilă și eventual internațională. Nu însemna să reinventezi
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
difuza o știință deja existentă sau dacă o descoperea, dacă publica un set de documente inedite referitoare la istoria patriei sau dacă transmitea o cunoaștere istorică dată: toate dovedeau o capacitate de înțelegere și de "anticipație" suficientă pentru a califica genialitatea. Cei care știu legile după care se conduce lumea, neamul și națiunea pot prezice viitorul, și asta e tot ce se cere de la un geniu: să fie în stare să anticipeze sensul în care se îndreaptă istoria, ca să poată conduce
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
aleatoriu seria articolelor publicate în Familia. Panteonul român se putea prezenta la fel de bine publicului ca o colecție de biografii contemporane în mai multe volume alcătuite mecanic, în ritmul publicației periodice - cu riscul desigur de a expune ridicolului calificarea neobosită a genialității. Pentru că recrutarea de genii e un proces în curs, realizat prin captarea unei surse neîncetat productive. La capătul biografiilor, Vulcan e preocupat să menționeze continuarea activității geniale: "Activitatea penei acestui scriitoriu e atât de mare încât în momentul de față
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
a admirației care trebuie să dea "senzația" de geniu, indiferent de cariera pe care o evocă, de operă, sau de destin. Portretele se bazează pe un aparat imaginar simplificat, menit să coreleze rapid activitatea sau existența personalității cu ideea de genialitate. Sunt câteva fraze pe care le reia la începutul fiecărui portret și care spun în esență "da, acesta e cu adevărat un geniu". Cum? Calificându-l ca apostol sau luceafăr, asigurându-i adică pe cititori că exercită o acțiune orientată
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
postura publică. Nu e nevoie ca poeții să trăiască în mizerie, ca revoluționarii să fie martiri, ca oamenii politici să fie persecutați sau ca savanții să nu fie recunoscuți. Schema imaginară funcționează ca un clișeu, invariabil, raportând carierele la sfera genialității fără să adapteze. Apostolatul nu se aplică restrictiv unui anume tip de carieră sau destin. Câtă vreme în exercițiul activității e implicată ideea de anticipare 84 - și ce postură publică nu angajează o proiecție oarecare în viitor? - raportarea la genialitate
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
genialității fără să adapteze. Apostolatul nu se aplică restrictiv unui anume tip de carieră sau destin. Câtă vreme în exercițiul activității e implicată ideea de anticipare 84 - și ce postură publică nu angajează o proiecție oarecare în viitor? - raportarea la genialitate rămâne legitimă. Această formidabilă aplicabilitate pe care Vulcan o descoperă stă în centrul mașinii lui de făcut genii. De fapt, putem distinge felul în care în această imagine se insinuează vectorul democratic, posibilitatea unei extrapolări nelimitate. Când Vulcan spune, la
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]
-
a făcut milă de suferințele lui și i-a stins viața. E bine cel puțin la înmormântare datu-i-s-au onorurile cuviincioase!"94. Ceea ce trebuie subliniat e faptul că luceafărul a fost construit pe un suport democratic care era menit să reprezinte genialitatea ca o latență difuză a corpului social; și în plus, că Eminescu n-a fost decât un produs între altele, al unei mașini de recrutare a capacităților care îl prinsese odată și pe un Iosif Hodoș. 2.7. Poezia încarnată
[Corola-publishinghouse/Science/84955_a_85740]