6,769 matches
-
independentă, purtînd războaie și fiind în contact direct cu alte ocîrmuiri prin reprezentanții lor. Pentru a guverna provincia domnitorul era ajutat de un consiliu format din doisprezece membri și de dietă. Spre sfîrșitul secolului al șaisprezecelea, existau trei "națiuni" recunoscute, ungurii, secuii și sașii, și patru religii, catolică, luterană, calvină și unitariană. După cum am văzut, ungurii au venit în Transilvania în secolul al zecelea, iar regiunea a devenit parte integrantă a Regatului Ungariei. Secuii, care erau înrudiți îndeaproape cu ungurii și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
a guverna provincia domnitorul era ajutat de un consiliu format din doisprezece membri și de dietă. Spre sfîrșitul secolului al șaisprezecelea, existau trei "națiuni" recunoscute, ungurii, secuii și sașii, și patru religii, catolică, luterană, calvină și unitariană. După cum am văzut, ungurii au venit în Transilvania în secolul al zecelea, iar regiunea a devenit parte integrantă a Regatului Ungariei. Secuii, care erau înrudiți îndeaproape cu ungurii și vorbeau aceeași limbă ca și aceștia, au sosit mai tîrziu; la început, ei erau grăniceri
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
recunoscute, ungurii, secuii și sașii, și patru religii, catolică, luterană, calvină și unitariană. După cum am văzut, ungurii au venit în Transilvania în secolul al zecelea, iar regiunea a devenit parte integrantă a Regatului Ungariei. Secuii, care erau înrudiți îndeaproape cu ungurii și vorbeau aceeași limbă ca și aceștia, au sosit mai tîrziu; la început, ei erau grăniceri și proprietari liberi ai pămînturilor lor. Sașii erau imigranți germani din ținutul Rinului și au venit în secolul al doisprezecelea. Atît secuii cît și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
a provinciei era de asemenea semnificativă. Reforma a înregistrat un succes considerabil în rîndul nobilimii maghiare, care o considera drept o mișcare îndreptată împotriva habsburgilor. Ea a fost acceptată și de sași, care au devenit luterani. Începînd din această perioadă, ungurii erau atît catolici cît și luterani, iar secuii catolici, luterani și unitarieni. Către sfîrșitul secolului al șaisprezecelea, bisericile protestante aveau în provincie un statut egal cu cel al catolicilor și reprezentanți în dietă. Cele patru religii recunoscute sau admise erau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
și de o adunare purtînd numele de Nationsuniversität. Acest organism alegea candidatul pentru rangul de conte, dar numirea trebuia aprobată de către rege. Conștienți de faptul că alcătuiau doar o mică minoritate în Transilvania, sașii erau extrem de stricți în privința autonomiei lor. Ungurilor și românilor le era interzis să dețină proprietăți pe teritoriul lor și nu se puteau nici căsători cu fetele lor. Grupul lor privilegiat era constituit nu numai din moșieri nobili, ci și din țărani și orășeni. Orașele săsești, în primul
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
în secolul al optsprezecelea. Fără să ocupe o anumită zonă, românii puteau fi găsiți în toate regiunile aflate sub controlul națiunilor privilegiate. Slăbiciunea poziției lor consta în special în faptul că erau aproape în întregime țărani iobagi muncind pe moșiile ungurilor, secuilor sau sașilor. Nobilii români, care abia dacă reprezentau 1% din clasa aceasta, aveau tendința să colaboreze cu egalii lor unguri. O populație alcătuită din iobagi nu participa la viața politică în nici o parte a imperiului. În Transilvania, termenul de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
privilegiate. Slăbiciunea poziției lor consta în special în faptul că erau aproape în întregime țărani iobagi muncind pe moșiile ungurilor, secuilor sau sașilor. Nobilii români, care abia dacă reprezentau 1% din clasa aceasta, aveau tendința să colaboreze cu egalii lor unguri. O populație alcătuită din iobagi nu participa la viața politică în nici o parte a imperiului. În Transilvania, termenul de națiune se referea la "națiunea" politică a păturilor privilegiate, neavînd nici o conotație etnică. Țăranii unguri, sași și secui abia dacă o
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
monarhilor reformatori. Ca să-și justifice cererile, Clain nu aducea doar argumentul că românii erau majoritari în provincie și că plăteau cea mai mare parte a impozitelor, dar și faptul că ei locuiseră permanent în Transilvania de mai multă vreme decît ungurii sau sașii. Doctrina continuității istorice avea să constituie baza intelectuală a viitoarelor programe naționale și să provoace multe controverse între istoricii și propagandiștii români și unguri. Ideile exprimate de Clain au avut deci o importanță extrem de mare pentru viitoarele conflicte
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
dar și faptul că ei locuiseră permanent în Transilvania de mai multă vreme decît ungurii sau sașii. Doctrina continuității istorice avea să constituie baza intelectuală a viitoarelor programe naționale și să provoace multe controverse între istoricii și propagandiștii români și unguri. Ideile exprimate de Clain au avut deci o importanță extrem de mare pentru viitoarele conflicte naționale. El afirma în lucrările lui că românii din Transilvania erau descendenții direcți ai coloniștilor romani și deci moștenitorii Romei antice, argumentînd că legiunile romane îi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
să se retragă, doar soldații și administrația trecuseră Dunărea, țăranii rămînînd pe loc. În lunga perioadă de zbucium care a urmat, populația romană s-a retras pe dealuri și în munți, întorcîndu-se doar atunci cînd vremurile se mai linișteau. Cînd ungurii au cucerit Transilvania, ei au găsit aici o administrație românească aflată sub conducerea voievodului Gelu. După uciderea acestuia, românii l-au ales drept conducător pe ungurul Tuhutum, iar unirea s-a realizat totuși pe picior de egalitate. Poziția românilor s-
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
pe dealuri și în munți, întorcîndu-se doar atunci cînd vremurile se mai linișteau. Cînd ungurii au cucerit Transilvania, ei au găsit aici o administrație românească aflată sub conducerea voievodului Gelu. După uciderea acestuia, românii l-au ales drept conducător pe ungurul Tuhutum, iar unirea s-a realizat totuși pe picior de egalitate. Poziția românilor s-a deteriorat abia mai tîrziu, cînd populației autohtone i-au fost răpite ilegal drepturile garantate inițial. Este evident că argumentele lui Clain erau bazate nu numai
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
din rîndul populației dace supraviețuitoare. Cu toate acestea, în ciuda anumitor interpretări greșite, doctrina lui Clain era pusă în slujba unei importante cauze naționale prin faptul că le oferea românilor o ascendență care putea fi considerată ca fiind superioară celei a ungurilor, slavilor și germanilor. Într-o perioadă în care drepturile și originile istorice aveau o importanță primordială, acest argument era foarte eficient. Capii bisericii unite nu numai că sprijineau efectiv programele care implicau interesele românilor, dar însăși biserica lor depunea mari
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
lovitură au fost sașii. Joseph al II-lea a emis în 1781 un decret relativ la Concivilität, adică egalitatea cetățenilor, care punea capăt drepturilor speciale ale germanilor și garanta același statut tuturor locuitorilor din teritoriile săsești. Ca și germanii, românii și ungurii puteau acum achiziționa proprietăți și să devină membri ai breslelor. Deși intenționa să introducă limba germană ca limbă a administrației, acțiunea aceasta, care zdruncina din temelii privilegiile sașilor, a demonstrat că împăratul nu era un naționalist german. Joseph al II
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Argumentele cuprinse în ea erau foarte asemănătoare celor exprimate inițial de episcopul Clain. Acest memorandum reafirma teza originii romane a poporului român și faptul că pînă în secolul al cincisprezecelea acesta și biserica ortodoxă beneficiaseră de aceleași drepturi ca și ungurii și sașii. Documentul nu revendica deci acordarea de noi drepturi, ci reinstituirea celor care existaseră anterior. Autorii petiției cereau ca românilor să li se acorde reprezentare proporțională în organismele administrației Transilvaniei și să se bucure de aceleași privilegii ca și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
cu excepția cîtorva centre din jurul punctelor fortificate. Țăranii se ocupau cu creșterea vitelor, care puteau fi mutate cu ușurință în vremuri tulburi. În 1718, după ce ocîrmuirea habsburgică a luat în stăpînire provincia, s-a pus problema viitorului ei politic. În ciuda presiunii ungurilor, care se așteptau să îl anexeze, Banatul a devenit la început ținut al coroanei, fiind pus sub jurisdicția administrației militare. El a fost împărțit în unsprezece județe; conform sistemului în vigoare în teritoriile otomane și în cadrul Frontierei Militare, satele rămîneau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Imperiul Habsburgic a stîrnit firește un mare interes în principatul sîrbesc, mai cu seamă evenimentele în care era implicată populația sîrbească a monarhiei. Unii dintre sîrbi au trecut într-adevăr granița ca să participe la revolte sau să lupte împotriva insurgenților unguri. Războiul Crimeei a creat probleme și mai serioase. Atunci cînd Imperiul Otoman s-a implicat în 1853 în conflictul cu Rusia, a existat bineînțeles tentația de a profita de faptul că otomanii aveau alte griji pentru a obține unele cîștiguri
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
îndreptată împotriva stăpînirii rusești. Cel mai reprezentativ dintre aceștia, Adam Czartoryski, fost ministru al lui Alexandru I, a instituit ceea ce era de fapt un guvern în exil, care avea legături cu mișcările naționaliste din toată Europa. Tinerii italieni, germani și unguri erau de asemenea profund implicați în activitățile revoluționare. Ca și contemporanii lor, tineretul român organiza conspirații și elabora planuri pentru o revoltă națională în ținuturile românești. Cu toate că nu stabiliseră un program unic, majoritatea viitorilor revoluționari români susțineau ideea unirii Valahiei
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
să constituie o prioritate secundară, ori să fie menționate doar în programele revoluționare, aceasta în caz că erau cît de cît incluse în ele. Cea mai puternică opoziție de natură națională cu care s-a confruntat acum guvernul habsburgic era cea a ungurilor. Viena își dădea seama că poziția Austriei în teritoriile germane și italice nu putea fi menținută avînd în spate o Ungarie militantă și nemulțumită. Pe lîngă aceasta, imperiul avea nevoie de sprijinul financiar și de soldații Ungariei. Conducătorii maghiari erau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
în viața națională. Puternic influențați de ideologia Revoluției Franceze, noii lideri foloseau limbajul acestei mișcări în atacurile lor împotriva guvernului aristocratic habsburgic. În relațiile lor cu naționalitățile nemaghiare, atitudinea lor era destul de diferită. Este important să scoatem în evidență că ungurii înșiși erau divizați în moderați, ca István Széchenyi, care era în favoarea cooperării cu Viena și a unui program limitat de reforme, și radicali, al căror reprezentant de frunte era Lajos Kossuth. Născut dintr-un tată slovac și o mamă germană
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
Lajos Kossuth. Născut dintr-un tată slovac și o mamă germană, Kossuth susținea un program radical care prevedea, pe de o parte, introducerea libertăților individuale, abolirea privilegiilor speciale ale nobililor și emanciparea țărănimii, iar pe de alta dominația națională a ungurilor. Această poziție, care va constitui în 1848 baza revendicărilor revoluționare, a avut implicații extrem de negative pentru celelalte naționalități din cadrul teritoriilor coroanei maghiare. Liberalii unguri le ofereau acestora un regim bazat pe libertate și egalitate, dar la nivel individual și cu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
coroanei maghiare. Liberalii unguri le ofereau acestora un regim bazat pe libertate și egalitate, dar la nivel individual și cu condiția acceptării supremației naționale maghiare. Ca și atitudinea otomană de integrarare totală a creștinilor convertiți la islamism, cea a radicalului ungur era una de disponibilitate față de acceptarea ca cetățean cu drepturi egale a oricărui membru al altui grup național, cu condiția ca acesta să învețe limba maghiară și să adopte cultura și obiceiurile legate de aceasta. Unii dintre revoluționari aveau să
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
revoluționari aveau să considere drept trădare faptul că o persoană își susținea doar interesele naționale într-o controversă cu autoritățile maghiare. În ținuturile habsburgice se juca deci un joc foarte complicat. În lupta lor împotriva eforturilor Vienei vizînd centralizarea, radicalii unguri vorbeau doar despre drepturile lor naționale, dar acționau în favoarea dominației maghiare în propriile lor ținuturi. Oamenii de stat habsburgi, cu o bază națională mai slabă decît cea a opozanților lor, erau îngrijorați de agitația liberală maghiară din cauza efectului acesteia asupra
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
în adevăratul sens al cuvîntului, fiind vorbită de oamenii de cultură de pe tot cuprinsul Europei și totodată limba bisericii catolice. Înainte de secolul al nouăsprezecelea, această unitate lingvistică facilita administrarea ținuturilor maghiare, latina fiind limba comună a politicii și culturii. Naționaliștii unguri au început însă să insiste acum asupra unei schimbări a situației. Ei doreau înlocuirea limbii latine cu maghiara în structurile guvernamentale și în sistemul de învățămînt. Atitudinea aceasta era o reacție împotriva folosirii limbii germane la Viena, dar nu constituia
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
mare admirație față de cîntecele și poeziile sîrbești care erau la modă în rîndul intelectualilor. Obiectivul multora dintre savanții vremii era studierea trecutului slav și stabilirea unei culturi slave comune care să poată fi folosită în contracararea pretențiilor de dominație ale ungurilor și germanilor. Am văzut că toate mișcările naționale puneau un mare accent pe aspectele referitoare la limbă și la istorie. Gaj a urmat aceeași cale. Asemeni românilor din Transilvania, el căuta să stabilească o legătură între croați și un popor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]
-
un mare accent pe aspectele referitoare la limbă și la istorie. Gaj a urmat aceeași cale. Asemeni românilor din Transilvania, el căuta să stabilească o legătură între croați și un popor care locuise în zona respectivă înaintea germanilor și a ungurilor. Exact așa cum românii apelau la daci și la romani, Gaj susținea că slavii de sud erau descendenții vechilor iliri și deci primii locuitori ai ținutului. Toți cei apropiați lui nu-i împărtășeau părerea, și chiar Gaj și-a schimbat ulterior
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/961_a_2469]