9,442 matches
-
ce presupune reordonare riguroasă, se asigură coerența și unitatea operei. Astfel, conceptul de verosimil concentrează, de fapt, atributul ficțional al operei, definit ca posibilitate, nu ca realitate vizibilă. Așa cum s-a remarcat, verosimilul este prima definiție care s-a dat ficțiunii și, în prezent, o trăsătură general recunoscută a ficțiunii. De o actualitate remarcabilă este și ideea că lumea textului are propriul adevăr, diferit de adevărul realității nemijlocite, de vreme ce "poetul" înfățișează caractere, patimi și fapte omenești nu așa cum sunt ele în
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
operei. Astfel, conceptul de verosimil concentrează, de fapt, atributul ficțional al operei, definit ca posibilitate, nu ca realitate vizibilă. Așa cum s-a remarcat, verosimilul este prima definiție care s-a dat ficțiunii și, în prezent, o trăsătură general recunoscută a ficțiunii. De o actualitate remarcabilă este și ideea că lumea textului are propriul adevăr, diferit de adevărul realității nemijlocite, de vreme ce "poetul" înfățișează caractere, patimi și fapte omenești nu așa cum sunt ele în realitate, ci așa cum ar trebui să fie. În concepția
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
În concepția lui Aristotel, imitație nu înseamnă, așadar, nici reprezentare fidelă a realității, nici proces al fanteziei, ci înseamnă cunoaștere, în sensul de reelaborare a datelor realului. Non-referențialul, prin care aparent se neagă legătura cu referențialul, nu implică faptul că ficțiunea nu se raportează niciodată la lumea reală, exterioară textului. Este vorba despre o proprietate specifică a ficțiunii, anume că referințele la lumea exterioară textului nu sunt supuse criteriului exactității (de aceea se folosește și sintagma "referință inexactă"); pe de altă
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
ci înseamnă cunoaștere, în sensul de reelaborare a datelor realului. Non-referențialul, prin care aparent se neagă legătura cu referențialul, nu implică faptul că ficțiunea nu se raportează niciodată la lumea reală, exterioară textului. Este vorba despre o proprietate specifică a ficțiunii, anume că referințele la lumea exterioară textului nu sunt supuse criteriului exactității (de aceea se folosește și sintagma "referință inexactă"); pe de altă parte, cadrele de referință pur interne sunt mai degrabă rare în ficțiune (romanul Castelul, de F. Kafka
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
despre o proprietate specifică a ficțiunii, anume că referințele la lumea exterioară textului nu sunt supuse criteriului exactității (de aceea se folosește și sintagma "referință inexactă"); pe de altă parte, cadrele de referință pur interne sunt mai degrabă rare în ficțiune (romanul Castelul, de F. Kafka). În plus, ficțiunea nu se referă exclusiv la lumea reală, exterioară textului 50. Manipulările imaginative ale elementelor preluate din lumea reală arată în ce măsură referințele externe încetează să fie cu adevărat externe din momentul în care
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
referințele la lumea exterioară textului nu sunt supuse criteriului exactității (de aceea se folosește și sintagma "referință inexactă"); pe de altă parte, cadrele de referință pur interne sunt mai degrabă rare în ficțiune (romanul Castelul, de F. Kafka). În plus, ficțiunea nu se referă exclusiv la lumea reală, exterioară textului 50. Manipulările imaginative ale elementelor preluate din lumea reală arată în ce măsură referințele externe încetează să fie cu adevărat externe din momentul în care sunt introduse într-un univers ficțional. Ele sunt
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
ale elementelor preluate din lumea reală arată în ce măsură referințele externe încetează să fie cu adevărat externe din momentul în care sunt introduse într-un univers ficțional. Ele sunt contaminate din interior, supuse procesului de "ficționalizare", iar procedeul principal prin care ficțiunea transformă datele reale, chiar atunci când respectă riguros datele geografice și istorice, constă în introducerea unor ființe imaginare personajele. Criteriul ontologic aplicat în caracterizarea ficționalității în raport cu factualitatea are drept punct de plecare distincția făcută de Aristotel, care, luând domeniul istoriei drept
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
poet prin faptul că "unul înfățișează fapte aievea întâmplate, iar celălalt fapte ce s-ar putea întâmpla"51. "Faptele aievea întâmplate" aparțin domeniului realului, clar delimitat de cel al posibilului. "Posibilul" exprimat astfel este prima caracterizare ce s-a dat ficțiunii, iar granița dintre real și posibil sau între adevărat și verosimil constituie distincția dintre factual și ficțional. O distincție fundamentală între textele ficționale și textele istorice (două mari moduri de configurare a experienței trăite) face și Paul Ricoeur, luând drept
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
trăită ea de un personaj. Plasarea singularității specifice a povestirii literare în dimensiunea temporală a experienței este limitativă, însă putem păstra convingerea că există diferențe esențiale între relatare din istorie și povestire în literatură. Această convingere susține o definiție a ficțiunii care se aplică doar povestirii non-referențiale53. R. Barthes observă, la rândul său, că "realul" devine "referința esențială" în povestirile istorice, dar este supus procesului de ficționalizare în textele fictive, unde nu există alte constrângeri decât cele ale inteligibilului 54. Totuși
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
cel al publicului. În ciuda apariției unor texte de referință despre literatura factuală, încă nu există un câmp de studiu specific, consacrat acestui subiect. Este important de urmărit rolul pe care îl joacă, în scrierile concentraționare, trecerea de la adevărul faptelor la ficțiune. Nu este vorba despre o acțiune de verificare dacă autorul spune adevărul asupra unui subiect, într-un anumit moment. Este vorba de a studia modul în care scriitorul utilizează materialele furnizate de momente semnificative din viața personală în procesul de
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
precis. Textele rezultate astfel sunt construcții ale unui adevăr pe care îl propune scriitorul, pe baza unor frânturi biografice mai mult sau mai puțin deformate. Coexistența într-o asemenea operă a unei părți de real și a unei părți de ficțiune este o modalitate prin care autorii acestui tip de literatură reflectează asupra problemelor care îl preocupă. Ei aleg istorii trăite, evenimente observate de ei înșiși, legate de propria experiență. Acești autori au nevoie de realitățile trăite pentru a construi istoriile
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
receptare), analiza (discurs științific, critica reflecției), mărturia (toate genurile la persoana întâi) sau altă formă. Uneori se amestecă imaginarul într-un asemenea demers, dar acesta nu anulează dorința de exprimare a adevărului aflată la originea actului de a scrie, dimpotrivă, ficțiunea poate ajuta la reprezentarea realului. În multe cărți care se constituie într-o mărturie, rolul ficțiunii este acela de a da contururi palpabile unei realități pe care autorul a trăit-o și care l-a marcat. Literatura operează cu alte
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
se amestecă imaginarul într-un asemenea demers, dar acesta nu anulează dorința de exprimare a adevărului aflată la originea actului de a scrie, dimpotrivă, ficțiunea poate ajuta la reprezentarea realului. În multe cărți care se constituie într-o mărturie, rolul ficțiunii este acela de a da contururi palpabile unei realități pe care autorul a trăit-o și care l-a marcat. Literatura operează cu alte criterii (de ordin estetic), decât adevărul strict istoric. Nu neapărat subiectul care trezește interes întotdeauna (cum
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
parte, al interesului general pentru acest de gen de scrieri, iar pe de altă parte este un indiciu pentru valoarea operei, deoarece respectivul interes nu a rămas un efect conjunctural, ci se manifestă și în prezent. Dacă abordarea externă raportează ficțiunea la teoria mai generală a existenței și adevărului, o abordare internă a ficțiunii se dovedește mai adecvată specificului acesteia. Din perspectivă externă, se constată că numele ficționale nu au denotații, iar afirmațiile ficționale sunt false, însă perspectiva internă relevă lumea
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
altă parte este un indiciu pentru valoarea operei, deoarece respectivul interes nu a rămas un efect conjunctural, ci se manifestă și în prezent. Dacă abordarea externă raportează ficțiunea la teoria mai generală a existenței și adevărului, o abordare internă a ficțiunii se dovedește mai adecvată specificului acesteia. Din perspectivă externă, se constată că numele ficționale nu au denotații, iar afirmațiile ficționale sunt false, însă perspectiva internă relevă lumea ficțiunii în toată bogăția și complexitatea ei. Având în vedere lumea textului, se
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
la teoria mai generală a existenței și adevărului, o abordare internă a ficțiunii se dovedește mai adecvată specificului acesteia. Din perspectivă externă, se constată că numele ficționale nu au denotații, iar afirmațiile ficționale sunt false, însă perspectiva internă relevă lumea ficțiunii în toată bogăția și complexitatea ei. Având în vedere lumea textului, se poate spune că povestirile referențiale sunt verificabile și incomplete, în timp ce povestirile non-referențiale sunt neverificabile și complete 55. Din punct de vedere naratologic, se observă mai întâi prezența unui
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
trecutului prin intermediul unei figuri istorice prezente la aceste evenimente, ci doar prin intermediul istoricului-narator (care privește întotdeauna spre trecut). În acest caz se poate spune că sistemul modal al narațiunii istorice (și non-ficțional în general) este "defectiv" în comparație cu modalitățile virtuale ale ficțiunii 59. Narațiunea istorică este caracterizată printr-o predominanță masivă a rezumatelor în raport cu scenele, iar focalizarea externă asupra vieții indivizilor sau națiunilor este menținută pe niște segmente temporale mai întinse. Continuând comparația, se poate spune că istoricul-narator este corespondentul naratorului heterodiegetic
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
său în narațiune, dar nu trebuie ignorat că istoricul este o persoană reală care trăiește în lumea reală, în vreme ce naratorul este o instanță ficțională. Este relevantă și o examinare a statutului specific al enunțării ficționale. Am precizat că discursul de ficțiune este privit, din punct de vedere lingvistic, ca un tip de discurs descriptiv, iar din punct de vedere logic drept un discurs cu denotația nulă, deoarece se consideră că în cadrul discursului de ficțiune frazele nu desemnează referenți "reali". Această observație
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
enunțării ficționale. Am precizat că discursul de ficțiune este privit, din punct de vedere lingvistic, ca un tip de discurs descriptiv, iar din punct de vedere logic drept un discurs cu denotația nulă, deoarece se consideră că în cadrul discursului de ficțiune frazele nu desemnează referenți "reali". Această observație nu a fost acceptată ca fiind satisfăcătoare pentru definirea conceptului de ficțiune, deoarece nu trebuie să se spună ce nu face un discurs de ficțiune, ci trebuie să se găsească acele elemente care
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
discurs descriptiv, iar din punct de vedere logic drept un discurs cu denotația nulă, deoarece se consideră că în cadrul discursului de ficțiune frazele nu desemnează referenți "reali". Această observație nu a fost acceptată ca fiind satisfăcătoare pentru definirea conceptului de ficțiune, deoarece nu trebuie să se spună ce nu face un discurs de ficțiune, ci trebuie să se găsească acele elemente care să explice funcționarea lui pozitivă. Există păreri conform cărora discursul de ficțiune nu poate fi recunoscut după niște caracteristici
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
nulă, deoarece se consideră că în cadrul discursului de ficțiune frazele nu desemnează referenți "reali". Această observație nu a fost acceptată ca fiind satisfăcătoare pentru definirea conceptului de ficțiune, deoarece nu trebuie să se spună ce nu face un discurs de ficțiune, ci trebuie să se găsească acele elemente care să explice funcționarea lui pozitivă. Există păreri conform cărora discursul de ficțiune nu poate fi recunoscut după niște caracteristici clare, de ordin sintactic sau semantic. Aceste păreri se întemeiază pe ipoteza că
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
ca fiind satisfăcătoare pentru definirea conceptului de ficțiune, deoarece nu trebuie să se spună ce nu face un discurs de ficțiune, ci trebuie să se găsească acele elemente care să explice funcționarea lui pozitivă. Există păreri conform cărora discursul de ficțiune nu poate fi recunoscut după niște caracteristici clare, de ordin sintactic sau semantic. Aceste păreri se întemeiază pe ipoteza că discursul de ficțiune este construit ca simulare a discursului factual. După opinia unora, autobiografia ficțională, de exemplu, ar fi construită
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
să se găsească acele elemente care să explice funcționarea lui pozitivă. Există păreri conform cărora discursul de ficțiune nu poate fi recunoscut după niște caracteristici clare, de ordin sintactic sau semantic. Aceste păreri se întemeiază pe ipoteza că discursul de ficțiune este construit ca simulare a discursului factual. După opinia unora, autobiografia ficțională, de exemplu, ar fi construită prin "imitarea" autobiografiei reale. Philippe Lejeune a demonstrat, dimpotrivă, că ficțiunea autobiografică este centrată pe experiența personajului, iar în autobiografia factuală important este
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
sintactic sau semantic. Aceste păreri se întemeiază pe ipoteza că discursul de ficțiune este construit ca simulare a discursului factual. După opinia unora, autobiografia ficțională, de exemplu, ar fi construită prin "imitarea" autobiografiei reale. Philippe Lejeune a demonstrat, dimpotrivă, că ficțiunea autobiografică este centrată pe experiența personajului, iar în autobiografia factuală important este naratorul. Începând cu secolul al XIX-lea, prin utilizarea din ce în ce mai răspândită a focalizării interne în povestirea la persoana a treia, aceasta s-a distanțat mai mult de narațiunea
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]
-
centrată pe experiența personajului, iar în autobiografia factuală important este naratorul. Începând cu secolul al XIX-lea, prin utilizarea din ce în ce mai răspândită a focalizării interne în povestirea la persoana a treia, aceasta s-a distanțat mai mult de narațiunea factuală, astfel încât ficțiunea heterodiegetică modernă a dobândit un statut autonom în raport cu narațiunea factuală, nemaifiind cazul pentru o discuție a relației de simulare. Așa se explică faptul că, deși teoreticieni precum Searle susțineau ideea că un text de ficțiune nu are trăsături sintactice sau
by Cecilia Maticiuc [Corola-publishinghouse/Science/1022_a_2530]