4,702 matches
-
necesar oare recursul la maniera de discurs a filo sofiei lui Platon pentru un gânditor al veacului al XIV- lea, într-un Bizanț în care viața intelectuală consemnase un mileniu de istorie? Se poate aduce argumentul că totuși și Renașterea apuseană consemnează prezența unor opțiuni între perspectiva descrisă de aristotelismul scolastic și neoplatonismul florentin. Însă aici este vorba de perspective, adică de motive din perspectiva cărora un gânditor pleacă și pe care și le oferă mai degrabă ca pretext pentru dezvoltarea
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
intereselor travaliului filosofic. Filosofia modernă începe prin a fi mai ales o filosofie a naturii care se vrea tot mai departe de discursul metafizicii, și nu putem să căutăm originile acestei schim¬bări decât în reacțiile și atitudinile intelectualilor Renașterii apusene. În intenția de a dovedi că și Bizanțul a produs o filosofie în cadre asemănătoare cu cele din Apus, s-a încercat speculația că, dacă cursul vieții intelectuale bizantine nu ar fi fost întrerupt de catastrofa de la 1453, există semne
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
cât și în Bizanțul secolelor XIII și XIV (fără a mai menționa că de fapt discuția reprezenta o chestiune foarte veche pentru filosofa bizantină). Diferența majoră stă însă în raționalitatea sub care s-au conturat cele două orizonturi filosofice. Scolastica apuseană a dus cu sine o folosire ce se dorea cât mai exactă a conceptelor filosofiei, însă această precizie răspundea mai degrabă de necesitatea argumentărilor de tip logic formal puse în slujba argumentului și clarificării teologice. Nu mai putea fi vorba
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
un răspuns din perspectiva filosofiei trăite, la dileme care țineau mai cu seamă de precizarea dogmatică, am spune de filosofia limitei, a graniței. În acest fel, noutatea în gândire nu avea caracterul de ruptură pe care îl prețuiește tradiția filosofică apuseană, ceea ce a făcut ca în cele mai multe cazuri interpretările făcute din perspectiva apusului să nu dețină instrumentele necesare detectării schimbării și modificării în istoria filosofiei în Bizanț. Exemplul cel mai evident este acela al reluării la intervale mari de timp a
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
este indicat tocmai de relație ca diferență specifică, și care exclude orice încercare de înțelegere statică a individualității. Putem să observăm că în acest fel se descriu cadrele unui alt model antropologic decât cel pe care-l va cunoaște gândirea apuseană, atât de legată de surprinderea unui ansamblu de determinații ce țin de natura individului. În ceea ce îi este mai propriu, modul de a fi al lui vnoommc; este sfmoiq, adică ieșire din sine. Nu poate fi înțeleasă dimensiunea ipostatică a
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
Bizanț și limitele peste care aceasta nu va trece. În Răsărit nu vom găsi o metafizică de felul celei occidentale, și nici o filosofie a naturii. Pentru acest spațiu, natura sau esența în sine sunt inaccesibile. Ceea ce în ochii unui comentator apusean ar părea că este un text de morală, mistică ori pur și simplu de teologie, însemna pentru bizantin un discurs despre modul de manifestare ipostatic al existenței. Adâncirea meditației în istoria tradiției filosofice bizantine a însemnat mai ales o nuanțare
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
Ființa este astfel determinabilă întotdeauna analogic în raport cu un princi¬piu care este determinant pentru orice diferență de calitate, cantitate, loc, timp relație, însă și analogic, în raport cu esența ei. Putința de cunoaștere întemeiată pe analogie a fost și pentru tradiția scolastică apuseană un reper fundamental, însă înțelegere acestei căi cognitive a luat în apus o altă direcție. Prin analogie, scolastica întemeia o întreită putință de cunoaștere ce enumeră via negationis (calea abstracției), via eminentiae (calea superiorității) și via causalitatis sau affirmationis (calea
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
pe care bizantinul a făcut-o în fața lumii era aceea a descoperirii unei taine mereu mai adânci, niciodată epuizabile. Putem sesiza aici care este diferența între modelul cognitiv bizantin și ambițiile sub care a stat teoria cunoașterii în modernitatea europeană apuseană, mai ales ceea ce s-a numit cunoaștere științifică. O asemenea comparare atrage atenția asupra relativității modelului care a descris obiectivitatea și „științificitatea” cunoașterii în timpurile moderne. A vrea să descrii în mod „obiectiv” o realitate anume presupune credința în existența
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
pe cea mai înaltă treaptă are loc o „vedere”, cea a luminii dumnezeiești. În ambianța rafinamentului de secol XIV, și având în vedere și felul în care Valaam a înțeles contextul acestor afirmații, i-a apărut acestui umanist cu rădăcini apusene în formația sa mentală — deși gândea din interiorul spațiului culturii răsăritene — că era implicată o atitudine grosieră și superficială în susținerea unor astfel de experiențe. Dar mai grav, i se părea calabrezului că suna a erezie afirmația că ceea ce vezi
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
hotărăște. Este atitudinea sub care se revendică palamismul. Cea de a doua dimensiune implicată în controversa hesychastă este contrastul pe care controversa îl evidențiază între modali¬tatea de trăire mistică tipică Orientului creștin, față de ceea ce se întâmplase în spațiul creștinismului apusean. Răsăritul înțelege actul mistic ca pe o unire totală și o completă absorbție a sinelui în Dumnezeu, Apusul cunoaște însă o mistică carnală, în care misticul este trupește unit cu Hristos, așa cum precizează Papademetriou. În spatele celor două orientării spirituale, umaniștii
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
la noi între războaie de „teoria cunoștinței”. Dacă Apusul european a căutat, mai ales de la Renaștere încoace, să obțină o cunoaștere, Răsăritul continentului din vremea bizantinilor și până astăzi a fost preocupat să obțină o cunoștință. Goana după cunoaștere a apusenilor, ce a cuprins mare parte a lumii moderne, înseamnă căutarea cu orice preț a adevărului cu caracter de obiectivitate. Informația cu caracter de adevăr trebuie să aibă un caracter neutru, general valabil, să acopere cât și să explice un întreg
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
preț a adevărului cu caracter de obiectivitate. Informația cu caracter de adevăr trebuie să aibă un caracter neutru, general valabil, să acopere cât și să explice un întreg domeniu al realului. Este detectabilă în fundalul acestei maniere cognitive nostalgia medievalilor apuseni după aflarea esenței. S-a uitat însă că Europa a cunoscut și cunoaște și astăzi și o altă modalitate de obținere a adevărului: cunoștința. Încercând să explicăm această licență lingvistică, vom descrie obținea cunoașterii cu grad de adevăr din această
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
specificitatea discursului antropologic în descrierea pe care a dat-o existentei actuale a umanității, rezultată în urma căderii protopărinților. Este identificabilă aici o reală diferență între modul răsăritean de înțelegere a omului și rosturilor sale și ceea ce a conturat spiritualitatea europeană apuseană în discursul filosofic al modernității. Direcția fundamentală pe care a cunoscut-o scolastica latină a Evului de Mijloc, aceea a apofatismului naturii, și-a pus amprenta asupra modului de investigare a naturii umane în antropologia filosofică modernă. Idealul surprinderii a
Dan CHIŢOIU by Repere în filosofia bizantină () [Corola-publishinghouse/Science/91598_a_92852]
-
de atmosferă beletristică, diseminată în mod cu totul excepțional în opera lui Miron Costin (1633-1691), primele nuclee epice terifiante în literatura noastră apar abia în perioada pașoptistă, la autori formați intelectual în Occident sau măcar supuși unei pronunțate influențe culturale apusene. În acest context, îi am în vedere pe scriitori precum Constantin Negruzzi (1808-1868), Ion Ghica (1816-1897), Dimitrie Bolintineanu (1825-1872). O generație mai târziu, își fac apariția Nicolae Gane (1838-1916), I.L. Caragiale (1852-1912), Alexandru Macedonski (1854-1920) și Barbu Delavrancea (1858-1918). În
Deimografia : scenarii ale terorii în proza românească by Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Science/1392_a_2634]
-
că, în tradiția patristică timpurie, Augustin mergea până la a respinge toate formele de magie, fie ele inițiate în consonanță cu demonii (necromanția) ori cu îngerii (teurgia). Pe urmele sale, după cum notează Brian P. Levak (2003: 27), întreaga tradiție a creștinității apusene, de la Toma din Aquino la doctorii catolici ai Universității din Paris, se grăbește să condamne practica. Nu altfel stau lucrurile în Răsărit, unde Biserica Ortodoxă acționează în direcția respingerii oricărui pact realizat între om și elemente supranaturale. Iată, așadar, care
Deimografia : scenarii ale terorii în proza românească by Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Science/1392_a_2634]
-
de factură romantică, însă rădăcinile propriu-zise ale Arankăi pot fi detectate, în opinia mea, mai ales în poza gotică, de orientare preromantică. Este vorba, mai precis, despre un gotic redimensionat, ajustat la condițiile unui spațiu special, de frontieră dintre lumea apuseană și cea răsăriteană, i.e. Transilvania. Surprinde locvacitatea stilului, ceea ce constituie, după caz, o calitate sau un defect în scriitură. Într-o carte plină de poncifuri critice, Mihai Gafița strecoară însă și o observație pertinentă: "Structura frazei lui Cezar Petrescu e
Deimografia : scenarii ale terorii în proza românească by Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Science/1392_a_2634]
-
să-l determine pe intrus să nu doarmă în odăile bântuite de spectrul Arankăi, al cărei portret hipnotizează orice privire. Atras de o chemare misterioasă către smârcurile fetide, eroul îl reîntâlnește afară pe hirsutul Gușat, figură împrumutată din imaginarul gotic apusean: acesta "se apropie ocolit cu râsul oribil, care-i dezvelea dinții galbeni și tociți, cu pieptul dezgolit care-i arăta smocurile de păr, roșcate și grețoase". Microscopat, peisajul își dezvăluie cu voluptate vintrele descompuse și contaminate de fungus: "aceeași apă
Deimografia : scenarii ale terorii în proza românească by Cătălin Ghiţă [Corola-publishinghouse/Science/1392_a_2634]
-
5/1936) și C. Stere (1- 3/ 1937). Alt număr este dedicat Franței în 1939 (cu prilejul aniversării revoluției din 1789), modalitate de a exprima, cu câteva săptămâni înainte de izbucnirea celei de-a doua conflagrații mondiale, adeziunea la cauza democrațiilor apusene. Prin vădita atitudine antifascistă și prosovietică se explică de ce, în condițiile instaurării dictaturii legionar-antonesciene, V.r. nu mai poate să apară. Își va relua existența într-o nouă conjunctură istorică, după terminarea războiului și după căderea vechiului regim, în noiembrie
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/290534_a_291863]
-
între timp) și Rossi cu ani în urmă. Prin urmare, Dracula nu a murit, ci s-a repliat, pentru a pregăti noi orori internaționale. Care e funcționalitatea estetică superioară a acestui gigantic roman, nelipsit, după cum se vede, de vechile stereotipuri apusene, legate de Vlad Țepeș, cînd naive, cînd ridicole de-a dreptul? Pentru a răspunde la întrebare trebuie să revenim în subsolul mănăstirii bulgare, unde Dracula și-a dus victima (pe Rossi), cu scopul de a-i dezvălui un imens secret
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
loialitate, soția, Rosalind (avocată), și își vizitează, suficient de regulat (pentru a nu stîrni discuții), mama senilă (fostă campioană de natație), internată la azil. În Henry Perowne se cumulează, ca atare, trăsăturile unui strălucit exponent al upper middle class-ului apusean beneficiarul principal al avantajelor capitalismului tîrziu. Precum toți membrii clasei (castei) sale, el pare să nu fi dat greș în nimic, succesul fiind, în cazul lui, o disciplină, o mecanică, o rutină, mai degrabă decît o simplă întîmplare. Chiar tensiunile
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
edituri prestigioase. Aici, critica îl vede ca pe un realist tîrziu al societăților postcomuniste. Ironic, nici măcar un astfel de clișeu (pozitiv, în intenția sa) nu rezumă partea viabilă a scrisului kurkovian. Ca și Conrad altădată (care a denunțat superficia litatea apuseană în relațiile cu Răsăritul european, într-un roman politic Under Western Eyes/Sub ochii Occidentului), Andrei Kurkov cunoaște astăzi, în Vest, mai curînd o popularitate a exotismului epic decît o celebritate genuin artistică. Resemnat ori nu, el își redactează, în
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
a separat niciodată integral de rădăcinile culturale turcești. Continuă să scrie în limba maternă, plasîndu-și temele epice, invariabil, în contextul Turciei moderne sau poate chiar mai des al celei tradi ționale. Deși integrat, măcar din punct de vedere intelectual, civilizației apusene, el rămîne, psihologic vorbind, anexat culturii de origine, pe care o reactualizează ficțional. Alocuțiunea rostită de autor în fața Academiei Suedeze (la decernarea Nobel-ului) și intitulată, simbolic, Babamin Bavulu/ Valiza tatălui meu, încearcă să facă o radiografie în plan alegoric
[Corola-publishinghouse/Science/1479_a_2777]
-
ales, în relație de complementaritate cu libertatea. E incredibil cum atât Steinhardt, cât și Wurmbrand se simt liberi în cele mai crâncene temnițe comuniste, cum incredibil e și felul în care Frossard își asumă libertatea oferită de Hristos în mijlocul societății apusene profund secularizate a secolului XX. Elogiul și apologia libertății sunt realizate în chip sublim de către toți trei în lucrările lor. Diferențele din acest punct de vedere, ca și din altele, vor fi date doar de apartenența acestora la una sau
by Adrian Vasile SABĂU [Corola-publishinghouse/Science/984_a_2492]
-
de acesta din urmă într-un articol intitulat În memoria Părintelui N. Steinhardt: ,,Un alt moment interesant al legăturii mele cu Steinhardt a fost după ce a îmbrăcat haina de călugăr, el care știa regula care este în mănăstirile răsăritene și apusene că, după ce ai depus legămintele de monah, nu mai ai dreptul să faci ceea ce vrei tu, ci ceea ce îți poruncește Avva, care răspunde de sufletul tău. Steinhardt care era foarte riguros când era vorba de ordine și disciplină, a venit
by Adrian Vasile SABĂU [Corola-publishinghouse/Science/984_a_2492]
-
se dovedește după convertire un critic al iudaismului și încă dinainte de acest act atât de rar în lumea personalităților evreiești (ar putea fi cele ale lui Wurmbrand, în spațiul cultural românesc, respectiv cele ale lui Frossard, Lustiger în spațiul religios-cultural apusean) un apropiat al cercurilor intelectuale filolegionare, refuzând să-și trădeze prietenii din "lotul mistico-legionar", chiar cu prețul închisorii. El însuși mărturisește într-o scrisoare trimisă publicistului Victor Rusu la începutul lui '89: "Eu unul nu vă ascund, că mă rog
by Adrian Vasile SABĂU [Corola-publishinghouse/Science/984_a_2492]