1,132 matches
-
sau că ele nu pot fi derivate în mod nemijlocit par să fie interșanjabile, ar trebui să ne fie limpede acum că trebuie să distingem în principiu între non-derivabilitatea sensului unei expresii (care înseamnă, desigur, non-compoziționalitatea ei) și non-derivabilitatea ei paradigmatică. Cea din urmă implică transparența extensiunii semantice care duce de la sensul originar al expresiei la sensul ei derivat (transferred)."328 Geeraerts denumește acest tip de transparență motivare și îl consideră ca fiind complementar izomorfismului: "izomorfismul coincide cu transparența sintagmatică, în timp ce
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
semantice care duce de la sensul originar al expresiei la sensul ei derivat (transferred)."328 Geeraerts denumește acest tip de transparență motivare și îl consideră ca fiind complementar izomorfismului: "izomorfismul coincide cu transparența sintagmatică, în timp ce motivarea poate fi definită ca transparență paradigmatică"329. 3.1.2. Principiile de mai sus ar putea fi schematizate prin figura următoare 330: În această figură, cele două "triunghiuri" (1-2-3 și 4-5-6) schematizează relațiile sintagmatice din cadrul unei expresii idiomatice, în timp ce relațiile dintre cele două "triunghiuri" (1-4, 2-5
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
Principiile de mai sus ar putea fi schematizate prin figura următoare 330: În această figură, cele două "triunghiuri" (1-2-3 și 4-5-6) schematizează relațiile sintagmatice din cadrul unei expresii idiomatice, în timp ce relațiile dintre cele două "triunghiuri" (1-4, 2-5 și 3-6) schematizează relațiile paradigmatice din cadrul ei. Primul "triunghi" (mai exact, relațiile 1-2 și 1-3) indică sensul 331 "originar" (literal) al unei expresii idiomatice, în timp ce al doilea "triunghi" (relațiile 4-5 și 4-6) indică sensul ei "derivat" (idiomatic/figurat). În cadrul primului "triunghi", (1) desemnează expresia ca
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
al unei expresii în lectura lui "derivată" (idiomatică). În sfârșit, "laturile" unui "triunghi" (1-2, 1-3, 4-5 și 4-6) indică raporturi de izomorfism (= transparență sintagmatică), în timp ce legăturile dintre "vârfurile" unor triunghiuri diferite (1-4, 2-5 și 3-6) indică raporturi de motivare (= transparență paradigmatică). 3.1.3. Modul de utilizare a modelului prismatic poate fi ilustrat cel mai bine printr-un exemplu. Să luăm, de pildă, locuțiunea a împroșca cu noroi (pe cineva) - cu varianta a zvârli cu noroi (în cineva) -, al cărei sens
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
sensul idiomatic al celui de-al doilea element "afirmații calomnioase/denigratoare/mincinoase". Raporturile sintagmatice din cadrul ambelor triunghiuri (1-2, 1-3, 4-5, 4-6) sunt toate izomorfe ("transparente"), de vreme ce sensul global se deduce prin simpla articulare a sensurilor elementelor expresiei. În schimb, raporturile paradigmatice dintre "vârfurile" triunghiurilor presupun tipuri de motivații diferite. Astfel, raportul din cadrul primei serii de elemente (2-5) este motivat pe bază metonimică, dat fiind că, în acest caz, un act fizic ("a împroșca/ zvârli") evocă un act psihic (sau, cel mult
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
fie folosită separat de contextul său idiomatic originar"338, observația respectivă constituie o premisă importantă pentru reliefarea creativității textemelor. Mai mult, "procesele reinterpretative [...] arată că, în realitate, căutarea izomorfismului (definit ca transparență sintagmatică) [, dar și a motivației (definită ca transparență paradigmatică) - n.n.] reprezintă o forță activă în mintea utilizatorului de limbaj. Se pare că izomorfismul la nivelul figurat al expresiilor idiomatice e real nu doar atunci când e dat pe baza sensurilor literale ale elementelor constituente ale expresiei, dar și în măsura în care el
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
obicei, prin intermediul predicației). 1.3. În conformitate cu principiile de mai sus, semantica configurativă delimitează și analizează configurațiile asociative ale unei limbi "istorice" (nu "funcționale"!). Ca și în cazul semanticii structurale, sarcina semanticii configurative este aceea de a releva în limbile "istorice" paradigmatica și sintagmatica unităților de "conținut" (în cazul de față fiind vorba despre unitățile "discursului repetat", dar și despre elementele lor constituente). În consecință, configurațiile asociative sunt, asemenea structurilor semantice, de două tipuri: configurații paradigmatice, alcătuite din unități (și/sau elemente
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
de a releva în limbile "istorice" paradigmatica și sintagmatica unităților de "conținut" (în cazul de față fiind vorba despre unitățile "discursului repetat", dar și despre elementele lor constituente). În consecință, configurațiile asociative sunt, asemenea structurilor semantice, de două tipuri: configurații paradigmatice, alcătuite din unități (și/sau elemente) ale "discursului repetat" care se asociază pe axa "conținutului", și configurații sintagmatice, adică solidarități între elemente ale "discursului repetat" motivate prin valoarea lor culturală. 1.3.1. În cazul semanticii configurative, opoziția dintre configurațiile
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
alcătuite din unități (și/sau elemente) ale "discursului repetat" care se asociază pe axa "conținutului", și configurații sintagmatice, adică solidarități între elemente ale "discursului repetat" motivate prin valoarea lor culturală. 1.3.1. În cazul semanticii configurative, opoziția dintre configurațiile paradigmatice "primare" și cele "secundare", pe care Coșeriu a stabilit-o în cazul structurilor lexematice (v. supra, II.4.3.1.), își pierde valabilitatea. Explicația acestui fapt rezidă în aceea că, deși putem determina, la rândul nostru, configurații paradigmatice "secundare" (care
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
dintre configurațiile paradigmatice "primare" și cele "secundare", pe care Coșeriu a stabilit-o în cazul structurilor lexematice (v. supra, II.4.3.1.), își pierde valabilitatea. Explicația acestui fapt rezidă în aceea că, deși putem determina, la rândul nostru, configurații paradigmatice "secundare" (care coincid, în ultimă instanță, cu ceea ce am numit "texteme diatropice", de tipul molti amici, molto disonore în raport cu textemul italian molti nemici, molto onore), acestea se manifestă doar în planul individual (textual-discursiv) al vorbirii și ies astfel din câmpul
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
ce alcătuiesc textemul respectiv. Pe baza acestor distincții, putem stabili, în funcție de motivațiile care se stabilesc în cadrul textemelor caracteristice unei anumite limbi "istorice" (i.e. motivații "globale", pe axa 1-4, sau motivații "locale", pe axele 2-5 sau 3-6), două tipuri de configurații paradigmatice: câmpurile idiomatice și clasele idiomatice. 1.3.1.1. Astfel, câmpul idiomatic este o configurație paradigmatică alcătuită din texteme care își împart o zonă de semnificație comună (o "doxa") și care sunt racordate la ea printr-unul sau mai multe
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
textemelor caracteristice unei anumite limbi "istorice" (i.e. motivații "globale", pe axa 1-4, sau motivații "locale", pe axele 2-5 sau 3-6), două tipuri de configurații paradigmatice: câmpurile idiomatice și clasele idiomatice. 1.3.1.1. Astfel, câmpul idiomatic este o configurație paradigmatică alcătuită din texteme care își împart o zonă de semnificație comună (o "doxa") și care sunt racordate la ea printr-unul sau mai multe modele culturale. În funcție de natura textemelor "atrase" în câmp, doxa poate fi: (a) o "opinie" colectivă materializată
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
tipul RĂUTATEA SE PEDEPSEȘTE sau HĂRNICIA E RĂSPLĂTITĂ); (b) un "concept" materializat printr-un semnificat abstract (i.e., un "arhilexem", în cazul câmpurilor idiomatice locuționale, precum FURIA, IUBIREA, FERICIREA ș.a.). 1.3.1.2. În schimb, clasa idiomatică reprezintă o configurație paradigmatică caracterizată prin prezența unui culturem comun, care își asumă diverse sensuri idiomatice, în funcție de celelalte cultureme co-ocurente. Spre deosebire de câmpul idiomatic, al cărui nucleu este o abstracțiune, clasa idiomatică se organizează, de regulă, în jurul unui culturem cât mai "concret" (nume de animale
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
de caz: analiza expresiilor din câmpul idiomatic al FURIEI 2.0. Vom ilustra utilitatea acestui aparat conceptual prin două aplicații care să acopere atât principalele categorii de texteme diasketice (expresiile idiomatice și proverbele), cât și cele două tipuri de configurații paradigmatice (câmpurile și clasele). Mai întâi, vom analiza expresiile care formează câmpul idiomatic al FURIEI în limba română. În acest sens, ne-am oprit exclusiv asupra expresiilor idiomatice înregistrate în Dicționarul explicativ al limbii române (cca. 100 de expresii în DEX
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
veni/a-l lua dracii), "norma" limbii române tinde să condamne FURIA ca pe o manifestare malignă, anormală și, în ultimă instanță, inumană. 3. Studiu de caz: analiza proverbelor din clasa idiomatică a LUPULUI 3.0. Organizarea textemelor în configurații paradigmatice poate fi probată nu doar prin analiza câmpurilor, ci și a claselor idiomatice, înțelese ca ansambluri de texteme caracterizate prin prezența unui culturem comun. Prin urmare, între câmpul idiomatic și clasa idiomatică există două diferențe esențiale. Pe de o parte
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
clasificare a transformărilor în cauză. 3.2. Din acest punct de vedere, e util să ne îndreptăm atenția spre clasificarea structurilor lexicale pe care Coșeriu a propus-o în Les structures lexématiques (1968), unde a delimitat "structurile sintagmatice" de "structurile paradigmatice". Ultimele se divid, la rândul lor, în structuri paradigmatice "primare" (câmpul lexical și clasa lexicală) și structuri paradigmatice "secundare", care "corespund domeniului tradițional al formării cuvintelor". În cadrul acestui domeniu, Coșeriu a înlocuit terminologia canonică (derivare - schimbare a categoriei gramaticale - compunere
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
punct de vedere, e util să ne îndreptăm atenția spre clasificarea structurilor lexicale pe care Coșeriu a propus-o în Les structures lexématiques (1968), unde a delimitat "structurile sintagmatice" de "structurile paradigmatice". Ultimele se divid, la rândul lor, în structuri paradigmatice "primare" (câmpul lexical și clasa lexicală) și structuri paradigmatice "secundare", care "corespund domeniului tradițional al formării cuvintelor". În cadrul acestui domeniu, Coșeriu a înlocuit terminologia canonică (derivare - schimbare a categoriei gramaticale - compunere) printr-o nouă trihotomie: modificare - dezvoltare - compunere 390. Astfel
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
spre clasificarea structurilor lexicale pe care Coșeriu a propus-o în Les structures lexématiques (1968), unde a delimitat "structurile sintagmatice" de "structurile paradigmatice". Ultimele se divid, la rândul lor, în structuri paradigmatice "primare" (câmpul lexical și clasa lexicală) și structuri paradigmatice "secundare", care "corespund domeniului tradițional al formării cuvintelor". În cadrul acestui domeniu, Coșeriu a înlocuit terminologia canonică (derivare - schimbare a categoriei gramaticale - compunere) printr-o nouă trihotomie: modificare - dezvoltare - compunere 390. Astfel, din perspectivă integralistă, modificarea "corespunde unei determinări gramaticale "inactuale
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
lor de principiu, operațiile amintite interferează adesea în configurarea textelor concrete. De altfel, un fenomen similar a fost remarcat de către Coșeriu în ceea ce privește "formarea cuvintelor"396. Acesta a fost motivul pentru care fondatorul integralismului a dispus cele trei tipuri de "structuri paradigmatice" (modificarea, dezvoltarea și compunerea) într-o ordine crescătoare, de la simplu la complex. În ceea ce privește configurarea discursivă a textemelor, am încercat, de-a lungul capitolului de față, să urmăm un parcurs similar: cele șapte (sub)tipuri de transformare a textemelor caragialiene (topicalizarea
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
despre - și, nu mai puțin, o pledoarie pentru - libertatea spiritului uman. 1.3.2. În al doilea rând, trebuie reamintit că articularea sensului "poetic" (adică legătura efectivă dintre semnificatele literale și sensurile figurate) se prezintă ca un fenomen de natură paradigmatică, dar se realizează într-o manieră sintagmatică (prin lectura lineară a textului de la începutul la sfârșitul său). Acest aspect l-a determinat pe Coșeriu să-și organizeze interpretarea uneia dintre povestirile lui Franz Kafka (Ein Bericht für eine Akademie) în
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
forma unui fals "rezumat", cele mai relevante "fapte" cuprinse în textul respectiv, pe care le-a grupat în "două clase de întâmplări": acelea care trimit la o "lume inexplicabilă" și acelea care trimit la o "lume crudă". Apoi, aceste "clase" paradigmatice au fost subsumate unor categorii mai ample (fragmentarismul și oribilul existenței cotidiene) și corelate cu "limbajul administrativ" în care este redactat textul kafkian și care ilustrează, în ultimă instanță, "modul în care folosirea "conotativă" a unui anumit stil al limbii
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
acestui "test" se pot grupa în niște forme de organizare (configurații asociative) relativ asemănătoare cu acelea ale semanticii structurale: câmpuri idiomatice, clase idiomatice și solidarități cultural-discursive. Aceste considerații teoretice au fost apoi exemplificate și verificate prin analiza a două configurații paradigmatice din limba română: câmpul idiomatic al FURIEI și clasa idiomatică a LUPULUI. Aplicațiile respective ne-au arătat eficiența și limitele cadrului nostru conceptual, precum și faptul că textemele diasketice reprezintă nu doar unități "idiomatice", ci și forme de "cultură" care ne
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
circumscribed after this "test" can be grouped into some forms of organization (i.e., associative configurations) relatively similar to those in structural semantics: idiomatic fields, idiomatic classes and cultural-discursive solidarities. These theoretical considerations are then exemplified and verified by analyzing two paradigmatic configurations in Romanian: the idiomatic field of ANGER and the idiomatic class of WOLF. The applications reveal both the effectiveness and the limitations of our conceptual framework, as well as the fact that diasketic textemes are not only "idiomatic" units
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
Semiotische Versuche zu literarischen Strukturen, Hildesheim, Georg Olms Verlag, 1979. 5 "Un textem este o unitate a sintagmaticii literare, o funcție a unor relații textuale locale specifice, i.e., acelea care pot fi concepute ca subordonate exclusiv 'relației propriu-zis textuale'. Unitățile paradigmaticii literare (sau, altfel spus, repertoriul) sunt codificate, pe de altă parte, la nivelul propriilor legi de guvernare și al propriului inventar. Însă, odată inserat în sintagmatică, un repertorem poate intra într-un nou set de relații, care fie îi păstrează
[Corola-publishinghouse/Science/84995_a_85780]
-
Reunirea acestor studii nu propune o comparație sistematică Între istoriile intelectuale și politice din România și Germania de Est, dar permite unele clarificări reciproce. Miza acestei intersectări a sociologiei cu istoria este aceea de a evita limitările fiecărei discipline, Închiderea paradigmatica În teorie sau etnocentrismul istoric. Glosar ABM - Arbeits-Beschafungs-Maßnahmen, posturi cu durată determinată, create pentru a sprijini reconversia sau inserția diferitelor categorii de personal care au trebuit să-și schimbe locul de muncă În Germania de Est după 1990. ABF - Arbeiter
[Corola-publishinghouse/Science/2325_a_3650]