45,986 matches
-
un nucleu de viață națională, ca reacție împotriva avariției din Imperiu; pe de altă parte, chestiunea orientală rezultă din rivalitățile europene: ambițiile puterilor se precizează, interesele lor se formulează la sfârșitul secolului al XVIII-lea; 1752 este un an critic; pacea de la Iași (9 ianuarie) dă Rusiei țărmul nordic al Mării Negre, face din Imperiul țarilor vecinul imediat al creștinilor din Balcani, declarația de război a Adunării legislative către Austria (20 aprilie) lasă câmp liber Rusiei; mai presus de toate însă, ideile
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
constituie un moment de cotitură în istoria Europei centrale și de sud-est, în destinul politic al Turciei și al popoarelor aflate sub dominația sau stăpânirea ei. De regulă, mai toți istoricii nu separă înfrângerea turcilor sub zidurile Vienei (1683) de pacea de la Carlowitz (1699) și, pe bună dreptate, deoarece cea din urmă este urmarea celui dintâi eveniment. Referindu-se la momentul 1683, J. Hammer nota că valul distructiv al Puterii otomane a dispărut sub zidurile Vienei fără a se mai întoarce
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
cea din urmă este urmarea celui dintâi eveniment. Referindu-se la momentul 1683, J. Hammer nota că valul distructiv al Puterii otomane a dispărut sub zidurile Vienei fără a se mai întoarce. Turcii - continuă Hammer - au mai făcut cuceriri și păci avantajoase și după Carlowitz, dar efemere; Carlowitz a pus însă capăt invaziilor turcești „și a distrus” în Europa puterea otomană ca stat esențialmente cuceritor; pacea de la Carlowitz “atestă în modul cel mai elocvent decadența puterii turcești”; din acel moment Poarta
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
zidurile Vienei fără a se mai întoarce. Turcii - continuă Hammer - au mai făcut cuceriri și păci avantajoase și după Carlowitz, dar efemere; Carlowitz a pus însă capăt invaziilor turcești „și a distrus” în Europa puterea otomană ca stat esențialmente cuceritor; pacea de la Carlowitz “atestă în modul cel mai elocvent decadența puterii turcești”; din acel moment Poarta devine un obiect al jocului politic interesat și expansionist al marilor puteri europene, a căror influență politică asupra guvernului otoman n-a încetat să sporească
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
a fost unul din cei mai buni cunoscători ai problemei orientale, în calitatea sa de diplomat austriac, care a viețuit mulți ani la Constantinopole. Un alt specialist în orientalistică, germanul W. Zinkeisen, a afirmat și a demonstrat pe larg că pacea de la Carlowitz a fost o mare piatră de hotar în istoria Imperiului Otoman, nu numai pentru situația sa internă, ci și pentru raporturile sale cu statele europene. Istoricul rus J. Dobrov ajungea și el la concluzia că, la Carlowitz, Turcia
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
chiar fără a numi desfășurările, ei au în vedere chestiunea orientală. Constantin Andreescu n-a făcut decât să meargă pe urmele celor doi mari înaintași ai săi, când a scris că Europa și-a dat seama de slăbiciunea turcilor înainte de pacea de la Carlowitz (1699), ca urmare a victoriilor prințului Eugeniu de Savoia, încheind: „și atunci se pune net chestiunea orientală”. Alți doi cercetători români, care s-au oprit în mod special asupra epocii de sfârșit al secolului al XVII-lea și
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
începutul celui următor, își modifică, fără să vrea, opiniile inițiale. Iată, de exemplu, Nicolaie Ciachir, care spune că, din punctul său de vedere, întreaga istorie a Imperiului Otoman, odată cu penetrația turcilor în Europa, coincide cu “problema orientală”, scrie totuși că “pacea de la Carlowitz mai semnifică încă o chestiune importantă și anume că pentru prima dată s-a pus problema moștenirii Imperiului Otoman, fapt cunoscut în istoria diplomației sub numele de problema orientală”. Așadar, chiar și istoricii înclinați să confunde chestiunea orientală
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
popoarele sud-est europene, între care și românii, la sfârșitul secolului al XVII-lea și începutul celui următor, progresele lor pe calea emancipării de sub dominația sau stăpânirea străină erau strict condiționate de desfășurările în plan internațional. Din acest punct de vedere, pacea de la Carlowitz (1699), rezultat al neputinței Porții (din cauza anarhiei din Imperiu și a declanșării conflictului militar cu Persia) de a continua războiul cu „Liga sfântă” (Austria, Polonia, Veneția și Rusia), se constituie, după cum am văzut, într-un moment de însemnătate
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
un moment de însemnătate crucială în istoria relațiilor internaționale în zonă. Această constatare a fost însușită de toți istoricii de ieri și de astăzi, chiar dacă unii asociază evenimentul și înfrângerea turcilor sub zidurile Vienei (1683). Prin clauzele sale, tratatul de pace de la Carlowitz consfințește importanța modificărilor teritoriale în sud-estul continentului, o nouă configurație a raportului de forțe pe plan european în defavoarea Porții, deschide îndelungatul și cumplicatul curs al „chestiunii orientale” și al dezmembrării Imperiului Otoman, dă un nou impuls luptei active
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
nouă configurație a raportului de forțe pe plan european în defavoarea Porții, deschide îndelungatul și cumplicatul curs al „chestiunii orientale” și al dezmembrării Imperiului Otoman, dă un nou impuls luptei active a popoarelor sud-est europene pentru emancipare națională. În acele împrejurări, pacea de la Carlowitz avea o foarte mare importanță și pentru soarta politică a provinciilor românești. Este de reținut și ideea că „pacea de la Carlowitz a adus însă o schimbare radicală a relațiilor turco-poloneze”, estompând vechea rivalitate între cele două părți, punând
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
dezmembrării Imperiului Otoman, dă un nou impuls luptei active a popoarelor sud-est europene pentru emancipare națională. În acele împrejurări, pacea de la Carlowitz avea o foarte mare importanță și pentru soarta politică a provinciilor românești. Este de reținut și ideea că „pacea de la Carlowitz a adus însă o schimbare radicală a relațiilor turco-poloneze”, estompând vechea rivalitate între cele două părți, punând Polonia în situația de a căuta sprijinul Porții prin partida republicană sau patriotică (Potoski). Deși polonezii n-au abandonat total intenția
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Deși polonezii n-au abandonat total intenția de a încorpora Moldova sau de a o transforma într-un stat tampon, amenințările la adresa Poloniei ca stat independent au îndemnat cercurile politice poloneze la conciliere și alianță cu Poarta. În acele împrejurări, pacea de la Carlowitz „a constituit, totodată, și cadrul juridic în care s-au desfășurat relațiile politice româno-polone până la pacea de la Iași” din 1792. Modul în care au evoluat raporturile interstatale în Orientul european a fost pronunțat marcat de adâncirea procesului de
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
stat tampon, amenințările la adresa Poloniei ca stat independent au îndemnat cercurile politice poloneze la conciliere și alianță cu Poarta. În acele împrejurări, pacea de la Carlowitz „a constituit, totodată, și cadrul juridic în care s-au desfășurat relațiile politice româno-polone până la pacea de la Iași” din 1792. Modul în care au evoluat raporturile interstatale în Orientul european a fost pronunțat marcat de adâncirea procesului de decădere a Imperiului Otoman, al cărei reflex nemijlocit a fost la sfârșitul secolului al XVII-lea și începutul
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
politică a Imperiului pînă la prăbușirea lui definitivă”. La cumpăna veacurilor XVII și XVIII, resursele otomane erau departe de a se fi epuizat, încât pronosticurile indicând iminenta prăbușire a Imperiului s-au dovedit exagerate. Pierderile otomane de teritorii, consfințite prin pacea de la Carlowitz și de cea cu Rusia din 1700, au reaprins fanatismul și dorința de revanșă, pentru ca victoria de la Stănilești (1711) să amorseze o “politică de ofensivă, în nădejdea de a recupera teritoriile pierdute în cursul catastrofalei confruntări militare cu
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
o putere orientală, pentru că „poziția ei îi impunea o alegere penibilă între Occident și Orient”. Reculul Turciei, avansul Rusiei și nevoia de compensații pentru pierderile din Occident (Silezia, de exemplu) a constrâns-o la o activizare a politicii sale orientale. Pacea de la Carlowitz consfințește anexarea celei mai mari părți a Ungariei, restul Croației și a Transilvaniei. Fiind stăpână pe cursul mijlociu și, în parte, superior al Dunării, Austria se simte „împinsă” spre extinderea controlului ei și asupra cursului inferior al fluviului
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
Române, încercând să realizeze aceasta în 1669. Încheierea războaielor de succesiune la tronul Spaniei, în 1714, îi dezleagă mâinile în Orient. Austria se folosește de conflictul turco-venețian și de cucerirea Moreei de către turci pentru a le declara războiul încheiat cu pacea de la Passarowitz (1718). Punctul maxim al anexiunilor austriece în sud-estul continentului este atins în 1718, când ei pun stăpânire pe Banatul Timișoarei, valea Moraviei sârbești, Oltenia, pe drumurile ce debușează la Balcani și în zona Mării Negre; austriecii constituie granițe militare
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
sinonimă denumirea de criza orientală. Plasăm, de asemenea, începuturile chestiunii orientale în perioada fixării definitive a partenerilor rivali și a implicării directe a popoarelor în lupta pentru emancipare, odată cu punerea problemei moștenirii posesiunilor Imperiului Otoman. Acea perioadă este deschisă de pacea de la Carlowitz (1619) - după opinia noastră și, cum am văzut, nu numai a noastră - când centrul politicii europene se deplasează în estul continentului, când „puterea musulmană începe definitiv mișcarea sa de recul”, când Austria devine și o putere balcanică, iar
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
emancipare, de eliberare, ci de apărare. Iată de ce ne-am raliat poziției acelor istorici ce așează în timp începuturile chestiunii orientale la sfârșitul secolului al XVII-lea și începutul celui următor, mai precis, după despresurarea Vienei (1683) și tratatul de pace de la Carlowitz (1699), când începe reculul ireversibil al Puterii otomane și când partenerii acestui proces sunt stabiliți până la atingerea chestiunii orientale, odată cu prăbușirea Imperiului Otoman și formarea Turciei moderne, sub conducerea lui Kemal Atatürk. Este adevărat că numeroase popoare fuseseră
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
că țarul n-a găsit la început nici un dușman în Moldova și Valahia, iar domnitorii erau gata să i se submittiren, că el se gândea nu numai să facă din cele două principate un stat puternic, ci să dispute la pace și Transilvania și chiar întregul regat maghiar. Un raport rusesc din primele zile ale trecerii Nistrului de unitățile țarului spune că „moldovenii vin la noi fără încetare, cu mare dorință de a ne ajuta, și cei din urmă țărani (mujici
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
celui ce nădăjduiește întru ea, bine au voit ca și acel lucru să se chivernisească de buna otprăvuire a înțeleptului domn”; Gheorghe Castriotul a fost trimis la țar, „însă la iveală, pentru pricina ce mai sus pomenim, adecă pentru înnoirea păcii, iar într-ascunsu pentru chiverniseala pământului”; Toma Cantacuzino, care aspira la tron, se afla și el la Iași, „dar prea bunul nostru domnu privind la nestatornicia și tulburarea vremurilor, nimănui dentr-aceștia nu s-au potrivit, nici sfaturilor și îndemnărilor celor
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
lovitură, impresie îngroșată de experiența cu zece ani în urmă a vaselor rusești, care, ajunse la Bosfor, au făcut să tremure Istanbulul (ne referim la demonstrația maritimă a Rusiei, care a însoțit misiunea reușită a lui Ukraințev de încheiere a păcii cu Turcia - 1700). Este cât se poate de semnificativă nota contelui Poniatowski, interlocutor al țarului la Jaworow; Petru I „comptait lui-même si fort sur ses prochaines victoires, qu’il disait qu’il voulait être enterré a Constantinople”. Să ai o
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
PIATRĂ DE ÎNCERCARE” ÎN EVOLUȚIA RAPORTURILOR INTERNAȚIONALE (1768-1774) Titlul acestui studiu ne-a fost sugerat de afirmația lui Panin, cancelarul Ecaterinei a II-a: Principatele devin „principala piatră de încercare” a diplomației în legătură cu împărțirea Poloniei și tentativele de încheiere a păcii din 1774. Altfel spus, destinul, politic al Moldovei și Munteniei era atașat peremptoriu dezlegării celor două probleme capitale în zonă: polonă și otomană. Constatarea nu contrazice totuși faptul bine stabilit că ținta cea mai importantă și apropiată a Petersburgului rămânea
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
după cum au fost dintru începutul lor”; biruința armatei noastre „nu va lipsi de a întări ale noroadelor scopuri”; popoarele vor simți tot prețul „ce li se dă ca să ridice patria lor la vrednicia la care mai înainte a fost”; după pace, noi le vom da „al nostru acoperământ și a noastră milostivire”. Așadar, țarina promitea reconstituirea popoarelor în vechile lor patrii, „slobode și nesupuse”, dar sub protecția sa („acoperământul”). Iată însă că în rescriptul din 16 decembrie 1769, ea se adresa
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
atribuia Cantacuzinilor un rol exclusiv pentru că „alți boieri ai țării nu s-au arătat cu nici un ajutor către patrida lor, ci au fugit de la țara lor și au mers la țara neamțului [...], și acolo au fost pân’ s-au făcut pace”. Totuși, în fruntea delegației muntene se afla mitropolitul. În ceea ce privește deputăția moldoveană, ea era condusă nu de mitropolit, ci de episcopul de Huși, Inochentie, având o componență redusă, de rang secundar: egumenii de Solca (Vartolomeu Măzăreanu) și Moldovița (Venedict), Ion Paladi
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]
-
cu prilejul audienței din 28 martie (stil vechi) 1770, citim: lt. col. Nazar Carazin a văzut că Muntenia dorește sa intre „în moștenirea Imperiului Măriei Voastre”și ne rugam „să primiți pământurile noastre sub protecție inalienabilă („neotiemlennoe pokrovitelistov”), iar la încheierea păcii, turcii să fie împiedicați să obțină scoaterea Munteniei de sub „protecția Măriei Voastre” (sublinierile ne aparțin L.B.). Confuziile nu se opresc aici. În același moment au fost elaborate răspunsurile deputăției muntene la întrebările cancelarului Panin și cererile către el. La întrebarea
SCRIERI ISTORICE ALESE by Leonid BOICU () [Corola-publishinghouse/Science/100962_a_102254]