37,938 matches
-
fidel și constant și de a stăpîni astfel conținutul haotic. Este motivul pentru care a sfîrșit în diletantism 33. A intervenit în el însuși o reacție împotriva schimbării capricioase și s-a activat o tendință spre anumite forme ale vieții spirituale. A fost călăuzit astfel spre catolicism. Încă din "Athenäum", jinduia după Orient: "Stau de vorbă mai întîi doar cu acei care privesc de pe acum spre Orient" (III, 1). Ceea ce căuta la început era "Orientul etern": pe urmă însă, a crezut
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
involuntare. Orice legătură ce ne atașează de cineva sau de ceva conține și posibilitatea de a fi atras în bucurii și dureri ce se ivesc independent de voința noastră. Stoicii susțineau de aceea că, dacă vrem să ne păstrăm libertatea spirituală și echilibrul, să stăruim în ceea ce ne stă în putere și să nu privim ceva ca bun sau rău, după cum ne favorizează sau nu împiedică propria stăpînire de sine. Stoicul se situează în fața spectacolului vieții ca un privitor rece, care
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
suferință stă în faptul că te împiedică să lucrezi la ceea ce pare necesar, în primul rînd pentru a da unitate și sens vieții. Comicul se poate naște din împrejurarea că suferința își poate arăta totuși neputința în fața unui nou avînt spiritual, pe care ea însăși l-a provocat în mod indirect. În al doilea rînd, comicul rezidă în încercările zadarnice ale altora de a trata sufletul și trupul după niște formule tradiționale. Faptul că durerea și suferința există în lume este
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
să îmbine surîsul, în fața acestora din urmă, cu entuziasmul celui dintîi. Kierkegaard și-a exprimat foarte clar concepția, atribuind humorului un loc în seria de "stadii",după cel etic și înaintea celui religios. Pentru el, faptul că păgînismul poseda forța spirituală de a vedea legate într-o unitate comicul și tragicul reprezenta o culme. Humorul însemna pentru Kierkegaard ultimul stadiu vital înainte de credință. Este de la sine înțeles că se gîndea numai la ceea ce am numit, în cele de mai sus, marele
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
celor mai mari, aceștia pot sta aproape unul de celălalt. Această apropiere nu este însă de la sine înțeleasă și poate presupune un mare efort. Într-un anumit sens, este omenesc, "mult prea omenesc", să ne organizăm așa fel încît munca spirituală să fie un lucru pentru sine, pe care să-l lăsăm la o parte, cînd închidem ișa la birou, ca să paricipăm la viață și să primim ceea ce ea ne aduce. Dar odată închisă ușa, rămîne în vigoare noua activitate, aceea
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
ceea ce ea ne aduce. Dar odată închisă ușa, rămîne în vigoare noua activitate, aceea de a-ți întreține munca și roadele ei, în viață, ca totalitate. Altminteri, devine cu ușurință un tip de viață lamentabil ce corespunde, poate, unei munci spirituale importante în sine. Nu ne putem eschiva să avem un punct de vedere, însă mai poate exista unul și după aceea. Unii psihologi cred că sentimentul de plăcere încercat în tragic ar presupune cu necesitate că persoana în cauză nu
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
nu mai vorbim de toate aceste relații diverse la un loc. Presupunînd că ar cădea un pic de lumină în această negură, ea n-ar stîrni totuși nici o bucurie. Ipohondria devine, în momentul său culminant, acedia, acea insensibilitate în fața vieții spirituale puternice, care era socotită în Evul Mediu printre păcatele de moarte. Dante i-a plasat pe acediosi în infern, unde se bălăcesc prin noroi, punîndu-i să zică (Infernul, VII, 121-124): "Răi am fost sub blînda, dulce-a soarelui lumină și-
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
supună. Este un tragic voit. Nu el vine asupra omului, ci omul trebuie să vină la el. Nu decurge din conflicte ce nu sînt decît ursita unora și nu a tuturor. El este însă cea mai înaltă formă a vieții spirituale umane. Prin cele două pseudonime: Frater Taciturnus (Stadii pe drumul vieții) și Johannes Climacus (Postscriptum neștiințific), Kiekergaard a înfățișat niște reprezentanți a ceea ce el înțelegea prin humor. Amîndoi se descoperă în fața punctului de vedere religios. E un gest consecvent din partea
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
neștiințific), Kiekergaard a înfățișat niște reprezentanți a ceea ce el înțelegea prin humor. Amîndoi se descoperă în fața punctului de vedere religios. E un gest consecvent din partea lui Kiekergaard, pentru care suferința a devenit pînă la urmă, măsura hotărîtoare pentru înălțimea vieții spirituale 72. Dar aceasta nu concordă cu noțiunea de humor, așa cum am dezvoltat-o mai înainte. Conform acesteia, condiția tragică constituie un destin pe care îl poate provoca o suferință serioasă, dar nu este ceva ce-ar fi de datoria oricărui
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
ar mai exista totuși o tragedie cu întreaga interioritate și măreție pe care e în stare să le provoace. Dar cînd izvoarele valorice ale existenței ar înceta să mai curgă, ar interveni o anemiere progresivă și o moleșire a vieții spirituale umane și ultimul act al dramei omenești ar fi lipsit tocmai de pecetea sublimului. Marele humor subzistă și cade odată cu premisa că ceea ce dispare nu sînt decît valori individuale, date în experiență. Perisabilitatea lor este elementul tragic în trăirile în
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
recunoască drepzt un punct de vedere superior față de viață. Trebuie să recunoaștem însă mereu ca pe un mare merit al lui Kiekergaard faptul că el edmite și fundamentează atît de hotărît și de pozitiv existența unei înalte și nobile vieți spirituale omenești în afara domeniului religiei pozitive (care îi premerge, potrivit concepției sale). Această recunoaștere este strîns legată de mobilul vieții sale, acela de a face să apară elementul creștin în deplina sa puritate. De fapt, nu se poate spune că acest
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
să fie coborît îndeosebi atunci cînd predicatorii au înclinarea crescîndă de a crede că tot ce poit să însemne cuvintele spirit și suflet ar aparține domeniului lor. Ar fi totuși datoria și sarcina lor firescă să atragă atenția asupra vieții spirituale independente și înalte ce s-a trăit și se poate trăi în afara bisericii să se debaraseze de confuzia și amestecul dintre creștinism și umanitate. Firește însă că e mai ușor să predici împotriva "rațiunii" și a relei voințe decît să
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
făcut probabil experința că cu cît s-au dezbărat mai mult de presupunerile dogmatice și totodată de stările antipacice și polemice pe care le creează ușor munca de emancipare, cu atît au căpătat mai tare convingerea că există o viață spirituală omenească independentă, ce s-a dezvoltat istoricește sub variate influențe din partea religiei și a științei, dar în primul rînd din partea vieții și în ea însăși, o viață omenească ce se poate înfățișa, la rîndul ei, sub foarte diverse tipuri. Unul
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
lucru) față de încercarea mea de filosofie a religiei, deoarece definiția propusă de mine este stabilită, în mod clar, în parte, ca o ipoteză de istoria religiei, în parte, ca una de psiholigie. Ba chiar va resimți, poate, o anumită înrudire spirituală cu concepția mea despre religie ca despre o credință în existența valorii. Fiindcă marele humor este posibil numai prin atașamentul la ideea că valoarea existenței nu dispare pentru că dispar unele valori individuale, date în experiență. Faptul că credința oamenilor este
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
psihologică să se cerceteze condițiile apariției și existenței marelui humor. Relația tensionată dintre valoare și realitate condiționează trăirile umane cele mai puternice și determină printr-asta, o dată mai mult, existența sentimentelor totale. Atîta timp cît humoristul se interesează de viața spirituală a trecutului, el va putea folosi principiul conservării valorii ca ipoteză de lucru. În orice dogmă și în oricare cult, el se va întreba ce valori au fost resimțite sau pentru care dintre ele se simte îndemnul de a le
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
moderne. În sforțarea de a prelucra cît mai exact posibil, într-o formă unitară, atît de multe observații și amintiri, se face cunoscut marele concept al adevărului care, în deferite forme și nenumărate grade, stă la baza tuturor treptelor vieții spirituale omenești. Humoristul este realist. Superioritatea sa față de ceea ce este individual are ca fundal marea coerență a realității. Pe aceasta se bazează faptul că humorul (în special humorul lui Shakespeare) poate fi numit fidelitate față de realitate. Fidelitatea e întemeiată pe premisa
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
fie o limită în gîndire este doar un semn că ea și-a încheiat treaba mult prea devreme. Lucrul este valabil atît pentru seriile de noțiuni valorice, cît și pentru seriile de motive și cauze 79. Înțelegerea este o activitate spirituală ce trebuie luată mereu de la capăt. Marele humor ar clădi pe nisip, dacă ar trece-o cu vederea. Raportul dintre înțelegere și humor se subordonează oarecum celui dintreacțiune și humor, pe care îl vom cerceta în capitolul urmîtor. Humoristul trebuie
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
să nu fie nevoie decît să săpăm suficient de profund, ca să-l facem să țîșnească. Mai multă valoare se ascunde în sufletul celui care face să pătrundă curajos, în lumea schimbărilor și a iluziilor, o acțiune imperfectă, decît în reflecțiile spirituale și fanteziile unui visător înduioșat. Așa cum eroul tragic își manifestă măreția tocmai în dispariția sa, tot asemenea cel ce nu se lasă speriat de imperfecțiunea a tot ce e limitat, ca să îndeplinească atît cît îi stă în putere, arată că
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
la niște premise teologice. Iar în opera sa filosofică principală (Uvidenskabelig Efterskrift, VI, p. 525), el consideră humorul pe care îl caracterizează totuși în Stadii pe drumul vieții (Stadier paa Livets Vej, VI, p. 393) ca o expresie a forței spirituale § ca pe o dezmințire, o ieșire din existență, o retrospectivă, o stagnare, o trăire în lumea amintirii. Aceasta nu se potrivește totuși prea bine cu faptul că "stadiul" caracterizat de el ca humor urmează mai tîrziu, în serie, ca "stadiul
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
a ceea ce era pe cale să apară și trebuia să se dezvolte mai tîrziu, ca urmare a felurite transformări istorice și sociale. Trebuie să mai stăruim puțin asupra unei importante schimbări pe tărîm intectual. 42. Influența Renașterii și a criticismului Viața spirituală grecească s-a dezvoltat într-un orizont limitat, atît în ce privește cunoașterea naturii cît și experiența istorică. Contrastul dintre marea coerență a existenței și idealurile omenești mărginite și destinele umane nu s-a putut efirma în mod serios. Existența li se
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
un sentiment total, care să se fi întemeiat pe o experiență de viață imediată. Renașterea a adus în această direcție o schimbare, parțial, prin dezvolatrea omului natural, parțial, prin lărgirea imaginii sale despre lume. Au apărut noi condiții de viață spirituală. Viața omului era văzută în evoluția ei firească, pe fundualul unei ordini universale, imposibil de îmbrățișat cu privirea. Acest contrast a condus, în parte, la o afirmare îndrăzneață a propriului eu, ca bază pentru orice dezvoltare personală, în parte la
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
modului de viață uman. Viața și fenomenele sale sînt obiectul filosofiei; doar indirect și parțial pot să devină totodată și acțiuni ale filosofiei. Filososfia este, așa cum a susținut atît de frumos și just Sibbern, doar un element în întreaga viață spirituală și ea își exercită influența în luptă cu celelalte forțe din lumea gîndirii și a vieții 93. Experiența de viață personală și beneficiul acesteia nu coincid pur și simplu cu ceea ce a descoperit gîndirea filosofică pe propria ei cale. Rămîne
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
gîndirii și a vieții 93. Experiența de viață personală și beneficiul acesteia nu coincid pur și simplu cu ceea ce a descoperit gîndirea filosofică pe propria ei cale. Rămîne în plus munca de armonizare a celor două feluri de înrîuriri. Forțele spirituale nu se luptă între ele numai în evoluția umanității. Această luptă se desfășoară înăuntrul fiecărei personalități mature și în mod divers în diferiții indivizi. Există însă, în această direcție, pentru cercetarea filosofică, un cîmp mult prea puțin cultivat. Este vorba
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
filosofia nu-i decît un element în marele context al vieții și importanța sa aici este condiționată de interacțiunea cu multe alte elemente. Este o diviziune a muncii ce se răspîndește integral pînă în cele mai intime regiuni ale vieții spirituale, făcînd atît de dificilă și de rară o perfectă colaborare a tuturor elementelor vieții interioare. Așa se explică faptul că filosofia poate situa alături de marii poeți doar un singur mare personaj, unul care a dat cele mai emoționante imagini despre
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]
-
la marele fundal pe care un om îl poate descoperi înlăuntrul său, indiferent dacă poate fi sau nu formulat în niște idei clare. Gluma și ironia erau, în acest caz, o cale spre seriozitate. Celălalt mare humorist din istoria vieții spirituale umane a fost îndemnat de trăirile sale să creeze o lume de imagini, în care suferința și bucuria, întunericul și lumina își află locul ca elemente într-o experiență totală o lume de imagini ce pune în drepturi atît ceea ce
by Harald Hőffding [Corola-publishinghouse/Science/956_a_2464]