42,009 matches
-
renunțare la "dictatura proletariatului", o va adopta cu nonșalanță la începutul anilor '80, când, la rândul său, va considera perimat conceptul, înlocuindu-l cu cel de "democrație muncitorească revoluționară" (vezi capitolul precedent). Să nu uităm și faptul că partidele eurocomuniste renunțaseră la ideea de "om nou" (Gilberg în Asparturian, Valenta, Burke: 1980, 184), concept care, așa cum urmează să vedem, reprezenta un punct central al proiectului ideologic romantic leninist. În ciuda relațiilor amicale pe care le avea cu Santiago Carillo, Ceaușescu nu avea
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
introdusă de Ceaușescu la începutul anilor '80 pentru a înlocui de acum perimata "dictatură a proletariatului" (Cuciuc: 1986, 20). Așa cum am putut constata din capitolul anterior, Ceaușescu a operat târziu acest chiuretaj ideologic, având grijă să critice partidele comuniste care renunțaseră la "dictatura proletariatului" înaintea lui, PCF spre exemplu. Să vedem cum era justificat, din punct de vedere ideologic, noul concept: Definirea statului în alt mod decât statul dictaturii proletariatului este temeinc legitimată de realitățile societății noastre. Astfel, în România nu
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
Andreiaș. Aceasta își amintește că, în viața de familie, Ceaușescu era extrem de ordonat, politicos când nu era îngândurat datorită problemelor politice și, în general, grijuliu și atent cu Nicu, Valentin și Zoia, copiii cuplului dictatorial. Se pare că Ceaușescu nu renunța la ambiția independenței nici în viața personală: "El își făcea toaleta singur, se îmbrăca singur, se dezbrăca singur, nu avea nevoie de nimeni. Lucrurile și le punea într-o ordine desăvârșită, ne le arunca niciodată pe scaune sau în alte
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
vânzarea respectivei producții pe piețele apusene. Toate acestea în condițiile vitrege ale birocrației și planificării rigide de stat" ("Câteva detalii privind...": 16 ianuarie 1975, 6). Statul român a încercat să creeze parteneriate economice cu firme franceze ca Renault sau Pechiney, nerenunțând însă la pretenția de a deține cel puțin 51% din capitalul acestora în caz că erau localizate pe teritoriul RSR. Societăți "mixte" puteau fi înființate și în exteriorul țării, dar aici rolul principal îl dețineau companiile străine care ajutau România să plaseze
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
acolo fiind cei mai mulți oficiali de rang înalt dispuși să susțină cauza RSR. "Delegațiile braziliană și argentiniană au fost de acord să susțină primirea în grupul lor, dar condiționau această susținere de o declarație a părții române prin care aceasta a renunțat la apartenența pe listele țărilor cu o economie centralizată de la UNCTAD". O cerere desigur imposibil de acceptat pentru partea română din cauza tensiunilor politice periculoase pe care le-ar fi antrenat în relația dintre București și Moscova. În final, secțiunea latino-americană
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
apartenența pe listele țărilor cu o economie centralizată de la UNCTAD". O cerere desigur imposibil de acceptat pentru partea română din cauza tensiunilor politice periculoase pe care le-ar fi antrenat în relația dintre București și Moscova. În final, secțiunea latino-americană a renunțat la această pretenție, cerând doar ca "România să nu pretindă să participe la deciziile specifice țărilor din această zonă". Delegația română nu a avut nimic de obiectat, fiind mulțumită că a reușit să își facă susținută candidatura la grup de către
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
la fel de dezvoltată ca și cele mai industrializate economii de piață. Dar există puține dovezi convingătoare că România este în prezent o țară subdezvoltată, în sensul general al termenului" (Lawson: 1983, 369). Cu toate acestea, Ceaușescu nu avea de gând să renunțe. Prețul economic plătit de RSR pentru apartenența la "Grupul celor 77", constând în credite acordate statelor africane, arabe sau asiatice din interiorul organizației, a fost unul extrem de costisitor pentru o economie care, paradoxal, se împrumuta la rândul ei de la statele
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
a Moscovei de a stopa tendințele politice și ideologice centrifugale ale "lagărului socialist". Per ansamblu, situația se prezenta însă mai bine decât cu un deceniu în urmă, când, din cauza motivelor deja cunoscute, relațiile româno-sovietice atinseseră un minim istoric. Deși nu renunța la cerința, propagandistică în primul rând, a desființării simultane a NATO, respectiv OTV, Bucureștiul nu a întreprins niciodată acțiuni concrete în vederea părăsirii de către RSR a acestei ultime organizații. Mai mult, cooperarea Bucureștiului cu structura militară a "lagărului socialist" se amplificase
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
geopolitică, a "forțelor sociale" care se afirmă progresiv și care vor revoluționa lumea în cele din urmă, distrugând "imperialismul". "Noua ordine internațională" poate fi înțeleasă deci ca varianta romantic leninistă de revoluție globală, un ideal la care Ceaușescu nu a renunțat niciodată, așa cum s-ar putea crede, ci doar l-a adaptat la capacitatea politică a RSR și la tendințele și procesele internaționale din a doua jumătate a secolului XX. Desigur, crearea unei noi ordini economice și politice mondiale nu va
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
sinuoasă, cu dificultăți inerente, dar obiectiv ascendent, care a și fost declanșat devenind o realitate a zilelor noastre și are, așa cum subliniază documentele partidului nostru, un caracter perfectibil" (Dicționar diplomatic: 1979, 600). În cadrul noului tip de ordine mondială, statele, în loc să renunțe gradual la suveranitatea și identitatea națională, o vor accentua, devenind în același timp tot mai egale care putere politică. Nu în ultimul rând, nici o decizie internațională nu va mai putea fi luată fără consimțământul tuturor statelor asupra cărora respectiva decizie
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
pierdeau iremediabil sensul leninist, îmbrățișându-l pe cel "burghez". Găsind posibilitatea unui numitor discursiv comun cu Ocidentul, Gorbaciov l-a eclipsat pe Ceaușescu, fidel până la sfârșit Weltanschauung-ului leninist. În plus, așa cum vom vedea, faptul că noul lider sovietic a renunțat tacit la principiile revoluției globale, la "centralismul democratic" și, nu în ultimul rând, la garantarea armată a stabilității regimurilor est-europene, elementul cel mai important în înțelegerea periplului revoluționar consumat în 1989 a potențat profund temerile lui Ceaușescu. În final, leninismul
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
oamenilor muncii fără partid, tinerei generații, precum și curentului sănătos, mai ales muncitoresc, al Solidarității, care, prin forțe proprii și în propriul interes, îi va îndepărta pe adepții confruntării și contrarevoluției". Dar, nu uită să specifice generalul polonez, "Așa cum nu vom renunța la socialism, tot așa nu vom permite o revenire la metodele și practicile greșite existente înainte de august 1980" (Jaruzelski: 1987, 22-23). Generalul Jaruzelski nu a acționat în acele împrejurări ca un comunist dogmatic, așa cum se așteptau mulți observatori, ci ca
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
depășească. Cu timpul, a ajuns probabil la concluzia că structura însăși a gândirii și practicii leniniste este perimată și chiar eronată. Nu a dorit însă, și nici nu și-a pus problema până când a fost pus în fața faptului împlinit să renunțe la federația sovietică și la statutul său de actor central în plan internațional. Tragedia omului politic Gorbaciov a fost aceea că, prin intermediul perestroikăi și a glasnostului, eliberase unele forțe socio-ideologico-politice extrem de complexe și de puternice pentru care a ajuns, la
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
neapărat instituită o opoziție veritabilă, o opoziție demnă de acest nume, care să reprezinte o alternativă reală. Pentru moment suntem departe de așa ceva, iar majoritatea partidelor care au fost create sunt de operetă" (Iakovlev: 1991, 86). De altfel, Iakovlev va renunța la colaborarea cu Gorbaciov, fondându-și propriul partid politic. În plan internațional, leninismul post-bolșevic se va manifesta deosebit de tolerant în raport cu "imperialismul", dar nu neapărat din cauză că ar fi fost intimidat de poziția belicoasă a noii administrații republicane de la Casa Albă. Există
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
era un principiu în care a crezut realmente, chiar dacă nu includea în această categorie și Uniunea Sovietică, pe care își dorea să o mențină chiar cu prețul desființării PCUS după puciul din august 1991 și chiar dacă opțiunea sa de a renunța la regimurile satelit est-europene avea și o pronunțată dimensiune pragmatică, acestea fiind de acum un balast insuportabil pentru o economie sovietică la rândul ei în cădere liberă așa cum o demonstrează declarația făcută la reunificarea Germaniei: "Vrem să credem în soliditatea
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
statului" era indispensabil edificării socialismului. Desigur, în sens leninist. Marx susținuse tocmai contrariul: Viața, practica dezvoltării sociale pun în evidență lipsa de fundament științific și caracterul profund eronat al tezelor potrivit cărora ar trebui să se limiteze sau să se renunțe la rolul și funcțiile statului în conducerea activității economico-sociale. Trebuie spus că, dimpotrivă, complexitatea evoluției viitoare a societății și aplicarea conștientă a legităților dezvoltării sociale impun perfecționarea continuă a activităților de conducere în toate domeniile. Desigur, în concordanță cu stadiul
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
ansamblu; chiar dacă o intuia, trebuia să se supună necondiționat rolului atoateștiutorului partid, mai pronunțat acum ca niciodată, și să manifeste "patriotism revoluționar socialist". Ceaușescu folosea clar metodele aplicate cu succes de către Stalin în astfel de situații, la care Hrușciov a renunțat plătind un preț politic major. Orice liberalizare, chiar și minimală, echivala în optica secretarului general al PCR cu invitarea situației de a scăpa de sub control. Cât de apăsătoare ajunseseră privațiunile, teama și supravegherea la sfârșitul anilor '80 în RSR, dar
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
crezul ideologic al conducerii în practica de zi cu zi" (Shafir: 29 November 1988c, 604), fapt care reiese fără echivoc și din rolul fundamental pe care îl acorda în continuare partidului în procesul de "construire a socialismului": "Partidul nu poate renunța la răspunderea sa revoluționară, nu poate să cedeze altei forțe politice misiunea sa istorică", așa cum proceda PCUS și o serie de alte partide est-europene, sugera explicit secretarul general al PCR. "A face acest lucru înseamnă, de fapt, a renunța de
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
poate renunța la răspunderea sa revoluționară, nu poate să cedeze altei forțe politice misiunea sa istorică", așa cum proceda PCUS și o serie de alte partide est-europene, sugera explicit secretarul general al PCR. "A face acest lucru înseamnă, de fapt, a renunța de a mai fi un partid revoluționar, comunist, de a-și îndeplini programul de făurire a socialismului și comunismului" (Ceaușescu: 1989, 97-98). Atitudinea de frondă a lui Ceaușescu față de reformele sovietice se va păstra și la ultima întâlnire a acestuia
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
control ferm asupra populației, comunismul românesc devenise "xenofobic" (Shafir: 27 June 1989a, 1-11). Insularea represivă a leninismului romantic atinsese zenitul. Cu toate acestea, colapsul regimului nu a putut fi evitat. 8.3. Un ultim gest de frondă: Republica Socialistă România renunță la clauza națiunii cele mai favorizate Între 1948 și 1989, relațiile româno-americane au cunoscut o ameliorare graduală, pe filieră economică în principal, timidă în anii '50, notabilă în anii '60 și importantă în anii '70 și '80 care a culminat
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
lider sovietic discuta în mare măsură despre aceleași subiecte majore ca și Ceaușescu, atribuindu-le însă un sens non-leninist. Fapt care l-a îngrijorat profund pe secretarul general al PCR: Gorbaciov se înțelegea cu lumea capitalistă în proprii ei termeni, renunțând definitiv la militantismul revoluționar socialist și asedierea prin orice mijloace și sub orice forma a realității "burgheze". Comunismul internațional era deci în pericol odată cu "îmburghezirea" centrului moscovit și, oricât de disidentă ar fi fiost RSR în raport cu propria tabără, nu se
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
oficial. Raportul mai menționa de asemenea încălcarea libertăților religioase și puținele cazuri rezolvate pozitiv de către guvernul român în ceea ce privește drepturile omului ("Helsinki report excerpts...": 5 December 1987, f. 500-505). Relațiile româno-americane erau extrem de tensionate, iar Ceaușescu nu avea de gând să renunțe la politica sa intransigentă în raport cu chestiunile umanitare. Pe cale de consecință, "guvernul SUA a dat o declarație la data de 26 februarie a.c. (1988, n.m.), în care anunță că începând de la 3 iulie a.c. va înceta aplicarea clauzei și va trece
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
iulie a.c. va înceta aplicarea clauzei și va trece la majorarea taxelor și tarifelor vamale și se vor adopta și alte măsuri economico-financiare în relațiile cu România" ("Declarație cu privire...": 27 February 1988, 21). Clauza fiind oricum pierdută, Ceaușesu a renunțat sfidător la ea pentru a părea că are ultimul cuvânt în toată această chestiune. Se pare că, până a se ajunge la acest deznodământ, secretarul general al PCR fusese dezinformat deliberat cu privire la înrăutățirea relațiilor româno- americane de către consilieri care se
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
părți contractante. Având în vedere această situație, România a informat guvernul SUA că nu mai acceptă prelungirea clauzei în condițiile menținerii amendamentului "Jackson- Vanick" și a cerut să se inițieze discuții pentru dezvoltarea relațiilor economice în conformitate cu prevederile acordului comecial existent, renunțându-se la orice fel de condiții ("Declarație cu privire...": 27 February 1988, 20-21). RSR a încercat totuși să păstreze relațiile comerciale cu Statele Unite și chiar să le amplifice, sperând că-și va putea urmări interesele economice poate chiar mai bine
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]
-
reprezenta un ideal imposibil de pus în practică leninismul romantic a rezistat totuși cu obstinație presiunilor internaționale, mai ales în ultima decadă a existenței sale, anii '80. Ne amintim că Bucureștiul și-a plătit integral datoria externă în 1988, a renunțat la clauza națiunii cele mai favorizate (deși indiscutabil ar fi pierdut-o), a condamnat agresiv reacțiile internaționale împotriva discriminării minorităților naționale și a proiectelor de sistematizare a localităților rurale, în special a acelora locuite de maghiari. Le fel și în
by EMANUEL COPILAŞ [Corola-publishinghouse/Science/945_a_2453]