649 matches
-
magului) În domele largi, prin palate deșarte Răsună doar vântul..." (Diamantul Nordului) " Dar un nor pe ceruri negru de înalță și se-ncheagă, Se formează, -ncremenește și devine-o domă-ntreagă, Plin de umbra de columne ce-1 înconjură-mprejur;" (Memento mori) arcuri: "Trece-un pod, un gând de piatră repezit din arc în arc" (Memento mori) " În sala cu muri netezi de-o marmură ca ceara, ... Cu arcuri ce-și ridică boltirea temerară..." Sunt, toate aceste forme, "gândire arhitectonică", "schelărie
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
pe ceruri negru de înalță și se-ncheagă, Se formează, -ncremenește și devine-o domă-ntreagă, Plin de umbra de columne ce-1 înconjură-mprejur;" (Memento mori) arcuri: "Trece-un pod, un gând de piatră repezit din arc în arc" (Memento mori) " În sala cu muri netezi de-o marmură ca ceara, ... Cu arcuri ce-și ridică boltirea temerară..." Sunt, toate aceste forme, "gândire arhitectonică", "schelărie de tipul imens" care au un semn distinctiv "bătrânețea"12. Putem vedea acest semn al
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
o ține? Privește natura ca un decor cine-o zugrăvește?..."), are numai "somațiile" semnele ruinei, a prafului, procesul de dezagregare ruinele civilizațiilor: "... Se-nmulțesc semnele rele"; Se-nmulțesc semnele vremei... / Și idei a zeci de secoli sunt reduse la nimic." (Memento mori). Nu credem, așadar, că putem citi în tema ruinei la M. Eminescu doar o cartografiere "estetică": "plăcerea și libertatea "estompării" și "disipării" (p. 109). Nici că alegoria "umbrelor" de pe ruine ar "avea funcția de a nu șoca, în mod
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
estompării" și "disipării" (p. 109). Nici că alegoria "umbrelor" de pe ruine ar "avea funcția de a nu șoca, în mod direct, sensibilitatea religioasă a cititorilor Convorbirilor literare..." (p. 107). Există o inginerie (a "stoarce lapte" din "a stâncei coaste seci" Memento mori) în spectacolul zidurilor eminesciene în ruină: dar numai în știința poziționării privitorului față de planurile istoriei, "grămădind lumea într-un singur semn". Dar, în toate cadrele imaginilor, percepem nu numi "cântul funerar" al "scaldului", ci, mai ales strigătul uman: "Tu
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
în știința poziționării privitorului față de planurile istoriei, "grămădind lumea într-un singur semn". Dar, în toate cadrele imaginilor, percepem nu numi "cântul funerar" al "scaldului", ci, mai ales strigătul uman: "Tu, ce scrii mai dinainte a istoriei gândire ... Cine ești?" (Memento mori), sau: " Cine-i acel ce-mi spune povestea pe de rost...?" (Melancolie). Iar în privința "sensibilității religioase" omul eminescian în credința sa cere doar semnul "față către față". Avem imaginea profund umană, disperată precum a lui Iisus părăsit pe cruce
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
Ici erai zidit din stânce, colo-n așchii de lemn sfânt; Ș-apoi vrură ca din chipu-ți să explice toate. Mută La rugare și la hulă idola de ei făcută Rămânea!... Un gând puternic, dar nimic decât un gând." (Memento mori) Tragicul eminescian nu își menajează și nu își alege cititorii: "...E o picătură-n vinul poeziei ș-a gândirei, Dar o picătură numai. Decât altele, ce mor, Ele țin mai mult. Umane, vor pieri și ele toate. În zădar
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
a gândirei, Dar o picătură numai. Decât altele, ce mor, Ele țin mai mult. Umane, vor pieri și ele toate. În zădar le scrii în piatră și le crezi eternizate, Căci eternă-i numai moartea, ce-i viață-i trecător..." (Memento mori) 3. Ruina (nisipul, cenușa, mușuroiul, praful) Ruina, sugerează, în mod implicit, o prezență, o entitate obiectivă într-un grad de disoluție: zidul "pustiit", ars, sfărâmat. Urmând o logică indiană (Sergiu Al. George) putem detalia: ruina nu există în sine
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
ca o ultimă pâlpâire a unei pile electrice spre ceva care a fost: * spre războaiele dintre regi care au ars și nimicit cetăți ("Cu cenușa Romei voastre moarte legioane punte / Peste râuri. Și nimica nu se v-alege de voi..." Memento mori; sau: "Fii dinainte singur, la rele el urma-va, / Cu sânge și cenușe pământul presăra-va..."; Vor risipi cenușa iubitei tale vetre" Mureșanu) * spre un "martiriu" al trupului consumat de timp: "Stă sus martirul lumii ce-i Dumnezeu putinte
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
noastră ne va interesa doar asocierea ei cu galbenul. Orice este astru stă sub acest semn al "palorii thanatice" sau a legăturii cu divinitatea din lumea cealaltă, a revenirii în lumea ciclică: "Soarele privește galben peste-a morții lungă dramă" (Memento mori) "Departe doar luna o galbenă pată" (Diamantul Nordului) "Galbena steauă fără lumină" (Nu e steluță) " Ce caută raza din ceruri venită, Din galbena steauă ce aleargă prin cer" (Cînd marea) Amprenta grea "a elementarității cosmice" apasă și asupra interioarelor
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
spune că galbenul la Eminescu este o suferință a materiei. Diapazonul său se va desăvârși în componenta liricii lui G. Bacovia. 6. Sarmisegetuza "un vis de piatră ..." "... Eu privesc și tot privesc La vo piatră ce însamnă a istoriei hotară" (Memento mori) "Timpul istoric" guvernează la M. Eminescu panoramele creșterii și descreșterii (ruinei) zidului ca act creator: proiect prin excelență uman, de-a fi și de-a rămâne în istorie. E o fidelitate față de istorie la tot pasul: a rămâne "sub
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
abside pentru că nu știm cine privește: teama din ochii lui Traian de sub zidurile cetății? Sau e poetul care o vede "pentru întâia dată" prin părul lui Odin "ca o coroană mândră" (Odin și poetul). * Imaginarul eminescian din marile "poeme cosmologice" (Memento mori, Povestea magului călător în stele, Andrei Mureșanu, Odin și Poetul) se dezvoltă epic din nuclee (în expansiune) a unui impuls poetic mereu in statu nascendi: imaginile proliferează imagini colonizând spații cosmice neatinse de privire. Versurile par niște schelării uriașe
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
făclie). Avem însă o singură contra-pagină la această surditate a vidului între abside și bolți "repezite din arc în arc": episodul râsului ducilor daci pregătiți să moară o dată cu zidul cetății Sarmisegetuza. Faptul că Eminescu a așezat acest episod pe la mijlocul poemului Memento mori (versurile 889-912) nu ni se pare întâmplător: este un spațiu al centrului sacru, un locus amoenus unde i-a plăcut, se pare să oprească pentru o clipă "roata vremei" și să dureze pentru viitorime o imaginară Sarmisegetuza. Că e
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
-i frunte și proaspăta lui frunză..." Episodul "cetatea Sarmisegetuzei" (ocultat de critică, probabil pentru "dacismul" său) este semnificativ pentru a revela singularitatea imaginarului eminescian: "arfa" sa poate ridica "stâncă pe stâncă" într-o construcție de mare forță arhitecturală. Fragmentul din Memento mori e, cu siguranță, un răspuns la întrebarea lui Odin: Mai stă-nrădăcinată-n munți de piatră, / Cu murii de granit, cu turnuri gote, / Cetatea-mi veche Sarmisegetuza?" (Odin și Poetul). "O văd / Pentru întâia dată acum înălțată / Prin părul
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
oglindi pe sine: "Și lumea din adâncuri o scutură ușoară Ca pleava... Cerul cu sorii lui decade Târând cu sine timpul cu miile-i decade" (Mureșanu) Nu este nici o notă de revoltă, nici un avertisment în scrierea acestor tablouri. Înțelegerea Ecclesiastului memento, homo, quia pulvis et in pulverem reverteris este subînțeleasă: "Și-atunci vântul ridicat-a tot nisipul din pustiuri Astupând cu el orașe, ca gigantice sicriuri" (Egipetul) sau: "Se pare Că cerul e-un palat de imperator, Deșert pustiu căci Dumnezeu
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
între punctual inițial și cel final: naștere moarte are loc un proces complex, care, pe de-o parte macină tot ce există, pe de alta, pregătește nașterea a ceva nou. În felul acesta, "panorama deșertăciunilor" se transformă într-un amețitor "memento mori", într-un avertisment al zădărniciei grandorii prezente în fața existenței care-i va lua locul"10: Pare a fi vorba de acel "fruct amar" de care vorbea Hegel, un principiu în care e circumscrisă viața omului, care "în parte conservă
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
fiind vii" (În van căta-veți...) sau " Nici un chip pe care lumea ți-l atribuiește ție Nu-i etern, ci cu mari cete d-îngeri, de ființi o mie, C-un cer încărcat de mite asfințești din ev în ev." (Memento mori) Despre acest dramatism rezultat din permanența antinomiilor se pronunță și Iurii Kojevnikov: Dacă examinăm cu luare aminte panorama ciclopică a căderilor lumii, zugrăvită de poet, nu se poate să nu observăm acea dialectică stihinică, care stă la temelia poemului
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
Pasărea Phonix?" * Tendința către "apocaliptic" (habitudo ad nihil) nu devine o "spaimă de neant" la Eminescu, ci nevoia de identificare a unei "cauze prime" (habitude ad causam primam), de a afla "sâmburul lumii, tot ce-i drept, frumos și bun" (Memento mori). Înțelepciunea magilor, "bătrânii" intermediari, i-au modelat gândirea rebelă îndreptând-o către un "acord cu dimensiunile cosmosului".25 Acest "acord" s-a constituit și a devenit un principiu de forță în poetica sa sub razele de foc ale "eternei
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
revelația primită prin intermediul magului. O nouă lume poate să înceapă atunci, chiar dacă în contexte schimbate, "de pe o bază nouă a contradicțiilor în perpetuă încleștare"29: "Din mărire la cădere, din cădere la mărire Astfel vezi roata istoriei întorcând schițele ei..." (Memento mori) Reiterarea în ciclurile cosmosului ar garanta pentru omul eminescian o posibilitate de "corecție" a hazardului din soarta sa "oarba întâmplare" (Memento mori). Axioma acestei omologii (cer pământ) este un fundament al eșafodajului filosofiei eminesciene bazat astrologic pe credibilitatea stelei
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
perpetuă încleștare"29: "Din mărire la cădere, din cădere la mărire Astfel vezi roata istoriei întorcând schițele ei..." (Memento mori) Reiterarea în ciclurile cosmosului ar garanta pentru omul eminescian o posibilitate de "corecție" a hazardului din soarta sa "oarba întâmplare" (Memento mori). Axioma acestei omologii (cer pământ) este un fundament al eșafodajului filosofiei eminesciene bazat astrologic pe credibilitatea stelei: "Un om se naște un înger o stea din cer aprinde Și pe pământ coboară în corpul lui de lut, ... Și îmblă
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
este unul ontologic: lumea există dacă este oglindită. Sau pentru a fi oglindită: "Și se privesc... Codrii de secoli, oceane de popoare / Se întorc cu repejune ca gândirile ce zboară / Și icoanele-s în luptă eu privesc și tot privesc..." (Memento mori). Nu numai că este dată privirii, dar lumea pare adesea închisă în ochi ca într-un labirint ce este nevăzut rămâne neînțeles: "ei văd icoana, înțelesul nu", spune poetul într-o Hieroglifă căci astfel gândește el lumea: o hieroglifă
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
obiect" de cult, "instrument" de inițiere, cu care prin des/cifrare se poate accede la "modelul absolut", muma cărții, prototip al cunoașterii. "Des/cifrare", pentru că Eminescu și Borges pun cartea sub pecetea unui mister accesibil doar inițiaților. "Cifrele de maur" (Memento mori), "cu semnele strâmbe întoarse arăbește" (Povestea magului...) sau "proverb cu literele strâmbe ale întunecatei Arabii" (Sărmanul Dionis), felul de a citi cartea "meșterului" Ruben, din 7 în 7, spun suficient despre "ars regia" (G. Călinescu), arta alchimiștilor și a
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
de dușmănie față de textul "cărții lumii", ca și cum ar putea fi un semn de egalitate între destinul guvernator al sorții individului și carte: "... Sâmburele lumii / E răul. Cartea lumii d-eternă răutate / E scrisă și-i menită..." (Andrei Mureșanu); sau în Memento mori: "Nu-mi mai chinui cugetarea cu-ntrebări nedezlegate / Să citesc din cartea lumii semne, ce noi nu le-am scris ...". Sub influența "stelei galbene", timpul la Eminescu devine circular. "Pe căi bătute-adesea..." (Se bate miezul nopții), "o armonie care
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
Sau: " Acolo fu necropol, morminte strălucite, / Palate elegante de preoți locuite, ... Azi locul e ruină și malul cu-ntristare / Se-nclină și șoptește durerea sa la mare." Imaginile se extind în poemul Conrad pregătindu-ne, parcă, pentru "gândirile arhitectonici" din Memento mori: "Karnak o mare de statui rădicate, / Columne, obelisce și templuri și palate, / O sală în palatul măreț al lui Moeris, / Ce ochiul când o vede, îi pare magic vis, / Închide-n sânu-i sute gigantice columne, / Ce-au rezistat la
[Corola-publishinghouse/Science/1516_a_2814]
-
stereotipii care vor defini de acum Înainte imaginea Irlandei, În permanență. Ele apar la răstimpuri, chiar În absența unor știri mai consistente, nu pentru a prezenta cititorilor un anumit aspect evenimențial, ci pentru a readuce mereu În actualitate, ca un memento, datele exemplare ale modelului irlandez. Un asemenea clișeu e tocmai cel al luptei politico-naționale, demn de atenție, chiar și atunci când rezultatele spectaculoase lipsesc, datorită modelului său de perseverență. Astfel, În noiembrie 1840, după luni de zile În care Irlanda nu
[Corola-publishinghouse/Science/2263_a_3588]
-
Resursele istoriei literare, F, 1997, 2; Iulian Boldea, O poetică a suferinței, VTRA, 1997, 3; Ruxandra Ivăncescu, Chinuitul Max Blecher și tânărul Radu Țeposu, VTRA, 1997, 3; Borbély, Xenograme, 107-109; Ion Simuț, Lamento la moartea unui prieten, F, 1999, 11-12; Memento Radu G. Țeposu, VTRA, 2000, 5; Dimisianu, Lumea, 461-464; Grigor, Moromete, 59-63; Lefter, Scriit. rom. ’80-’90, III, 236-238; Manolescu, Lista, III, 424-430; Petraș, Panorama, 619-622; Popa, Ist. lit., II, 1126; Dicț. scriit. rom., IV, 632-634; Nicolae Oprea, Timpul lecturii
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/290153_a_291482]