4,561 matches
-
postmodernism sunt relevante, chiar dacă par, la o primă analiză, a situa fenomenul doar în relație cu epoca precedentă, nu toți criticii postmodernismului s-au implicat într-un asemenea demers. Astfel, dacă Fredric Jameson subliniază că, în utilizarea sa, conceptul de postmodernism nu este doar "un alt cuvânt care descrie un stil specific", ci "un concept periodizator, a cărui funcție este aceea de a corela apariția unor noi trăsături în cultură cu apariția unui nou tip de viață socială și a unei
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
un concept periodizator, a cărui funcție este aceea de a corela apariția unor noi trăsături în cultură cu apariția unui nou tip de viață socială și a unei noi ordini economice"25 (s. n.), Umberto Eco, de exemplu, respinge ideea periodizării postmodernismului, pe care preferă, mai curând, să-l cerceteze ca pe o categorie meta-istorică: "cred, totuși, că postmodernismul nu desemnează o tendință pe care să o putem delimita cronologic, ci o categorie spirituală (ideală), sau mai bine-zis un Kunstwollen, un mod
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
cu apariția unui nou tip de viață socială și a unei noi ordini economice"25 (s. n.), Umberto Eco, de exemplu, respinge ideea periodizării postmodernismului, pe care preferă, mai curând, să-l cerceteze ca pe o categorie meta-istorică: "cred, totuși, că postmodernismul nu desemnează o tendință pe care să o putem delimita cronologic, ci o categorie spirituală (ideală), sau mai bine-zis un Kunstwollen, un mod de operare"26. Implicit, unii critici vor "amenda" această încercare de evitare a dimensiunii istorice a postmodernismului
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
postmodernismul nu desemnează o tendință pe care să o putem delimita cronologic, ci o categorie spirituală (ideală), sau mai bine-zis un Kunstwollen, un mod de operare"26. Implicit, unii critici vor "amenda" această încercare de evitare a dimensiunii istorice a postmodernismului, considerând-o o eroare de analiză sau o lipsă substanțială a demersului 27, în timp ce alții vor aprecia ieșirea din impasul considerațiilor istorice aplicate unui fenomen care, pe cât se pare, este încă în desfășurare, și axarea pe alte dimensiuni specifice lui
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
demersului 27, în timp ce alții vor aprecia ieșirea din impasul considerațiilor istorice aplicate unui fenomen care, pe cât se pare, este încă în desfășurare, și axarea pe alte dimensiuni specifice lui. Ceea ce este interesant și marchează încă o dată caracterul profund contradictoriu al postmodernismului rămâne însăși modalitatea în care este tratat trecutul în interiorul său, trecut care nu este respins, așa cum ne-am aștepta de la un curent care îl are drept prefix pe "post-", ci este utilizat, chiar încorporat ca strategie în unele dintre operele
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
în interiorul său, trecut care nu este respins, așa cum ne-am aștepta de la un curent care îl are drept prefix pe "post-", ci este utilizat, chiar încorporat ca strategie în unele dintre operele sale. Baudrillard observă această revitalizare a trecutului în postmodernism (în mod ironic, el afirmă că suntem martorii "eliberării fosilelor") "dacă modernitatea a suscitat explorarea antropologică, postmodernitatea a suscitat o veritabilă pasiune neoși paleolitică"28. Așa cum subliniază Eco în Apostille au Nom de la rose, postmodernismul revizitează trecutul, îl reinteroghează, dar
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
această revitalizare a trecutului în postmodernism (în mod ironic, el afirmă că suntem martorii "eliberării fosilelor") "dacă modernitatea a suscitat explorarea antropologică, postmodernitatea a suscitat o veritabilă pasiune neoși paleolitică"28. Așa cum subliniază Eco în Apostille au Nom de la rose, postmodernismul revizitează trecutul, îl reinteroghează, dar nu într-o manieră "inocentă", ci "cu ironie" și cu o mare înclinație către paradox și alte jocuri metalingvistice. Trecutul nu poate fi pur și simplu pus între paranteze, nu poate fi distrus, deoarece acest
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
lucru ar conduce la "tăcere" (deși Ihab Hassan, de exemplu, valorifică ceea ce el numește "literatura tăcerii", așa cum Blanchot teoretizează dispariția literaturii), ci trebuie recunoscut ca atare, dar ironic, parodic, cum grano salis. În spațiul filosofic, Gianni Vattimo caracterizează de altfel postmodernismul drept epocă postistorică, atestând disoluția, ruptura unității istoria este mai mult o "istorisire", o povestire printre altele: "nu există o istorie unică, există imagini ale trecutului propuse din puncte de vedere diferite"29. Această "criză a ideii de istorie" o
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
vedere diferite"29. Această "criză a ideii de istorie" o antrenează indubitabil pe aceea a ideii de progres, și, implicit, pune sub semnul întrebării noțiunile de subiect și fundament. Însă această "experiență de sfârșit a istoriei" pe care o propune postmodernismul și de care ne vorbește Vattimo nu exclude, ci chiar implică necesitatea recuperării tradiției (postmodernism activ). În critica literară, de asemenea, "metaficțiunile istoriografice"30 sunt cercetate acum din perspectiva prelucrării trecutului, care este însă analizat în dimensiunea textualității sale, prin
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
ideii de progres, și, implicit, pune sub semnul întrebării noțiunile de subiect și fundament. Însă această "experiență de sfârșit a istoriei" pe care o propune postmodernismul și de care ne vorbește Vattimo nu exclude, ci chiar implică necesitatea recuperării tradiției (postmodernism activ). În critica literară, de asemenea, "metaficțiunile istoriografice"30 sunt cercetate acum din perspectiva prelucrării trecutului, care este însă analizat în dimensiunea textualității sale, prin apelul constant la reprezentări de tipul documentelor, arhivelor, fotografiilor, care reapar de cele mai multe ori sub
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
acces la trecut decât prin urmele sale documente, mărturii ale martorilor și alte materiale de arhivă. Cu alte cuvinte, nu dispunem decât de reprezentări ale trecutului din care să ne putem construi narațiunile sau explicațiile. Într-un sens foarte concret, postmodernismul vădește o dorință de a înțelege cultura prezentă ca fiind produsul reprezentărilor anterioare. [...] istoria reprezentării nu poate fi evitată, dar poate fi exploatată și comentată critic prin ironie și parodie"31. Se observă la Hutcheon aceeași tendință de a include
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
lucru nu se mai realizează ideologic sau inocent, ci prin revizuire și interpretare, înlocuindu-se astfel reducționismul și profetismul modernismului cu o atitudine postmodernistă hibridă, paradoxală, ambiguă, dar totuși implicată și conștientă. Aceste caracteristici ale includerii și interpretării trecutului în postmodernism sunt foarte ușor de desprins și din exponatele artei postmoderne, care recuperează din plin tradiția, transformând trecutul, dintr-un spațiu sobru, muzeal, depozitar al formelor expresivității elitiste, într-unul al dialogului ironic și paradoxal. După cum a subliniat Harold Rosenberg, picturile
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
sens și a coincidentia oppositorum coboară către Heraclit și Nicolaus Cusanus, aceste metode au fost preluate și dezvoltate de către postmoderni (în special în termenii lecturării prezentului în trecut și a trecutului în prezent), astfel încât ele devin instrumente de identificare a postmodernismului însuși. O altă cale prin care trecutul este restaurat și reutilizat în postmodernism este aceea a elaborării unor figuri retorice noi; de asemenea, chiar curentul în sine poate fi recunoscut și chiar definit prin formulele stilistice pe care le-a
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
au fost preluate și dezvoltate de către postmoderni (în special în termenii lecturării prezentului în trecut și a trecutului în prezent), astfel încât ele devin instrumente de identificare a postmodernismului însuși. O altă cale prin care trecutul este restaurat și reutilizat în postmodernism este aceea a elaborării unor figuri retorice noi; de asemenea, chiar curentul în sine poate fi recunoscut și chiar definit prin formulele stilistice pe care le-a consacrat. Jencks afirmă că printre cele mai reprezentative figuri retorice postmoderne se numără
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
formulele stilistice pe care le-a consacrat. Jencks afirmă că printre cele mai reprezentative figuri retorice postmoderne se numără paradoxul, oximoronul, ambiguitatea, dubla codificare, "armonia dizarmonioasă", amplificarea, complexitatea și contradicția, ironia, citarea eclectică, anamnesis-ul, chiasmul, elipsa etc. În urma aplicării acestora, postmodernismul îi apare ca fiind "schizofrenic față de trecut: la fel de determinat să rețină și să păstreze aspecte ale trecutului, precum este să meargă înainte; încântat de regenerare, și totuși dorind să se elibereze de formulele moarte ale trecutului. În mod fundamental, el
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
cel al futuriștilor, dar este pesimist în legătură cu identificarea oricărui punct de salvare, fie acesta tehnologia, o societate fără clase, o meritocrație sau o organizare rațională a economiei mondiale"34. Ambivalența atitudinii față de trecut pare să fie astfel o caracteristică a postmodernismului în ansamblu, care este prins între reinventarea, revizitarea și utilizarea sa, și nevoia de a-l depăși prin crearea unor forme de expresie complet noi. În susținerea aceleiași idei, printre cele trei semnificații pe care le acordă termenului "postmodern", Luc
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
punct de vedere spațial sau temporal este o realitate vizibilă. Astfel, Ferry menționează prezența Greciei antice, a satelor din Evul Mediu sau a modernului în interiorul unui cartier vechi, ca la Beaubourg, astfel încât eclectismul pare a fi o dominantă cultural-estetică a postmodernismului, cu principiul "nimic nu este a priori ilegitim". O întrebare rămâne totuși fără un răspuns clar conturat în acest context: "după sfârșitul utopiilor și al marilor povestiri vom asista, oare, la sfârșitul marilor opere?"35. 1.1.2. Indicii "arheologice
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
asume din start faptul că originea sa este încă incertă, după unii comentatori el a apărut la sfârșitul anilor '40, pe când, după alții, el este de dată mai recentă: anii '80, în timp ce Charles Jencks poate indica cu precizie data apariției postmodernismului 15 iulie 1972, ora 3.32 p.m.! În contrapunct, alți critici au o datare fermă a... morții postmodernismului, Mike Featherstone 36 amintind de august 1975 drept o asemenea dată la care acest curent și-ar fi încetat existența, iar "post-post-modernismul
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
anilor '40, pe când, după alții, el este de dată mai recentă: anii '80, în timp ce Charles Jencks poate indica cu precizie data apariției postmodernismului 15 iulie 1972, ora 3.32 p.m.! În contrapunct, alți critici au o datare fermă a... morții postmodernismului, Mike Featherstone 36 amintind de august 1975 drept o asemenea dată la care acest curent și-ar fi încetat existența, iar "post-post-modernismul" (după expresia lui R. E. Palmer) și-ar fi intrat în drepturi. Critici precum Hassan sau Köhler sunt
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
drept o asemenea dată la care acest curent și-ar fi încetat existența, iar "post-post-modernismul" (după expresia lui R. E. Palmer) și-ar fi intrat în drepturi. Critici precum Hassan sau Köhler sunt de acord în a considera că termenul postmodernism (postmodernismo) a fost utilizat prima dată de către Federico de Onís în Antología de la poesía española e hispanoamericana (1882-1932), publicată la Madrid în 1934, după care Dudley Fitts l-a reluat în Anthology of Contemporary Latin-American Poetry (1942), ambele ocurențe desemnând
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
o asemenea dată la care acest curent și-ar fi încetat existența, iar "post-post-modernismul" (după expresia lui R. E. Palmer) și-ar fi intrat în drepturi. Critici precum Hassan sau Köhler sunt de acord în a considera că termenul postmodernism (postmodernismo) a fost utilizat prima dată de către Federico de Onís în Antología de la poesía española e hispanoamericana (1882-1932), publicată la Madrid în 1934, după care Dudley Fitts l-a reluat în Anthology of Contemporary Latin-American Poetry (1942), ambele ocurențe desemnând "o
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
la Madrid în 1934, după care Dudley Fitts l-a reluat în Anthology of Contemporary Latin-American Poetry (1942), ambele ocurențe desemnând "o reacție minoră la modernism"37. De altfel, Federico de Onís teoretizează despre "tranziția de la romantism la modernism. 1882-1896", "postmodernism. 1905-1914" și "ultramodernism. 1914-1932", manifestând o apetență specială pentru periodizare. Postmodernismul este în viziunea acestui autor "o reacție conservatoare în interiorul modernismului însuși, atunci când acesta din urmă se consolidează și devine retoric, asemenea oricărei revoluții literare victorioase"38. Critici avizați ai
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
în Anthology of Contemporary Latin-American Poetry (1942), ambele ocurențe desemnând "o reacție minoră la modernism"37. De altfel, Federico de Onís teoretizează despre "tranziția de la romantism la modernism. 1882-1896", "postmodernism. 1905-1914" și "ultramodernism. 1914-1932", manifestând o apetență specială pentru periodizare. Postmodernismul este în viziunea acestui autor "o reacție conservatoare în interiorul modernismului însuși, atunci când acesta din urmă se consolidează și devine retoric, asemenea oricărei revoluții literare victorioase"38. Critici avizați ai fenomenului postmodern, precum Steven Best și Douglas Kellner 39, îl amintesc
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
șase volume din A Study of History (1947), semnate de către istoricul britanic Arnold Toynbee 40, care, la rândul său, a adoptat noțiunea pe care a și dezvoltat-o în volumele VIII și IX (1954) ale impresionantei sale lucrări. Pentru Toynbee, postmodernismul ("the post-Modern age") reprezintă un nou stadiu istoric al civilizației occidentale, care începe în jurul anului 1875 și vine să completeze alte trei mari epoci: Evul Mediu timpuriu (675-1075), Evul Mediu (1075-1475) și epoca modernă (1475-1875). În viziunea sa, perioada postmodernă
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]
-
perioada postmodernă desemnează o epocă de criză, anarhie, relativism și dezintegrare, o adevărată ruptură față de epoca precedentă, caracterizată de progres, stabilitate și raționalism. Nu este de mirare că Toynbee a fost adesea comparat cu Nietzsche și Spengler în ceea ce privește "diagnoza" oferită postmodernismului, și care conține ca element comun nihilismul, sentimentul "declinului" și al crizei, deși Toynbee, de pildă, chiar critică o parte din ideile lui Spengler. De asemenea, este interesantă observația ce aparține lui Matei Călinescu 41, care a identificat un "concurent
Discursul filosofic postmodern: cazul Baudrillard by Camelia Grădinaru [Corola-publishinghouse/Science/1408_a_2650]