432 matches
-
o succesiune temporală (lanțul vorbirii) sau spațială (textul scris), spre deosebire de un tablou care generează o percepție simultană-tabulară. Lessing în Laocoon stabilise deja distincția între artele simultaneității (pictura, sculptura) și cele ale succesivității (muzica, poezia). LITERARITATE Calc după termenul creat de formaliștii ruși literaturnost ca trăsătură inerentă literaturii (distinctă de nivelul lingvistic, proiectul ideatic, substratul socio-istoric). "Obiectul științei literaturii nu este literatura, ci literaritatea, altfel spus ceea ce face dintr-o operă dată o operă literară" (R. Jakobson 1921). Opera apare astfel ca
by Daniela Rovenţa-FrumuŞani [Corola-publishinghouse/Science/1055_a_2563]
-
Cohan/Shires. 1988 istorie narație Toolan. 1988 istorie text narație O'Neill. 1994 istorie text narație textualitate Îmi aduc aminte de "briciul lui Ockham" (conform căruia definițiile nu trebuie multiplicate dacă nu este absolut necesar) și mă întorc atunci la formaliștii ruși ori la Benveniste: modelul lor binar (fabula vs. sjuzet, histoire vs. récit) aduce claritate conceptuală în bună tradiție aristotelică și reafirmă un adevăr indubitabil, anume că ceea ce ne spune cu adevărat naratorul se reduce la o "fabulă"/ "istorie" cronologică
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
cu cele non-verbale: cred că această prejudecată reflectă prejudecățile naratologiei înseși. M-am străduit să nu neglijez vreo direcție importantă: m-am inspirat din tradiția anglo-saxonă inițiată de Henry James și Percy Lubbock, tradiția germană venind dinspre Lämmert și Stanzel, formaliștii și semioticienii ruși, structuraliștii francezi și poeticienii din Tel Aviv; am luat în seamă studiile naratologice scrise de lingviști, psihologi, antropologi, istorici și cercetători ai inteligenței artificiale; și nu l-am uitat pe Aristotel. Totuși, mi-am trădat preferința față de
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
de un ACTOR diferit de cel ce reprezintă Subiectul. ¶Greimas 1970 [1975], 1983b; Greimas, Courtés 1982; Hénault 1983; Propp 1968 [1970]. Vezi și DRAMATIS PERSONA, SFERĂ DE ACȚIUNI. algebrizare [algebrization]. Opusul INSOLITĂRII. Dacă cea de-a doua, pentru Șklovski și formaliștii ruși, rezultă din tehnici (seturi de mijloace) care înstrăinează familiarul împiedicînd modurile automatizate de percepție, algebrizarea automatizează la maximum percepția și permite o economie maximă de forțe perceptive. ¶Lemon, Reis 1965; Shklovsky 1965a [1983]. alocutor. Vezi RECEPTOR, DESTINATAR. alomotiv [allomotif
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
face parte din vreo diegeză). ¶Genette 1980, 1983; Lanser 1981; Rimmon 1976. Vezi și NIVEL DIEGETIC. F fabulă [fabula]. Setul de situații și evenimente narate în ordinea lor cronologică; materialul de bază al ISTORIEI (opus INTRIGII sau SUBIECTULUI), în terminologia formaliștilor ruși. ¶Chatman 1978; Ejxenbaum 1971b [1983]; Erlich 1965. factori constitutivi ai comunicării [constitutive factors of communication]. Elementele care intră în orice act de comunicare (verbală) și sînt esențiale bunei sale funcționări. ¶Bühler izolase trei asemenea elemente: DESTINATORUL, DESTINATARUL și CONTEXTUL
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
narative. ¶ Bal 1981b; Berendsen 1981; Bremond 1973 [1981]; Ducrot, Todorov 1979 [1996]; Prince 1973, 1982; Todorov 1966 [1972a], 1981. Vezi și NARAȚIUNE METADIEGETICĂ. insolitare [defamiliarization/ostranenie]. Înstrăinarea familiarului prin respingerea modurilor de percepere automatizate, ținînd de obișnuință. Pentru Șklovski și formaliștii ruși, insolitarea (ostranenie) surprinde scopul artei (literare): promovarea conștiinței de sine. ¶Lemon, Reis 1965; Shklovsky 1965a [1972] [1983].Vezi și ALGEBRIZARE. instanță povestitoare [narrating instance]. Actul de a relata o serie de situații și evenimente și, prin extensie, contextul spațio-temporal
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
sunete), sau morful față de morfem, sau ACȚIUNEA față de FUNCȚIE. ¶Bremond 1982; Daemmrich & Daemmrich 1986; Ducrot, Todorov 1979 [1996]; Dundes 1964; Tomashevsky 1965 [1973]. Vezi și ALOMOTIV. motiv conex [bound motif]. O FUNCȚIE CARDINALĂ; un NUCLEU, UN MIEZ. Pentru Tomașevski și formaliștii ruși, motivele conexe (în opoziție cu MOTIVELE LIBERE) sînt logic esențiale pentru acțiunea narativă și nu pot fi eliminate fără a distruge coerența sa cauzal-cronologică. ¶Tomashevsky 1965 [1973]. Vezi și MOTIV. motiv liber [free motif]. O CATALIZĂ; un SATELIT; un
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
LIBERE) sînt logic esențiale pentru acțiunea narativă și nu pot fi eliminate fără a distruge coerența sa cauzal-cronologică. ¶Tomashevsky 1965 [1973]. Vezi și MOTIV. motiv liber [free motif]. O CATALIZĂ; un SATELIT; un eveniment secundar în INTRIGĂ. Pentru Tomașevski și formaliștii ruși, motivele libere (în opoziție cu MOTIVELE CONEXE) nu sînt esențiale acțiunii narative din punct de vedere logic, așa că eliminarea lor nu aduce modificarea coerenței cauzal-cronologice. ¶Ducrot, Todorov 1979 [1996]; Tomashevsky 1965 [1973]. Vezi și MOTIV. motivare [motivation]. 1. Rețeaua
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
Sartre, Barthes). ¶Banfield 1982; Barthes 1968 [1972]; Bronzwaer 1970; Chatman 1978; Hamburger 1973; Ingarden 1973 [1978]; Pascal 1962; Ricoeur 1985; Sartre 1965; Weinrich 1964. prezentarea "nudă" a procedeului [laying bare]. Atrăgînd atenția la procedeu, tehnică sau convenție. După Tomașevski și formaliștii ruși, DEZGOLIREA PROCEDEULUI (în opoziție cu MOTIVAȚIA) subliniază caracterul guvernat de convenție al textului, ficționalitatea, natura sa literară. ¶Ducrot, Todorov 1979 [1996]; Lemon, Reis 1965; Shklovsky 1965b [1975]; Tomashevsky 1965 [1973]. prim-plan [foreground]. Ceea ce se află sub lupă, ceea ce
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
de suprafață corespunde DISCURSULUI. ¶Termenul și conceptul au fost adaptate de Chomsky și gramatica generativ-transformațională. ¶Chomsky 1965; van Dijk 1972; Füger 1972; Johnson, Mandler 1980. Vezi și GRAMATICĂ NARATIVĂ. structură superficială. Vezi STRUCTURĂ DE SUPRAFAȚĂ. subiect [sjužet / subject]. În terminologia formalistă rusă, setul de situații și evenimente narate în ordinea prezentării lor pentru un destinatar (în opoziție cu FABULA); aranjamentul întîmplărilor; MYTHOS; INTRIGĂ. ¶Chatman 1978; Ejxenbaum 1971b [1983]; Erlich 1965. subiect [subject]. Un ACTANT sau ROL fundamental la nivelul structurii narative
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
1975. Le Pacte autobiographique. Paris: Seuil. [Lejeune. 2000. Pactul autobiografic. Trad. Irina Margareta Nistor. București: Univers.] . 1982. The Autobiographical Contract. In Todorov, coord. French Literary Theory, pp. 192-222. Vezi Barthes 1982. Lemon, Lee T., Marion J. Reis, coord. 1965. Russian Formalist Criticism. Lincoln: University of Nebraska Press. Lévi-Strauss, Claude. 1963. Structural Anthropology. Trad. Claire Jacobson, Brooke G. Schoepf. New York: Basic Books. [Lévi-Strauss. 1978. Antropologia structurală. Trad. J. Pecher. București: Editura Politică.] . 1965-71. Mythologiques. 4 vol. Paris: Plon. Liddell, Robert. 1947. A
Dicţionar de naratologie by Gerald Prince [Corola-publishinghouse/Science/1400_a_2642]
-
dificultate imposibilă. N-a prosperat. A treia mișcare, formalismul, adoptat și condus de cel mai prestigios matematician german al vremii, David Hilbert, a câștigat în mod implicit (deși programul tehnic al lui Hilbert a eșuat sub analiza lui Gödel). Doctrina formalistă a fundamentelor a justificat corectitudinea (nu semnificația) teoriilor matematice prin încercarea de a arăta că acestea nu conduc la contradicții. Prin aderarea sa la poziția unei ortodoxii, a generat efecte la care inițiatorii ei nici nu visaseră. În forma sa
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
aderarea sa la poziția unei ortodoxii, a generat efecte la care inițiatorii ei nici nu visaseră. În forma sa cea mai obișnuită (și aceasta este forma comună a doctrinelor intelectuale sofisticate care tind să se plimbe prin peisajul intelectual), doctrina formalistă spunea că matematica constă pur și simplu în manipularea formală a simbolurilor neinterpretate, sau în raționamentul prin deducție formală (el însuși redus pur și simplu la manipularea simbolică) din oricare dintre ipoteze, atât timp cât acestea ar putea fi prezentate într-o
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
Russell: "Matematica este obiectul în care habar nu avem despre ce vorbim, și nici nu ne pasă dacă ceea ce spunem este adevărat". Din această perspectivă (și reiese clar din propria sa afirmație explicită că Hilbert găsea această teză înfricoșătoare), doctrina formalistă comună argumenta chiar împotriva posibilității oricărui conținut obiectiv pentru oricare parte a matematicii, și cu adevărat (foarte eficient din propriile afirmații) împotriva semnificației și conținutului domeniilor matematice condiționate istoric, ca și împotriva problemelor sale intuiționiste centrale. În contextul aplicării matematicii
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
să facă din orice aplicație semnificativă un miracol de principiu și un triumf al voinței asupra conținutului. Spusele lui Wigner despre eficiența nerezonabilă a matematicii în științele fizice își câștigă forța psihologică pentru cei mai mulți oameni în chiar termenii acestei concepții formaliste comune asupra matematicii (deși, cu siguranță, sensul pe care-l avea Wigner în vedere era, pur și simplu, să sublinieze aplicațiile surprinzătoare ale ideilor matematice, cum ar fi simetria). Într-adevăr, cum ar putea un joc cu simboluri fără sens
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
lui G.K. Chesterton: "Am văzut adevărul, dar nu are niciun sens". În dezvoltarea ulterioară a fizicii teoretice, disjuncția dintre formalismul matematic și cererile unei intuiții limitative a devenit tot mai mare pe măsură ce teoriile au devenit tot mai elaborate. În timp ce atitudinea formalistă comună față de matematică n-a obținut niciodată o influență dominantă totală față de cercetarea matematică, punctul de vedere instrumentalist similar al fizicianului teoretic contemporan față de matematică a devenit predominant în domeniul conceptelor fizice de bază, chiar domeniul în care, până la revoluția
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
fizice de bază, chiar domeniul în care, până la revoluția mecanicii cuantice, cea mai creativă interacțiune a avut loc între matematică și științele fizice. Cu certitudine, în ultimul deceniu, dacă nu chiar pe parcursul unei perioade mai lungi de timp, influența doctrinelor formaliste sub orice formă asupra cercetării s-a diminuat semnificativ în atitudinea matematicienilor. Acest lucru nu a fost însoțit de nicio lovitură contraideologică. Într-adevăr, în aceeași perioadă, formalismul comun s-a răspândit la un nivel mult mai explicit și la
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
semnificativ în atitudinea matematicienilor. Acest lucru nu a fost însoțit de nicio lovitură contraideologică. Într-adevăr, în aceeași perioadă, formalismul comun s-a răspândit la un nivel mult mai explicit și la un public mai larg ca oricând, prin lovitura formalistă dată de o mare parte a noii programe de învățământ din școlile elementare și secundare. În acest sens, "formalismul" își are rădăcinile naturale în afirmațiile obișnuite, de bun-simț, ale culturii zilelor noastre: este o cale naturală de a face matematică
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
pe care au adus-o tehnologiei moderne? De ce a existat o tendință de înstrăinare între cele mai multe domenii ale cercetării științifice și unele din curentele principale ale cercetării matematice din ultimii cincizeci de ani? În trecut, aceasta se datora influenței curentelor formaliste în matematică și perspectivei formaliste asupra matematicii în științele fizice. Un rol, deși oarecum mic, a fost jucat de presiunea specializării și a complexității enorme generate în dezvoltarea domeniilor individuale ale științei și matematicii. Efectul ei cel mai distrugător constă
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
tehnologiei moderne? De ce a existat o tendință de înstrăinare între cele mai multe domenii ale cercetării științifice și unele din curentele principale ale cercetării matematice din ultimii cincizeci de ani? În trecut, aceasta se datora influenței curentelor formaliste în matematică și perspectivei formaliste asupra matematicii în științele fizice. Un rol, deși oarecum mic, a fost jucat de presiunea specializării și a complexității enorme generate în dezvoltarea domeniilor individuale ale științei și matematicii. Efectul ei cel mai distrugător constă în tendința de a trata
by VIOREL BARBU [Corola-publishinghouse/Science/1112_a_2620]
-
și un gânditor original), Julia Kristeva și Tzvetan Todorov - au contribuit decisiv la declanșarea și succesul „cotiturii (lingvistico-)literare” (linguistic/literary turn), formidabila schimbare de paradigmă a anilor ’60-’70, ajunsă și în științele sociale spre sfârșitul deceniului opt. Așa cum formaliștii ruși (Propp, de pildă) fuseseră figurile-cheie ale primului val structuralist, teoreticienii literari (în primul rând Bahtin, intrat în sistemul occidental de referințe la câteva decenii după dispariția sa tragică) și semioticienii (în ascensiune, sub înrâurirea lui Lotman, adeptul unei semiotici
[Corola-publishinghouse/Science/2145_a_3470]
-
aprilie 1928, conducerea Partidului și-a exprimat nemulțumirea față de rezultatele propagandistice, politice înregistrate de cinematografia sovietică a anilor ’20. Accentul pus pe montaj, pe mijloacele formale ale cinema tografului, pe experiment, este clasat ca ineficient în influențarea marii mase. Filmele „formaliștilor” nu au fost înțelese și nu au penetrat practic deloc o bună parte a muncitorimii și populația rurală. Partidul cere să se facă filme care să reușească o mult mai bună identificare a spectatorului cu ceea ce vede pe ecran, firește
Filmul surd în România mută: politică și propagandă în filmul românesc de ficţiune (1912‑1989) by Cristian Tudor Popescu () [Corola-publishinghouse/Science/599_a_1324]
-
zi de zi. 5. Nu e determinată epoca cînd se petrece acțiunea, astfel că unele expresii în gura eroilor filmului, care exprimă dorința de a merge „nach Paris”, e susceptibilă de diferite subînțelesuri. 6. Filmul e expresia tipică a felului formalist de a prezenta cadrele cinematografice (schimbarea de volum a oamenilor, transformarea obiectelor etc.). 7. Filmul are elemente de isterie și sadism (scena în care muzicantul bate degetele eroinei cu o nuia). 8. Are și aspecte imorale. Ex : scena în care
Filmul surd în România mută: politică și propagandă în filmul românesc de ficţiune (1912‑1989) by Cristian Tudor Popescu () [Corola-publishinghouse/Science/599_a_1324]
-
cartoane căzute din cer, care se plimbă prin cadru ca să fie filmate cât mai sofisticat, nu ca să trăiască, să sufere, să hohotească de râs sau de plâns. În schimb, parcă pentru liniștirea cenzorului de partid, după un număr de deraieri „formaliste”, se bagă periodic câte un text de propagandă comunistă grosieră. De la bun început, pe ecranul negru scrie „În acea vreme forțele patriotice în frunte cu comuniștii organizau lupta pentru eliberarea țării de sub jugul fascist”. După niște secvențe bizaroide într- un
Filmul surd în România mută: politică și propagandă în filmul românesc de ficţiune (1912‑1989) by Cristian Tudor Popescu () [Corola-publishinghouse/Science/599_a_1324]
-
satisfăcută de sine, realistă; - bănuitoare, dificil de înșelat; - anxioasă, sentiment de culpabilitate; - inovatoare, plină de resurse, găsește puterea în ea însăși, hotărâtă; - tensionată, frustrată, surmenată; - oscilează între lipsa controlului, în conflict cu sine, neglijentă, impulsivă, neglijarea conveniențelor și prezența controlului, formalistă, grijulie cu propria imagine; - slab empatică; - negativism, resentimente, suspiciune și ostilitate indirectă la un nivel ridicat; - nivel înalt de violență suportată; - nivel înalt de traumă. Concluzii În aceste studii de caz s-au încercat, pornind de la actul criminal, o introspecție
[Corola-publishinghouse/Science/2153_a_3478]