7,741 matches
-
și chiar materiale, de la religie, literatură, artă, până la societate și știință. Prin urmare, încercarea unei expuneri asupra "mitului" se izbește în primul rând de o inevitabilă nedumerire: "mitul în ce sens?", "care mit?". Este pertinentă oare plasarea sub aceeași umbrelă conceptuală a miturilor cosmogonice ori a celor creaționiste și escatologice cu mitul progresului din ultimele două secole ori cu cele politice, sau și mai mult, cu cele "științifice" exploatate în literatura științifico-fantastică ori "miturile publicitare" ale societății de consum, sondate, printre
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
cu cele "științifice" exploatate în literatura științifico-fantastică ori "miturile publicitare" ale societății de consum, sondate, printre alții de către intransigentul Roland Barthes? Orice încercare de investigație în câmp mitologic se izbește inevitabil de cantitatea imensă de informație, de desișul semantic și conceptual, de multitudinea abordărilor și nu în ultimul rând de existența a peste 500 de definiții și accepțiuni ale mitului 7. S-ar putea ridica problema utilității, a sensului sau chiar a fezabilității unui astfel de demers. Dincolo de prezumțiozitatea doar până la
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
fost considerate fie două fațete ale aceluiași fenomen, fie manifestări spirituale ordonate succesiv din punct de vedere istoric, fie fenomene paralele, incomensurabile, cu trasee distincte în evoluția gândirii, s-a acceptat în general că accepțiunile actuale ale mitului păstrează scheletul conceptual creat în lumea greacă antică. De altfel, după cum afirmă și Mircea Eliade, Grecia presocratică și India brahmanică sunt martorele primelor manifestări ale unor elite care se dezinteresează de "istoria divină", de faptele zeilor, și ajunge să nu mai creadă în
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
pretenția unei panorame integrale asupra ideilor exprimate în privința mitului din toate domeniile pentru care acesta a constituit obiect de studiu. Până la urmă, cum s-a mai spus, amalgamarea tuturor punctelor de vedere, formulate în urma unor tradiții și reflexe metodologice și conceptuale în funcție de disciplină, nu ar asigura un plus de claritate, ci dimpotrivă, ar bloca orice posibilitate de analiză, datorită incompatibilității și incomensurabilității instrumentelor pe care le întrebuințează. Așadar, chiar dacă pe alocuri se vor mai strecura aluzii, concluzii ori apoftegme poetice, fie
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
tot acest caleidoscop nu se încearcă formularea unei singure definiții acceptate și funcționale a mitului, ci tocmai amplificarea și multiplicarea căilor și metodelor de reflecție, care să evidențieze relevanța temei propuse spre cercetare. Pentru a pătrunde în desișul taxonomic și conceptual al nenumăratelor definiții acordate mitului este necesar un punct de plecare greu de stabilit, cu atât mai mult cu cât este imposibil de fixat un punct final spre care să tindă întregul efort analitic (pentru o conștiință onestă, interesată de
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
în vârful extrem al suprastructurii societății și al activității spiritului, răspunzând prin însăși natura sa celor mai diverse solicitări"148, insistând asupra pericolului de a ignora diversitatea datelor care necesită analiza și a încerca zadarnic confecționarea unui aparat teoretic și conceptual cu pretenția de interpretare exhaustivă. Ducându-și raționamentul până la ultimele consecințe, afirmă: "se pare că numai arareori se întâmplă ca un singur principiu de explicare să reușească de două ori sub același unghi și în aceeași proporție. La limită, se
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
necesitățile ei interne, coerența ei: "chiar fără să-și dea seama, autorul trebuie să se supună regulilor acestui joc de asocieri, de opoziții, de omologii pe care le-a pus în operă seria de versiuni anterioare și care constituie armătura conceptuală comună acestui tip de narațiuni. Ca să capete un sens, fiecare dintre ele trebuie legată și congruentată cu celelalte, fiindcă toate împreună compun un același spațiu semantic a cărui configurație specifică marchează caracteristic tradiția legendară greacă."212 În ceea ce privește relația mitului cu
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
tradiția legendară greacă."212 În ceea ce privește relația mitului cu creația literară, Vernant este de părere că descifrarea acestuia se realizează pe alte căi și răspunde altor finalități decât ale studiului literar. Ea urmărește să scoată în evidență, din compoziția povestirii, "arhitectura conceptuală implicată, liniile majore ale clasificării, opțiunile în decuparea și codificarea realității, rețeaua de raporturi instituite de narațiune prin procedeele specifice acesteia între diversele elemente care intervin în cursul țesăturii dramatice". Mitologul încearcă, prin urmare, să reconstituie o "ideologie" înțeleasă ca
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
de propria sa cultură mitologică, Barthes a oferit interpretări ale actelor și ale produselor culturale populare care au creat analogii în loc să le identifice de pildă, nu orice bărbat care consumă un biftec consideră că se impregnează cu forța minotaurului). Clarificări conceptuale Mitul fiind un "sistem bine articulat" (Claude Lèvi-Strauss), "este strâns legat în jurul unei valori, dar al unei valori cu multiple deschideri și de aceea, cu varii valorizări posibile: filozofică, științifică, artistică, religioasă".235 Cu alte cuvinte, deși mitul pătrunde în
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
pe nesimțite centrele de greutate ale analizelor, ajungându-se de multe ori ca în studii consacrate mitului să se tragă concluzii despre alte arii ale spiritualității. Deși abordările pluridisciplinare sunt vitale, blocarea (fie și involuntară) în paradigmele, metodologia și aparatele conceptuale ale unei discipline anume poate compromite întregul demers. Cu toate că foarte importanți cercetători ai mitului au utilizat o perspectivă lingvistică în studiile lor, cu surse în lingvistica lui Saussure, oferind contribuții esențiale în studiul mitului și deschizând valoroase piste în cercetare
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
și, prin urmare, el poate, bineînțeles, să se refere la evenimente și ființe supranaturale, la fapte supranaturale, dar și la obiecte provenind din morala socială sau din spațiul estetic". Mai departe, "conținutul său nu se referă întotdeauna la un spațiu conceptual venerabil sau minunat, cu zei, eroi supraumani, cu evenimente supranaturale, dar poate aspira la idealizarea lumii", dând ca exemplu arta. În fine, "natura extra-logică" a mitului "nu-l împiedică să treacă la domeniul conceptual (nu logic) și să meargă pe
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
se referă întotdeauna la un spațiu conceptual venerabil sau minunat, cu zei, eroi supraumani, cu evenimente supranaturale, dar poate aspira la idealizarea lumii", dând ca exemplu arta. În fine, "natura extra-logică" a mitului "nu-l împiedică să treacă la domeniul conceptual (nu logic) și să meargă pe acesta din urmă, în mod paralel și paritar".242 În acest sens, îl citează pe Claude-Lévi Strauss, care se întreba retoric "și dacă mitul ar fi adevărul?", ridicând și o provocare: "poate într-o
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
ceea ce se consideră o tradiție marxistă (oare nu alunecă într-un flagrant oximoron o sintagmă care s-ar putea explicita ca "tradiție revoluționară"?) sunt greu, dacă nu imposibil de evaluat, din motivele amintite mai sus cu privire la blocarea într-un câmp conceptual autist în raport cu care nu se poate stabili comunicarea (precum un șarpe care își devorează propria coadă), pentru o mare parte a lumii au constituit unica opțiune, pentru o prea lungă și tristă perioadă. În România anului 1973, de exemplu, în
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
mai puțin îndepărtat, mai mult sau mai puțin mitizat și care-i servește de justificare. Apelul la istorie răspunde logicii miturilor fondatoare."395 Viața politică este pătrunsă de imaginar deoarece nici în politică nu ne putem determina prin pure abstracții conceptuale (lege, stat, popor) iar conștiința are nevoie de personificări, de tipizări, de "încarnarea ideilor extrase din legăturile sociale, autoritate, ideal"; gândirea politică este provocată să simbolizeze idei și valori, să întărească opinii prin valori complementare asociate, adeziunile ori refuzurile noastre
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
și el simbolul o cale de cunoaștere profundă, prin care se dezvăluie "cele mai secrete modalități ale ființei", nefiind deci creații arbitrare ale psihicului.429 Spiritul recurge la imagini pentru a sesiza realități contradictorii imposibil de perceput și de redat conceptual, și chiar eventuala solidaritate umană poate exista și poate fi resimțită doar la nivelul imaginilor (nu subconștient, ci mai degrabă "transconștient").430 Imaginea, simbolul, mitul și omul sunt inconturnabil interconectați: "viața omului freamătă de mituri pe jumătate uitate, de hierofanii
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
această opinie, atrăgând atenția asupra confuziei periculoase care se poate realiza între simbol și alegorie, un derivat mecanic și restrictiv al simbolului, prin care este minimizată și chiar refuzată realitatea vie și dinamică a simbolului, încărcată cu valențe emoționale și conceptuale.435 De asemenea, tendința contrară, de supraevaluare a simbolului, este o capcană poate chiar mai periculoasă, prin care se încearcă transformarea întregii sfere a realității într-un "vehicul al corespondențelor impalpabile", o "conjuncție obsesivă de analogii" (reproș adresat cu precădere
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
public, deși ambele sunt plasate la nivelurile inferioare ale "totemului cultural".512 Pentru a reveni, când vorbim de banda desenată ne referim la un anume tip de narațiune serială în imagini grafice, deși definirea acestui câmp comportă dificultăți tehnice și conceptuale, cum voi arăta mai jos. Evaluând-o prin prisma conținutului și a formelor pe care le exprimă, putem concluziona și că banda desenată este fie un gen literar, o categorie aparte a literaturii, fie o formă de artă, chiar dacă este
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
cu cadru, obținem o artă secvențială foarte lentă)516, datorită dimensiunii sale exclusiv vizuale. Demersul lui McCloud, dincolo de eventualele amendări care i se pot aduce de pe alte poziții teoretice, este unul esențial pentru oricine încearcă să înțeleagă implicațiile și ramificațiile conceptuale ale câmpului benzii desenate. Ceea ce reușește în primul rând să arate autorul este că deși, cel puțin aparent, banda desenată, constituită din imagine (desenată, de regulă, însă ea poate conține și fotografii, de exemplu) și text, se plasează în zona
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
fi acceptat tacit ca fondat: desenul arată că "regele e dezbrăcat").521 Dacă textul scris este o cale spre cunoaștere, un "mod de a merge de la un punct la altul", textul desenat este o "derivă", "o excursie personală în jurul reperelor conceptuale", care servesc drept fundament mesajului, și nu trebuie să se substituie textului pentru transmiterea unor cunoștințe precise, nefiind doar un discurs la modă în care se articulează o oarecare cunoaștere, ci un instrument privilegiat care permite "reintroducerea în pedagogie a
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
care alegeau o modalitate extremă de expresie puteau găsi locuri în care să o facă. Creațiile comix s-au impus în deceniile al șaptelea și al optulea ca alternativă la marea industrie a benzii desenate, solicitând ridicarea nivelului artistic și conceptual. Art Spiegelman, coordonatorul unui titlu de primă importanță în banda desenată, Raw Comics (1980), care propunea la fiecare număr experimente postmoderne (intertextualitate, autoreferențialitate, subiectivitate, suporturi grafice variate, definit ca "magazinul grafic care și-a pierdut credința în nihilism"671), ridică
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
să studiem miturile, riturile și simbolurile, fără a trăda experiențele de la care plecând se formează ele, trebuie să participăm activ la geneza lor existențială și nu să le analizăm ca și cum ar fi vorba de pure mecanisme lingvistice sau de "categorii conceptuale"", explică autorul preluând ideile lui René Alleau ibid., p. 28. 427 Ibid., p. 31. "Simbolurile anunță mai mult decât enunță:", reia Wunenburger și expresia lui J. Brun. 428 Nicu Gavriluță, Mentalități și ritualuri magico-religioase, p. 38. 429 Mircea Eliade, Imagini
by Gelu Teampău [Corola-publishinghouse/Science/1113_a_2621]
-
Mai departe, Iliescu își descrie participarea la evenimente pas cu pas. În 22 decembrie se îndreaptă spre Televiziune, cu dorința de a participa la evenimente (citatul este amplu, dar el este reprezentativ pentru teza lui Iliescu și pentru stratagemele sale conceptuale ulterioare): „Am hotărât să mă duc la Televiziune - alegerea mea era simplă: voiam să fiu prezent la locul unor fapte pe care le așteptam și pe care le consideram hotărâtoare pentru destinul țării. Erau clipe de un entuziasm copleșitor, când
[Corola-publishinghouse/Science/1928_a_3253]
-
intenționat de programul Frontului Democratic Român de la Timișoara, citit în Piața Operei în 21 decembrie și elaborat în noaptea de 20 spre 21 decembrie; mai târziu va aminti, totuși, de această platformă). După Ion Iliescu, și aceasta este stratagema sa conceptuală, revoluția începe din 22 decembrie, mai întâi prin ieșirea masivă pe străzile capitalei a muncitorimii de pe platformele industriale, apoi prin programul Frontului Salvării Naționale. Dacă revolta a adus „opresiune, gloanțe, vieți secerate, drame, tragedii”, revoluția a adus „un program cu
[Corola-publishinghouse/Science/1928_a_3253]
-
ale dictatorului Nicolae Ceaușescu în ajunul crizei (prin organizarea unor mari adunări de mase populare), executarea capilor răsturnați de la putere - ghilotinarea lui Ludovic al XVI-lea și împușcarea lui Ceaușescu (pp. 149-150). Apoi, autoarea trece la o demonstrație în forță (conceptuală și explicativă) a structurii loviturii de stat revoluționare. Citatul care urmează este amplu, dar îl redau pentru a păstra logica demonstrației: „Țelurile revoluției: țelul revoltei populare din România a fost abrogarea sistemului comunist, țelul loviturii de stat a fost încheierea
[Corola-publishinghouse/Science/1928_a_3253]
-
discurs, cel beletristic. De aceea, valorificînd opiniile unor autori de referință, precum de Saussure, Bahtin, Bally, Genette etc. și urmărind modelul coșerian, Jean-Michel Adam consideră că se impune crearea unei teorii novatoare în care să se opereze cu un aparat conceptual specific și cu metode și tehnici noi de investigare. De exemplu, în locul unităților sintactice consacrate tradițional, de tipul frazelor și propozițiilor, se impune în această analiză, identificarea altor tipuri de segmente, numite unități textuale minimale, a căror organizare respectă norme
by JEANMICHEL ADAM [Corola-publishinghouse/Science/981_a_2489]