6,769 matches
-
maghiar a încurajat imigrarea pentru a întări această zonă de graniță împotriva invaziilor din afară. Deosebit de importantă a fost colonizarea secuilor, care erau înrudiți îndeaproape cu ungurii, și a germanilor, numiți sași, care au venit în secolul al doisprezecelea. Ulterior, ungurii, secuii și sașii aveau să fie naționalități privilegiate, dominînd restul populației. Cu toate că Transilvania era parte componentă a Ungariei, ea beneficia de o largă autonomie. Harta 6. Serbia în timpul dinastiei Nemanja Între timp, două principate românești, Valahia și Moldova, se aflau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
prim domnitor pe voievodul Basarab I (1310-1352). Capitala lui a fost o vreme la Cîmpulung-Muscel, apoi la Curtea de Argeș. Primul domnitor al unui stat moldovenesc independent a fost Bogdan I (1359-1365). Primii conducători români fuseseră permanent confruntați cu amenințarea cuceririi de către unguri; regatul polonez și mongolii erau și ei un pericol constant. Nobilii, numiți boyars (boieri), constituiau o problemă serioasă pentru autoritatea centrală. Aici, ca și în alte părți, aceștia țeseau comploturi și aveau legături secrete cu puterile străine. Bizanțul și Occidentul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
patra cruciade prilejul de a da o lovitură mortală rivalului ei. Cruciații, care aveau nevoie de venețieni ca să traverseze marea și nu aveau bani pentru achitarea transportului, au fost convinși de aceștia să cucerească orașul Zadar (Zara), aflat sub stăpînirea ungurilor. În schimb, venețienii s-au oferit să-i ducă în Egipt. După aceasta, în loc să lupte împotriva turcilor musulmani, Veneția și cavalerii creștini mai întîi au ocupat și apoi, în 1204, au prădat împreună Constantinopolul. Ulterior l-au ales împărat pe
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
poporului, ținuturile croate au intrat în sfera influenței occidentale și catolice. Independența croată nu a durat mult timp. Cînd moartea lui Zvonimir a dus la dispute în privința succesiunii, coroana a fost revendicată de Ladislau I (1077-1095), regele Ungariei. Primul monarh ungur încoronat ca rege al Croației a fost însă Koloman (1095-1116), care întrunise consimțămîntul majorității nobilimii croate. Croația s-a unit deci cu Ungaria în 1102, dat fiind faptul că aveau același rege, dar natura exactă a acestei relații avea să
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
istoriei lor. Dat fiind că existau puține regiuni care nu avuseseră parte de mai mulți conducători, nu exista nici un popor "pur" din punct de vedere etnic. În ajunul invaziei otomane, un grup de slavofoni îi separau pe românii și pe ungurii din nord de zonele din sud în care se vorbeau albaneza și greaca. În fiecare din aceste regiuni, populația reprezenta o fuziune între locuitorii originari și invadatorii ulteriori, un amalgam realizat prin cucerirea lor militară de către o armată mai puternică
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
și al Ungariei, cu sprijinul Valahiei și al nobilului sîrb Gheorghe Brancović. Adevărata conducere a cruciadei se afla însă în mîinile lui Ioan de Huniade, cunoscut în istoriografia română sub numele de Iancu de Hunedoara, un român aflat în slujba ungurilor și guvernator al Transilvaniei. Cu toate că forțele creștine au repurtat la început o serie de victorii, ele au fost înfrînte definitiv în bătălia de la Varna din 1444; Ladislau a fost ucis în luptă. Această campanie a marcat ultimul efort creștin convergent
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Soliman a inițiat o serie de campanii în Balcani. El a cucerit în 1521 Belgradul, un oraș de o mare importanță strategică. Cea mai mare victorie a lui a fost însă repurtată în 1526, cînd l-a învins pe regele ungur Ludovic al II-lea (1516-1526) în bătălia de la Mohács (Mohaci), echivalentul maghiar al celei de la Kosovo Polje. Victoria aceasta avea să ducă la schimbări politice majore. În anii care au urmat, după încă o serie de conflicte militare, majoritatea ținuturilor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Acțiunile lor vizînd unificarea teritoriilor românești aveau să constituie o sursă de inspirație pentru scriitorii naționaliști și liderii politici de mai tîrziu. Domnitorii români întîmpinau dificultăți și în ținerea sub control a boierilor, care erau dispuși să încheie alianțe cu ungurii, habsburgii, polonezii sau otomanii, preocupați doar de propriile lor interese. Ca și omologii lor din alte părți din perioada aceasta, oamenii aceștia se temeau de concentrarea unei puteri prea mari în mîinile unei persoane egale în rang cu ei. Cu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
pe plan cultural, introducerea tiparului în limba turcă a fost poate cea mai importantă. Pînă atunci fuseseră tipărite cărți în armeană, greacă, ebraică și latină, dar nu și în turcă. Eroul acestui eveniment de marcă a fost Ibrahim Müteferrika, un ungur născut la Cluj. Luat prizonier de război și vîndut ca sclav, el s-a convertit la islamism. A reușit să obțină aprobarea seyhülislîm-ului să tipărească volume în limba turcă atîta vreme cît nu era vorba de lucrări religioase. Prima carte
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
situate în Austria Superioară și Inferioară, în Stiria, Carintia, Carniola, Tirol și Vorarlberg. Alianțele dinastice au implicat teritorii întinse din Spania și din imperiul ei de peste mări, din Olanda și dintr-o parte a Italiei. În 1526, la moartea regelui ungur Ludovic al II-lea în bătălia de la Mohács, au fost anexate teritoriile Boemiei și ale coroanei ungare. Chiar dacă imperiul a fost ulterior divizat, Spania și alte regiuni fiind atribuite unui alt membru al familiei habsburgice, diferențele dintre provinciile aflate sub
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
nu le împiedicau pe statele inamice să încerce să se alieze cu unii membri ai opoziției pentru a-i submina autoritatea. În diferite perioade, mai multe ocîrmuiri, ale Franței, Imperiului Otoman și Prusiei, de pildă, s-au aflat în legătură cu rebelii unguri sau cu nobilii nemulțumiți. Împăratul era totodată comandantul suprem al forțelor armate, deși autoritatea lui în acest domeniu era îngrădită de faptul că era nevoit să se bazeze pe instituțiile locale pentru taxele de război și recrutări, mai ales în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
cu nobilii nemulțumiți. Împăratul era totodată comandantul suprem al forțelor armate, deși autoritatea lui în acest domeniu era îngrădită de faptul că era nevoit să se bazeze pe instituțiile locale pentru taxele de război și recrutări, mai ales în ținuturile ungurilor, inclusiv în Transilvania și Croația. Aflate sub autoritatea nobilimii locale, aceste organisme încercau să contribuie cu cît mai puțin posibil și să pretindă favoruri în schimb. Limitele impuse perceperii impozitelor stînjeneau foarte mult activitățile guvernului central. Monarhii habsburgici erau nevoiți
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
relatat au afectat direct sau indirect toate regiunile imperiului. Așa cum am văzut, cea mai mare parte a croaților, românilor și sîrbilor din Imperiul Habsburgic trăiau în ținuturi aparținînd coroanei Sfîntului Ștefan. Soarta lor era deci strîns legată de cea a ungurilor și de hotărîrile luate de dietele din Ungaria, Croația și Transilvania. O populație numeroasă locuia și în zona Frontierei Militare, o fîșie de teritoriu care se întindea de-a lungul graniței cu Imperiul Otoman, aflată sub directa administrație a Vienei
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
La sfîrșitul secolului al șaptesprezecelea, după izgonirea armatei și administrației otomane, nobilimea maghiară era decisă să restabilească controlul deținut de ea asupra tuturor ținuturilor cunoscute sub numele de "posesiunile coroanei Sfîntului Ștefan" și să-și reafirme poziția politică dominantă. Puterea ungurilor nu era bazată pe marii proprietari funciari și pe magnați, ci pe nobilimea de jos, cea rurală, și pe controlul ei asupra comitatelor, unitățile administrative de bază. Acestea aveau propriile lor adunări, care controlau guvernele locale și alegeau reprezentanții în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
și din oficialii inferiori ai bisericii și justiției. În principiu, legislația se afla în sarcina camerei inferioare, dar ambele camere trebuiau să fie de acord cu măsurile luate înainte ca acestea să fie adoptate. Pentru ocîrmuirea habsburgică, care administra afacerile ungurilor prin birourile Cancelariei Curții Maghiare de la Viena, controlul asupra dietei în privința perceperii impozitelor, mai ales a veniturilor suplimentare necesare în vreme de război și a recrutărilor era extrem de frustrant. În ciuda consimțămîntului dietei, instituirea dominației habsburgice în regatul ungar a fost
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
unitarieni, și se opuneau eforturilor pline de rîvnă ale catolicilor din regiunile recucerite de la otomani. Condițiile cumplite de trai cauzate de războaie în mediul sătesc au provocat multe răscoale țărănești. Situația aceasta, alături de opoziția permanentă a unei părți din nobilii unguri, a dus la izbucnirea în 1703 a unei revolte majore împotriva dominației habsburgice. Condusă de Ferenc Rákoczy, mișcarea avea drept obiective rezolvarea problemelor evident conflictuale ale opoziției nobilimii față de Viena și dorința țărănimii de a-și îmbunătăți statutul și eventual
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
politice croate era Croația Civilă, a cărei dietă își avea sediul la Zagreb. Aici, influența principală se afla în mîinile unei nobilimi mijlocii și mici de naționalitate croată și de religie catolică. Marii proprietari funciari erau atît croați cît și unguri. Ca și în Ungaria propriu-zisă, puterea nobilimii consta în controlul exercitat de aceasta asupra comitatelor. Nobilii croați se confruntau cu o situație dificilă. Ei erau atît împotriva dominației Vienei cît și a celei a dietei ungare, dar doreau să-și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
și ea o poziție puternică în Croația, o situație care avea să aibă o influență decisivă asupra relațiilor cu sîrbii. Conducerea Croației Civile avea în frunte un ban, adică un guvernator, care era numit de coroană și era de obicei ungur. Parlamentul unicameral, sabor-ul, era format din marii moșieri, din reprezentanții nobilimii de jos aleși la nivel național, din prelații catolici, din delegați ai orașelor libere și dintr-o serie de alți cetățeni aparținînd altor categorii. Acest organism trimitea reprezentanți în
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
rege dintre marii proprietari de pămînturi, dar adjunctul lui și alți oficiali erau aleși de adunările comitatelor, care alegeau și reprezentanții în dieta de la Zagreb, și răspundeau de administrația locală. Dificultatea de a duce o existență fără controlul direct al ungurilor și austriecilor a constituit permanent o problemă majoră a Croației. Din nefericire, din rîndurile nobilimii croate nu s-a ridicat niciun lider reprezentativ. În 1671, după dejucarea unei conspirații bazate pe ajutorul otomanilor, Fran Krsto Frankopan și Peter Zrinski au
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
pe picior de egalitate în persoana regelui, care era, firește, și împăratul Imperiului Habsburgic: Conform legii, sîntem un ținut afiliat Ungariei și în nici un caz un popor supus Ungariei. Pe vremuri, am avut propriii noștri regi naționali, care nu erau unguri. Nici o presiune sau încercare de impunere a vreunei forme de sclavie nu ne-au făcut să devenim subordonați Ungariei, ci prin propria noastră voință am devenit supuși nu ai Regatului Ungariei, ci ai regelui maghiar. Sîntem liberi, nu sclavi.1
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
unirea nobililor croați și maghiari. Proprietarii de pămînturi, fie ei mari sau mici, s-au opus cu înverșunare abolirii iobăgiei și limitării scutirii lor tradiționale de impozite; atacurile la adresa privilegiilor bisericii catolice și ale mînăstirilor au stîrnit mînia croaților. Atît ungurii cît și croații s-au ridicat împotriva înlocuirii limbii latine ca limbă a administrației cu germana. Accentul pus pe protejarea privilegiilor lor sociale explică multe dintre acțiunile nobililor croați din 1790. Opunîndu-se cu îndîrjire reformelor lui Joseph al II-lea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
lui Joseph al II-lea de a face din limba germană limba administrației a avut o importanță deosebită pentru regatul maghiar. Întreaga problemă a limbii administrației avea să devină un cuib de viespi în secolul următor. Atît croații cît și ungurii s-au opus introducerii limbii germane, dar ulterior interesele lor au devenit diferite. Odată cu ridicarea acestei chestiuni, reprezentanții unguri au pretins ca în regat să fie folosită limba lor. Soluția aceasta ar fi fost extrem de defavorabilă pentru croați, puțini dintre
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
regatul maghiar. Întreaga problemă a limbii administrației avea să devină un cuib de viespi în secolul următor. Atît croații cît și ungurii s-au opus introducerii limbii germane, dar ulterior interesele lor au devenit diferite. Odată cu ridicarea acestei chestiuni, reprezentanții unguri au pretins ca în regat să fie folosită limba lor. Soluția aceasta ar fi fost extrem de defavorabilă pentru croați, puțini dintre ei vorbind limba maghiară, și ar fi limitat desigur participarea lor la lucrările dietei ungare și deținerea de posturi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
militaro-civile care a depus mari eforturi să repopuleze provincia și să-i redea prosperitatea și rodnicia. Încercînd să dezvolte regiunea, puterea habsburgică a dăruit sau a vîndut nobililor, oficialităților guvernamentale, negustorilor și altor categorii, care erau în general germani sau unguri, mari întinderi de pămînt. O parte a acestuia a fost atribuită coloniștilor germani care aveau statut de țărani liberi. O serie de alți țărani au venit din ținuturile croate sau de dincolo de granița otomană. Diferențele fundamentale dintre Croația și Slavonia
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
popoare. Recunoașterea unui guvern civil ridica probleme similare. În ciuda acestor diferențe, populația sîrbă prefera în general să colaboreze cu autoritatea centrală. Privilegiile sîrbilor depindeau de protecția asigurată de Viena. În lipsa acesteia, sîrbii ortodocși nu puteau înlătura presiunea catolicilor croați și unguri. Spre sfîrșitul secolului al optsprezecelea, existau colonii de sîrbi nu numai în mediul rural, ci și în orașe. Ca și negustorii greci, meșteșugarii sîrbi deveniseră între timp un element important al comerțului monarhiei. Deși ei au reușit adesea să se
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]