1,030 matches
-
metamorfozele lor; interpretarea mitului personal al autorului și a avatariilor acestuia ca expresii ale personalității inconștiente și a evoluției acesteia; compararea rezultatelor cu viața scriitorului. Prin suprapunerea celor trei romane ale lui Blecher, Întâmplări în irealitatea imediată, Inimi cicatrizate și Vizuina luminată, scrise la date apropiate, observăm referirea la același obiect: suferința eului narator și încercarea disperată a acestuia de a se refugia în spații închise și onirice, cu semnificații bivalente. Modul obsesiv în care personajul lui Blecher încearcă să-și
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
Papadat-Bengescu, ci o întâmplare care te sustrage automatismului cotidian), dar și cu ale lui George Bacovia. Perspectiva naratorului-personaj din Întâmplări în irealitatea imediată îl apropie pe Blecher, în mod vizibil, de George Bacovia. Performanța lui Blecher este însă evidentă. În Vizuina luminată, sensibilitatea exacerbată a naratorului transpare din fiecare fragment al cărții: Ne imaginam în fiecare clipă viața și viața rămâne valabilă pentru acea clipă și numai pentru aceea și numai așa cum o imaginăm atunci. Este același lucru dar, a visa
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
de la înțelgerea timpului în care acesta se situează. Or timpul naratorului-personaj din romanele lui Blecher este gândit pornind de la moarte. Naratorul-personaj din romanul Inimi cicatrizate de Max Blecher, Emanuel, ca și ceilalți doi naratori, din Întâmplări în irealitatea imediată și Vizuina luminată, este heideggerian pentru că el nu acordă un loc privilegiat ideii de moarte, ci propriei lui morți. Pentru naratorul lui Blecher, moartea înseamnă moartea mea. A-fi-întru-moarte devine pentru personajul lui Blecher o modalitate de a se raporta la moarte prin
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
disperare, înțelegând în final că identitatea nu poate fi pierdută, cel mult suspendată prin intermediul halucinațiilor sau a viziunilor. Halucinațiile personajelor lui Blecher trimit la teza lui Karl Jaspers, conform căreia paranoia ar fi o consecință a schimbărilor biologice. Personajul din Vizuina luminată, afirmă: când sunt singur și închid ochii, ori când în mijlocul conversației îmi trec mâna peste obraz și strâng pleoapele, regăsesc aceeași cavernă intimă și cunoscută, aceeași vizuină călduță și iluminată de pete și imagini neclare, care este interiorul trupului
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
conform căreia paranoia ar fi o consecință a schimbărilor biologice. Personajul din Vizuina luminată, afirmă: când sunt singur și închid ochii, ori când în mijlocul conversației îmi trec mâna peste obraz și strâng pleoapele, regăsesc aceeași cavernă intimă și cunoscută, aceeași vizuină călduță și iluminată de pete și imagini neclare, care este interiorul trupului meu...76. Metoda biografică propusă de Jaspers ar ajuta demersul psihocritic, aceasta având de altfel și corespondențe în literatură, în ceea ce Mircea Eliade numea ,,metodă oceanografică" sau studierea
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
la integrarea lor în sensul explicării lumii/ lumilor în care eroul trăiește. Personajul inserează anumite fapte din cotidian, de o banalitate indiscutabilă, care-l ajută însă să dea o interpretare corectă universului său. Semnificativ în acest sens este fragmentul din Vizuina luminată în care naratorul-personaj descrie, după operația suferită, evenimente care aparent sunt fără nicio importanță: Există lucruri elementar de simple, ce nu pot fi puse în cuvinte, și senzația pe care am încercat-o bând prima înghițitură de apă este
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
evident, în cazul personajului blecherian avem acest raport inversat: interior lumină vs. exterior întuneric. Spațiul confortabil în care eul narator poate proiecta la nesfârșit lumi este cel interior, fie că acest spațiu este o grotă, sau propriul trup, ca în Vizuina luminată. Grota este pentru personajul Întâmplărilor în irealitatea imediată locul unde se realizează ,,comunicarea cu toate stările superioare și inferioare... imaginea completă a lumii, în care toate stările trebuie să se reflecte deopotrivă"150. Personajul lui Blecher trăiește tirania obiectelor
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
dimpotivă expune odată cu scrisul ceea ce simte și trăiește în mod direct. Dialogul permanent și direct pe care Blecher îl creează odată cu scriitura este cu suferința, care devine un loc comun al textului său, și nicidecum originea artei așa cum afirmă în Vizuina luminată. Tema principală a creației blecheriene rămâne neputința eului de a evada din sine: ,,Trebuie să constat până la exasperare că trăim în lumea pe care o vedem. Nu era nimic de făcut împotriva acestui lucru"156. Astfel, autenticitatea textului blecherian
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
raportarea la anumite genuri de discurs, acesta participă, în fapt, la validarea lor. Discursul literar se constituie tematizându-și propria sa constituire. Astfel, putem afirma că discursul blecherian se definește reflectându-și în funcționarea sa, ,,constituirea". În acest sens, incipitul romanului Vizuina luminată este concludent: ,, Tot ce scriu a fost cândva viață adevărată"161. Același text continuă cu identificarea celui care stabilește ,,contractul enunțiativ"162, care validează în același timp narațiunea și pe naratorul ei: ,,...impresia care renaște este, înainte de toate, aceea
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
numește ,,metafore" ale unei societăți deosebit de ,,topice" parcul orașului, malul râului, li se opun, în romanele lui Blecher, ,,locurile bune" încăperea de sub scenă, de exemplu, din Întâmplări în irealitatea imediată devine expresie a unui ,,spațiu relativ topic". Irealitatea imediată și vizuina luminată reprezintă pentru Blecher ,,spațiile literare paratopice" prin excelență. Statutul de creator al lui Blecher se justifică prin asumarea într-o manieră proprie a ,,paratopiei constitutive" a propriului său discurs literar realitatea ca irealitate, el-ul topic un exterior întunecat
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
Statutul de creator al lui Blecher se justifică prin asumarea într-o manieră proprie a ,,paratopiei constitutive" a propriului său discurs literar realitatea ca irealitate, el-ul topic un exterior întunecat, macerat de boală ca el-ul nomad, ficțional o vizuină luminată. Paratopia lui Blecher se reduce astfel la doi termeni societatea și spațiul literar irealitatea imediată. În tremenii lui Maingueneau, paratopia este atât lucrul de care trebuie să te eliberezi prin creație, cât și lucru pe care creația îl aprofundează
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
un erou străin tocmai din cauză că el trăiește într-o lume absurdă, dar această lume absurdă este chiar cea instituită de operă 171. O situație similară se poate observa în romanele persoanei I ale lui Blecher, Întâmplări în irealitatea imediată și Vizuina luminată. Eul subiect al enunțării devine el în lumile pe care le creează. Imaginile nu se suprapun, de multe ori fiindu-ne prezentat un el lipsit de umanitate, trăind într-o lume absurdă, asemenea personajului lui Camus, la o altă
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
flosoful danez numea în Boala de moarte, ,,disperarea de a nu voi să fii tu însuți sau de a voi să scapi de sine"179. Disperarea de a scăpa de sine este redată, poate cel mai bine, de Blecher, în Vizuina luminată, prin personajul muribund care nu vede nicio necesitate în a se împărtăși, în fapt, discursul acestuia traduce refuzul de a se afilia grupului din care face parte. Retragerea pesonajului din Vizuina luminată în ,,spații de odihnă" marginea orașului, marginea
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
redată, poate cel mai bine, de Blecher, în Vizuina luminată, prin personajul muribund care nu vede nicio necesitate în a se împărtăși, în fapt, discursul acestuia traduce refuzul de a se afilia grupului din care face parte. Retragerea pesonajului din Vizuina luminată în ,,spații de odihnă" marginea orașului, marginea râului, grădina cu peluze tăiate elgant, drumul de țară reprezintă fără îndoială tentativa de evadare din grupul de bonavi cu care nu dorește să se identifice. Modalitatea în care percepe personajul realitatea
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
se manifeste: ,, Într-o zi a intervenit totuși o mică schimbare în decor: în timp ce toate obiectele și întreaga piațetă își păstra culoarea albă, iată că pe Casa de Depuneri cupola deveni roșie..."180. Ceea ce nu-i oferă exteriorul enunțătorului din Vizuina luminată îi este oferit de interior ,,spațiu relativ topic", în care personajul își regăsește liniștea: ,,... mă întreb adesea cu mare emoție care poate fi sensul acestei continue iluminări interioare și a câta parte din lume o constituie dânsa..." 181. Cel
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
etc.: În clipa în care scriu, pe mici canaluri obscure, în râulețe vii, șerpuitoare, prin întunecate cavități săpate în carne, cu un mic gâlgâit ritmat de puls, se revarsă în noaptea trupului, circulând printre cărnuri, nervi și oase, sângele meu182. Vizuina luminată ,,lumea realității ce zace sub piele"183 este paratopia celui care enunță în acest text. Blecher se integrează perfect definiției pe care Maingueneau o dă, în același studiu, scriitorului ca ,,o persoana care nu-și găsește locul și trebuie
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
stabilească undeva"195, indiferent unde se află, câteodată, locul îi pare străin, ipostaza cea mai potrivită fiind aceea a nomadului, a celui care caută în permanență locul potrivit. În acest sens, caracterizarea pe care i-o face menajera naratorului-personaj din Vizuina luminată ,,domnul care pleacă în fiecare dimineață în excursie" este exemplară. Revenind la distincția ,,societate topică" vs. ,,spațiul ,,literar topic", observăm faptul că ,,paratopia spațială", în romanele lui Blecher, ia forma locurilor care se găsesc în ,,societatea oficială"196. ,, Locurile
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
aceea că nimic în lume nu poate merge la nesfârșit, într-un final chiar ferocitatea lucrurilor se epuizează, ,,locurile rele" devin ,,locuri bune". Odaia ,,spațiul paratopic bivalent", deoarece aici crizele se produc ,,mai ușor și mai des,"203 devine în Vizuina luminată ,,o insula proprie și secretă, un oraș al meu viu și animat, înconjurat de tot mucigaiul și întunericul plin de noroi ale ulițelor ce se strecurau printre case în orașul meu provincial"204. Toate aceste spații fie că este
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
provin în același timp din lumea reprezentată de operă și din situația prin care se impune autorul care construiește această lume"206. La Blecher, ,,ambreierea paratopică" ține mai mult de locuri decât de personaje. Astfel, sanatoriul din Berck din romanele Vizuina luminată și Inimi cicatrizate, asemenea sanatoriului din romanul lui Thomas Mann, Muntele vrăjit, ,,adăpostește o populație cosmopolită, care trăiește eliberată de orice altă grijă, cu excepția celei de a lupta împotriva morții". Situația din romanul lui Blecher Inimi cicatrizate este similară
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
situație o va conștientiza, mai târziu, și personajul lui Mann. Blecher are nevoie, ca orice scriitor, de personaje care să-l ajute să construiască o ,,identitate enunțiativă" care se instituie înainte de toate printr-un loc, fie că acest loc este vizuina luminată, irealitatea imediată sau locul unde se află sanatoriul din Berck care ,,nu-i însemnat pe hartă"210. Unul dintre personajele în jurul căruia se organizează locul din romanul Inimi cicatrizate este doamna Wandeska care, la fel ca doamna Chauchat din
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
dar pe care-l conștientizează dureros posibilitatea de a nu mai fi. Literatura lui Blecher se transformă astfel într-un discurs susținut al modului în care personajul poate să facă față acestei confruntări. De aici, escapadele în ,,irealitatea imediată" și ,,vizuina luminată" adevărate oportunități de confruntare a sinelui cu sine. În Excurs asupra câtorva termeni heideggerieni din Ființă și timp, Gabriel Liiceanu, numea angoasa ,,switch existențial" deoarece rolul acesteia ar fi de a transforma discursul în tăcere, de a face primul
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
sinelui cu sine. Personajele lui Blecher învață ,,să prelucreze moarea în registrul vieții"279, ajung să se confrunte cu propriul lor sfârșit ca posibilitate. Ipostaza cu care se identifică atât Emanuel, cât și personajele din Întâmplări în irealitatea imediată și Vizuina luminată este aceea de ,,a fi întru sfârșit", raportându-se în mod constant la moarte. Aceasta este, de fapt, ceea ce Heidegger numea ,,suprema mea posibilitate, putința mea de a fi proprie"280. Moartea trăită ca posibilitate nu invită la sinucidere
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
ca și existența sa de până acum. Personajul va conștientiza acest lucru mult mai târziu. Orice ieșire în exterior, orice experiență nou trăită, în afara celei la care a fost condamnat, nu înseamnă decât o închidere și mai mare. 4.3. Vizuina luminată sau discurs despre degradare și descompunere ca efecte ale suferinței Incipitul Vizuinii luminate pare un poem bacovian. Eul narativ se ia pe sine, asemenea eului bacovian, ca subiect și obiect al discursului literar: ,,regăsesc întotdeauna aceeași cavernă intimă și
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
mai târziu. Orice ieșire în exterior, orice experiență nou trăită, în afara celei la care a fost condamnat, nu înseamnă decât o închidere și mai mare. 4.3. Vizuina luminată sau discurs despre degradare și descompunere ca efecte ale suferinței Incipitul Vizuinii luminate pare un poem bacovian. Eul narativ se ia pe sine, asemenea eului bacovian, ca subiect și obiect al discursului literar: ,,regăsesc întotdeauna aceeași cavernă intimă și necunoscută, aceeași viziune călduță și iluminată de pete și imagini neclare, care este
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]
-
307. ,,Eul veritabil" se relevă în paginile acestui roman deoarece ,,vede eul afectat de durere"308. Acest demers este posibil prin internalizarea durerii și nu exteriorizarea ei. Odată cu internalizarea durerii apare și conștientizarea propriei morți. Întâlnim la eul narativ din Vizuina luminată același demers heideggerian pe care îl constatam la Emanuel din Inimi cicatrizate: conștientizarea propriei morți înaintea oricărui diagnostic precis. Nu mai întâlnim însă, neliniștea personajului din romanul anterior: Mă gândesc adesea la propria moarte și încerc cu răbdare, cu
[Corola-publishinghouse/Science/1448_a_2746]