37,247 matches
-
castrul de la Bumbești, de la intrarea în defileu, se traversa apa pe malul drept și de aici se lua poteca de picior și de transport cu samarul pe cai ce treceau muntele peste Pasul Vîlcanului. Dacii denumiseră înaintea romanilor cursul acestui râu printr-un apelativ desemnând caracterul său de apă iute49; dar folosirea unui apelativ roman, traducerea "oficială" de la Jĭvah - Jiu la Rabon, cu păstrarea și chiar accentuarea înțelesului primar a fost limitată în timp, probabil numai la perioada administrației romane; după
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
oficială" de la Jĭvah - Jiu la Rabon, cu păstrarea și chiar accentuarea înțelesului primar a fost limitată în timp, probabil numai la perioada administrației romane; după aceea, numele geto-dac, păstrat în regiunea de munte, a coborât din nou pe tot cursul rîului 50. Pentru denumirile medievale ale Jiului este de observat de la început dificultatea de a reproduce în italiană litera "j", ca și în greacă și germană. Nu este deci de mirare că în hărțile și documentele medievale ia numirea de Zi
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
la Schwantz, iar aproape de zilele noastre, la Specht, Schyl. Prin urmare, s-ar părea că numele Jiului s-a păstrat ca atare din antichitatea preromană, episodul Rabon fiind limitat la perioada administrației romane. Această întreagă discuție în jurul originii numelui unui râu ca Jiul, cu o largă folosire a unei documentații cartografice în evoluție și prin confruntarea cu desfășurările istorice, poate susține și ilustra importanța unei astfel de abordări dinamice și complexe, justificând totodată spațiul considerabil afectat ei în economia lucrării de
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
timp de greci, fiecare purtând în rădăcinile lor sensuri diferite. Pentru că este în general admis în hidronimie ca numele unui curs de apă să oglindească la origine o caracteristică majoră a acestuia, evidentă pentru vorbitorii oricărei limbi, numele fluviilor și râurilor mari nu s-au schimbat, cel mult au fost traduse în limba noilor veniți pe cursul său. O soluție pentru această dilemă ar putea să o dea tocmai luarea în considerare a unor caracteristici hidrografice ale acestui mare fluviu european
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
și numai ca sonoritate. Constatăm, nu fără oarecare surprindere, că și în microhidronimie, un prim inventar arată de la început o prezență numeroasă și variată a denumirilor cu origine în substratul traco-dacic. Regăsim astfel cuvântul ap-apă, ca rădăcină a numelui unui râu din Dacia, cartografiat în Tabula Peutingeriană ca râul Apus (identificat de M. Popescu-Spineni în Carașul de azi), și semnalat de geograful Ravenat, în secolul VII p. Cr., sub numele de Appion (IV.11). Tot în Banat, păstrîndu-și numele până astăzi
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
surprindere, că și în microhidronimie, un prim inventar arată de la început o prezență numeroasă și variată a denumirilor cu origine în substratul traco-dacic. Regăsim astfel cuvântul ap-apă, ca rădăcină a numelui unui râu din Dacia, cartografiat în Tabula Peutingeriană ca râul Apus (identificat de M. Popescu-Spineni în Carașul de azi), și semnalat de geograful Ravenat, în secolul VII p. Cr., sub numele de Appion (IV.11). Tot în Banat, păstrîndu-și numele până astăzi, raportul asupra unei ambasade din sec. V p.
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
curgerii acestora? (Cuvîntul mînios-mînie se află și în greaca veche). Să menționăm și pârâul Sadul, afluent pe stânga al Jiului, la ieșirea din defileul montan, al cărui nume are origine indoeuropeană (sned = dulce, plăcut). Și mai jos, pe dreapta aceluiași râu - Motrul, în antichitate Amutrion sau Amutria (cu toponimul Ad Mutrium, în Tabula Peutingeriană, VII.4.1 și în geografia lui Ptolemeu, 3.8.4); cu care, atât A. Vraciu cât și C. Poghirc înclină să înrudească hidronimul Lotru, afluent montan
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
Poghirc atribuie Ampoiului - anticul Ampelum de origine traco-dacică. În mai multe inscripții romane de la Zlatna - anticul Ampelum, sub numerele CIL III.1457, 1308, 1923, este înscris numele dacic al localității ca Ampe, căreia romanii i-au spus Ampelum, ca și râului de-a lungul căruia se constituise; o localitate romană, centrul administrației exploatărilor miniere nu numai din Apuseni, dar și din întreaga Dacie și reședință a unui important magistrat (procurator aurarium Daciarum). Doi mici afluenți ai Arieșului din Apuseni au nume
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
atât de important încît și Columna Traiană de la Roma arată coborârea pe cai cu samare, din munți, a acestui tezaur fabulos, care i-a permis lui Traian o serie de importante lucrări hidrotehnice, edilitare și monumentale. Tot în Transilvania avem râul Strei, unde se poate regăsi același radical originar, ca și în Valea Strau sau în Stârminoșii Jiului, despre care am amintit mai înainte. C. Poghirc atribuie origine traco-dacică și Turdei, hidronim ce are aceeași rădăcină ca și un afluent al
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
regăsi același radical originar, ca și în Valea Strau sau în Stârminoșii Jiului, despre care am amintit mai înainte. C. Poghirc atribuie origine traco-dacică și Turdei, hidronim ce are aceeași rădăcină ca și un afluent al Tisei din nord-vestul țării, râul Tur. În fine, în Dobrogea avem binecunoscuta suită de traduceri a unui vechi hidronim autohton cu sensul de "Apă Neagră", pentru ceea ce numim astăzi Valea Carasu, cu un cuvânt moștenit de la turci, dar pornit de la traco-dacicul Axiupa, incluzând radicalul indoeuropean
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
de nord, se află orașul Cernavodă, cu uzina atomoelectrică; navigabil până dincolo de Medgidia de astăzi, spre Tomisul antic, chiar până în secolul trecut. Se pare că la navigabilizarea văii a contribuit o lucrare de canalizare datorată Împăratului Traian 58, aplicată pe râul antic Axios. Decretul de hotărnicie (Horothesia), de la trecerea din secolul I e.n. la secolul II e.n., datorat lui Laberius Maximus, guvernator al Moesiei Inferioare, referitor la teritoriul rural al Histriei, ia ca repere și 5 pâraie dobrogene, dintre acestea numai
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
de curs artificial pentru utilizări diverse și în comun, de către mai mulți beneficiari. De aci, din cauza litigiilor ivite în utilizarea apei s-a ajuns de la "riveran" până la sensul de "rival". Am amintit că în limba română, pe lângă sensul comun de râu, într-o zonă de intensă romanitate cum este Țara Hațegului, a păstrat sensul de canal aplicat canalelor de mori derivate dintr-un curs principal de apă, dintr-un râu mai mare. Avem astfel derivat din Râul Mare, coborând din Retezat
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
rival". Am amintit că în limba română, pe lângă sensul comun de râu, într-o zonă de intensă romanitate cum este Țara Hațegului, a păstrat sensul de canal aplicat canalelor de mori derivate dintr-un curs principal de apă, dintr-un râu mai mare. Avem astfel derivat din Râul Mare, coborând din Retezat, Râu de Mori, cu așezarea omonimă. Și Odovajnița (Vodovajnița - traducerea slavă a Apei Mari) este o astfel de derivație spre Câmpul Mare al Ulpiei Traiane, pentru mori și irigații
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
pe lângă sensul comun de râu, într-o zonă de intensă romanitate cum este Țara Hațegului, a păstrat sensul de canal aplicat canalelor de mori derivate dintr-un curs principal de apă, dintr-un râu mai mare. Avem astfel derivat din Râul Mare, coborând din Retezat, Râu de Mori, cu așezarea omonimă. Și Odovajnița (Vodovajnița - traducerea slavă a Apei Mari) este o astfel de derivație spre Câmpul Mare al Ulpiei Traiane, pentru mori și irigații, funcționând din vremea lui Hadrian, conform unei
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
într-o zonă de intensă romanitate cum este Țara Hațegului, a păstrat sensul de canal aplicat canalelor de mori derivate dintr-un curs principal de apă, dintr-un râu mai mare. Avem astfel derivat din Râul Mare, coborând din Retezat, Râu de Mori, cu așezarea omonimă. Și Odovajnița (Vodovajnița - traducerea slavă a Apei Mari) este o astfel de derivație spre Câmpul Mare al Ulpiei Traiane, pentru mori și irigații, funcționând din vremea lui Hadrian, conform unei inscripții găsite în zonă59. Sunt
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
origine latină sunt denumite și câteva cursuri de apă mai importante. Este cazul Almașului (lat. almus - frumos, plăcut), afluent al Bistriței nemțene în Moldova și al unui afluent al Someșului transilvan. Același nume îl poartă o regiune din Banat, pe râul Nera, țara Almașului. Râul Arieș, afluent al Mureșului din interiorul inelului carpatic, este un râu cu nisipuri aurifere, caracteristică ce i-a dat și numele (lat. aureus). În Transilvania, afluenți ai Mureșului sunt pîraiele: Pluvaia (lat. pluvia, în legătură cu ploaia), arătând
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
și câteva cursuri de apă mai importante. Este cazul Almașului (lat. almus - frumos, plăcut), afluent al Bistriței nemțene în Moldova și al unui afluent al Someșului transilvan. Același nume îl poartă o regiune din Banat, pe râul Nera, țara Almașului. Râul Arieș, afluent al Mureșului din interiorul inelului carpatic, este un râu cu nisipuri aurifere, caracteristică ce i-a dat și numele (lat. aureus). În Transilvania, afluenți ai Mureșului sunt pîraiele: Pluvaia (lat. pluvia, în legătură cu ploaia), arătând caracterul pluvial al regimului
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
almus - frumos, plăcut), afluent al Bistriței nemțene în Moldova și al unui afluent al Someșului transilvan. Același nume îl poartă o regiune din Banat, pe râul Nera, țara Almașului. Râul Arieș, afluent al Mureșului din interiorul inelului carpatic, este un râu cu nisipuri aurifere, caracteristică ce i-a dat și numele (lat. aureus). În Transilvania, afluenți ai Mureșului sunt pîraiele: Pluvaia (lat. pluvia, în legătură cu ploaia), arătând caracterul pluvial al regimului său și Apa Chioarului, al cărei nume se referă la limpezimea
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
ai Mureșului sunt pîraiele: Pluvaia (lat. pluvia, în legătură cu ploaia), arătând caracterul pluvial al regimului său și Apa Chioarului, al cărei nume se referă la limpezimea sa (lat. clarus). În Țara Almașului, din Banatul carașovean, curge pe sub versantul sudic al Semenicului râul Nera, cu nume derivat din latinul nigra; spre izvoare are un mic afluent - Nerganița. Este în discuție originea numelui Lotrului; se varsă în Olt, lângă castrul roman de la Arutela (Alutela). În limba latină avem pentru "tîlhar" expresia latro. Acest cuvânt
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
varsă pe dreapta în Cerna. În zonă, în Banatul carașovean, există tradiția unor Craiu Iovan sau Iova (B. P. Hasdeu 63). Firește, în țară, lista este mult mai lungă. Cu rezonanță slavă avem, în regiunile de câmpie, numeroși afluenți ai râurilor mari sau chiar pâraie vărsîndu-se direct în Dunăre, precum: - în sudul Olteniei, Topolnița, Bistrița, Desnățui; - în Muntenia, cu calitatea de afluenți: Topologul, Neajlovul, Ilfovățul, Dâmbovița, Prahova, Rîmnicu, sau - vărsîndu-se direct în Dunăre: Mostiștea, Gălățuiu, Călmățuiu. Mostiștea, de la slavul most = pod
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
hrănit apoi Muma Rodniciei, cea borțoasă, care are grijă de rodnicia câmpului, a vitelor și femeilor satului. Nu a uitat nici pe Muma Morților, adică a Moșilor și Strămoșilor, subțire ca un fus, cu îmbrăcăminte împodobită cu tot felul de râuri și cusături. Mai sunt și alte Mume Ocrotitoare, pe are numai Vraciul le cunoaște, și le știe rostul, care trebuie hrănite și cărora el Vraciul trebuie să le țină tovărășie când mănâncă și cărora trebuie să împartă darurile primite în
Hidronimie by Marcu Botzan [Corola-publishinghouse/Science/295566_a_296895]
-
de vaporizare și căldura latenta de topire foarte mari. Pentru a evapora apa dintr-un ceainic va fi nevoie de 5,5 ori mai multă căldură decât pentru a o fierbe. Dacă nu ar exista aceasta proprietate, multe lacuri și râuri ar seca repede până la fund și viața din ele ar pieri. A cincea anomalie: înghețând, apa se dilată cu 9% față de volumul inițial. De aceea gheața este mai ușoară decât apa și se ridică la suprafață; rar un bazin de
APA-SURSA VIEŢII by HRISCU GINA LILI [Corola-publishinghouse/Science/267_a_501]
-
iarna, răcindu-se până la +4˚C, ea coboară la fund și aici se păstrează în decursul întregului sezon rece (în bazinele cu apă dulce, căci sărurile marine complică tabloul circulației apei). Această anomalie salvează viața tuturor viețuitoarelor care ierneaza în râuri, lacuri și heleștee. A șaptea anomalie: dintre toate lichidele, în afară de mercur, apa are cea mai mare tensiune superficială. De aceea picătura de apă tinde să se facă ghem. Picătura de apa este strânsă ca într-un ambalaj în pelicula sa
APA-SURSA VIEŢII by HRISCU GINA LILI [Corola-publishinghouse/Science/267_a_501]
-
a spus marele Leonardo i-a fost dată puterea magică de a deveni seva vieții pe Pământ". În natură, apa se găsește sub toate stările de agregare:solidă(gheața, zăpadă,grindină),lichidă(apa de ploaie,ape subterane,oceane,mari,fluvii,râuri, etc.), gazoasă(vapori de apa din atmosferă). Se mai găsește în organisme animale și vegetale, cum și în cristalohidrați sub formă de apa de cristalizare.Apele naturale conțin dizolvate cantități variate de diferite substanțe.Apele care conțin dizolvate cantități mici
APA-SURSA VIEŢII by HRISCU GINA LILI [Corola-publishinghouse/Science/267_a_501]
-
până la 100 grade C,ele se numesc izvoare termale. Apa este foarte mult răspândită în natură, în toate trei formele de agregare: sub formă de gaz sau vapori de apă ceața, aburii și nori în atmosferă, sub formă lichidă în râuri, mlaștini, lacuri, mări sau oceane și sub formă solidă,zăpada sau gheața. Ea acoperă mai mult de 70% din suprafața Pamântului, atât lichidă cât și solidă fiind necesară vieții și constituie o mare parte a organismelor vii. Apele de suprafață
APA-SURSA VIEŢII by HRISCU GINA LILI [Corola-publishinghouse/Science/267_a_501]