881 matches
-
de sentimente mai puțin pure și mai puțin religioase"4, Nae Ionescu le propunea creștinismul asocial, liturgic, "orientat în întregime spre viața de dincolo, în care împărăția lui Dumnezeu se realiza abia la sfârșitul lumii, printr-un fel de catastrofă eshatologică a cosmosului întreg". Prin urmare, metodei studenților de liberă alegere și interpretare a textelor, filosoful le contrapunea metoda aspră a disciplinei bisericești; cu alte cuvinte, spiritul Predaniei, al Sfintei Tradiții a Ecclesiei se opunea peremptoriu spiritului evanghelizării protestante; meditațiilor eminamente
[Corola-publishinghouse/Science/84936_a_85721]
-
de bună seamă. Mircea Vulcănescu regăsește o "unitate tipică a Apusului", dincolo de orice diferențe interconfesionale (catolice sau protestante) la nivelul a două planuri majore: 1) propensiunea spre o actualizare a trăirii umane religioase în istorie conduce, invariabil, la pierderea sentimentului eshatologic, ființa umană acomodându-și țelul firesc cu veacul în care trăiește; 2) dimpotrivă, Răsăritul ortodox, neconsumat de împlinirea sa în actualiate, așteaptă realizarea desăvârșită a tuturor lucrurilor în participarea făgăduită la sfârșitul veacurilor 7. Pornind de la diferența tipologică (cea dintre
[Corola-publishinghouse/Science/84936_a_85721]
-
se întrepătrund. Trecerea de la contextul hristologic la cel pneumatologic implică repoziționarea spre aspectul luminii necreate pe care o descoperă Sfântul Duh și la care ființa umană participă plenar. Contemplarea mistică ca formă esențială a cunoașterii revelate se asociază cu vederea eshatologică. Sinteza palamită desăvârșește tradiția patristică, transgresând dualismul maniheist dintre sensibil și inteligibil. Dumnezeu se revelează creaturii în plinătatea Sa, fără a fi vorba de o cunoaștere intelectuală sau sensibilă. Limita este între creat și increat; cu alte cuvinte, aceasta nu
[Corola-publishinghouse/Science/84936_a_85721]
-
sunt suficente. Dacă "hermeneutica reductivă" limitează simbolul la un "epifenomen", la o "suprastructură", "hermeneutica instaurativă" augmentează simbolul până la un supraconștient trăit. Paul Ricoeur vorbește de o "hermeneutică arheologică", în sensul plonjării în elementul biografic, sociologic, filogenetic și de o "hermeneutică eshatologică", adică de un apel la ordinea esențială 8. Dacă civilizația a căzut, într-un anumit context istoric, într-un iconoclasm endemic, confundând demitizarea cu demistificarea, societatea contemporană are un mijloc de recuperare a valorii imaginii și chiar a funcției sale
[Corola-publishinghouse/Science/84936_a_85721]
-
în mediul occidental, teologico-politică nu implică realiter o adevare a teologicului la politic, ci, precum bine subliniază Miruna Tătaru-Cazaban "un fel de a-i veni teologic în întâmpinare, de a administra responsabilitatea față de comunitatea creștină aflată într-o permanentă tensiune eshatologică față de orice tip de organizare strict umană" (p. 10). Elaborarea unei teologii politice pleacă de la simpla constatare că modernitatea este departe de a reprezenta ceva exterior vieții Ecclesiei, că ea semnifică o mutație profundă în natura relației dintre teologie și
[Corola-publishinghouse/Science/84936_a_85721]
-
elemente ale mitului sunt, probabil, imaginea sau tabloul, elementul social, elementul supranatural (sau non-naturalist sau irațional), narațiunea sau povestirea, elementul arhetipic sau universal, reprezentarea simbolică, sub forma unor evenimente petrecute aievea, în timp, a idealurilor noastre eterne, elementul programatic și eshatologic, elementul mistic. Apelând la mit, gândirea contemporană se poate axa pe oricare din aceste elemente, tratându-l în contextul celorlalte. Astfel, Sorel consideră că "greva generală" a tuturor muncitorilor din lume este un "mit", în sensul că, deși acest ideal
[Corola-publishinghouse/Science/85059_a_85846]
-
un soi de amețeală și beție a materialului (potum materialis alluvionis); din contră, dacă se îndreaptă spre ceea ce îi este asemănător, adică spre pur, imobil, nemuritor primește starea de non-schimbare, gândirea (79c). Această opoziție între suflete distinge, într-un mit eshatologic, pe de o parte destinul fericit perpetuu pentru sufletele inițiate, purificate, pe de alta, nefericirea sufletelor care și-au petrecut întreaga viață în limitele corporalului, impure, murdare, îngreunate de materia vizibilă și terestră (gravata); acestea nu se pot înălța sau
by Marcus Tulius Cicero [Corola-publishinghouse/Science/1099_a_2607]
-
și nu s-a menținut cu atâta tenacitate ca rânduielile observate și împlinite în legătură cu moartea, înmormântarea și cu starea sufletului după moarte"112. Capitolele IX-XI ale nuvelei slaviciene întăresc afirmația de mai sus în sensul unei aprofundări a acestei viziuni eshatologice. Modul în care satul, preotul și Busuioc se raportează la cel decedat e unul surprinzător. Mort fără lumânare, Pupăză nu va fi înmormântat, în ciuda insistențelor fratelui său cu stare, altfel decât decide tradiția locului: fără slujbă, în afara cimitirului. Obiceiul e
by Steliana Brădescu [Corola-publishinghouse/Science/1060_a_2568]
-
al ascultării de Cuvântul Tatălui; contemporană - prin atotprezenta inspirație a Duhului care face din cuvintele Scripturii „prescuri pentru cuminecături”3; în sfârșit, teologia este profetică, petrecând în conversația verticală cu Dumnezeu și dialogând oblic cu umanitatea, în așteptarea făgăduitei prezențe eshatologice a lui Hristos 4. Cu aceasta, ne întoarcem la întrebarea care ne-a condus, până aici, cercetarea: de unde provine, în primă și ultimă instanță, specificul creștin al teologiei? În viziunea ortodoxă asupra relațiilor de nonseparabilitate între Biserică, tradiție și Scriptură
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
pe care nu o poți poseda. Ontologia participației contrazice atât de masiv economia posesiei, până în punctul în care refuză identificarea Ortodoxiei cu lichidități verbale (i.e. enunțul unor „parole” dogmatice)2. Ortodoxia primește confirmarea într-un mod de existență eclezial și eshatologic. Pentru a participa la adevărul Ortodoxiei nu este suficientă nici măcar o entuziastă aderență - publică, prin definiție - la expresiile livrești ale binecinstitei „tradiții răsăritene”. A fi membru al tradiției apostolice nu reprezintă deloc un privilegiu al celor care îmbrățișează canonul literar
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
cărturar vom vorbi - nu ratează deloc sensul profund al actualității. Rostirea sa palpită sub acolada începutului (alpha) și a sfârșitului (omega), fiind dictată de vocația înțelegerii perenității revelației lui Dumnezeu. Timpul prezent al acestei teologii este cel al unei prezențe eshatologice, sub semnul explorării care - prin forța paradoxului - crucifică „înțelesurile cele slabe ale lumii”, eliberând astfel mintea de orice captivitate idolatră. Pentru cei care îl cunosc, Andrew Louth este mai ales un verb și o voce. Pentru cei care îl citesc
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
de reflecție culturală 4. Recuzarea temelor tradiției creștine este exemplificată de numeroase atitudini care descriu tabloul clinic al modernității. În arta picturală, bunăoară, asistăm la tranziția de la icoană la tabloul religios (e.g. înlocuirea perspectivei inverse cu perspectiva naturală, refuzul transparenței eshatologice a corporalității, inserția senzualismului în locul figurației hieratice, dispariția anonimatului și revendicările auctorialității), care pregătește iconoclasmul postmedieval. Cunoașterea filozofică se rescrie din perspectiva autofondării metafizice a subiectului (Descartes), prin conferirea atributelor tari cunoașterii tehnice și „gândirii calculatorii” (Heidegger), prin ancorarea certitudinii
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
funcționalității biologice. „Verbul” a fi trebuie să prevaleze asupra „verbului” a avea, așa cum iubirea trebuie să înfrângă dorința (sau „pofta”, în limbaj filocalic). Astfel, în locul unei prezențe inerte se câștigă o subtilă disponibilitate, împotriva înstrăinării familiaritatea, în schimbul pesimismului existențial, optimismul eshatologic, în loc de refuz, dăruirea ș.a.m.d. Viața nu este o problemă (deci o ecuație), ci un mister (deci un apolog). În orizontul oricărei prezențe atente a omului în lume se ivește taina unei chemări spre transcendență. Captarea misterului vieții determină
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
eclezială își ascunde taina în ascultare, prin ea revărsându-se bogăția de daruri a Duhului. Fiindcă Scripturile s-au născut înăuntrul unei comunități de creștini prinși și aprinși de Duhul, ele nu pot fi citite decât de la înălțimea unei aspirații eshatologice 1. Creștinii nu sunt „fii ai îndoielii, spre pierire, ci ai credinței spre dobândirea sufletului” (Evr. 10, 39). Ca răspuns dat îndelungatei rătăciri a teologiei printre „înțelesurile cele deșarte ale lumii”, Andrew Louth ne propune întoarcerea la alegorie. Solidară cu
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
la revendicările teologiei platonice, ci un eveniment consubstanțial fuziunii teandrice de orizonturi. Duhul care conspiră cuvintele revelației întregește răspunsurile căutate de tâlcuitor, pe orice treaptă a virtuții s-ar afla acesta. Alegoria este, în fapt, aplicația semiotică a unei teologii eshatologice a istoriei. Convertirea literei în Duh se aseamănă prefacerii pâinii în Euharistie, fapt care confirmă relația de intimitate între practica exegetică și mistagogia Liturghiei. Pentru a cântări „măsura bună, îndesată, clătinată și cu vârf” a judecății Cuvântului, interpretul trebuie să
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
față de societate și regulile de echilibru psihosomatic, li se adaugă motivații mult mai profunde. Justificarea protologică a unor aspirații (cum este dorința de integritate virginală prin referința la Adam) are drept corespondent o profundă dorință de participare anticipativă la condiția eshatologică a omului. Foucault subliniază însă diferențele exterioare în comportamentul sexual impus de creștinismul politic instaurat prin dinastia constantiniană 4: „Biserica și preoțimea au susținut apăsat principiul unei moralități ale cărei precepte sunt obligatorii și al cărei scop este universal (ceea ce
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
care reprezintă, mai degrabă, două moduri de prezență a subiectivității întrupate. Pentru a traduce, nu fără riscuri, limbajul lui Henry în limbajul teologic al Părinților Bisericii, corpul biologic reprezintă „hainele de piele” (Fac. 3,21) iar trupul transcendental este corpul eshatologic, chemat să se transforme mereu, „din slavă în slavă” (Grigorie de Nyssa). Ne-am putea gândi că trupul eshatologic va învia din sâmburele de Viață euharistică găzduită, vizibil, de corpul sensibil. „Sămânța” trupului eshatologic este ascunsă în trupul biologic, dar
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
Henry în limbajul teologic al Părinților Bisericii, corpul biologic reprezintă „hainele de piele” (Fac. 3,21) iar trupul transcendental este corpul eshatologic, chemat să se transforme mereu, „din slavă în slavă” (Grigorie de Nyssa). Ne-am putea gândi că trupul eshatologic va învia din sâmburele de Viață euharistică găzduită, vizibil, de corpul sensibil. „Sămânța” trupului eshatologic este ascunsă în trupul biologic, dar relația dintre cele două „trupuri” rămâne, până la transfigurarea totală, cel puțin enigmatică (dacă nu cumva insolubilă). Pentru Henry, este
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
21) iar trupul transcendental este corpul eshatologic, chemat să se transforme mereu, „din slavă în slavă” (Grigorie de Nyssa). Ne-am putea gândi că trupul eshatologic va învia din sâmburele de Viață euharistică găzduită, vizibil, de corpul sensibil. „Sămânța” trupului eshatologic este ascunsă în trupul biologic, dar relația dintre cele două „trupuri” rămâne, până la transfigurarea totală, cel puțin enigmatică (dacă nu cumva insolubilă). Pentru Henry, este crucial să observăm că secretul Vieții revelate de Dumnezeu în Hristos poate fi experiat în
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
oare conținutul alterității celuilalt reductibil la aparența somatică a unui corp sexuat? Contribuie oare diferențierea sexuală la o anumită „iluzie optică”, cu potențial idolatru? Acestea sunt întrebările care, deși formulate diferit, i-au preocupat pe Părinții Bisericii: este corpul protologic/eshatologic sexuat într-un sens originar? Este corpul biologic sexuat într-un mod accidental? Ce anume conferă alteritate fiecărei persoane în parte? Pentru Henry, diferențierea sexuală a corpurilor biologice creează mirajul atracției. Cu cât cineva percepe mai acut propria sa diferențiere
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
1 Un Stat care interzice Bisericii crearea unor comunități de valori și semnificații critice la adresa perversiunilor secularismului decade într-o simplă parodie a adevăratei autorități. Puterea politică se poate exercita numai cu demnitate și în supunere față de instanța ultimă și eshatologică a Cuvântului care este „puterea și înțelepciunea lui Dumnezeu”. În sfârșit, a treia figură teologică din Marea Britanie angajată în redactarea unui manifest „postsecular”2 este John Milbank. Format la Oxford către sfârșitul anilor 1970 sub îndrumarea directă a lui Rowan
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
numele de „teodicee socială”2. Pentru Milbank, această „teodicee” introduce un alt concept al providenței (i.e. o pronie previzibilă) decât cel propriu ortodoxiei creștine (care asumă, în termenii teologiei pauline, o cunoaștere parțială „în ghicitură” (1Cor. 13,12), sub rezerva eshatologică a vederii „față către față”. În același timp, este foarte semnificativă trecerea de la codul etic al aristocrației militare (care domină în feudalism) către setul de virtuți impus în climatul social al monarhismului absolutist, pe care John Milbank o caracterizează drept
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
în formula calvinistă, cel puțin - oferă motivațiile teologice pentru canonizarea injustiției sociale: cineva trebuie să piardă și să piară, în lumea de aici, ca și în lumea de dincolo. Ierarhia socială a prezentului mundan nu e decât zvonul unor realități eshatologice. Nevoia de legitimitate a noilor clase sociale (termenul „clasă” fiind folosit aici în sensul lui F. Guizot 1) a impus de la sine un termen absolut, chiar dacă resemnificat: providența. Deși teleologismul filozofiei naturale scolastice era deja sub semnul întrebării, explicația mecanismelor
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
pentru emergența virtuții”2. În Prelegeri de filozofia istoriei, Hegel mai pretinde că poate oferi o descriere a lucrării Providenței din perspectiva rațiunii discursive, transferată în tărâmul autocunoașterii infinite. Este o poziție care dizolvă „gnostic” tensiunea așteptării liturgice a vieții eshatologice 1. Hegel nu fixează ierarhii stricte ale moralei (cum este cazul lui Aristotel), ci postulează - într-un fel apropiat de filozofii politici scoțieni din secolul al XVIII-lea - o convergență transversală a multitudinii de scopuri specifice umanității. Caracterul arbitrar al
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]
-
Învierii face trecerea perfectă de la sociologie către ecleziologie, de la gândirea seculară la teologie 2. Aceasta indică Biserica ca loc de întrupare a virtuții iubirii, ca societate sau comunitate renăscută în har, ca polis regenerat într-un mod de-a fi eshatologic. Aceste afirmații nu sunt simple acrobații retorice. Dacă virtutea creștină a iubirii presupune nu doar fapta discretă, ci mariajul cu anonimitatea și invizibilul, atunci adevărata istorie a adevăratei Biserici nu este oare scrisă în mărturiile hagiografice? În mod sigur, cronica
[Corola-publishinghouse/Science/1998_a_3323]