947 matches
-
acorde o atenție specială, Gramatica Academiei consideră verbe pronominale în capitolul consacrat diatezei reflexive, „verbele constituite cu pronume reflexive în dativ sau în acuzativ, incluse în mod obișnuit în sfera reflexivului” (așa procedase și Gramatica Academiei, ediția I) care aparțin diatezei active, “întrucât pronumele reflexiv poate fi înlocuit printr-un pronume personal sau printr-un substantiv în același caz cu el”. (vol.I, p. 210) Considerând că în aceste sintagme: verb + pronume reflexiv, „pronumele reflexiv are funcțiune de complement direct sau
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
etc., a-și zice tu etc.; verbe pronominale posesive: a-și da pălăria pe ceafă etc.; verbe pronominale eventive: a se îngălbeni etc. (pp. 210-211). Această poziție a autorilor Gramaticii Academiei stă în strânsă legătură cu modul de înțelegere a diatezei reflexive: ar aparține acestei diateze numai verbele care nu permit înlocuirea pronumelor reflexive de care sunt însoțite (și care ar îndeplini rolul de morfem al diatezei reflexive) prin pronume personale sau prin substantive: a se gândi, a-și închipui etc.
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
etc.; verbe pronominale posesive: a-și da pălăria pe ceafă etc.; verbe pronominale eventive: a se îngălbeni etc. (pp. 210-211). Această poziție a autorilor Gramaticii Academiei stă în strânsă legătură cu modul de înțelegere a diatezei reflexive: ar aparține acestei diateze numai verbele care nu permit înlocuirea pronumelor reflexive de care sunt însoțite (și care ar îndeplini rolul de morfem al diatezei reflexive) prin pronume personale sau prin substantive: a se gândi, a-și închipui etc. Interpretând astfel sintagmele pronume reflexiv
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
poziție a autorilor Gramaticii Academiei stă în strânsă legătură cu modul de înțelegere a diatezei reflexive: ar aparține acestei diateze numai verbele care nu permit înlocuirea pronumelor reflexive de care sunt însoțite (și care ar îndeplini rolul de morfem al diatezei reflexive) prin pronume personale sau prin substantive: a se gândi, a-și închipui etc. Interpretând astfel sintagmele pronume reflexiv+verb, autorii Gramaticii Academiei, (a) pe de o parte, părăsesc principiul fundamental al întemeierii pe același criteriu în interpretarea unei categorii
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
Academiei, (a) pe de o parte, părăsesc principiul fundamental al întemeierii pe același criteriu în interpretarea unei categorii gramaticale, (b) pe de alta, sunt inconsecvenți cu punctul de plecare al propriei interpretări. a. După ce se definesc în baza criteriului semantic, diatezele activă și pasivă: „Diateza activă arată că acțiunea este făcută de subiectul gramatical.” (p. 208), identitatea diatezei reflexive este aflată (sau pare a fi aflată) în prezența obligatorie a pronumelui reflexiv - morfem de diateză: „Așadar, în cadrul diatezei reflexive intră numai
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
o parte, părăsesc principiul fundamental al întemeierii pe același criteriu în interpretarea unei categorii gramaticale, (b) pe de alta, sunt inconsecvenți cu punctul de plecare al propriei interpretări. a. După ce se definesc în baza criteriului semantic, diatezele activă și pasivă: „Diateza activă arată că acțiunea este făcută de subiectul gramatical.” (p. 208), identitatea diatezei reflexive este aflată (sau pare a fi aflată) în prezența obligatorie a pronumelui reflexiv - morfem de diateză: „Așadar, în cadrul diatezei reflexive intră numai verbele însoțite de pronume
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
categorii gramaticale, (b) pe de alta, sunt inconsecvenți cu punctul de plecare al propriei interpretări. a. După ce se definesc în baza criteriului semantic, diatezele activă și pasivă: „Diateza activă arată că acțiunea este făcută de subiectul gramatical.” (p. 208), identitatea diatezei reflexive este aflată (sau pare a fi aflată) în prezența obligatorie a pronumelui reflexiv - morfem de diateză: „Așadar, în cadrul diatezei reflexive intră numai verbele însoțite de pronume reflexive care nu pot fi înlocuite cu pronume personale sau cu substantive în
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
se definesc în baza criteriului semantic, diatezele activă și pasivă: „Diateza activă arată că acțiunea este făcută de subiectul gramatical.” (p. 208), identitatea diatezei reflexive este aflată (sau pare a fi aflată) în prezența obligatorie a pronumelui reflexiv - morfem de diateză: „Așadar, în cadrul diatezei reflexive intră numai verbele însoțite de pronume reflexive care nu pot fi înlocuite cu pronume personale sau cu substantive în același caz” (p. 209). b. Fără a avea în vedere în vreun fel sensul reflexiv, propriu diatezei
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
baza criteriului semantic, diatezele activă și pasivă: „Diateza activă arată că acțiunea este făcută de subiectul gramatical.” (p. 208), identitatea diatezei reflexive este aflată (sau pare a fi aflată) în prezența obligatorie a pronumelui reflexiv - morfem de diateză: „Așadar, în cadrul diatezei reflexive intră numai verbele însoțite de pronume reflexive care nu pot fi înlocuite cu pronume personale sau cu substantive în același caz” (p. 209). b. Fără a avea în vedere în vreun fel sensul reflexiv, propriu diatezei reflexive, în relație
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
diateză: „Așadar, în cadrul diatezei reflexive intră numai verbele însoțite de pronume reflexive care nu pot fi înlocuite cu pronume personale sau cu substantive în același caz” (p. 209). b. Fără a avea în vedere în vreun fel sensul reflexiv, propriu diatezei reflexive, în relație de opoziție cu sensurile activ și pasiv, autorii capitolului despre diateza verbului subliniază caracterul neomogen al semanticii diatezei reflexive și identifică două categorii: reflexivul dinamic și reflexivul impersonal. Numai că, dacă reflexivul dinamic caracterizează sintagme verbale din
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
pot fi înlocuite cu pronume personale sau cu substantive în același caz” (p. 209). b. Fără a avea în vedere în vreun fel sensul reflexiv, propriu diatezei reflexive, în relație de opoziție cu sensurile activ și pasiv, autorii capitolului despre diateza verbului subliniază caracterul neomogen al semanticii diatezei reflexive și identifică două categorii: reflexivul dinamic și reflexivul impersonal. Numai că, dacă reflexivul dinamic caracterizează sintagme verbale din care pronumele reflexiv nu poate fi înlocuit niciodată, reflexivul impersonal primește această valoare prin
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
cu substantive în același caz” (p. 209). b. Fără a avea în vedere în vreun fel sensul reflexiv, propriu diatezei reflexive, în relație de opoziție cu sensurile activ și pasiv, autorii capitolului despre diateza verbului subliniază caracterul neomogen al semanticii diatezei reflexive și identifică două categorii: reflexivul dinamic și reflexivul impersonal. Numai că, dacă reflexivul dinamic caracterizează sintagme verbale din care pronumele reflexiv nu poate fi înlocuit niciodată, reflexivul impersonal primește această valoare prin care se opune activului personal, datorită prezenței
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
adevăr funcție de morfem. În același timp, alte verbe însoțite în permanență de pronume reflexive dezvoltă alte sensuri: reflexiv-obiectiv: a se sinucide, reflexiv-reciproc: a se într-ajutora etc. În noua ediție a Gramaticii Academiei (2005), care exclude dintre termenii opoziției de diateză reflexivul (vol.I, p.481 ș.u.), aceste categorii de verbe sunt interpretate sub denumirea de reflexivul inerent (vol.I, pp.225-226) sau construcții verbale cu clitic reflexiv obligatoriu / inerent. (vol.II, pp.156-158) * Din perspectiva desfășurării opozițiilor categoriale, pe
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
vocabularului limbii este condiționat(ă) de prezența pronumelui reflexiv (a se sinucide, a se căciuli, a se întâmpla etc.). Complementaritatea acestor perspective ne permite să considerăm categoria verbelor pronominale o clasă lexicală, care reacționează într-un mod specific la categoriile diatezei verbale, și nu o clasă gramaticală, variantă sintactică a sintagmelor verb+pronume reflexiv. Acestor sintagme verb+pronume reflexiv li se adaugă sintagme cu structura verb+pronume personal în categoria mai amplă a verbelor pronominale. Sunt verbe pronominale, verbele însoțite în
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
mai amplă a verbelor pronominale. Sunt verbe pronominale, verbele însoțite în permanență, din diferite motive (lexicale, semantice, semantico-sintactice), de un pronume reflexiv, în acuzativ (mai ales) sau în dativ, forme scurte neaccentuate (și care nu trebuie confundat cu „morfemul” de diateză) sau de un pronume personal, în acuzativ sau dativ. Gradul de solidaritate dintre verb și pronume diferă de la un grup de verbe la altul, fiind în același timp diferită și condiția lexicală și gramaticală a pronumelui. În funcție de acest grad de
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
obiectivă: Și-a bătut joc de noi toți. Locuțiunile a-și aduce aminte și a-i aduce aminte (ca și verbele sinonime) sunt amândouă obiective, deși pronumele care însoțește verbul e în fiecare din ele altul. Toate categoriile gramaticale verbale - diateză, timp, mod, număr, persoană - sunt exprimate de verb: „Fiecine cum i-a vrerea despre fete samă deie-și.”, „Gândea lucruri de cari nu-și da seama.” (M. Eminescu) etc. Spre deosebire de verb, locuțiunile verbale pot reprezenta, în structura lor semantică, valori
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
Maria a albit toate cămășile. (verb de acțiune) Mihai a însemnat totul în jurnal. (verb de acțiune) Mihai înseamnă totul pentru Ioana. (verb de relație) • Prin mutații semantice, de tip metaforic/metonimic sau în legătură cu dezvoltarea unor sensuri gramaticale categoriale (în interiorul diatezei, în mod special), sau cu dezvoltarea unor relații sintactice, verbele trec dintr-o clasă în alta: a îmbătrâni Ț a-l îmbătrâni (necazurile) (verb de devenire) (verb de acțiune) a se plictisi Ț a-l plictisi (prietenul) (verb de stare
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
deveni îndeplinește două funcții: pe de o parte, atribuie numelui din structura predicatului analitic sensurile gramaticale proprii oricărui flectiv verbal, pe de alta, dezvoltă în planul semantic al numelui o dimensiune eventivă, în același mod în care o face morfemul diatezei dinamice: Ion a devenit bogat. - Ion s-a îmbogățit. Maria a devenit tristă. - Maria s-a întristat. Au aceeași funcție semantică alte verbe care, prin mutații semantice, dezvoltă o variantă sinonimă verbului a deveni: a ajunge, a se face, a
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
este un semn că forma verbală s-a deplasat din sistemul gramatical în sistemul lexical. În perechea de verbe uit-mă uit nu s-a trecut, prin pronumele reflexiv mă, de la un sens gramatical la alt sens gramatical, în interiorul categoriei diatezei, ci de la un sens lexical: „Am uitat o carte la tine.”, la un alt sens lexical: „M-am uitat la o carte.” Tot așa, în seriile ur-urez-urăsc, manifestă-manifestează etc. Spre deosebire de rădăcină (temă lexicală), flectivul este mai complex; pentru că însuși planul
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
flectivului reflectă o realitate de natură semantică (în înțelesul larg al termenului), și anume, faptul că sistemul categoriilor gramaticale ale flexiunii verbale este, în limba română (și, în general, în toate limbile indoeuropene), un sistem concentric; categoriile cele mai largi (diateza, timpul) le includ pe cele mai restrânse (persoana, numărul). Același caracter concentric se manifestă în chiar interiorul unei categorii gramaticale mai complexe, așa cum e timpul. La trecutul indicativului, de exemplu, perfectul este, în limba română, o dimensiune largă, care poate
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
c.p) R + Flectiv = R+Flectiv Temele libere dezvoltă în structuri analitice sintagmele finite ale timpurilor compuse prin intrarea în relații, în mod frecvent discontinue, cu morfeme libere - verbe auxiliare. În structurile analitice ale timpurilor și modurilor verbale și ale diatezei pasive în ansamblu, flectivul caracterizat printr-un grad maxim de complexitate funcționează lingvistic la doua nivele, din care unul îl înglobează pe celălalt. La primul nivel, sintagma analitică este constituită din două componente: (1) verb auxiliar-morfem liber + (2) - tema verbului
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
forma a doua) are structura verbului liber de care, în limba literară, nu se deosebește. Temele liberetc "Temele libere" Temele verbale libere (infinitiv, participiu, gerunziu) intră în structura sintagmelor analitice din flexiunea verbului românesc pentru dezvoltarea unor sensuri categoriale de diateză, timp, mod împreună cu verbe auxiliare. Tema de infinitiv Intră în structura timpurilor compuse: viitorul I - indicativ: voi + inf. Ț voi cânta prezent-potențial optativ: aș + inf. Ț aș cânta Precedată de prepoziția-morfem a, intră în sintagma infinitivului, formă verbal-nominală: a + cânta
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
Ț să fi cântat perfect-potențial optativ: aș fi + cântat Ț aș fi cântat perfect prezumtiv (timp absolut): va fi + cântat Ț va fi cântat perfect infinitiv: a fi + cântat Ț a fi cântat și în structura tuturor timpurilor verbale la diateza pasivă, când este variabilă în funcție de gen și număr: El este/a fost lăudat - Ei sunt/au fost lăudați. Ea este/a fost lăudată - Ele sunt/au fost lăudate. Precedată de morfemul de (la, pentru) intră în sintagma supinului: de cântat
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
CATEGORII GRAMATICALE VERBALETC "CATEGORII GRAMATICALE VERBALE" Complementaritatea funcțiilor denominativă și predicațională din planul semantic al verbului determină un al doilea raport de complementaritate, între dimensiunea sintactică (structura enunțului/textului) și dimensiunea deictică (enunțarea textului) în dezvoltarea categoriilor sale gramaticale, proprii (diateza, timpul, aspectul, modul) sau prezente și la alte clase de cuvinte/părți de vorbire (persoana, numărul, genul). DIATEZATC "DIATEZA" În interpretarea autorilor Gramaticii Academiei, diateza este „forma pe care o îmbracă verbul pentru a arăta în ce raport se află
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]
-
doilea raport de complementaritate, între dimensiunea sintactică (structura enunțului/textului) și dimensiunea deictică (enunțarea textului) în dezvoltarea categoriilor sale gramaticale, proprii (diateza, timpul, aspectul, modul) sau prezente și la alte clase de cuvinte/părți de vorbire (persoana, numărul, genul). DIATEZATC "DIATEZA" În interpretarea autorilor Gramaticii Academiei, diateza este „forma pe care o îmbracă verbul pentru a arăta în ce raport se află acțiunea pe care o exprimă cu autorul acestei acțiuni.” (vol,I, p. 208) și se realizează în trei termeni
[Corola-publishinghouse/Science/2319_a_3644]