915 matches
-
pe de altă parte, structurări specifice, de obicei prin expansiune, diferite de formulările directe. V. figură, litotă, politețe, trop. DUBOIS 1973; DSL 2001; CHARAUDEAU - MAINGUENEAU 2002; BUSSMANN 2008. RN EURISTICĂ. Ca "artă a inventării", euristica a fost întemeiată de filozofi raționaliști precum B. Pascal, R. Descartes, G. W. Leibniz și B. Bolzano, dar, în epoca actuală, i s-a atribuit rolul de ramură a metodologiei științei care studiază metodele și tehnicile de inovație intelectuală. Mecanismul euristic presupune o anumită structurare a
[Corola-publishinghouse/Science/84947_a_85732]
-
Ca filozof al limbii, trasează direcții complexe de investigare pe care le vor exploata succesorii din secolul al XX-lea (N. Chomsky, E. Coșeriu și alții), cum ar fi viziunea dinamică asupra limbii (limba fiind simultan érgon și enérgeia), conceptualizarea raționalistă a formei interne și externe a limbii, stabilirea unor criterii pentru gruparea în tipologii a limbilor, relativismul lingvistic etc. Lucrări de referință: Über das vergleichende Sprachstudium in Beziehung auf die verschiedenen Epochen der Sprachentwicklung, 1820; Über die Aufgabe des Geschichtsschreibers
[Corola-publishinghouse/Science/84947_a_85732]
-
Longman, London, 1983; Introducing English Grammar, Penguin Books, Harmondsworth, 1992; Language in Literature. Style and Foregrounding, Pearson Longman, Harlow, England, 2008; Politeness in English: in relation to Other Languages. Oxford University Press, New York 2013. Gottfried Wilhelm Freiherr LEIBNIZ (1646-1716), filozof raționalist și matematician german, opozant al lui R. Descartes. Cunoscut prin teoria despre monade și prin concepția despre Characteristica universalis (un mijloc universal de comunicare bazat pe principiile matematicii), a ajuns la problemele limbii îndeosebi în lucrarea Dialogus, din 1677 (trad
[Corola-publishinghouse/Science/84947_a_85732]
-
scriitor clasic; poziționat în centrul mișcării literare, reprezintă extremele sale turbionare. În fapt, intransigența Manifestului activist către tinerime, ca și detașarea ironică a poemelor Un căscat în amurg sau Doleanțe nu sunt, în perspectiva mai amplă a modernismului ca individualism raționalist și revoltă antitradiționalistă, decât urmarea logică a aceleiași atitudini; dovadă, poziția circumspectă a scriitorului față de excesele avangardei, căreia îi reproșează, într-un poem în proză modelat pe calapod futurist, superficialitatea și sterilitatea (Vorbe goale, 1925). Ceea ce îl desparte de avangarda
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/290575_a_291904]
-
prin intervenție omenească, este deposedat de armele sale naturale, libera argumentație și dezbaterea, erorile încetînd să mai fie periculoase dacă i se permite să le contrazică liber"29. Rorty a remarcat că Jefferson nu a fost total consecvent în apărarea raționalistă a adevărului. Există și un alt Jefferson cu tendințe pragmatice care a uitat de încrederea sa în adevăr și a făcut apel la un armistițiu între definiții contradictorii, chiar conflictuale, ale adevărului. Acest compromis jeffersonian, evident în cunoscuta sa remarcă
by John Keane [Corola-publishinghouse/Science/1061_a_2569]
-
pe un acord de a nu fi de acord în probleme de conștiință. Rorty apreciază acest tip de pragmatism jeffersonian din două rațiuni foarte apropiate. Rorty insistă că teoria adevărului susținută de reprezentanții iluminismului modern timpuriu a fost discreditată. Afirmația raționalistă conform căreia religia, mitul, tradiția și alte prejudecăți ar putea fi înlăturate de cunoașterea a ceva etern și chintesențial uman s-a dovedit a fi, în cele din urmă, o aroganță nejustificată. "Antropologii și istoricii științei au estompat distincția dintre
by John Keane [Corola-publishinghouse/Science/1061_a_2569]
-
emoțională și dorința de a-și afirma punctul de vedere cu orice preț), predicile, oratoria politică și povestitul, în care sensul este redat în mod întîmplător prin acumulări, reveniri și repetiții. Desfășurarea lor este convingătoare, dar concluziile rămîn întrucîtva prea raționaliste. Sferele publice moderne timpurii așa cum am sugerat, dintr-o perspectivă post-weberiană, în cartea mea Public Life and Late Capitalism, și așa cum au afirmat Oskar Negt și Alexander Kluge dintr-un punct de vedere neomarxist 24 nu se conformau ideal-tipului habermasian
by John Keane [Corola-publishinghouse/Science/1061_a_2569]
-
notorietate îl face să spraviețuiască istoric sub denumirea de "cartezianism". Descartes a utilizat principii de ordin matematic în descrierea metodelor de studiere a fenomenelor. El admite ca adevărat numai ceea ce se impune spiritului, după eliminarea îndoielilor, cu ajutorul rațiunii, deci este raționalist. Rațiunea este purificată prin spirit, iar spiritul este Dumnezeu însuși, deci raționalismul său este idealist. Descartes, întrunind toate condițiile omului de știință, descoperind noi adevăruri în algebră, geometrie și fizică, realizează compromisul cu credința fermă a existenței lui Dumnezeu. Elaborează
[Corola-publishinghouse/Science/84990_a_85775]
-
tătarilor. Abatele era un intelectual fin, un umanist, uluit de frumusețea peisajelor, de calitatea vinurilor și a bucatelor, de trecerea apelor în cârca unui moldovean. Bazându-se pe observații milenare, căpitanul Ilie Turculeț face preziceri meteorologice, uimindu-l pe abatele raționalist. Căpitanul are ca argumente: zborul graurilor în cârduri cu ciorile, mișcarea lunii pe cer, direcția vântului. Indirect este binecuvântat pământul Moldovei, simplitatea lui primitivă, generozitatea oamenilor, peisajul. Caracterizarea Abatelui de Marenne Abatele de Marenne este străinul prin ochii căruia se
Dicţionar de scriitori canonici români by George Bădărău [Corola-publishinghouse/Science/1401_a_2643]
-
K.M. Fierke caracterizează constructivismul convențional prin faptul că nu respinge asumpțiile pozitiviste și a cărui dispută cu raționaliștii se poartă în domeniul ontologic, dar nu epistemologic. Acest tip de constructivism a mai fost definit "de mijloc", făcând legătura între abordările raționaliste și cele poststructuraliste.54 Maja Zehfuss este de părere că acest constructivism convențional este important nu doar pentru că este considerat reprezentativ, central, ci și datorită posibilității de a fi lansat strategic pentru a exclude abordările mult mai radicale de la a
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
genealogice pentru a identifica factorii contingenți. Apelează la comparații structurale pentru a înțelege mai bine condițiile în care normele difuzează de la un context la altul. Folosesc inclusiv simulări pe computer pentru a modela proprietățile emergente ale politicii mondiale. Constructiviștii și raționaliștii s-au angajat într-un dialog, dar chestiuni legate de metodă nu s-au aflat pe agenda de discuții. Există diferențe de viziune în privința școlilor constructiviste, unele nu văd o diferență metodologică fundamentală în comparație cu cea adoptată de paradigmele principale ale
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
pe care Wendt vrea să o explice.88 Wendt țintește către construirea unui pod între tradiția liberală și cea constructivistă, prin intermediul "învățării complexe" și, ca o consecință, între dezbaterile realism liberalism și raționalism reflectivism. Autorul își poziționează abordarea între abordările raționaliste și reflectiviste și vorbește de găsirea unei căi de mijloc (via media) între curentele principale și abordările poststructuraliste.89 Wendt propune o teorie structurală stato-centrică.90 Cu toate că Alexander Wendt este de acord cu neorealiștii că sistemul internațional este caracterizat prin
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
prin examinarea faptelor, printr-o metodologie empirică.149 La sfârșitul anilor 80 s-a remarcat tendința de a fi puse sub semnul întrebării aceste asumpții teoretice și de a fi criticate abordările pozitiviste. Orice abordare care punea la îndoială asumpțiile raționaliste a faptelor neschimbătoare se considera că se subsumează categoriei constructiviste întrucât mulți constructiviști au criticat abordările raționaliste. Prezentăm în continuare câteva diferențe de abordare dintre abordările constructiviste și cele raționaliste în ceea ce privește unele teme centrale ale relațiilor internaționale. 1.3.1
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
a fi puse sub semnul întrebării aceste asumpții teoretice și de a fi criticate abordările pozitiviste. Orice abordare care punea la îndoială asumpțiile raționaliste a faptelor neschimbătoare se considera că se subsumează categoriei constructiviste întrucât mulți constructiviști au criticat abordările raționaliste. Prezentăm în continuare câteva diferențe de abordare dintre abordările constructiviste și cele raționaliste în ceea ce privește unele teme centrale ale relațiilor internaționale. 1.3.1. Ființa socială Teoriile raționaliste din relațiile internaționale sunt subscrise unei ontologii individualiste, unitatea de bază pentru analiză
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
se considera că se subsumează categoriei constructiviste întrucât mulți constructiviști au criticat abordările raționaliste. Prezentăm în continuare câteva diferențe de abordare dintre abordările constructiviste și cele raționaliste în ceea ce privește unele teme centrale ale relațiilor internaționale. 1.3.1. Ființa socială Teoriile raționaliste din relațiile internaționale sunt subscrise unei ontologii individualiste, unitatea de bază pentru analiză este individualul (înțeles ca stat, dar și ca individ uman). Teoria neorealistă, spre exemplu, abordează statele ca fiind similare oamenilor care încearcă să își maximizeze șansele supraviețuirii
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
rațional egoiști, ci au identități distincte, modelate de circumstanțele materiale, culturale, sociale, politice în care trăiesc. Relațiile dintre actori nu sunt statice, ci evoluează pe măsură ce interacționează unii cu alții și cu mediul lor.154 Constructivismul pune sub semnul întrebării asumpțiile raționaliste, în principal caracterul anarhic al sistemului internațional considerat de neschimbat. Anarhia nu este o caracteristică de neevitat a relațiilor internaționale. Statele s-ar putea să fie auto-interesate, dar acestea în mod continuu definesc și redefinesc ce înseamnă acest lucru. Identitățile
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
prin interacțiune și invățare). Wendt afirmă că ambele curente greșesc asumând puterea cauzală a structurii anarhice. Presupusa forță cauzală trebuie pusă sub semnul întrebării dacă procesele și instituțiile nu se doresc a fi subordonate structurii anarhice.292 Constructivismul delegitimează asumpțiile raționaliste, în principal faptul că anarhia are efecte cauzale. Aducând în discuție diferite modele de anarhie, constituite prin interacțiiunea dintre state, Wendt susține că tipul anarhie care prevalează depinde de modul în care statele își construiesc identitatea în raport unele față de
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
colectivă, menționând că lista nu este exhaustivă și că definițiile nu sunt definitive.297 Presupoziția că identitățile actorilor nu sunt un dat, ci se dezvoltă, sunt menținute sau sunt transformate prin interacțiune face diferența între abordarea constructivistă și abordările tradiționale raționaliste în studiul politicii internaționale. Raționaliștii admit că se pot schimba comportamentele, însă consideră caracteristicile actorilor, precum identitatea, ca fiind externe și anterioare procesului politicii internaționale. Alternativa constructivistă prezentată de Alexander Wendt se învârte în jurul construcției identității.298 Prin participarea la
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
concepția constructivismului moderat întrucât această abordare depinde de conceptul de identitate, mai precis de un tratament special al identității. Posibilitatea construirii de anarhii diferite este un aspect fundamental pentru abordarea lui Wendt și reprezintă punctul de plecare ancorat în teoria raționalistă. Tipul de anarhie depinde de ceea ce doresc statele să fie. Presupoziția se bazează pe caracterul construit al identității, iar caracterul anarhiei depinde de modul în care identitățile, respectiv interesele sunt definite. Wendt propune o teorie științifică a sistemului internațional, dar
by IOANA LEUCEA [Corola-publishinghouse/Science/958_a_2466]
-
non-epistemologic al științei, aduce în atenție "determinările" ideologice contextuale ale teoriilor proprii științelor naturii, lucru evidențiat mai cu seamă prin conceptul de "incomensurabilitate" a paradigmelor. O astfel de viziune se înscrie, în mod evident, în linia relativismului criticat în concepția raționalistă a lui Karl Popper. De altfel, dezbaterea epistemologică dintre Kuhn și Popper este binecunoscută în cea de-a doua jumătate a secolului trecut, ea părând să opună chiar două tipuri de ideologie, una aparținând Iluminismului și alta Romantismului 156. Trebuie
by Daniel Şandru [Corola-publishinghouse/Science/1033_a_2541]
-
În etapa utopiei chiliaste, nu ideile îi presează pe membrii societății spre acte revoluționare, ci energiile de natură extatic-orgiastică. Cum odată cu modernitatea intrăm într-o eră a rațiunii, grație gândirii iluministe, această utopie este pătrunsă, încetul cu încetul, de ideile raționaliste, care se află în contradicție cu energiile care i-au dat naștere. Potrivit lui Mannheim, este momentul în care apare cea de a doua formă sau etapă a mentalității utopice, și anume ideea liberal-umanitară, a cărei origine se regăsește, de asemenea
by Daniel Şandru [Corola-publishinghouse/Science/1033_a_2541]
-
de vedere moral-politic. Pe de altă parte, gânditorii și teoreticienii politici care au subliniat failibilitatea cunoașterii umane au susținut, în subsidiar, și critica "raționalismului în politică". Un exemplu expresiv în acest sens este gânditorul britanic Michael Oakeshott, pentru care teoriile raționaliste cu privire la politică sunt produse ale unei inginerii sociale ce presupune aplicarea unor algoritmi de natură tehnică asupra realității sociale. Chiar dacă, potrivit lui Oakeshott, proiecțiile "inginerești" ale raționaliștilor nu revendică perfecțiunea în totalitatea lor, se poate totuși spune că ele au drept
by Daniel Şandru [Corola-publishinghouse/Science/1033_a_2541]
-
Mannheim după cum urmează: "Chiar forma conservatoare a utopiei, noțiunea unei idei încastrate și exprimate în realitate, este în ultimă analiză inteligibilă numai în lumina luptelor sale cu formele coexistente ale utopiei. Adversarul său imediat este ideea liberală tradusă în termeni raționaliști. În vreme ce, pentru ultima, normativul, acel "ar trebui", este accentuat în experiență, pentru conservatorism accentul se mută asupra realității existente, asupra lui "este"" (p. 211). 242 Idem, p. 216. 243 Idem, p. 221. 244 În acest sens, Charles Turner sugerează că
by Daniel Şandru [Corola-publishinghouse/Science/1033_a_2541]
-
de sub incidența oricărei cauzalități, a „teleologiei comune”; el provoacă starea estetică, de asemenea contrapusă spiritului practic, constituind o „pauză a vieții” (un „repaos al inteligenței”, spusese Maiorescu), „un obiect de joc și desfătare”, ceea ce s-ar numi plăcere estetică. Spirit raționalist și sceptic, așa cum deseori a fost calificat, însă deloc rigid în planul estetic, Z. supune criticii curentul cel mai raționalist, clasicismul, ce reprezenta, potrivit antinomiei utilizate, „omul vechi”. Eseistul respinge dogmatismul clasic, stilul vorbit, pe înțelesul tuturor, claritatea, ideea de
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/290712_a_292041]
-
vieții” (un „repaos al inteligenței”, spusese Maiorescu), „un obiect de joc și desfătare”, ceea ce s-ar numi plăcere estetică. Spirit raționalist și sceptic, așa cum deseori a fost calificat, însă deloc rigid în planul estetic, Z. supune criticii curentul cel mai raționalist, clasicismul, ce reprezenta, potrivit antinomiei utilizate, „omul vechi”. Eseistul respinge dogmatismul clasic, stilul vorbit, pe înțelesul tuturor, claritatea, ideea de perfecțiune, didacticismul, caracterul vetust al genurilor strict delimitate. Pentru el, Malherbe, Vaugelas, Boileau au avut rolul de „vrednici jandarmi literari
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/290712_a_292041]