5,057 matches
-
viitorului statut al regiunii Kosovo, pe care Balli Kombëtar voia să o anexeze după război. Cu toate că ambele grupuri au fost de acord că va trebui organizat un plebiscit în regiune, LNC-ul, sub presiunea iugoslavilor, a denunțat curînd această înțelegere. Partizanii iugoslavi nu aveau deloc intenția să cedeze acest district, chiar dacă Partidul Comunist fusese de acord în 1940 cu acest lucru. Vukmanović-Tempo, comisarul lui Tito, a sosit în acest moment în Albania, iar ascendentul iugoslav asupra LNC a fost restabilit. Capitularea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
acest lucru. Vukmanović-Tempo, comisarul lui Tito, a sosit în acest moment în Albania, iar ascendentul iugoslav asupra LNC a fost restabilit. Capitularea italienilor din septembrie 1943 a avut bineînțeles repercusiuni foarte importante asupra Albaniei. Aici, ca și în alte părți, partizanii au capturat și alte arme. A fost totuși instituită ocupația germană, o divizie de parașutiști ocupînd Tirana. După aceea, autoritățile germane s-au concentrat asupra ocupării celor mai importante orașe și a coastei; forțele de rezistență controlau zona muntoasă. Interesat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
să ia locul Italiei pe postul de putere protectoare a Albaniei. În ceea ce privește situația internă, LNC deținea clar controlul asupra celei mai puternice forțe armate și autoritatea asupra unei mari părți a țării, beneficiind de asemenea de sprijinul mișcării victorioase a partizanilor iugoslavi. În noiembrie 1944, cînd forțele germane s-au retras și regimul instituit de ele la Tirana s-a prăbușit, LNC-ului i-a fost foarte ușor să-și afirme ascendența. Grecia În lunile scurse între atacul italienilor din octombrie
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de aprovizionarea ale germanilor din zona aceasta treceau prin Balcani. Pentru asigurarea întreruperii principalei căi ferate pe o perioadă mai lungă, la sfîrșitul lunii septembrie 1942 au fost trimise în Grecia trupe britanice de parașutiști. Ele i-au organizat pe partizanii din zonă într-un grup de gherilă care a reușit să arunce în aer viaductul de la Gorgopotamos de pe această linie ferată vitală. Ofițerii britanici implicați în această operațiune au rămas după aceea în țară și au colaborat cu unele grupuri
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
distragă atenția puterilor Axei, făcîndu-le să creadă că principala lovitură avea drept obiectiv Peninsula Balcanică. În iunie și iulie a fost astfel declanșată Operațiunea Animalele. Datorită faptului că securitatea era în Grecia mai precară decît în toate celelalte părți, liderii partizanilor greci, ca și cei ai albanezilor, trebuiau convinși că urma să aibă într-adevăr loc o debarcare în Balcani. Aici, ca și în Iugoslavia, a fost depus un efort decisiv în vederea unificării diferitelor forțe de rezistență. În iulie 1943 strădaniile
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
înainte de plebiscit. În urma luării acestei decizii, reprezentanții patizanilor s-au întors în Grecia fără să fi ajuns la o înțelegere. Următorea fază importantă a intensificării crizei din Grecia s-a manifestat după răsturnarea lui Mussolini și capitularea Italiei. Detașamentele de partizani, în special cele din EAM/ELAS, aveau o poziție mult mai puternică. EAM pusese mîna pe suficient de mult echipament italian ca să-și asigure superioritatea asupra celorlalte organizații de gherilă rivale. Depinzînd în mai mică măsură de aprovizionarea Aliaților, liderii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
guvernul britanic va încerca să restabilească vechiul regim, conducerea EAM era hotărîtă să dobîndească controlul deplin asupra țării înainte de sosirea unei forțe expediționare britanice. Urmărind atingerea acestui obiectiv, ELAS a lansat în octombrie 1943 un atac împotriva detașamentelor rivale de partizani. Luna aceasta a marcat începutul primei faze a îndelungatului război civil din Grecia, care avea să dureze pînă în 1949. Obiectivul fundamental al ELAS-ului erau Zervas și echipa lui din cadrul EDES-ului. ELAS beneficia de serviciile a circa cincisprezece
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și pe mai departe activă. Britanicii au mediat în februarie 1944 încheierea unui armistițiu. O altă forță armată importantă și-a făcut apariția în această perioadă. În vara anului 1943, în mare măsură ca o reacție la acțiunile violente ale partizanilor și la influența lor politică tot mai mare, o serie de personalități grecești proeminente, printre care se aflau și generalii Pangalos și Gonatas, se alăturaseră Batalioanelor de Securitate înființate în timpul regimului de sub ocupația germană. Țelurile lor erau respectarea legii și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
sau PEEA. Ca și AVNOJ, grupul acesta era o potențială autoritate rivală a guvernului în exil de la Londra. Cu toate că o mare parte a membrilor PEEA nu erau comuniști, partidul a continuat să joace un rol de frunte în mișcarea de partizani. Poziția lui a fost foarte mult afectată de evenimentele care au avut loc în acest moment în Egipt. După cum am văzut, slăbiciunea esențială a guvernului monarhist era faptul că era lipsit de forțe armate în Grecia; avantajul lui cel mai
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
trebui să trateze cu britanicii, astfel că în septembrie ei și-au ocupat posturile desemnate lor în cadrul guvernului. Și mai important a fost faptul că ei au semnat în aceeași lună acordul de la Caserta, care prevedea ca toate detașamentele de partizani să treacă sub autoritatea nou instalatului Guvern Grec de Unitate Națională al lui Papandreou și în final sub comanda directă a generalului britanic, Sir Ronald Scobie. Astfel că, în ciuda poziției mai mult decît dominante deținută de EAM/ELAS, ele au
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
ideală în caz că organizația de rezistență ar fi dorit să pună mîna pe putere. Dat fiind că atît oficialii britanici cît și autoritățile grecești își dădeau seama de această amenințare iminentă, au fost luate imediat măsuri de demobilizare a detașamentelor de partizani în vederea înființării unei armate naționale pentru sprijinirea poziției lor. În același timp, comandamentul britanic a adus mai multe forțe militare în țară, inclusiv trupe aeropurtate. Pe la mijlocul lui decembrie, el avea la dispoziție cincizeci de mii de soldați gata să intre
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
circa cincisprezece persoane. În următoarele șase săptămîni au avut loc lupte sporadice pe tot cuprinsul Greciei, fiind atacate poliția și clădirile publice. Atît poziția forțelor britanice cît și cea a guvernului aflat la putere era foarte dificilă: forțele armate ale partizanilor controlau cea mai mare parte a mediului rural și erau bine înarmate. Britanicii erau foarte deciși să dobîndească controlul asupra Greciei. La 5 decembrie Churchill i-a trimis o directivă lui Scobie la Atena prin care îi ordona să "nu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
că politica britanică față de Grecia a fost diferită de cea dusă în Iugoslavia. La Atena, britanicii acordau un ajutor militar și politic total guvernului aflat la putere și erau dispuși să lupte pentru a împiedica instaurarea unui regim dominat de partizani. În privința problemelor iugoslave însă, guvernul în exil era presat să fie de acord cu un aranjament care practic îi asigura în final lui Tito controlul deplin. Atitudinea diferită față de cele două țări este ilustrată dramatic de o conversație mult citată
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
loc între Churchill și Fitzroy Maclean, comandantul misiunii militare a Aliaților acreditată pe lîngă Tito, la sfîrșitul anului 1943. Așa cum a descris ulterior episodul chiar Maclean, opinia lui exprimată cu această ocazie în cadrul discuției asupra situației din Iugoslavia era că partizanii vor constitui factorul politic decisiv în Iugoslavia postbelică și că, în al doilea rînd, Tito și ceilalți lideri ai mișcării erau în mod deschis și declarat comuniști, iar sistemul pe care voiau să-l instituie ei se va înscrie fără
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de granițele statelor sud-est europene, a devenit evidentă nevoia încheierii unei înțelegeri între Aliați asupra administrării lor după ocupația sovietică. Pînă în acest moment, Uniunea Sovietică nu făcuse nici o încercare fățișă de a instala regimuri pur comuniste. În cadrul mișcărilor de partizani dominate de comuniști era preferată instalarea regimurilor gen front popular. În ciuda acestei politici a sovieticilor, guvernul britanic, mai ales Churchill, dorea să ajungă la un acord fără nici un echivoc cu Stalin, care să stabilească și eventual să limiteze viitoarea influență
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de armistițiu încheiate cu România și Bulgaria erau incluse prevederi relativ la înființarea unor Comisii Aliate de Control la București și Sofia, alcătuite din reprezentanți americani, britanici și sovietici. Am menționat deja că influența Marii Britanii era extrem de puternică la Atena. Deși partizanii dețineau controlul militar deplin în Iugoslavia, Tito fusese de acord cu instalarea unui guvern de coaliție care urma să includă și un număr de reprezentanți ai vechilor partide. În ciuda acestui fapt, modul în care urmau să evolueze evenimentele în fiecare
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
comuniștii dețineau pozițiile-cheie ajunseseră la putere în toate capitalele balcanice, cu excepția Atenei. Comuniștii au triumfat însă deplin pe tot cuprinsul acestor țări abia în 1948. Dominația lor totală a fost stabilită mai întîi în Iugoslavia și Albania, asupra cărora forțele partizanilor dobîndiseră controlul militar în timpul războiului. În România și Bulgaria, partidele respective s-au concentrat la început asupra preluării ministerelor vitale de Interne și Justiție, după care au trecut fie la desființarea partidelor de opoziție, fie la infiltrarea și dezbinarea lor
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
să mențină o poziție independentă. Pe la sfîrșitul anului 1947, Bulgaria se afla total sub control comunist și avea o constituție nouă. Iugoslavia Regimul comunist din Iugoslavia beneficia desigur de cea mai bună poziție dintre toate guvernele socialiste din Europa de est. Forțele partizanilor, care numărau 800.000 de oameni, dețineau controlul militar total. Nu existase nici o ocupație sovietică sau aliată, astfel că nu se punea problema vreunui amestec străin. Pe lîngă faptul că guvernul central se afla în mîinile AVNOJ, fusese instituită încă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
guvern. Pe lîngă funcția de prim-ministru, Tito și-a asumat-o și pe cea de ministru de război, Šubašić primind postul de ministru de externe. Dintre cele douăzeci și opt de posturi din cabinet, numai cinci nu se aflau în mîinile partizanilor. Cu toate acestea, guvernele aliate au recunoscut guvernul. Prevederile referitoare la lărgirea AVNOJ nu constituiau absolut deloc o provocare și nici nu împiedicau exercitarea controlului de către comuniști. Ultima adunarea fusese aleasă în 1938 și dizolvată în 1939; mulți dintre membrii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și nouă de membri ai unui număr de șase partide necomuniste și treisprezece personalități de frunte. În august 1945 acest organism a devenit adunarea națională provizorie și a început apoi pregătirile pentru organizarea alegerilor. În ciuda poziției lui extrem de puternice, regimul partizanilor a recurs la metode de terorizare și intimidare pe care le-am văzut practicate și în alte părți. A fost înființată o poliție secretă condusă de Alexandru Ranković. Ea a fost intitulată inițial Departamentul de Apărare a Poporului (OZNA), dar
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și ei parte din guvern, ei dețineau posturile ca indivizi, nu ca reprezentanți ai unor organizații politice separate. Nu exista bineînțeles nici un fel de opoziție tolerată sau loială. Tranziția fusese realizată cu o ușurință destul de mare. Ca forță victorioasă, guvernul partizanilor iugoslavi nu prea putea fi influențat de opinia occidentală; el nu era nevoit să-și facă probleme în legătură cu termenii tratatului de pace sau cu Declarația de la Yalta. În aceste condiții și în ciuda acordului cu Šubašić, existau șanse mici ca liderii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
iugoslavi nu prea putea fi influențat de opinia occidentală; el nu era nevoit să-și facă probleme în legătură cu termenii tratatului de pace sau cu Declarația de la Yalta. În aceste condiții și în ciuda acordului cu Šubašić, existau șanse mici ca liderii partizanilor să riște revenirea la vechiul sistem pluripartit sau să organizeze alegeri cu adevărat libere. Spre deosebire de celelalte state comuniste est-europene, Iugoslavia postbelică a fost organizată pe o bază federală (vezi harta 12). Într-o încercare de vindecare a urmărilor cîtorva conflicte
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
asupra faptului că britanicii, care controlau guvernul de la Atena, vor sprijini revendicările grecilor privind sudul Albaniei; în iulie 1946 Senatul Statelor Unite a emis o rezoluție care susținea cererile acestora. Situația din Kosovo era și ea aproape explozivă. După retragerea nemților, partizanii iugoslavi puseseră stăpînire pe regiunea aceasta, după care sîrbii declanșaseră o campanie de masacrare a albanezilor. Cu toate că Partidul Comunist Iugoslav se declarase la întrunirile de la Dresda din 1928 și de la Zagreb din 1940 în favoarea cedării acestei zone Albaniei, era destul de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
albanezilor. Cu toate că Partidul Comunist Iugoslav se declarase la întrunirile de la Dresda din 1928 și de la Zagreb din 1940 în favoarea cedării acestei zone Albaniei, era destul de evident că, din momentul în care vor pune mîna pe puterea politică de la Belgrad, regimul partizanilor va insista asupra menținerii granițelor iugoslave antebelice. Chiar dacă era dispus să acorde majorității albaneze unele drepturi în cadrul statului federal, Tito nu era în nici un caz adeptul "autodeterminării" atunci cînd era vorba de cedarea unui teritoriu iugoslav. Problema avea să rămînă
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
dispus să acorde majorității albaneze unele drepturi în cadrul statului federal, Tito nu era în nici un caz adeptul "autodeterminării" atunci cînd era vorba de cedarea unui teritoriu iugoslav. Problema avea să rămînă un punct de fricțiune între cele două state. RĂZBOIUL PARTIZANILOR Așa cum am văzut, în timpul celui de-al doilea război mondial detașamentele de partizani au fost extrem de active în zonele de munte ale Albaniei, Greciei și Iugoslaviei. Dată fiind importanța lor în evoluția ulterioară a Balcanilor, trebuie să facem unele comentarii
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]