45,986 matches
-
În ceea ce privește Balcanii, regiunea în care cele două principii referitoare la încheierea păcii intrau cel mai mult în contradicție era reprezentată de ținuturile albaneze și sud-slave care, conform Tratatului de la Londra, urmau să fie atribuite Italiei. După cum vom vedea, tratatele de pace au preferat în general, cea de a doua soluție adică statele victorioase urmau să ia caimacul -, dar cu stipulări înveșmîntate adesea în terminologia idealistă a autodeterminării și echității naționale. Înșiși termenii și justificările care îi însoțeau aveau să provoace o
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
război la 10 noiembrie, cu o săptămînă înainte de capitularea Imperiului Habsburgic și cu o zi înainte de aceea a Germaniei. Pe baza acestei acțiuni, reprezentanții români au pretins teritoriile promise prin acordul cu Aliații din 1916, cu toate că guvernul încheiase ulterior o pace separată cu Germania. Armata română ocupa cea mai mare parte a ținuturilor respective, inclusiv Basarabia. În aprilie 1919, forțele românești au pătruns pe teritoriul Ungariei și au lansat o acțiune împotriva regimului comunist al lui Béla Kun, ocupînd curînd după
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
acordului final, Tratatul de la Trianon din iunie 1921, România primea Transilvania, Basarabia, Crișana și Bucovina. Banatul era împărțit, o parte fiind atribuită României, iar cealaltă noului stat iugoslav. Trasarea graniței cu Ungaria a provocat un conflict major în cadrul conferinței de pace. Brătianu voia ca frontiera să fie rîul Tisa, ceea ce ar fi însemnat anexarea unui vast teritoriu din Ungaria. În ciuda faptului că românii nu au obținut satisfacerea tuturor revendicărilor lor, tratatul a dus practic la încorporarea în România a 1,7
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
pas spre unire a fost făcut la 1 decembrie, cînd prințul-regent Alexandru a acceptat propunerea Consiliului Național. Cu toată opoziția regelui Nicolae, care nu voia să-și piardă regatul, acțiuni similare au urmat și în Muntenegru. Inaintea începerii conferinței de pace, comitetele locale declanșaseră deci acțiunea de punere a temeliilor unei Iugoslavii. Trebuie să subliniem mai ales faptul că asupra slavilor de sud din monarhie era exercitată o presiune extrem de mare, aceștia neavînd nici o altă alternativă concretă. Supușii austrieci germani și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
trupe străine pe toată durata războiului. Firește că Grecia, Serbia și Muntenegru intenționau să păstreze pămîntul pe care puseseră stăpînire. Italia ocupase insula Saseno și portul Vlorë ca o anticipare a îndeplinirii pretențiilor ei, incluse în Tratatul de la Londra. La conferința de pace, principalul pericol pentru Albania era reprezentat de italieni. După multe controverse, guvernul italian a fost de acord cu restabilirea granițelor din 1913 în schimbul cedării portului Rijeka. Deocamdată, problema constituirii unui guvern național albanez stabil rămînea nerezolvată. Ca putere învinsă, Bulgaria
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
față de capacitate statului de a intra într-un nou conflict. Au fost totuși luate unele măsuri pentru sprijinirea Puterilor Centrale. În august, deși tratatele interziceau acest lucru, căile maritime fiind închise atît timp cît Imperiul se afla în timp de pace, două nave de război germane, Goeben și Breslau, au intrat în Strîmtori. Oficialii otomani au răspuns obiecțiilor Aliaților, pretinzînd că guvernul lor cumpărase navele. Marinarii și ofițerii germani au rămas la datorie, dar purtau fesuri turcești. În septembrie, în cadrul unei
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cauza, kurzii au fost mai ușor de supus. Cea mai mare dificultate o punea împiedicarea expansiunii grecești în Anatolia. Trupele grecești, pe care Aliații, care nu posedau destulă forță de luptă, sperau să le folosească ca să impună Imperiului Otoman termenii păcii și să învingă opoziția turcă, au fost transportate de nave de război britanice, franceze și americane. Într-un anumit sens, sosirea forțelor grecești i-a ajutat pe naționaliști: noua amenințare venită din partea unui stat străin creștin și inamic a dus
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
sub controlul unui guvern sprijinit de puterile străine. Acesta a reacționat energic la evenimentele de la Ankara: Kemal și o mare parte dintre partizanii săi au fost condamnați la moarte. În august 1920 a fost în sfîrșit semnat un acord de pace cu Imperiul Otoman, Tratatul de la Sèvres. Acceptarea de către sultan a termenilor lui duri avea să pecetluiască soarta guvernului de la Constantinopol. Tratatul stabilea dezmembrarea Imperiului Otoman în favoarea populațiilor creștine și arabe și a marilor puteri imperiale. El nu ținea practic seama
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
în privința împărțirii acestuia. Prin octombrie 1921, în cadrul unei acțiuni îndreptate împotriva Marii Britanii, Franța și Italia recunoscuseră guvernul de la Ankara, retrăgîndu-și astfel trupele din Anatolia. Britania și Grecia erau singurele rămase să apere guvernul sultanului și nepracticul și nepopularul tratat de pace. În acest timp, Kemal era șeful guvernului, dar nu deținea puteri dictatoriale. Deși existau dezacorduri între lideri referitoare la politica ce trebuia urmată, prezența militară a grecilor a contribuit la realizarea unității naționale. Noul regim era confruntat cu dificila sarcină
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
octombrie 1923. A fost apoi emisă o nouă constituție; Mustafa Kemal rămînea președintele țării, avîndu-l pe Ismet Inönü ca prim-ministru. În martie 1924, rupîndu-se definitiv de trecut, adunarea a abolit și califatul. Între timp fusese încheiat noul tratat de pace. Negocierile au debutat în noiembrie 1922 la Lausanne. Ismet Inönü, care s-a dovedit un negociator foarte încăpățînat și abil, a obținut împlinirea a aproape tuturor obiectivelor majore ale turcilor în pofida reprezentanților Aliaților, care nu dispuneau nici de voința de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
reprezentant al Turciei. Prevederile acestea aveau să rămînă în vigoare pînă în 1936, cînd, prin Tratatul de la Montreux, Turcia avea să redobîndească suveranitatea asupra Strîmtorilor. CONCLUZIE Consecințele războiului și ale aranjamentelor referitoare la statele din Balcani făcute prin tratatele de pace vor fi prezentate pe larg în paginile următoare. Două imperii, cel otoman și cel habsburgic, deveniseră deja subiecte de analiză istorică. Din rîndul statelor succesoare ale acestora, Turcia, Austria, Ungaria și Cehoslovacia vor juca de acum înainte doar un rol
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
rezultat al înlăturării influenței marilor puteri otomano-turcești, germane, rusești și habsburgice. După o succintă trecere în revistă a acestor aspecte, vom putea reveni la o discuție asupra evenimentelor din fiecare stat în deceniul de după război. Problemele naționale Prevederile tratatelor de pace nu au rezolvat absolut deloc conflictele naționale din Europa de Răsărit; practic, acestea aveau să devină în multe privințe mai tensionate și mai înverșunate. Deși unele aspecte au fost într-adevăr soluționate, altele și mai problematice vor apărea în locul lor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
un acord care să-i împartă în mod echitabil pe locuitorii Balcanilor conform unor criterii pur naționale; zonele de graniță se intersectau prea mult din acest punct de vedere. În ciuda acestui fapt, cu tot accentul pus pe autodeterminare, tratatele de pace erau la urma urmei fondate mai mult pe revendicările istorice și strategice ale învingătorilor decît pe principiul național. Statele învinse apelaseră la doctrina autodeterminării pentru a se apăra de pierderi mai mari, în timp ce tabăra celor învingătoare se concentrase asupra împărțirii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
meșteșugari greci prosperi din teritoriul otoman într-un stat grec unde sfîrșeau de multe ori ca țărani muritori de foame pe un teren agricol nefertil din Macedonia sau ca locuitori ai mahalalelor sărace ale Atenei sau Pireului. Prevederile tratatelor de pace nu au însemnat cine știe ce nici în privința atenuării tensiunilor internaționale. Bulgaria sau Ungaria nu puteau accepta un tratat conform căruia un mare număr de conaționali de-ai lor ajungeau sub stăpînire străină. Cea mai mare parte a bulgarilor considerau încă granițele
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
împrumuturi. Aceste sume nu numai că trebuiau achitate, dar Bulgariei, ca țară învinsă, i-a fost impusă o notă de plată sub formă de despăgubiri perfect lipsită de sens. Pe lîngă aceasta, aranjamentele din timpul războiului și cele de după încheierea păcii contraveneau vechilor reguli comerciale. De pildă, înaintea războiului, Germania și Imperiul Habsburgic, cu toate fricțiunile existente între ele, fuseseră principalii parteneri comerciali ai României și Serbiei. Acum trebuiau găsite piețe alternative în locul acestora; ca state învinse, Germania, Austria și Ungaria
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
care nu contribuiau la atingerea obiectivelor interne. Perioada interbelică a fost deci o epocă de intens naționalism economic, dar și politic. Cea mai importantă chestiune economică de după război era însă cea a împărțirii teritoriului. În timpul bătăliilor și imediat după încheierea păcii, era limpede că cererea soldaților țărani referitoare la necesitatea reformelor agrare trebuia să fie îndeplinită. Guvernele erau de asemenea îngrijorate de influența revoluției bolșevice asupra popoarelor lor, fiind nevoite, fără excepție, să ia măsuri de contracarare a efectelor propagandei comuniste
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
mai amănunțit într-o secțiune ulterioară a acestui capitol. Revoluția rusă și partidele comuniste din Balcani Victoria bolșevicilor din noiembrie 1917 și retragerea ulterioară a rușilor din conflict au avut un efect zguduitor asupra cursului războiului și a tratatelor de pace de după acesta. Pentru guvernele balcanice, existența în perioada interbelică a unei mari puteri care susținea o revizuire radicală a organizării politice, economice și sociale a statelor europene avea să fie și mai deranjantă. Liderii bolșevici se așteptaseră ca un val
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
20, se deschisese larg calea exercitării influenței altor guverne. Franța a devenit principala mare putere care și-a propus să pună în aplicare un program diplomatic. Țelul major al politicii franceze de după război era menținerea statu-quo-ului stabilit prin tratatele de pace. Problema esențială era împiedicarea reconstrucției Germaniei, care avea o populație mult mai mare decît Franța și un potențial economic net superior. Impunerea de despăgubiri, care s-au dovedit imposibil de achitat atît pentru capacitatea Germaniei cît și pentru cea a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
nou punct de plecare în relațiile internaționale. Aranjamentele făcute între marile puteri în secolele anterioare fuseseră îndreptate în direcția reinstituirii unor relații stabile. Termenii fuseseră în general moderați. În 1815, Franța participase pe picior de egalitate la masa tratativelor de pace; Tratatul de la Paris din 1856, în afara chestiunii legate de prestigiu, nu provocase nici o daună gravă Rusiei. Pacea încheiată în 1871 între Prusia și Franța implica în primul rînd recunoașterea unificării Germaniei; cifra despăgubirilor a fost stabilită la o sumă care
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
în direcția reinstituirii unor relații stabile. Termenii fuseseră în general moderați. În 1815, Franța participase pe picior de egalitate la masa tratativelor de pace; Tratatul de la Paris din 1856, în afara chestiunii legate de prestigiu, nu provocase nici o daună gravă Rusiei. Pacea încheiată în 1871 între Prusia și Franța implica în primul rînd recunoașterea unificării Germaniei; cifra despăgubirilor a fost stabilită la o sumă care putea fi plătită în zece ani, iar controversata anexare a Alsaciei și Lorenei se referea la o
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
marile puteri fuseseră de foarte multe ori destul de nemiloase în tratamentul aplicat statelor mai mici, fapt demonstrat de împărțirea Poloniei în secolul al optsprezecelea, ele erau mai atente atunci cînd era vorba de atitudinea lor una față de alta. Aranjamentele de pace din 1919-1920 au dus însă la crearea a două tabere: cea a învingătorilor, care urmărea păstrarea cîștigurilor obținute, și cea a statelor grav afectate de tratate sau care considerau că fuseseră private de teritorii ce le aparțineau de drept. După
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
urmărea păstrarea cîștigurilor obținute, și cea a statelor grav afectate de tratate sau care considerau că fuseseră private de teritorii ce le aparțineau de drept. După retragerea Statelor Unite din zona problemelor europene, singurele state rămase să apere prevederile acordurilor de pace împotriva Germaniei și a Uniunii Sovietice erau Marea Britanie și Franța, lor alăturîndu-li-se curînd și Italia. Cu toate că aceste puteri nu au acționat de la început conform unui plan comun, profundele dezacorduri dintre ele au constituit o cauză importantă a permanentelor neînțelegeri din cadrul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de după război. Fiind cea mai puternică putere de pe continent în perioada imediat următoare războiului, Franța a preluat în mod firesc inițiativa organizării diplomatice a Europei. Politica ei urmărea unirea într-o alianță fermă a tuturor statelor beneficiare de pe urma tratatelor de pace, în detrimentul acelora care s-ar fi putut aștepta la revizuirea aranjamentelor. Patru state din Europa de Est erau evident considerate ca aflîndu-se printre aliații de nădejde Polonia, Cehoslovacia, România și Iugoslavia. Toate se numărau printre învingători, dar aveau totodată mari probleme cu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
să evite războiul, ea a devenit în mod esențial un instrument de menținere a statu-quo-ului stabilit prin tratatele de la Paris. Era normal ca solidaritatea dintre învingători să ducă la crearea unei contraalianțe. Trebuie să notăm mai întîi că, după încheierea păcii, interesele britanicilor și ale francezilor s-au împărțit; Marea Britanie intrase la început în război în scopul păstrării echilibrului de forțe pe continent. Acest stat nu avea nici un interes să înlocuiască supremația franceză cu cea germană. Cele două puteri avuseseră divergențe
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
în măsură să profite de situație, conducerile celor nemulțumiți au căzut inițial sub influența Italiei, cea mai slabă dintre marile puteri. În ciuda faptului că, tehnic, făcea parte dintre învingători, guvernul italian nu era mulțumit de aranjamentul stabilit prin tratatul de pace. În vreme ce Marea Britanie și Franța obținuseră recompense imense în domeniul imperial, Italia părea să fi fost lăsată la o parte. Ca și mai înainte, obiectivul nu era "autodeterminarea" sau uniunea națională, care fuseseră deja realizate, ci constituirea unui imperiu mediteranean, care
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]