4,713 matches
-
care nu puteau bineînțeles învinge forțele de ocupație aplicînd tactici militare clasice, apelau la acțiunile de gherilă care se dovediseră atît de eficiente în Balcani în trecut. Forțele lor loveau în punctele slabe ale sistemului defensiv al Axei sau atacau detașamentele mici și izolate ale trupelor acesteia și indivizii. Asemeni tuturor conflictelor armate de gherilă, aceste metode duceau la mari pierderi de vieți și la atrocități de ambele părți, dar dădeau rezultate. Mișcarea avea de asemenea avantajul că autoritatea ei centrală
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Axei. Așa cum am văzut, după iunie 1941, Uniunea Sovietică a sprijinit mișcările de rezistență puternice din toate teritoriile ocupate de Axă pentru a diminua presiunea exercitată asupra propriilor ei forțe. Înainte de capitularea finală a armatei germane, interesul sovieticilor era ca detașamentele de partizani să continuie să ducă o politică activă și agresivă. Cu toate acestea, supus unor presiuni puternice în propria lui sferă de activitate și nedispunînd niciodată de un surplus de material de război, guvernul sovietic nu putea acorda un
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
organizat ceea ce istoricii iugoslavi de după război au numit perioada celor șapte campanii, în cadrul cărora au cooperat din cînd în cînd cu italienii, cu organizația Ustaša, cu forțele regimului Nedić și cu cetnicii. Scopul tuturor acestor acțiuni era încercuirea și distrugerea detașamentelor de partizani. Cu toate că le-au provocat pierderi foarte mari adversarilor lor, germanii nu și-au atins obiectivul fundamental, adică anihilarea conducerii insurgenților și capturarea lui Tito. Operînd în condiții foarte grele, Tito și colaboratorii lui apropiați au reușit să evite
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
1943, după capitularea Italiei, poziția germanilor a devenit și mai dificilă. Cantități enorme de arme italiene au căzut în mîinile partizanilor. Comandamentul german era tot timpul îngrijorat de eventualitatea debarcării în peninsulă a unei forțe aliate și de faptul că detașamentele de gherilă vor face imediat front comun cu aceasta. Convingerea tot mai fondată că războiul va fi cîștigat de Aliați contribuia și ea ca autorităților germane să le fie tot mai dificil să beneficieze de cooperarea organizațiilor locale: toate erau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
elimine adversarii politici interni, acțiune care a fost înfăptuită cu o mare cruzime. Cu toate că prin primăvara anului 1945 armatele inamice părăsiseră teritoriul Iugoslaviei, partizanii aveau totuși încă de furcă cu opoziția internă. Ei s-au confruntat la început cu rămășițele detașamentelor de cetnici și cu grupurile care colaboraseră cu Axa, adică cu ustașii, cu membrii Gărzii Casei croate și cu suporterii lui Nedić și ai lui Ljotić. În perioada aceasta, problemele nu erau nici simple, nici distincte. Cea mai mare parte
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
partid bulgar să organizeze acțiuni ale partizanilor îndreptate împotriva soldaților bulgari. În această situație, cei mai militanți organizatori iugoslavi au reușit să organizeze o serie de acțiuni, iar în toamna anului 1941, sub conducerea lui Koliševski, au fost înființate primele detașamente. Eforturile acestora au eșuat însă de la bun început, rezultatele lor constituind un adevărat dezastru. Forțele de ocupație bulgare au reușit să anihileze organizațiile de partid și primele acțiuni ale partizanilor. În 1943, partizanii iugoslavi au încercat din nou să organizeze
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Axei realizarea cîtorva dintre principalele ei obiective naționaliste. În ciuda acestui fapt, și aici, ca și în ținuturile grecești și iugoslave învecinate, a fost organizată o rezistență. În 1940, Abas Kupi, care reprezenta clanurile din nordul țării, înființase o serie de detașamente pentru a-l sprijini pe regele Zog. Pe viitor însă, cele mai importante grupuri au fost cele formate de Partidul Comunist și de Frontul Național, sau Balli Kombëtar, rivalul acestuia. Vom vedea că Partidul Comunist era în mare parte produsul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
numită Mișcarea de Eliberare Națională, care avea în limba albaneză inițialele LNC. Cu toate că era dominată de comuniști, această organizație includea și unii membri care aveau alte crezuri politice. Prin martie 1943, armata ei de eliberare națională deținea autoritatea asupra majorității detașamentelor de partizani. În octombrie 1942 a fost fondată mai sus menționata Balli Kombëtar, cea de a doua mișcare de rezistență. Ea îi avea în frunte pe Ali Klissura și pe Midhat Frashëri, binecunoscutul lider național al albanezilor. Membrii acesteia, care
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de debarcare a Aliaților în peninsulă. Din motive de securitate, grupurile locale de partizani trebuiau convinse de faptul că o asemenea acțiune urma să fie fără îndoială transpusă în viață. Guvernele occidentale aveau tot interesul să-și asigure sprijinul tuturor detașamentelor de partizani în campania împotriva Axei. La inițiativa Aliaților, liderii celor două organizații majore s-au întîlnit în august 1943 la Mukaj, unde au fondat Comitetul de Salvare al Albaniei. A apărut aici o divergență asupra viitorului statut al regiunii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
linie ferată vitală. Ofițerii britanici implicați în această operațiune au rămas după aceea în țară și au colaborat cu unele grupuri din rezistență. Scopul lor nu era organizarea unei armate grecești clandestine, ci înființarea unui fel de de federații a detașamentelor de gherilă sub control britanic. Astfel de acțiuni intrau însă evident în conflict cu obiectivele politice ale guvernului. Unul dintre membrii misiunii britanice din perioada aceasta, C. M. Woodhouse, comenta astfel situația dificilă a reprezentanților Marii Britanii, cărora "li se pretindea să
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
urma să aibă într-adevăr loc o debarcare în Balcani. Aici, ca și în Iugoslavia, a fost depus un efort decisiv în vederea unificării diferitelor forțe de rezistență. În iulie 1943 strădaniile britanicilor au fost încununate de succes prin semnarea Acordului Detașamentelor Naționale, prin care grupurile de gherilă erau de acord să coopereze în lupta împotriva Axei. În scopul consolidării frontului politic, misiunea britanică a organizat transportarea pe cale aeriană a șase membri ai grupurilor de rezistență la Cairo ca să se consulte cu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
la Atena înainte de plebiscit. În urma luării acestei decizii, reprezentanții patizanilor s-au întors în Grecia fără să fi ajuns la o înțelegere. Următorea fază importantă a intensificării crizei din Grecia s-a manifestat după răsturnarea lui Mussolini și capitularea Italiei. Detașamentele de partizani, în special cele din EAM/ELAS, aveau o poziție mult mai puternică. EAM pusese mîna pe suficient de mult echipament italian ca să-și asigure superioritatea asupra celorlalte organizații de gherilă rivale. Depinzînd în mai mică măsură de aprovizionarea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Anticipînd faptul că guvernul britanic va încerca să restabilească vechiul regim, conducerea EAM era hotărîtă să dobîndească controlul deplin asupra țării înainte de sosirea unei forțe expediționare britanice. Urmărind atingerea acestui obiectiv, ELAS a lansat în octombrie 1943 un atac împotriva detașamentelor rivale de partizani. Luna aceasta a marcat începutul primei faze a îndelungatului război civil din Grecia, care avea să dureze pînă în 1949. Obiectivul fundamental al ELAS-ului erau Zervas și echipa lui din cadrul EDES-ului. ELAS beneficia de serviciile
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
că va trebui să trateze cu britanicii, astfel că în septembrie ei și-au ocupat posturile desemnate lor în cadrul guvernului. Și mai important a fost faptul că ei au semnat în aceeași lună acordul de la Caserta, care prevedea ca toate detașamentele de partizani să treacă sub autoritatea nou instalatului Guvern Grec de Unitate Națională al lui Papandreou și în final sub comanda directă a generalului britanic, Sir Ronald Scobie. Astfel că, în ciuda poziției mai mult decît dominante deținută de EAM/ELAS
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
o situație ideală în caz că organizația de rezistență ar fi dorit să pună mîna pe putere. Dat fiind că atît oficialii britanici cît și autoritățile grecești își dădeau seama de această amenințare iminentă, au fost luate imediat măsuri de demobilizare a detașamentelor de partizani în vederea înființării unei armate naționale pentru sprijinirea poziției lor. În același timp, comandamentul britanic a adus mai multe forțe militare în țară, inclusiv trupe aeropurtate. Pe la mijlocul lui decembrie, el avea la dispoziție cincizeci de mii de soldați gata
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
un ambasador la Atena, acreditat pe lîngă guvernul oficial. În aceste împrejurări, EAM a acceptat încheierea unui armistițiu, care a intrat în vigoare la 15 ianuarie, și a acordului Varkiza, semnat la 12 februarie 1945. Actul acesta prevedea demobilizarea tuturor detașamentelor și predarea unei anumite cantități de arme. Drept recompensă erau acordate drepturi politice depline și o amnistiere referitoare la orice activități politice desfășurate anterior. Aceasta nu includea însă delictele de drept comun săvîrșite împotriva persoanelor și a proprietăților o distincție
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
nu era în nici un caz adeptul "autodeterminării" atunci cînd era vorba de cedarea unui teritoriu iugoslav. Problema avea să rămînă un punct de fricțiune între cele două state. RĂZBOIUL PARTIZANILOR Așa cum am văzut, în timpul celui de-al doilea război mondial detașamentele de partizani au fost extrem de active în zonele de munte ale Albaniei, Greciei și Iugoslaviei. Dată fiind importanța lor în evoluția ulterioară a Balcanilor, trebuie să facem unele comentarii relativ la atracția pe care o prezentau și la deficiențele acestor organizații
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cu Partidul Comunist și cu tabăra perdantă în urma războiului civil din 1946-1949. Mișcările de partizani prezentau în timpul războiului o atracție foarte mare pentru tineri și pentru idealiști, ca și pentru cei care nu aveau altă soluție decît să se alăture detașamentelor din munți. Nucleul comunist oferea o ideologie care promitea o societate viitoare pură și umanistă radical opusă regimurilor corupte și opresive din trecut. Mulți observatori erau impresionați de idealismul tinerilor luptători. C. M. Woodhouse, aflat în cadrul misiunii militare britanice din Grecia
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cînd nu era destulă mîncare ca să o poată scoate la capăt era ceva inacceptabil atît pentru cei vîrstnici cît și pentru tineri. Era de așteptat ca tinerii să-și cîștige singuri pîinea cea de toate zilele... Intrarea în rîndurile unui detașament înarmat era practic o variantă simplă a acestei structuri sociale străvechi. Căci, în momentul în care era imposibil să găsești o muncă pașnică cum era cu siguranță cazul în intervalul 1941-44 -, un bărbat cu o pușcă în mînă putea încă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
era pe punctul de a se prăbuși."24 Cu toate aspectele idealiste ale acestor mișcări, ele aveau și latura lor întunecată. Accentul pus pe camaraderie, curaj, disciplină și pe alte virtuți nobile se aplicau de obicei doar la relațiile din cadrul detașamentelor și la cele dintre prieteni. Dușmanii, fie ei conaționali sau ocupanți străini, erau tratați fără milă și cu cruzime, atitudine care avea să se perpetueze și în cadrul regimurilor postbelice și să afecteze politica acestora față de opoziția politică. Masacrarea albanezilor din
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
ELAS (Armata Populară de Eliberare Națională) depusese armele specificate în acord, membrii ei păstraseră totuși multe arme. Au reapărut în același timp toate vechile resentimente și uri din timpul războiului. Atît comuniștii cît și regaliștii, ca și alte facțiuni, organizaseră detașamente înarmate. Și-a făcut reapariția și brigandismul grecesc tradițional. Existau deci mari posibilități de răzbunări și represalii în nume personal. Avantajul era totuși de partea elementelor aripii drepte din guvern. Operațiunea de reinstituire a armatei grecești regulate, ai cărei membri
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
rural se înrăutățise. În 1946 au fost comunicate un număr mai mare de incidente politice violente: Cifrele adunate de un observator britanic arătau că din crimele comise în Macedonia într-o singură săptămînă a lunii iulie două puteau fi atribuite detașamentelor stîngii, șase celor ale dreptei, iar cinci aveau autori nesiguri; într-o altă săptămînă, cifrele pentru întreaga țară au fost de douăzeci și trei pentru dreapta, șaisprezece pentru stînga și două nesigure."6 Dată fiind atmosfera aceasta haotică, este imposibil
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
autori nesiguri; într-o altă săptămînă, cifrele pentru întreaga țară au fost de douăzeci și trei pentru dreapta, șaisprezece pentru stînga și două nesigure."6 Dată fiind atmosfera aceasta haotică, este imposibil să stabilim exact data începerii noului război civil. Detașamente înarmate reprezentînd întregul spectru politic rămăseseră active încă de la începutul războiului; acțiunile lor nu au făcut decît să se intensifice pur și simplu acum, iar incidentele dintre suporterii guvernului și cei ai stîngii s-au înmulțit. Forțele KKE, cunoscute sub
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Greciei, erau sub comanda lui Markos Vafiadis. Zachariadis se afla la Atena, unde centrul comuniștilor era și acum intact iar presa acestuia continua să funcționeze, rămînînd pe baricade pînă în octombrie 1947. Adevărata putere a KKE era însă constituită de detașamentele din munți; recruții care le alcătuiau erau în cea mai mare parte țărani. În schimb, mișcarea nu era sprijinită de muncitorii din mediul urban, cel puțin nu pe față sau eficient. Guvernul și armata regulată au deținut controlul asupra marilor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
la echipamentul ei greu în zonele de munte primitive unde erau purtate o mare parte a luptelor. Deși numărul luptătorilor activi era relativ mic, rebelii erau ajutați de o armată clandestină de simpatizanți din sate și orașe. Spre deosebire de armata regulată, detașamentele insurgenților nu erau îngreuiate de necesitatea menținerii unor unități de sprijin numeroase; ei locuiau în afara satelor. În plus, întrucît controlau regiunile muntoase, ei aveau avantajul liniilor de comunicație interne. Guvernul era în schimb stăpîn pe cele mai importante orașe, pe
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]