5,908 matches
-
așteaptă ca un vampir în umbra istoriei"26. Oamenii, scrie papa Grigorie cel Mare, trebuie să știe că voia lui Satan este strâmbă, dar puterea sa este întotdeauna dreaptă, întrucât nedreptățile pe care acesta le propune, le îngăduie Dumnezeu 27. Profetul Avacum știa acest adevăr cu mult timp înainte: "Diavolul merge înaintea pașilor lui Dumnezeu" (Avacum, 3, 5). Rostul acestor încercări uneori transpare în decursul vieții, ca în cazul lui Iov, alteori rămâne ascuns pentru a fi descoperit la sfârșitul vremurilor
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
că originea tuturor erorilor, ca și a tuturor crimelor istoriei, este autojustificarea. Or, principiul esențial al Revelației biblice este tocmai că nimeni nu este drept. Că toți sunt păcătoși: aceasta este dogma păcatului originar. Scepticismul istoricului se întâlnește cu pesimismul profetului. Interpretarea biblică a istoriei nu este o teologie în plus care s-ar adăuga celorlalte. Este denunțarea oricărei teorii umane a istoriei. Ea arată că istoria nu-și găsește sensul decât în misterul omului în care ne introduce Revelația 67
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
oricărei teorii umane a istoriei. Ea arată că istoria nu-și găsește sensul decât în misterul omului în care ne introduce Revelația 67. Într-o societate care încearcă să uite, istoricul trebuie să fie memoria ei vie, conștiința sa publică, profetul ei vehement. În plus, istoricul creștin aduce o înțelegere creștină a naturii umane, o judecată moral-biblică și o anumită viață spirituală ca "indicatori"68 suplimentari în analiza unui document istoric, dar fără a uita că este, în primul rând, istoric
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
Recursul la istorie pentru a actualiza memoria nu este de natură să înlesnească aplanarea conflictelor de astăzi. În consecință, ele mocnesc și vor mocni zeci și sute de ani, uneori mascând agenda personală a oportuniștilor de carieră. Recitindu-l pe profetul Isaia, Butterfield constată că triumful politic al unui neam nu înseamnă deloc că acesta ar fi binecuvântat de Dumnezeu, după cum nici succesul în viață nu este semnul binecuvântării divine (am putea fi surprinși câți aparenți "ratați" s-au învrednicit de
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
să fie cele mai iubite"101, crede părintele Daniélou. Este posibil ca Dumnezeu să se folosească de o nație ca de un instrument al judecăților sale, chiar dacă apoi o distruge 102, este de părere Butterfield. Încă de acum câteva milenii, profetul Isaia identifica acest instrument al voinței divine în regatul asirian. Eșecurile istorice sunt și ele rodnice, și adesea mai mult decât succesele: " Prin dezastre mai disperate decât cele ale popoarelor lumii actuale, vechii evrei, în virtutea resurselor lor interioare, și-au
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
lor, evreii sunt primii care au atribuit lumii un caracter istoric, cei care au demonstrat caracterul structural al procesului istoric și care au devenit conștienți de istorie. Inaugurat de legământul lui Dumnezeu cu Avraam, conștientizat de Moise și răspândit de profeți, procesul istoric capătă sens, el urmând a se finaliza cu venirea lui Mesia și mântuirea poporului lui Israel. Se pare că perșii, primul popor arian care a devenit conștient de caracterul istoric 6, i-au influențat pe evrei cu simțul
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
evrei cu simțul lor apocaliptic. În afară de evrei, susține Berdiaev, perșii sunt singurul popor care a văzut destinul istoric înzestrat cu finalitate prin victoria lui Ahura Mazda asupra lui Ahriman, așa cum menționează Avesta, cartea sacră a mazdeismului. Mesageri ai voinței divine, profeții evrei au avut menirea să întoarcă poporul lui Dumnezeu la pocăință și, în cazul în care "strigau în pustiu", să anunțe și să confirme pedeapsa ineluctabilă a lui Yahwe. Numai în măsura în care asemenea profeții erau validate de catastrofe (Ieremia, Ilie) evenimentele
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
strigau în pustiu", să anunțe și să confirme pedeapsa ineluctabilă a lui Yahwe. Numai în măsura în care asemenea profeții erau validate de catastrofe (Ieremia, Ilie) evenimentele istorice câștigau o semnificație religioasă ca pedepse aplicate de Dumnezeu în schimbul necredinței neamului lui Israel. Datorită profeților, care interpretau evenimente contemporane în lumina unei credințe riguroase, aceste evenimente se transformă în "teofanii negative", în "mânii" ale lui Yahwe. "Astfel, pentru prima dată, spune Eliade, profeții valorizează istoria, ajungând să depășească viziunea tradițională a ciclului. Se poate spune
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
religioasă ca pedepse aplicate de Dumnezeu în schimbul necredinței neamului lui Israel. Datorită profeților, care interpretau evenimente contemporane în lumina unei credințe riguroase, aceste evenimente se transformă în "teofanii negative", în "mânii" ale lui Yahwe. "Astfel, pentru prima dată, spune Eliade, profeții valorizează istoria, ajungând să depășească viziunea tradițională a ciclului. Se poate spune despre evrei că au fost primii care au descoperit semnificația istoriei ca epifanie a lui Dumnezeu, concepție reluată și amplificată de creștinism"7. Observația lui Eliade, deși pertinentă
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
Se poate spune despre evrei că au fost primii care au descoperit semnificația istoriei ca epifanie a lui Dumnezeu, concepție reluată și amplificată de creștinism"7. Observația lui Eliade, deși pertinentă, este amendată de teologul german Pannenberg în ce privește preeminența atribută profeților în valorizarea istoriei. Chiar înainte de apariția primelor scrieri biblice, adică a Cărții lui Iov (1500 î.Hr.) și a profeților, Israelul a avut o conștiință istorică încă de la încheierea legământului lui Dumnezeu cu Avraam. Continuitatea acestei conștiințe istorice derivă din chiar
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
concepție reluată și amplificată de creștinism"7. Observația lui Eliade, deși pertinentă, este amendată de teologul german Pannenberg în ce privește preeminența atribută profeților în valorizarea istoriei. Chiar înainte de apariția primelor scrieri biblice, adică a Cărții lui Iov (1500 î.Hr.) și a profeților, Israelul a avut o conștiință istorică încă de la încheierea legământului lui Dumnezeu cu Avraam. Continuitatea acestei conștiințe istorice derivă din chiar numele Domnului raportat la succesiunea generațiilor: "Eu sunt Dumnezeul lui Avraam și Dumnezeul lui Isaac și Dumnezeul lui Iacov
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
transforma lumea și a o pregăti pentru a Doua Venire. În acest proces, omul, notează Paul Ricoeur, ajunge să se mântuiască prin imaginație, ca funcție mito-poetică ă (cf. lat. poesis, gr. poiesis = crea: "Imaginându-și propriile posibilități, omul acționează ca profet al propriei existențe [...]. Schimbându-și imaginația, omul își modifică existența"18. Deși fraza are un iz marxist, Ricoeur nu se referă doar la imaginație ca proces psihic cognitiv, ci la imaginația generată de imaginea/chipul lui Dumnezeu în om, legată
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
lui Iona este textul biblic care se pretează cel mai mult unei teologii speculative a istoriei, pentru că Iona și locuitorii cetății Ninive sunt exemplele definitorii ale omului care își poate dobândi mântuirea printr-o alegere de ultimă clipă. Iona este "profetul mincinos", iar profeția lui am putea s-o numim "profeția ratată". Chemat prima oară să propovăduiască în Ninive, el preferă să fugă la Tarsis, pentru că știe că Domnul e "îndurat și milostiv, îndelung răbdător și mult-milosârd și Îi pare rău
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
promisiunile lui Yahwe au fost abandonate, apare o criză nouă printre evrei. Profetismul etic face loc profetismului mesianic 28. Scopul istoriei devine apocaliptic, ei așteptând un Mesia care să-i izbăvească de robie printr-un eveniment catastrofic (Daniel, 12, 1). "Profeții nu dispar, dar mesajul lor dezvoltă ceea ce s-ar putea numi teologia salvării schițată de Ieremia. Putem judeca de pe acum rolul profetismului în istoria religioasă a Israelului"29. Realizarea prezicerilor rostite de profeți confirma mesajul lor, și anume că evenimentele
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
printr-un eveniment catastrofic (Daniel, 12, 1). "Profeții nu dispar, dar mesajul lor dezvoltă ceea ce s-ar putea numi teologia salvării schițată de Ieremia. Putem judeca de pe acum rolul profetismului în istoria religioasă a Israelului"29. Realizarea prezicerilor rostite de profeți confirma mesajul lor, și anume că evenimentele istorice erau opera lui Yahwe. Ele își dezvăluie coeziunea lor intimă, dovedindu-se expresia concretă a unei aceleași, unice, voințe divine. Faptele istorice devin astfel situații ale omului față de Dumnezeu, și ca atare
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
deci și Exilul și Slobozirea, sunt opera lui Yahwe. Este vorba de cea mai radicală afirmare a unui monoteism sistematic, deoarece însăși existența celorlalți zei este negată. Căderea Ierusalimului, dispariția regatului lui Iuda și Exilul erau judecata divină anunțată de profeți. Acum, când pedeapsa era împlinită, Yahwe reînnoia legământul Său. De data aceasta, Legământul urma să fie veșnic și răscumpărarea irevocabilă. Osea, Ieremia, Iezechiel își proclamaseră credința în răscumpărarea lui Israel. Dar autorul lui Deutero-Isaia este primul profet care elaborează o
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
divină anunțată de profeți. Acum, când pedeapsa era împlinită, Yahwe reînnoia legământul Său. De data aceasta, Legământul urma să fie veșnic și răscumpărarea irevocabilă. Osea, Ieremia, Iezechiel își proclamaseră credința în răscumpărarea lui Israel. Dar autorul lui Deutero-Isaia este primul profet care elaborează o eschatologie. El vestește zorii unei ere noi. Al doilea Isaia prezintă inaugurarea unei noi epoci ca o istorie dramatică, comportând o serie de acte prodigioase hotărâte de Dumnezeu, de la dărâmarea Babilonului până la întoarcerea lui Yahwe în Sion
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
lui Israel și a întemeia împărăția veșnică. Dacă destinul colectiv în eshaton este bine conturat, nu același lucru se poate spune despre sufletul evreului după moarte. Să ne amintim că secta saducheilor nici măcar nu credea în viața de apoi. Nici măcar profeții nu aveau o concepție clară asupra nemuririi. Așa se explică de ce evreii nu au mitologie, mistere sau metafizică în adevăratul sens al cuvântului. Deoarece vizionarii apocaliptici împărtășeau, laolaltă cu instituția iudaică normativă, convingerea că profeția a încetat odată cu sfârșitul vechii
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
aveau, în locul unei filosofii, o credință de nezdruncinat în planul lui Dumnezeu pentru poporul său"35. Puterea credinței a crescut cu atât mai mult cu cât toate dovezile empirice erau împotriva lor. Când asirienii au cucerit aproape întregul Orient Apropiat, profeții au văzut în ruina lui Israel nu o dovadă a neputinței lui Yahwe, ci o manifestare indirectă a puterii sale universale 36. Nici chiar în timpul exilului babilonian ei nu au încetat să creadă și să spere în izbăvirea divină, așa încât
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
a puterii sale universale 36. Nici chiar în timpul exilului babilonian ei nu au încetat să creadă și să spere în izbăvirea divină, așa încât victoria lui Cyrus cel Mare a fost răspunsul firesc al lui Yahwe la lamentările și penitențele lor. Profeții evrei sunt mai degrabă teologi ai istoriei decât filozofi, pentru că "filozofia" lor este inspirată de Duhul Sfânt și se fundamentează pe credință. Nihil sine Deo este la ei nu doar un simplu dictum, ci o mărturisire continuă care transpare în
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
viitorului". Din cauze acestor limite, "numai o viziune profetică a trecutului poate pune istoria în mișcare; și numai o viziune profetică a viitorului poate uni prezentul și trecutul într-o mișcare spirituală completă"37. Marx și Lenin sunt și ei "profeți" în felul lor, versiunea secularizată, apostaziată a tandemului Moise-Aaron. Și ei au stârnit o mișcare, au inflamat și agitat oamenii, dar nu cu puterea Duhului, ci cu himera ideologiei, a utopiei sociale pe care au încercat s-o impună prin
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
a omenirii"116. Comunismul rus, continuă filozoful rus, este versiunea cea mai secularizată a mesianismului. Ca evreu, Marx se înscrie în tradiția criticismului iudaic. Există un suflu profetic în scrierile sale, care amintește de ieremiadele biblice. Diferența dintre Marx și profeții evrei constă în faptul că cei din urmă își păstrau verticalitatea minții fără să se bazeze pe grupuri umane sau pe necesități economice or logice. Ei se bazau pe Dumnezeu, și tocmai asta lipsea în mișcarea modernă secularizată 117. În
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
pe cruce, Tatăl pare să nu mai aibă timp pentru El"121. Aparenta retragere a lui Dumnezeu din lume nu se datorează dezamăgirii Lui, ci învârtoșării inimilor oamenilor. Dar chiar și sub ofensiva marxismului, ateismului și industrialismului, Europa își are "profeții" ei Baudelaire și Heine, B. Bauer și Burckhardt, Dostoievski și Nietzsche. În loc să fie guvernată de providență și rațiune, istoria sfârșitului de secol XIX pare să fie la cheremul șansei și sorții 122. În Nietzsche, care este considerat de Berdiaev atât
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
istoriei mântuirii. Noi știm că Dumnezeu este Tată, Fiu și Duh Sfânt pentru că așa ne-a fost revelat prin intermediul faptelor istorice. Revelarea directă se va împlini însă numai în eshaton, odată cu a doua venire a lui Hristos Parusia. 2.7. "Profeți" postmoderni, profeți fără Duh: Spengler, Toynbee. Renașterea teologiei istoriei la începutul secolului al XX-lea După Primul Război Mondial Oswald Spengler publică faimoasa sa carte Amurgul Occidentului, unde face o analiză morfologică a civilizațiilor, văzute ca entități organice care evoluează
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]
-
Noi știm că Dumnezeu este Tată, Fiu și Duh Sfânt pentru că așa ne-a fost revelat prin intermediul faptelor istorice. Revelarea directă se va împlini însă numai în eshaton, odată cu a doua venire a lui Hristos Parusia. 2.7. "Profeți" postmoderni, profeți fără Duh: Spengler, Toynbee. Renașterea teologiei istoriei la începutul secolului al XX-lea După Primul Război Mondial Oswald Spengler publică faimoasa sa carte Amurgul Occidentului, unde face o analiză morfologică a civilizațiilor, văzute ca entități organice care evoluează de la cultură
by OCTAVIAN FLORESCU [Corola-publishinghouse/Science/976_a_2484]