580 matches
-
Mediu au dezbătut îndelung originile serbiei și natura însăși a statutului de șerb. Istoriografia clasică, ilustrată în special de Marc Bloch, voia ca serbia, puțin răspîndită în secolul al IX-lea, să-i fi înglobat, progresiv, pe toți descendenții sclavilor carolingieni, ai colonilor incapabili de a rezista presiunii stăpînilor și chiar pe proprietarii unui alodiu, a căror situație economică s-a degradat continuu. La sfîrșitul secolului al XI-lea, șerbii se pare că ar fi constituit marea masă a populației de la
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
seniorului de către moștenitorii vreunui șerb, în caz contrar, bunurile defunctului revenind seniorului. Lucrări mai recente au demonstrat că aceste sarcini apăsau, de fapt, asupra altor categorii de rurali decît șerbii și că serbia ea însăși, născută sau nu din sclavia carolingiană, prezenta față de aceasta și, încă mai pronunțat, față de sclavia antică, diferențe notabile, care variau considerabil de la o regiune la alta a creștinătății. Dacă nu era cu adevărat un sclav, șerbul medieval nu era nici un om liber. Îi era interzis să
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
cel mai îndîrjit în păstrarea dominației temporale asupra Bisericii fiind împăratul Sfîntului Imperiu Roman Germanie, aflat atunci în plină glorie. Împăratul împotriva Papei Una dintre primele caracteristici ale primei vîrste feudale constă în fărîmițarea autorității publice, consecință a destrămării Imperiului carolingian și în afirmarea marilor principate fundamentate cînd pe un particularism regional legat de vechile regate, cînd pe amintirea unei comunități etnice originare, cînd, în sfîrșit, pe unica putere a unui prinț, duce sau conte, care reușește să concentreze în mîna
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
Din acest ansamblu se nasc cîteva regate care se vor constitui încetul cu încetul în puteri teritoriale și politice, între primele figurînd, chiar dacă încă fragil, Sfîntul Imperiu Roman Germanic. Cînd Ludovic IV Copilul, fiul lui Arnulf, moare în 911, dinastia carolingiană dispare în Germania. Țara se împarte în ducate "naționale" autonome, dintre care cele mai importante sînt Saxonia în nord, Franconia în centru, Suabia și Bavaria în sud. Conștientă totuși de pericolele care amenință Germania, legate de năvălitorii unguri, slavi și
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
și Anglia În timp ce Sfîntul Imperiu, principala putere în Occident în secolele al XI-lea și al XII-lea, își consumă ultimele forțe în lupta împotriva Papalității, urmărind mirajul italian, două state, Franța și Anglia, renasc încet pe ruinele fostului Imperiu carolingian, înainte de a se înfrunta într-o luptă care le va opune timp de mai bine de 100 de ani. Francia Occidentală, care va deveni regatul Franței și care e compusă în mare din regiunile situate la vest de Meuse, Saône
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
mai bine de 100 de ani. Francia Occidentală, care va deveni regatul Franței și care e compusă în mare din regiunile situate la vest de Meuse, Saône și Rhone, își alege, după moartea lui Carol cel Pleșuv, nu un rege carolingian, ci pe contele Eudes, care se afirmase la Paris în 885 în lupta împotriva normanzilor. Timp de un secol, descendenții săi și cei ai carolingianului Carol cel Pleșuv se perindă pe tronul Franței pînă în clipa în care, în 987
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
Meuse, Saône și Rhone, își alege, după moartea lui Carol cel Pleșuv, nu un rege carolingian, ci pe contele Eudes, care se afirmase la Paris în 885 în lupta împotriva normanzilor. Timp de un secol, descendenții săi și cei ai carolingianului Carol cel Pleșuv se perindă pe tronul Franței pînă în clipa în care, în 987, coroana trece definitiv celor dintîi, în persoana lui Hugo Capet fiu al lui Hugo cel Mare -, care a beneficiat de ajutorul clerului, de cel al
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
Sfînt. Creșterea demografică și defrișările Istoricii au discutat îndelung și emit încă și astăzi ipoteze, nu întotdeauna unanime, asupra motorului acestor transformări în lanț. Ei nu se pun, de exemplu, de acord asupra continuități sau discontinuității dintre "înfrumusețarea" primei etape carolingiene și marele avînt care se operează în primul sfert al seco lului al XI-lea. Ei fac să prevaleze cînd redeschiderea căilor maritime în Mediterana și în mările septentrionale după zăvo-rîrea lor de către sarazini și normanzi, cînd "injectarea" aurului islamic
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
evoluția acestei părți a continentului este lenta apariție a unor noi puteri, a căror voință de independență și ale căror ambiții vin deseori în contradicție cu cele ale imperiilor vecine. Așa stau lucrurile cu Boemia, de exemplu. Încă din epoca carolingiană, triburile cehe care se instalaseră în această zonă întrețineau relații cu lumea occidentală. Campaniile lui Carol cel Mare făcuseră din Boemia o anexă a ducatului de Bavaria și adesea ea era inclusă în regulamentele succesorale ale moștenitorilor imperiali. În secolul
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
într-o rigidă piramidă, consecință a unei paralizii aproape complete a schimburilor, era în foarte mare parte mitică. Sub această formă caricaturală, ea nu a existat cu adevărat niciodată, nici măcar în vremea sumbrelor atacuri sarazine și normande, cînd, după renașterea carolingiană, autoritatea suverană s-a fărîmițat într-un mozaic de centre investite cu putere, în fond slabe și contestate. Această imagine este cu atît mai puțin corectă începînd cu secolul al XI-lea, cînd orașele devin polul dezvoltării economice și culturale
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
ordinelor religioase (comunități ierarhizate, strîns legate de Sf. Scaun și a căror organizare transcende limitele statuluii senioriei și clivajele etnice sau lingvistice). Din rîndul lor apar acei producători de cultură care sînt "universitarii" Evului Mediu. Școli și universități Între "renașterea carolingiană" și dezvoltarea universităților în secolul al XIII-lea, releul de transmisie al științei are loc în primul rînd prin intermediul școlilor monastice, apoi episcopie, în secolul al X-lea, la vremea cînd țările vestului european suportau din greu invaziile scandinave sau
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
orășenești sînt puse sub autoritatea episcopului care-i numește și revocă pe profesori și alege din capitlul catedralei un discipol însărcinat să controleze ortodoxia învăță-mîntului și moralitatea elevilor și magistrilor. Programul de studii continuă să se bazeze, ca pe vremea carolingiană, pe cele șapte arte liberale, grupate în două "cicluri": trivium (gramatică, retorică, dialectică) și quadrivium (aritmetică, geometrie, teorie muzicală, astronomie). Învățămîntul magistral se reduce la o lectură a textului, comentat de magistru și discutat de către elev. Puțin cîte puțin, între
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
și pînă în Boemia și din Africa pînă în Polonia, începînd cu a doua jumătate a secolului al X-lea, se dezvoltă o arhitectură ottoniană care prezintă deja numeroase trăsături comune cu romanicul și care este moștenirea directă a artei carolingiene. Primele manifestări ale unei arhitecturi romane originale -caracterizată prin bolta de pietre ajustate, meținute de o piatră mai groasă, înfundată cu forța, cheia de boltă apar aproape în același timp, la sfîrșitul secolului al X-lea și începutul secolului al
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
germane din Răsărit, în Danemarca, Suedia și în Anglia, noțiunile de huba (hufa) bool, hacteny, respectiv hide, termenul de "mansă" începe să fie întrebuințat în aceasta formă odată cu secolul al VII-lea în regiunile unde va înflori mai tîrziu civilizația carolingiană, pentru a desemna celula de bază a civilizației rurale medievale. Administrația imperială a folosit "manșa" ca unitate principală de prelevare a impozitelor și de recrutare militară. Încorporată ulterior (după secolul al X-lea) marelui domeniu sau senioriei, "mansa" a devenit
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
înseamnă inițial "vite" (bogăția prin excelență a populațiilor migratoare), în formele sale lexicale consacrate (feos/feus cea dintîi formă latinizată, apărută la finele secolului al IX-lea în sudul Burgundiei feodum, feudurn, fevum), "feudul" sau "fieful" s-a substituit "beneficiului" carolingian în condițiile cînd acesta care fusese pînă atunci viager, nu neapărat corelat cu sistemul relațiilor de dependență personală și fără o conotație materială specifică a devenit ereditar, a fuzionat definitiv cu vasalitatea și s-a identificat cu precădere (dar nu
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
aceea a suveranității consideră că aceste atribuții sînt consubstanțiale dreptului medieval de proprietate, derivînd automat din stăpînirea pămîntului. Potrivit altui punct de vedere, dreptul de comandă ar fi rezultatul unor uzurpări succesive sau al unor concesiuni forțate din partea autorității centrale carolingiene, din ce în ce mai neputincioasă în a-și apăra prerogativele în condițiile dramatice ale ultimelor invazii (sarazine, maghiare și normande). Indiferent, însă, de adevăr, important de reținut este faptul că personalizarea și divizarea în plan local a acestor puteri se află la originea
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
132, 135, 154, 202, 224, 225 Carol cel Pleșuv 89, 95,104, 139 Carol cel Simplu 93, 141 Carol de Anjou 183,189, 200, 210,215,237 Carol IV 191, 192 Carol Martel 25, 28, 71, 72, 73, 75, 101 Carolingieni 74, 89, 95, 98, 100, 106, 117 Cassiodorus 12,21,36,37,250 Cathari 217, 218, 219 Cazimir al Poloniei 203 Cazimir Renovatorul 204 Celți 13, 20, 91 Celestin III 226 Chanson de Roland 104 Chartreux 107, 125 Childeric 22
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
în Occident......................................44 Urmașii lui Iustinian.............................................................47 Secolul de aur al Bizanțului..................................................49 Replierea din secolul al VII-lea............................................51 Criza iconoclastă..................................................................54 Dinastia macedoneană..........................................................59 Recucerirea bizantină...........................................................61 Orientul împotriva Occidentului...........................................64 Apogeul civilizației bizantine...............................................66 Capitolul 3 Imperiul carolingian...........................................71 Pepin cel Scurt, rege al francilor.........................................72 Carol cel Mare și expansiunea francă..................................76 Restaurarea Imperiului de Apus..........................................81 Guvernarea și administrarea Imperiului..............................84 Imperiul împărțit.................................................................87 Noile invazii........................................................................89 Dislocarea Imperiului..........................................................93 Economia și societatea în epoca carolingiană
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
carolingian...........................................71 Pepin cel Scurt, rege al francilor.........................................72 Carol cel Mare și expansiunea francă..................................76 Restaurarea Imperiului de Apus..........................................81 Guvernarea și administrarea Imperiului..............................84 Imperiul împărțit.................................................................87 Noile invazii........................................................................89 Dislocarea Imperiului..........................................................93 Economia și societatea în epoca carolingiană.....................97 O înfrumusețare culturală................................................. 101 Capitolul 4 Europa feudală (secolele X-XII).................... 107 Nașterea și avîntul feudalității......................................... 108 Seniori și seniorii............................................................. 113 Condiția țăranului............................................................ 117 Biserica în societatea feudală.......................................... 120 Împăratul împotriva Papei............................................... 128 Monarhia feudală în Franța și Anglia.............................. 139
by Serge Berstein, Pierre Milza [Corola-publishinghouse/Science/962_a_2470]
-
un cetățean al lumii, un cetățean al Europei - ideal pe care iluminiștii, la rândul lor, îl vor îmbrățișa și întruchipa prin câțiva dintre cei mai străluciți reprezentanți. Ceea ce umaniștii și continuatorii lor considerau drept Europa nu corespunde deloc vechii accepțiuni carolingiene. De la Erasmus la Leibniz și mai departe până la Rousseau se prefigura imaginea unei Europe unite într-o idee imperială de structură modernă. Cum bine observa unul dintre exegeții operei erasmiene, “în concepția sa privind o politică europeană, Erasmus nu se
[Corola-publishinghouse/Science/2253_a_3578]
-
cuprinde 1.230 de manuscrise; în principal, seducătoarele codexuri medievale, al căror șir începe cu așa numitul Codex aureus, o operă a culturii europene, demonstrând unitatea continentului prin triunghiul participant la elaborarea ei: Orientul bizantin, lumea insulară anglo-irlandeză și Europa carolingiană. Batthyăny are, încă din anii de început, una dintre cele mai bogate colecții de biblii din Europa, precum și un număr important de cărți editate în cele mai de prestigiu tipografii ale continentului. Unele vorbesc de cultura cărții creștine în latina
[Corola-publishinghouse/Science/2253_a_3578]
-
două jumătăți ale textului, una la Alba-Iulia, cealaltă la Roma, înseamnă, am vrea să credem, nu o ruptură, cum la prima vedere s-ar putea interpreta, ci o unitate a bătrânului continent, așa cum opera însăși fusese concepută în epoca renașterii carolingiene. La Aiud, tradiția secolului anterior își găsește o deplină continuitate; colegiul și biblioteca de aici fuseseră comparate, încă în vremea lui Bethlen, cu Corviniana de la Buda. Ca importanță, biblioteca depășește cu mult școala; ea este o distinsă instituție spirituală pentru
[Corola-publishinghouse/Science/2253_a_3578]
-
și Varro pe la jumătatea secolului I al erei creștine 7. Ea cuprindea trivium, „cele trei arte literare” (gramatica, retorica și dialectica) și quadrivium, „cele patru discipline matematice” (geometria, aritmetica, astronomia și teoria muzicală). Vom regăsi această programă sistematică în învățământul carolingian, dar spoliată de liberalismul elenistic și inhibată de misticism creștin. „Cele șapte arte liberale” carolingiene nu mai erau deloc „liberale”, ci mai degrabă „dogmatice” - cum se va vedea într-un capitol următor. De altfel, sistematizarea ca atare a fost pe
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
arte literare” (gramatica, retorica și dialectica) și quadrivium, „cele patru discipline matematice” (geometria, aritmetica, astronomia și teoria muzicală). Vom regăsi această programă sistematică în învățământul carolingian, dar spoliată de liberalismul elenistic și inhibată de misticism creștin. „Cele șapte arte liberale” carolingiene nu mai erau deloc „liberale”, ci mai degrabă „dogmatice” - cum se va vedea într-un capitol următor. De altfel, sistematizarea ca atare a fost pe nedrept atribuită lui Thrax și Varro. Ei mai degrabă au pregătit-o pentru creștinare - ceea ce
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
a conjugat cu cel politic, acest învățământ ecleziastic a cucerit întreaga Europă. Aceasta s-a întâmplat când visul de renaștere și reconstrucție a Imperiului Roman a cuprins mintea și sufletul unui principe de sorginte barbară: Carol cel Mare. Opera politico-religioasă carolingiană a fost realizată cu mijloace pedagogice, în special cu virtuțile curriculumului bazat pe „creștinatele” septem artes liberales. Noul curriculum creștin și-a pus amprenta pe întreaga istorie ulterioară a educației, culturii și civilizației europene - o amprentă atât de adâncă, încât
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]