38,095 matches
-
suporteri în rîndul marilor puteri. Judecînd greșit situația și convins că va obține o victorie militară, guvernul bulgar a ordonat în noaptea de 29/30 iunie declanșarea unui atac asupra Greciei și a Serbiei. Acțiunea a constituit o greșeală dezastruoasă. Trupele române, muntenegrene și otomane s-au alăturat grecilor și sîrbilor în lupta împotriva armatei bulgare. Cel de-al doilea război balcanic a avut drept rezultat înfrîngerea completă a Bulgariei; la 31 iulie a fost semnat un armistițiu. Tratatul de la București
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
final, statul era privat de zonele cu mare majoritate albaneză, mai ales de regiunea Kosovo, al cărei centru era Priština, care fusese un punct focal național major (vezi harta 5). Puterile au obligat totuși Muntenegru să evacueze Shkodërul ocupat de trupele sale. Așa cum era constituit în formă finală, statul avea circa 11 000 de mile pătrate (aproximativ 28 000 de kilometri pătrați n.t.), cu o populație de 800 000 de oameni. Două autorități au revendicat în acest moment jurisdicția asupra
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de forțe: atunci cînd unul dintre ele obținea cîștiguri importante, celălalt trebuia să primească unele compensații. În 1877, înainte de a intra în război împotriva Imperiului Otoman, Rusia negociase o serie de tratate secrete care dădeau asigurări Vienei referitor la înaintarea trupelor în vestul Balcanilor. În 1908, anterior anexării Bosniei-Herțegovina, Aehrenthal încercase să facă o înțelegere asemănătoare cu Izvolsky. O înfrîngere a austriecilor în fața Serbiei în 1914 ar fi distrus complet echilibrul diplomatic din regiune. România era legată în continuare de Puterile
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
văzut dacă acest conflict avea să fie local sau dacă avea să implice toate puterile. După intrarea Serbiei în război, statul care trebuia să ia o decizie imediată era Rusia. După multe ezitări, țarul a ordonat la 29 iulie mobilizarea trupelor. Dat fiind faptul că succesul planurilor său depindea de o victorie rapidă în fața Franței, înainte ca armatele rusești să fie gata de luptă, guvernul german a răspuns la mobilizarea rușilor printr-o declarație de război împotriva celor două puteri. Marea Britanie
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
5 milioane de locuitori, s-a trezit luptînd cu un imperiu însumînd 50 de milioane de oameni. Sîrbii aveau aliați puternici, dar aceștia erau foarte departe și preocupați în primul rînd de apărarea propriilor lor frontiere împotriva atacurilor germane, neavînd trupe sau arme de rezervă pe care să le poată trimite în Serbia. În general, toată lumea se aștepta ca armata habsburgică să obțină o victorie rapidă și ușoară, dar primele succese au fost realizate de sîrbi. Armata acestora a reușit practic
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
succese au fost realizate de sîrbi. Armata acestora a reușit practic să respingă două atacuri în 1914, ba chiar să continue ofensiva și să pătrundă pe teritoriul habsburgic. Înaintarea rușilor în Galiția a forțat monarhia să transfere o parte din trupe în zona aceasta. În plus, soldații sîrbi dobîndiseră experiență în timpul războaielor balcanice și erau foarte eficienți în luptă. La începutul lui decembrie s-a produs însă o răsturnare de situație, Belgradul fiind ocupat. Sîrbii au repurtat apoi o victorie majoră
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
pînă în ultimele luni ale războiului. De fapt, unele partide, cum erau conservatorii și partidele clericale din Croația și Slovenia, sprijineau un război împotriva sîrbilor ortodocși. Chiar și detașamentele sîrbești din armata habsburgică au rămas loiale tradițiilor Frontierei Militare. Printre trupele care au lansat atacul împotriva Serbiei în august 1914, existau corpuri de armată formate din 20-25 % sîrbi și 50 % croați. Iată relatarea unui istoric iugoslav contemporan: În bătălia de la Mačkov din septembrie 1914 luptau pe de o parte Regimentul 4
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
continuat lupta ar fi putut obține o victorie, întrucît forțele otomane rămăseseră fără muniții. Campania de la Gallipoli a avut rezultate și mai dezastruoase. Obiectivul ei era asigurarea unei baze terestre, de unde ar fi putut fi lansate atacuri asupra Imperiului Otoman. Trupele aliate au reușit să ocupe un cap de pod pe țărmul mării, pe care l-au deținut din aprilie 1915 pînă în ianuarie 1916. Forțele otomane au rămas la adăpost pe înălțimi, dominîndu-i pe soldații aliați, ale căror pierderi, mai
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
șanse de victorie. Bătălia a durat aproximativ șase săptămîni. Depășită mult numeric, armata sîrbă a încercat să se retragă peste graniță, în nordul Albaniei. Mărșăluind pe timp de iarnă într-un mediu rural ostil și lipsite de proviziile absolut necesare, trupele au suferit pierderi uriașe. Ajunse la Marea Adriatică, ele au fost evacuate de vasele aliate pe insula Corfu, unde fusese instituit un guvern sîrb în exil condus de prințul regent Alexandru și de Nikola Pašić. Muntenegru a avut o soartă asemănătoare
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și la participarea pe picior de egalitate la viitoarea conferință de pace. Bazîndu-se pe aceste promisiuni, țara a intrat în august în conflict. Armata ei opera în Transilvania, neexistînd nici o coordonare cu comandamentul rusesc. Dar abia intraseră în acțiune aceste trupe, că situația întregului front de răsărit s-a schimbat radical. Ofensiva rușilor a eșuat, iar armata lor a început să se retragă. Forțele române din Transilvania și Dobrogea au fost și ele înfrînte. În decembrie, Bucureștiul a căzut în mîinile
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
unei victorii majore în alegeri. După intrarea Bulgariei în război, Aliații au exercitat mari presiuni asupra guvernului grec pentru ca acesta să-i ajute pe sîrbi. Grecia avea realmente obligații față de aceștia conform unui tratat semnat în 1913. După cum am văzut, trupele aliate au debarcat la Salonic în octombrie 1915, aparent pentru a-i sprijini pe sîrbi. Între timp, tensiunea dintre cele două facțiuni de la Atena crescuse, așa că Venizelos a demisionat din nou. În octombrie 1916 țara trecea printr-o gravă criză
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
din această perioadă și intervenția flagrantă a Aliaților în afacerile interne ale Greciei vor avea efecte pe termen lung asupra politicii acestei țări. Între timp, campaniile militare decisive erau purtate în nordul Franței. Sosirea unui număr tot mai mare de trupe americane, precum și eșecul ofensivei germane din vara anului 1918, au inversat cursul războiului. În septembrie 1918, armata aliată de la Salonic a intrat în sfîrșit în acțiune. Din cele douăzeci și opt de divizii ale acestei forțe, nouă erau grecești, iar șase sîrbești
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
rezistență eficientă. Firește, moralul bulgarilor era extrem de scăzut. Între 1912 și 1918, armata lor suferise pierderi enorme 160 000 de morți și 300 000 de răniți la o populație de 5 milioane. La 29 septembrie, guvernul bulgar a capitulat; restul trupelor germane și habsburgice s-au retras cît au putut de repede spre nord. Belgradul a fost cucerit în noiembrie, iar trupele sîrbești au ocupat Bosnia-Herțegovina și Vojvodina. România a reintrat în război la 10 noiembrie, trupele ei pătrunzînd în teritoriile
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și 300 000 de răniți la o populație de 5 milioane. La 29 septembrie, guvernul bulgar a capitulat; restul trupelor germane și habsburgice s-au retras cît au putut de repede spre nord. Belgradul a fost cucerit în noiembrie, iar trupele sîrbești au ocupat Bosnia-Herțegovina și Vojvodina. România a reintrat în război la 10 noiembrie, trupele ei pătrunzînd în teritoriile revendicate de ea. Sfîrșitul luptelor era aproape. Supus unor presiuni extrem de mari, Imperiul Habsburgic s-a dezmembrat în componentele lui naționale
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
bulgar a capitulat; restul trupelor germane și habsburgice s-au retras cît au putut de repede spre nord. Belgradul a fost cucerit în noiembrie, iar trupele sîrbești au ocupat Bosnia-Herțegovina și Vojvodina. România a reintrat în război la 10 noiembrie, trupele ei pătrunzînd în teritoriile revendicate de ea. Sfîrșitul luptelor era aproape. Supus unor presiuni extrem de mari, Imperiul Habsburgic s-a dezmembrat în componentele lui naționale. La 13 noiembrie a fost instituită o Republică Austriacă, iar o Republică Ungară a fost
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
slovene între Italia, Serbia și poate chiar și între Austria și Ungaria. Aranjamentul albanez era strîns legat de chestiunea iugoslavă. În timpul războiului, guvernul central se prăbușise complet, fiecare regiune fiind nevoită să se apere singură. Teritoriul a fost ocupat de trupe străine pe toată durata războiului. Firește că Grecia, Serbia și Muntenegru intenționau să păstreze pămîntul pe care puseseră stăpînire. Italia ocupase insula Saseno și portul Vlorë ca o anticipare a îndeplinirii pretențiilor ei, incluse în Tratatul de la Londra. La conferința de pace
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
un plus de prestigiu. Guvernul funcționa ca o dictatură partinică. Cel mai puternic lider al CUP-ului era Enver Pașa, ministrul de Război. Ofițer de carieră, acesta luptase în Macedonia și la Tripoli împotriva invaziei italiene; tot el fusese comandantul trupelor care recuceriseră Adrianopolul în 1913. Alți trei oameni de stat erau de asemenea deosebit de importanți: Jemal, ministrul Marinei, Talat, ministrul de Interne, și Said Halim, marele vizir. După pierderea în 1912-1913 a teritoriilor creștinilor din Balcani, echilibrul religios se modificase
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a acesteia. O armată britanică înainta în ținuturile arabe, iar o forță aliată era cantonată la Salonic. Aliații germani și habsburgici se aflau evident în fața unei înfrîngeri. Pusă într-o situație imposibilă, în octombrie 1918 armata otomană s-a predat. Trupele aliate staționate la Salonic au traversat în marș Tracia și au intrat în Constantinopol. Orașul a fost apoi ocupat de trupele comune ale Marii Britanii, Franței, Italiei și Statelor Unite. Astfel, după secole de conflicte dintre Europa creștină și Imperiul Otoman musulman
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
se aflau evident în fața unei înfrîngeri. Pusă într-o situație imposibilă, în octombrie 1918 armata otomană s-a predat. Trupele aliate staționate la Salonic au traversat în marș Tracia și au intrat în Constantinopol. Orașul a fost apoi ocupat de trupele comune ale Marii Britanii, Franței, Italiei și Statelor Unite. Astfel, după secole de conflicte dintre Europa creștină și Imperiul Otoman musulman, nu armata Rusiei, ci puterile occidentale au fost cele care au ocupat primele capitala. Odată încheiate luptele, Aliații au întîmpinat dificultăți
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cu guvernul sovietic, care avea o atitudine prietenoasă față de mișcarea naționalistă turcă. Lipsiți de suporteri străini influenți care să le susțină cauza, kurzii au fost mai ușor de supus. Cea mai mare dificultate o punea împiedicarea expansiunii grecești în Anatolia. Trupele grecești, pe care Aliații, care nu posedau destulă forță de luptă, sperau să le folosească ca să impună Imperiului Otoman termenii păcii și să învingă opoziția turcă, au fost transportate de nave de război britanice, franceze și americane. Într-un anumit
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
s-au confruntat cu o nouă amenințare din partea grecilor. Cu acordul Aliaților, armata greacă din Anatolia a început în martie 1921 să-și mărească sfera de control, lansînd totodată ceea ce avea să devină o ofensivă decisivă asupra noii capitale turcești. Trupele naționaliste au fost nevoite să se retragă în interiorul țării pînă cînd, în septembrie, s-a ajuns la un echilibru de forțe pe cursul rîului Sakarya, ultima barieră naturală înainte de Ankara. Bătălia a durat trei săptămîni și a avut drept rezultat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
divergențele apărute în tabăra Aliaților. În lupta pentru dobîndirea controlului, era inevitabil ca puterile imperiale să intre în conflict în privința împărțirii acestuia. Prin octombrie 1921, în cadrul unei acțiuni îndreptate împotriva Marii Britanii, Franța și Italia recunoscuseră guvernul de la Ankara, retrăgîndu-și astfel trupele din Anatolia. Britania și Grecia erau singurele rămase să apere guvernul sultanului și nepracticul și nepopularul tratat de pace. În acest timp, Kemal era șeful guvernului, dar nu deținea puteri dictatoriale. Deși existau dezacorduri între lideri referitoare la politica ce
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Italia primea portul Zadar, iar Rijeka urma să fie independent. În 1922, portul Rijeka a fost cucerit de un detașament condus de poetul italian Gabriele D'Annunzio, care a instalat după aceea un regim demn de o operă bufă. Ulterior, trupele italiene au ocupat orașul, iar în ianuarie 1924 guvernul iugoslav a recunoscut această anexare. Politica expansionistă a italienilor a fost și mai mult stimulată de venirea la putere în octombrie 1922 a lui Benito Mussolini. Regimul fascist al acestuia a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Consiliul rămînea la putere, erau protejate libertățile și drepturile civile ale minorităților și avea să fie introdusă o reformă agrară. În noiembrie 1918, după ce armata română preluase controlul deplin asupra ținutului, Consiliul și-a retras condițiile. Generalul aflat la comanda trupelor de ocupație a dizolvat apoi acest organism, astfel încît administrația basarabeană autonomă a dispărut. Măsurile care au dus la unire au fost ulterior energic contestate de guvernul sovietic. În 1924 a fost înființată pe pămînt rusesc o Republică Populară Moldovenească
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
să intre în efectivele armatei sau poliției. Era evident că obligațiile acestea nu puteau fi îndeplinite de o națiune complet epuizată de lungul șir de ani în care fusese implicată în războaie. Spre sfîrșitul războiului, guvernul nu reușise să asigure trupelor suficiente alimente, muniții, medicamente și materiale sanitare. Producția de cereale scăzuse cu 47 % în comparație cu media antebelică, din cauză că tinerii erau în armată. La sfîrșitul acestui interval fuseseră mobilizați 900 000 de oameni, adică 40 % din populația de sex masculin a țării
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]