4,806 matches
-
acestor opțiuni, să stabilească dacă ele au devenit tradiție și cînd s-a produs aceasta, dacă și cînd s-au socializat, dacă și de ce au fost obiectul unor controver-se, rectificări, contestări sau contracarări cu alte propuneri. Ca atare, deosebirea dintre lingvistica limbii literare și cea a limbii populare este atît de pronunțată ca metode, obiective și rezultate, încît o discuție extinsă pe această temă este aproape de prisos. Astfel, din punct de vedere metodologic, de exemplu, se poate constata că o metodă
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de pronunțată ca metode, obiective și rezultate, încît o discuție extinsă pe această temă este aproape de prisos. Astfel, din punct de vedere metodologic, de exemplu, se poate constata că o metodă cu largă utilizare și cu rezultate notabile în cazul lingvisticii limbii populare, precum metoda comparativ-istorică nu este aplicabilă nici măcar în chestiunile de principiu în lingvistica limbilor literare, fiindcă limbile literare nu continuă o limbă-mamă și nu se dezvoltă prin evoluții interne care să se poată asocia în forma unor legi
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
aproape de prisos. Astfel, din punct de vedere metodologic, de exemplu, se poate constata că o metodă cu largă utilizare și cu rezultate notabile în cazul lingvisticii limbii populare, precum metoda comparativ-istorică nu este aplicabilă nici măcar în chestiunile de principiu în lingvistica limbilor literare, fiindcă limbile literare nu continuă o limbă-mamă și nu se dezvoltă prin evoluții interne care să se poată asocia în forma unor legi lingvistice. De aceea, nici reconstituirea faptelor de limbă neatestate nu este posibilă în cercetarea limbilor
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
studiază în mod special stilurile funcționale ale limbii. S-ar putea considera că, în vreme ce limba este particularizarea comunitară a limbajului, stilul funcțional este particularizarea socială a limbii, iar vorbirea este concretizarea individuală a limbii în interiorul unui stil. Deși inoperant în lingvistica occidentală, conceptul de "stil funcțional" poate contribui în mare măsură la reabilitarea stilisticii ca ramură lingvistică, delimitată de poetică, hermeneutică, textologie etc., așa cum au văzut-o întemeietorii ei. Pornind de la această premisă și preluînd cele două trăsături ale limbii, omogeneitatea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
u s s u r e, care a orientat cercetarea limbii spre aspectele structurale și funcționale, faptul că există schimbări lingvistice este nu numai un lucru de la sine înțeles, ci și un fenomen care vine deseori în atenție. De aceea, lingvistica diacronică este concepută de acest lingvist ca un studiu aproape exclusiv al schimbărilor în limbă 161. În general, schimbarea este o modificare, o transformare sau o prefacere, parțială sau totală, a unei entități, ceea ce presupune că ea întrunește mai multe
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
schimbare a limbii nu există un paralelism și o corespondență între cele două niveluri, fiindcă, de exemplu, transformarea limbii latine populare în limbile literare romanice nu a însemnat și o transformare a latinei literare în limbi romanice literare 173. Istoria lingvisticii relevă o amplă dezbatere în legătură cu faptul dacă schimbările lingvistice se produc sau nu datorită unor cauze, iar, în eventualitatea că asemenea cauze există, dacă ele acționează din interiorul sistemului limbii sau din afara lui și dacă există diferențe între cauzele și
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
poziții pozitiviste, ori să atribuie limbii și fenomenelor ei un statut total diferit în raport cu alte realități, atunci cînd aderă la o direcție consecvent idealistă. Situația este, de altfel, în concordanță cu precizarea lui Eugeniu Coșeriu potrivit căreia la baza oricărei lingvistici se află filozofia limbii (limbajului), fiindcă nu există știință fără o filozofie, chiar dacă aceasta este de cele mai multe ori numai implicită și cu posibilități reduse de a fi intuită și determinată 174. Curentul lingvistic neogramatic, care a avut mulți aderenți începînd
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
au construit o sumă de concepte specifice și au realizat metode de cercetare proprii domeniului cercetat. Uneori, concepte sau sisteme de concepte operante în cercetarea lingvistică au primit utilitate științifică extinsă, devenind uzuale pentru întreaga gamă a științelor umane, încît lingvistica a ajuns în măsură să instituie categorii supradisciplinare. În efortul de a găsi o explicație pentru schimbarea din limbă, neogramaticii au admis existența unor cauze, unele de natură articulatorie, iar altele de natură psihologică (spirituală). Dintre acestea, baza de articulație
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
pe care le vizează. Legea lingvistică Legea este un raport relativ stabil între laturile sau între stadiile unei realități, aflarea legilor, adică a normelor după care se produc fenomenele, fiind obiectivul oricărei științe. Conceptul de "lege" a fost introdus în lingvistică de neogramatici, aceștia denumind legi modificările cu caracter regulat ale unor sunete sau ale unor grupuri de sunete, vizînd corespondențele între fazele din istoria unei limbi sau între mai multe limbi din aceeași familie. Era vorba, așadar, de legi fonetice
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
în limbă într-un moment în care legea nu mai era în vigoare. Este evident că manifestarea legilor are loc numai în cuvintele păstrate și nu privește totalitatea cuvintelor dintr-o limbă originară (cum ar fi latina în raport cu limbile romanice). Lingvistica secolului al XX-lea a preluat conceptul de "lege", pe care nu l-a mai apropiat, ca neogramaticii, de legea naturală, atribuindu-i un conținut adecvat domeniului lingvisticii. De obicei, se au însă și acum în vedere tot legile fonetice
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
cuvintelor dintr-o limbă originară (cum ar fi latina în raport cu limbile romanice). Lingvistica secolului al XX-lea a preluat conceptul de "lege", pe care nu l-a mai apropiat, ca neogramaticii, de legea naturală, atribuindu-i un conținut adecvat domeniului lingvisticii. De obicei, se au însă și acum în vedere tot legile fonetice, rareori aplicîndu-se denumirea lege altor tipuri de regularități lingvistice decît cele fonetice. Dar, chiar în domeniul foneticii, s-a constatat că legile nu pot explica toate fenomenele care
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
apare deseori interesul de a afla ce învățăm atunci cînd învățăm o limbă și destul de rar de a afla ce știm atunci cînd știm o limbă. Se înțelege că știința lingvistică (cunoașterea unei limbi) este altceva decît știința limbii sau lingvistica, cele două științe sau cunoașteri fiind diferite prin obiect, prin statut epistemologic, prin scopuri etc. Știința lingvistică reprezintă suma cunoștințelor care fac posibilă folosirea limbii de către individ, posedarea acestor cunoștințe, în cazul în care privesc limba maternă, repartizînd individul la
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
mijloc de expresie limba, încît se poate afirma că valoarea operelor culturale depinde în cele mai multe cazuri de valoarea limbii folosite în realizarea lor. După Eugen C o ș e r i u252, conștiința culturală coincide mai degrabă cu conștiința idiomatică (lingvistică) decît cu cea națională, încît scriitorii elvețieni de limbă germană se asimilează literaturii germane, în vreme ce cei de limbă franceză aparțin literaturii franceze. Știința lingvistică, atunci cînd este convertită în conștiință lingvistică, devine evidentă în cazul tuturor compartimentelor limbii, fenomen cu
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
internalizare) a normelor limbii este în relație cu intuiția subiectului vorbitor, dîndu-i posibilitatea de a emite judecăți asupra enunțuri-lor pe care le receptează. Conceptul de "competență" a apărut pe terenul gramaticii generative și corespunde, în parte, conceptului de "limbă" din lingvistica structurală. Noam C h o m s k y a lansat în 1965 (în lucrarea Aspects of the Theory of Syntax) conceptul de "competență" vizînd în special domeniul gramatical și, în parte, compatibilitățile combinatorii ale cuvintelor. Acest lingvist a ajuns
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
fundamenteze ideea că nici manifestarea reflectorie individuală și nici determinările reflectorii interumane, ca fenomene psihice colective, nu se pot contura în afara limbii. Din acest motiv, Antoine M a rt y constata că filozofia limbii este de fapt o parte a lingvisticii (a științei limbii) care se ocupă de toate proble-mele orientate spre generalul și logicul din fenomenele lingvistice, ceea ce nu este posibil decît printr-o cooperare cu psihologia, adică cu știința care studiază fenomenele psihice 296. Psihicul nu se rezumă însă
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
gnoseologia, pornind de la antropocosmos, pe baza unei sugestii vechi potrivit căreia "omul este măsura tuturor lucrurilor", dar cu alte premise și cu altă finalitate. Opinii în legătură cu existența unei filozofii imanente limbii au fost susținute insistent de un curent manifestat în lingvistica americană din prima jumătate a secolului al XX-lea, ai cărui corifei au fost Edward S a p i r și Benjamin Lee W h o r f, lingviști potrivit cărora limba este un sistem închis de simboluri, care, în virtutea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
între gramatică și logică 397. În mod similar, la gînditorii de inspirație kantiană din secolul al XX-lea, limba primește un loc privilegiat printre valorile culturale, filozofia fiind chemată să desăvîr-șească perspectiva teoretică asupra limbii, dincolo de posibilitățile de investigare ale lingvisticii. Alteori însă, în acest secol, unii gînditori au crezut că pot reconstrui fundamentele filozofării printr-o orientare exclusivă către limbă, fără a face vreo relație cu știința limbii, prin ignorarea acesteia și prin construirea unor sisteme de gîndire (metafizice) ce
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
unii gînditori au crezut că pot reconstrui fundamentele filozofării printr-o orientare exclusivă către limbă, fără a face vreo relație cu știința limbii, prin ignorarea acesteia și prin construirea unor sisteme de gîndire (metafizice) ce nu se întemeiază pe datele lingvisticii și nu au în vedere metodele și rezultatele ei. Așa stau lucrurile în cazul neopozitiviștilor, culminînd cu Wittgenstein, și tot așa se prezintă situația la Heidegger, căci pentru toți aceștia lingvistica pur și simplu nu există. Orientarea europeană spre studiul
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de gîndire (metafizice) ce nu se întemeiază pe datele lingvisticii și nu au în vedere metodele și rezultatele ei. Așa stau lucrurile în cazul neopozitiviștilor, culminînd cu Wittgenstein, și tot așa se prezintă situația la Heidegger, căci pentru toți aceștia lingvistica pur și simplu nu există. Orientarea europeană spre studiul filozofic al limbajului și al limbii a oferit și românilor posibilitatea de a reflecta asupra limbii lor, îndeosebi pentru a-i afla trăsăturile și pentru a-i determina rolul în fundamentarea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
a priva omul de rațiune 406. Din punct de vedere filozofic, se poate constata că Noica se folosește de "cotitura lingvistică" din gîndirea secolului al XX-lea pentru legitimarea unor proiecții ontologice atribuite aprioric spațiului românesc și că el consideră lingvistica incapabilă de a pătrunde în adîncimile semnificațiilor limbii, pledînd efectiv pentru o depășire a cercetării de tip lingvistic (științific), în favoarea uneia de tip filozofic, în maniera proprie de a concepe filozofarea. Analizate din perspectiva științei, ideile lui Noica se dovedesc
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
o manieră proprie, nu urmărește să amelioreze sau să concureze cunoașterea de tip științific, fiind concepută, de la început, ca ceva diferit de aceasta. Dar, atunci, toate considerațiile lui Noica în legătură cu metodele, conceptele și realizările științei -începînd de la interpretările și structurările lingvisticii și pînă la noțiunile și operațiile matematicii− nu-și au locul într-o asemenea analiză. Ca atare, din punct de vedere metodologic, textul lui Noica este paradoxal, fără perspectivă și ineficient, căci, în vreme ce Heidegger sau Wittgenstein ignoră existența unei științe
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
operațiile matematicii− nu-și au locul într-o asemenea analiză. Ca atare, din punct de vedere metodologic, textul lui Noica este paradoxal, fără perspectivă și ineficient, căci, în vreme ce Heidegger sau Wittgenstein ignoră existența unei științe a limbii, gînditorul român respinge lingvistica, consi-derînd-o fără rost și demnă de dispreț, datorită acribiei cu care încearcă să explice faptele de limbă. După Noica, cugetarea filozofică nu are nevoie de un limbaj de specialitate, fiindcă ea "folosește nu limbajul, ci limba"407(se observă confuzia
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
L., Cum să faci lucruri cu vorbe, Editura Paralela 45, București, 2003 Bălan-Osiac, Elena, Sentimentul dorului în poezia română, spaniolă și portugheză, Editura Minerva, București, 1972 Bell, Roger T., Teoria și practica traducerii, Polirom, Iași, 2000 Benveniste, Emile, Probleme de lingvistică generală, vol. I-II, Universitas, Editura Teora, București, 2000 Bidu-Vrănceanu, Angela & all, Dicționar de științe ale limbii, Editura Nemira, București, 2001 Biemel, Walter, Heidegger, Humanitas, București 1996 Blaga, Lucian, Gîndirea românească în transilvania în secolul al XVIII-lea, Editura Științifică
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
Eugenio, El hombre y su lenguage. Estudios de teoría y metodologia lingüística, Editorial Gredos, Madrid, 1991 Coseriu, Eugenio, Interdisciplinarità e linguaggio, în volumul Braga & al., L'accostamento interdisciplinare allo studio del linguaggio, Franco Angeli, Milano, 1980 Coșeriu, Eugenio, Introducere în lingvistică, Editura Echinox, Cluj, 1995 Coșeriu, Eugeniu, Lecții de lingvistică generală, Editura ARC, Chișinău, 2000 Coșeriu, Eugen, Lingvistică din perspectivă spațială și antropologică. Trei studii, "Știința", Chișinău, 1994 Coșeriu, Eugen, Modele logice și nivele de analiză lingvistică, în volumul Limbaje și
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
y metodologia lingüística, Editorial Gredos, Madrid, 1991 Coseriu, Eugenio, Interdisciplinarità e linguaggio, în volumul Braga & al., L'accostamento interdisciplinare allo studio del linguaggio, Franco Angeli, Milano, 1980 Coșeriu, Eugenio, Introducere în lingvistică, Editura Echinox, Cluj, 1995 Coșeriu, Eugeniu, Lecții de lingvistică generală, Editura ARC, Chișinău, 2000 Coșeriu, Eugen, Lingvistică din perspectivă spațială și antropologică. Trei studii, "Știința", Chișinău, 1994 Coșeriu, Eugen, Modele logice și nivele de analiză lingvistică, în volumul Limbaje și comunicare, II, Institutul European, Iași, 1997, p. 36-65 Coșeriu
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]