45,391 matches
-
modului în care omul se raportează mistificărilor (minciunilor) mai mari sau mai mici ale istoriei, putem regăsi cele trei orizonturi temporale asociate de Lucian Blaga [1969:52] cu destinul comunităților etnice: timpul cascadă, în care colectivitatea este orientată către minciunile (păcatele) înaintașilor (ale protopărinților, conform scenariului biblic al vechilor evreilor, sau ale epocii de aur în care zeii din Olimp se amestecau și păcătuiau în rînd cu oamenii, potrivit credinței grecilor de odinioară etc.); timpul fluviu, care corespunde nevoii omului de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de la cele inofensive sau semivinovate pînă la cele agresive etc. Justificarea cît mai complexă a minciunii de către mincinos reprezintă cel dintîi mijloc de liniștire a propriei sale conștiințe, pînă la o întîrziată dar eliberatoare mărturisire; căci, cu sau fără voie, păcatul pulsează din interiorul conștiinței umane, generînd o stare de permanentă tensiune, de oboseală sau chiar de boală. Această nevoie de justificare denotă că cel dintîi beneficiar al minciunii este prin efectele ei indirecte însuși autorul minciunii. 3.6.1. Efecte
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
porunci, indiferent dacă urmările ei sînt pozitive sau negative. 3.6.2. Înșelăciuni descoperite Desigur că așa cum am văzut numai un mincinos bolnav minte cu speranța ca minciuna să-i fie descoperită. În general, considerată ca unul dintre cele zece păcate, minciuna este ținută ascunsă de autorul ei. O vorbă înțeleaptă, desprinsă dintr-o milenară experiență, ne avertizează că pînă la urmă adevărul iese la iveală, minciunile fiind date în vileag. Scenariul biblic reprezintă cel dintîi elocvent exemplu în acest sens
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
o facă pînă la urmă descoperită, ne întrebăm: cum de mai este posibilă minciuna? În loc de răspuns, să ne consolăm cu gîndul că există întotdeauna dimensiuni ascunse ale existenței umane pe care nu avem putința a le descoperi, ceea ce face ca păcatul, "minciuna necunoașterii" sau a "erorii" să ne însoțească tacit întreaga existență. 4. CERCUL CARE SE DESCHIDE: O PERPETUĂ ÎNȘELĂCIUNE? Trebuie să recunoaștem că oricine își asumă rolul de observator al situației de comunicare mincinoasă răspunde unui imperativ în egală măsură
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pentru "metalimbajul" conturat de propriul nostru studiu introductiv; • urmărirea subiectului supus cercetării dintr-o dublă perspectivă: pe "verticala diacronică" a constituirii sale, pe de o parte, pe "orizontala sincronică" a actualității sale, pe de altă parte; abordarea "semiozei edenice" (a păcatului originar) cu instrumentele conjugate ale hermeneutului (analiza de conținut a textului biblic) și ale semioticianului (introducerea scenariului biblic în termenii situației semiotice), respectiv a "semiozei mundane" (a omului căzut în păcat), se constituie ca un demers complementar de mare forță
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sale, pe de altă parte; abordarea "semiozei edenice" (a păcatului originar) cu instrumentele conjugate ale hermeneutului (analiza de conținut a textului biblic) și ale semioticianului (introducerea scenariului biblic în termenii situației semiotice), respectiv a "semiozei mundane" (a omului căzut în păcat), se constituie ca un demers complementar de mare forță explicativă; • conturarea unei metodologii interdisciplinare, în măsură abordeze problematica minciunii într-o manieră inedită, mai cuprinzătoare; chiar subtitlul cărții lui J. A. Barnes sugerează, prin utilizarea orientativului: Spre o sociologie a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
treptată a omului de minciună. Faptul că o atare posibilitate există constituie un suport pentru speranța că "cercul care stă să se deschidă" în fața unui al treilea mileniu nu se va mai desfășura, poate, sub semnul unuia și aceluiași obsedant "păcat originar". Traian D. STĂNCIULESCU BIBLIOGRAFIE Afloroaei, Ștefan, Lumea ca reprezentare a celuilalt, Institutul European, Iași, 1994. Aranguren, J. L., Sociologie de l'information, Hachette, Paris, 1967. Aquino, Thoma de, Summa theologiae. Despre Dumnezeu, Editura Științifică, București, 1997. Augustin, De dialectica
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
poker, unde nu există nici o tablă. Însă, chiar dacă tabla este absentă, la poker avem în schimb reguli de joc, prestabilite sau subînțelese, care trebuie învățate (Hayano 1980, 1982). Jocul-limbaj al mințitului "trebuie învățat ca oricare altul" (Wittgenstein 1953:90e). Din păcate, după cum urmează să vedem, ne lipsesc informațiile care să ne arate cum se învață jocul de-a mințitul (cf. Searle 1975:326). Cu toate acestea, în ciuda caracterului său omniprezent, antic, a interesului teoretic pe care-l prezintă și, dacă Hobbes
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
menit să asigure succesul deplin al unei înșelătorii. Ochs (1986) a schițat structura unei analize a "socializării în limbaj" care s-ar potrivi admirabil felului în care copiii învață să se folosească de minciuni în diferite medii culturale, însă, din păcate, se pare că pînă în prezent nu s-a inițiat nici o cercetare de acest gen. Karl Scheibe (1980:15) ia apărarea atitudinii mincinoase pe baza unor "motive de ordin psihologic". Este curios că un asemenea comentariu vine din partea unui psiholog
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
derivat din mendacium officiosum a Sfîntului Thomas Aquinas (1972:150). În cele opt clasificări ale minciunii oferite de Sfîntul Augustin (1952:86), cel de-al treilea tip este minciuna "care favorizează o persoană, dar o defavorizează pe alta", însă din păcate nu există și un termen care să o definească. Cele care se deosebesc în întregime de minciunile parțial sau absolut binevoitoare sînt minciunile rău intenționate, acelea prin care autorul lor este favorizat în dauna celui păcălit. Majoritatea, dacă nu chiar
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fantastică. În timp ce mincinoșii patologici spun minciuni în exces, există cu siguranță și indivizi care mint mult mai puțin decît ar fi de așteptat, și aceasta pentru că ei țin cont de poziția lor în societate. Acest gen de persoane constituie, din păcate, o categorie neglijată, căreia nu i s-a dat nici o definiție sau o denumire anume în clasificarea tipologiei mincinosului. N-ar fi drept să-i numim "sinceri în mod patologic", deși s-a întîmplat într-adevăr ca unul din prietenii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
americane cînd Pearl Harbor a fost atacat în 1941, Toland (1982: 323) comenta despre cel care atunci era Șeful Statului Major, generalul George Marshall: "Este tragic faptul că un om cu o asemenea funcție a fost obligat să mintă". Din păcate, sarcina de a induce inamicul în eroare pare să se extindă și asupra înșelării cetățenilor. În zilele ce au urmat primului război mondial, un filosof de la Cambridge, pe nume Francis Cornford, a definit propaganda ca fiind "acea ramură a artei
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
faptele lor fiind în esență "dăunătoare". Apoi, Bailey justifică oarecum aceste afirmații, argumentul său fiind relativ solid. Cerințele combinate ale succesului într-un conflict și ale șefiei încurajează practicarea înșelătoriei, lucru care este sesizat, din fericire, de către mulți, însă din păcate nu de către toți cei care urmează a fi păcăliți. Această percepție oferă cel puțin o diminuare parțială a șanselor de reușită a înșelătoriei. Însă gradul de reducere a acestor șanse diferă în funcție de mentalitatea mai mult sau mai puțin deschisă a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
exagerările și falsitatea reclamelor pentru care în ziua de azi autorul nu prea este tras la răspundere, vor fi condamnate etic în același mod în care sînt dezaprobate acum minciunile spuse acolo unde nu este nevoie. (Simmel 1950:314) Din păcate, noi tot mai așteptăm și astăzi momentul în care comerțul în detaliu va atinge nivelul de perfecțiune. "Afirmațiile false", rezultatul colaborării între cei care testează piața și agențiile de publicitate creative, nu pot fi considerate "relicve istorice". Boorstin (1962:213-214
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
un alt exemplu al modului în care experții fac trecutul să pară compatibil cu prezentul? Arendt (1968:238-239) dă tuturor generațiilor dreptul de "a rearanja faptele conform propriei perspective", însă le neagă "dreptul de a modifica relatarea evenimentelor propriu-zise"; din păcate, această distincție este problematică (cf. Arendt 1968: 249-250, 252). Timp de peste două milenii scrierea istoriei în Occident s-a bazat pe studiul documentelor contemporane sau aproape contemporane cu evenimentele pe care le descriu. În Est, această tradiție datează cel puțin
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
psihologi s-a considerat că ar "înclina spre zona nefavorabilă" a topului. Kintz (1977:492) comentează: Este interesant de știut dacă această din urmă atitudine se trage din experiența în clinică, în sălile de clasă sau din alte surse. Din păcate, el nu-și dezvăluie propria părere asupra subiectului. Un alt mod de a induce în eroare se bazează pe presupunerile făcute în timpul interpretării unor informații. Majoritatea schemelor de analiză în științele sociale implică presupuneri simpliste cu privire la modul în care oamenii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
o atitudine percepută ca parte a luptei pentru prestigiu în interiorul comunității și era practicată permanent, chiar dacă nici unul dintre adversari nu ar fi recunoscut aceasta. În același timp, toată lumea era de acord că depunerea de mărturii false în tribunal era un păcat, din moment ce martorului i se cerea să jure pe Biblie că spune adevărul. Totuși, du Boulay (1974:62) spune că "Săteanul nu are senzația că își trădează credința religioasă dacă minte...". Într-adevăr, pentru că loialitatea față de familie, față de "casă" se plasa
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fost întîmpinat la sosire de un bărbat care i-a spus: "Scuzați-mă, dumneavoastră trebuie să fiți profesorul X". Indianul, încîntat că a fost recunoscut atît de ușor, a răspuns: Da, și dumneavoastră trebuie să fiți profesorul Y". Însă, din păcate, nu profesorul Y făcuse obositoarea călătorie pînă la aeroportul Narita, ci unul dintre studenții acestuia, care fusese ales pentru a-l întîmpina pe invitat. Cum putea studentul să reacționeze la remarca profesorului X? Ar fi fost neindicat să-i spună
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
vital și potențialele calități. (Simmel 1950:310) Simmel se referă aici la auto-amăgire și autoiluzionare și susține că "obținem astfel exact cantitățile necesare de eroare și adevăr ce constituie fundamentul comportamentului pe care ni se cere să-l avem...". Din păcate, el nu precizează în cel fel este armonizată această combinație. Evident, poziția ideală este cea de mijloc; însă unde anume? Nu e bine să existe prea multă autoiluzionare, deoarece o persoană păcălită ajunge să nu-și mai dea seama de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
emoțional al celui care se descoperă păcălit... (Ibid.) R2 nu avea nici senzația că ar fi fost ea însăși nesinceră: Și o păcăleam, însă nu în mod conștient... La vremea aceea nu consideram că aș minți-o. (Ibid.:302) Din păcate, nu dispunem decît de punctul de vedere al lui R2 cu privire la relația ei cu bărbatul și cu cealaltă femeie; poate că aceștia din urmă aveau o imagine mai clară asupra a ceea ce se întîmpla. Chiar și așa, în ciuda faptului că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în practică. Una dintre primele strategii care apar în repertoriul copilului, cel puțin la popoarele creștine unde greșelile sînt imediat remarcate, este trucul menționat mai devreme de a-și încrucișa degetele, simulînd astfel semnul crucii și evitînd pedeapsa divină pentru păcatul de a minți. Alte tactici sînt acelea pe care Pascal le-a dezaprobat, fiind practicate de călugări iezuiți din secolul al XVII-lea (Pascal 1967:140). Ele includ eschivarea și "restricția mentală" sau "rezerva mentală" (Kerr 1990:116), prin care
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
menținerea minciunii; în același mod, nou-născuții apar cu adevărat, iar berzele zboară și în realitate pe deasupra caselor, deși nici una nu are vreun bebeluș în cioc, pe cînd farfuriile și lingurile așezate pe masă nu se mișcă de la locul lor. Din păcate, majoritatea cercetărilor psihologice asupra capacității copiilor de a depista minciunile s-au bazat pe observații de laborator și nu pe studii asupra vieții reale. În aceste experimente, abilitatea de a discerne o atitudine nesinceră de una sinceră (precizia în depistarea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
suspicioși față de toate formele literaturii. De exemplu, Edmund Gosse (1949: 20) a crescut la sfîrșitul secolului al XIX-lea într-o casă din care "cărțile de orice fel" erau excluse de către mama sa, care considera că "a povesti" era un păcat. În plus, contrastul dintre adevăr și ficțiune n-a rămas complet necontestat, după cum demonstrează și posibilitatea permanentă de a satiriza aspecte ale realității prin opere literare (e.g. Hardy 1971; cf. Roberts 1972:91). Această posibilitate i-a îndemnat pe unii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
notă introductivă; este întîlnit și la un alt nivel, pe care Patricia Waugh (1984:2) îl numește "metaficțiune": texte literare care atrag intenționat atenția asupra propriului statut, ca un artificiu prin care se pune problema relației între ficțiune și realitate. Păcat că Defoe nu mai este printre noi pentru a comenta această perspectivă modernă. Totuși, în majoritatea cazurilor, se știe fără nici o urmă de îndoială care opere sînt și care nu sînt ficțiune, indiferent dacă există sau nu în introducere afirmația
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
spune întotdeauna "adevărul" trebuie considerată o recentă achiziție a ethos-ului nostru. Teoria lui Scheibe este susținută de Arendt (1968:232) care spune că nici una dintre religiile principale, cu excepția zoroastrismului, nu includeau minciuna, spre deosebire de "mărturia falsă", în catalogul lor de păcate grave, și că numai odată cu apariția puritanismului și a științei organizate minciunile au început să fie considerate ofense serioase. Ambele afirmații au fost contestate (Bok 1978:302). Budismul include o obligativitate intransigentă de a nu minți (Gombrich 1971:65, 255
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]