5,138 matches
-
explorînd ceea ce se nu-mește "cibernetica de ordinul al doilea" sau "a doua cibernetică". Nu se vorbea despre "a doua cibernetică" la întîlnirile Grupului celor Zece din anii '70, dar lucrările lui Heinz von Foerster au fost evocate, mai ales de către Henri Atlan și Jean-Pierre Dupuy. Heinz von Foerster, care a participat la ultimele cinci conferințe Macy, a devenit în anii `50 liderul acestei "a doua cibernetici". Postulînd că observatorul modifică fenomenul observat, această mișcare se apleca asupra ansamblului obiect observat/observator
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
o parte integrantă a sistemului în care intervine. Într-un cu totul alt registru decît cel al psihoterapiei, a apărut, după conferințele Macy, un curent fondat pe teoriile auto-organizării, auto-poiezei și autonomiei. Von Foerster, apoi Umberto Maturana, Francisco Varela și Henri Atlan au dezvoltat aceste teorii în cadrul lucrărilor lor din domeniul biologiei sau al bioinformaticii. În 1969, fuseseră emise critici severe ca reacție la aspectele mecaniciste prezentate de unii ciberneticieni și, la simpozionul Alpach, organizat de Arthur Koestler pe tema Dincolo de
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
Dacă tema auto-organizării și teoria informației au condus în Statele Unite la crearea Institutului Santa Fe, precauțiile oratorice sînt necesare în Franța, iar limitele acestor metode de modelizare rămîn prezente în mintea celor atrași de acest tip de demers. Exemplul lui Henri Atlan este caracteristic pentru această diferență. În 1972, Henri Atlan publica L'organisation biologique et la théorie de l'information (Organizarea biologică și teoria informației), carte discutată în cursul unei întîlniri a Grupului celor Zece. Acest aspect va fi tratat
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
Statele Unite la crearea Institutului Santa Fe, precauțiile oratorice sînt necesare în Franța, iar limitele acestor metode de modelizare rămîn prezente în mintea celor atrași de acest tip de demers. Exemplul lui Henri Atlan este caracteristic pentru această diferență. În 1972, Henri Atlan publica L'organisation biologique et la théorie de l'information (Organizarea biologică și teoria informației), carte discutată în cursul unei întîlniri a Grupului celor Zece. Acest aspect va fi tratat în următorul capitol. Însă, înainte de a trece la teoria
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
chimiști, biologi sau filosofi ca să reflectăm la viitor, ci în calitate de membri ai Grupului celor Zece. Personalitățile care făceau parte din acest grup erau, de altfel, un fel de idoli și de modele pentru mine. Aveam o foarte mare admirație pentru Henri Laborit, care mă primea adesea în laboratorul său de la spitalul Boucicaut. El a fost cel care mi-a publicat primul articol, în 1964, în revista sa Agressologie. Mai tîrziu, cînd eram la Pasteur, am continuat să-l văd și să
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
Boucicaut. El a fost cel care mi-a publicat primul articol, în 1964, în revista sa Agressologie. Mai tîrziu, cînd eram la Pasteur, am continuat să-l văd și să discut cu el. Atracției pentru personalități precum cea a lui Henri Laborit i se adăuga interesul pentru contactul cu oameni politici: Jacques Attali, Jacques Delors și Michel Rocard au făcut parte din Grupul celor Zece. Prezența lui Edgar Morin, Michel Serres, Leroi-Gourhan, René Thom avea un farmec incontestabil pentru mine și
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
sensul de a mi se încredința mie sarcina de a scrie un raport, ceea ce am și făcut împreună cu Thierry Gaudin și Jean-Claude Derian. B.C. Apoi, pentru funcționarea și pornirea CESTA, au intervenit alți membri ai Grupului celor Zece: Jacques Robin, Henri Atlan, René Passet, Jacques Attali, Jean-François Boissel. J. de R. În Franța, cînd i se încredințează unui înalt funcționar sau unui expert redactarea unui raport pentru crearea unui centru, în general, acesta îl conduce după aceea. Aflîndu-mă la Pasteur și
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
ne-am spus: "Rezultatele grupului se vor afla în cărțile noastre". Asistam cîteodată la certuri homerice. Un psihanalist, Jack Baillet, avea un adevărat talent de a ne psihanaliza cu mult umor și ne punea la locul nostru. Era foarte caustic. Henri Laborit era mereu un pic acru, un pic frustrat deoarece fusese unul dintre pionierii ciberneticii și ai teoriei sistemelor și era nemulțumit să vadă cum "tinerii" își apropriau ideile sale fără a-l cita. Asta îl făcea puțin crispat și
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
un anume risc pentru a putea preveni mai bine decît să ne privăm în întregime de o nouă tehnologie pentru că nu sîntem pregătiți pentru ziua cînd se va produce o catastrofă. TEORIA INFORMAȚIEI ȘI GRUPUL CELOR ZECE DESPRE TEORIA INFORMAȚIEI Henri Atlan a fost cel care i-a inițiat pe membrii Grupului celor Zece în teoria informației, în 1972. De formație medic și biolog, el este acum profesor de biofizică la universitățile din Paris (Paris VI) și din Ierusalim, șef al
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
invitat al Institutului Weizmann în Israel din 1970 pînă în 1973. A început să participe la întîlnirile Grupului celor Zece în 1972, după apariția cărții sale L'organi-sation biologique et la théorie de l'information (Organizarea biologică și teoria informației). Henri Atlan propune în această lucrare o inițiere în teoria informației și îi analizează lipsurile, prezintă exemple de aplicații biologice și încearcă să definească organizarea biologică. Teoria lui Shannon și Weaver, prezentată în 1948 și 1949, este o teorie a măsurării
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
mite, legate de gradul de complexitate al sistemu-lui studiat. Unii cercetători au folosit metode predictive, ce le permiteau să acționeze asupra siste-mului și să-i controleze comportamentul, fără să se aplece asupra înțelegerii structurilor și proceselor implicate. În cartea sa, Henri Atlan vorbește despre primele încercări de estimare a cantității de informație a organismelor vii, estimări grosolane și bazîndu-se pe ipoteze adesea contestabile (unii, precum Dancoff și Quastler, au emis ipoteza că oul conținea toată informația necesară construirii adultului și că
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
a adultului era cea a oului). Organismele erau concepute în cadrul acelor ipoteze ca edificii care tre-buie construite cu ajutorul unor cărămizi, și erau descrise în termeni de atomi și de molecule. Aplicațiile biologice ale teoriei informației pe care ne-o prezintă Henri Atlan privesc în prin-cipal genomul și sistemul nervos. Dacă sistemul nervos a fost demult înțeles ca o rețea de comuni-care extrem de complexă, una dintre dificultățile descifrării unui cod rezidă în "faptul că nu știm în-totdeauna ce semnale trebuie să considerăm
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
în "faptul că nu știm în-totdeauna ce semnale trebuie să considerăm ca simboluri constitutive ale mesajelor care trebuie descifrate". Impulsurile electrice primite la nivelul fibrelor nervoase și al neuronilor sînt candidate la acest rol, însă nu sunt sînt singurele, dimpotrivă. Henri Atlan arată că "în fața dificultăților în înțelegerea analitică a modului de funcționare cerebral prin demontarea mecanismelor acestuia, unul cîte unul, chiar dacă aveau la dispoziția lor teoria in-formației și alte instrumente de analiză logică și matematică, numeroși cercetători se îndreaptă în
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
Metoda modelelor, fa-bricarea de mașini, simulările sînt orientările alese de cei care se inspiră din cibernetică și din teoria informației pentru a încerca să înțeleagă organizarea viului prin alte mijloace decît cele ale biologiei clasice. Ultimul capitol al cărții lui Henri Atlan este consacrat organizării, "noțiune care apare ca absolut esențială în discursul biologic, fără însă ca cineva să fie capabil să o definească în mod clar și cantitativ". Noțiunea de "hazard organizațional" este prezentată ca un fir conducător spre o
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
reprezentat un organism viu capabil de evoluție avea următoarea proprietate fundamentală: capacitatea de a folosi fenomene aleatorii pentru a le integra în sistem și a le face să funcționeze ca factori pozitivi creatori de ordine, de structuri și de funcții". Henri Atlan insistă asupra "caracterului ambiguu al noțiunii de organizare definită cînd prin regularitate și repetiție, cînd prin varietate și eterogen". Pentru a studia proprietățile auto-organizării, von Foerster și-a expus "principiul de ordine pornind de la zgomot" (efecte de perturbare apărute
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
von Foerster: după agitarea unei cutii ce conține cuburi magnetizate, se observă o aranjare a acestora ce sugerează existența unei organizări. Principiul ordinii pornind de la zgomot este considerat important doar cînd e reinterpretat ca principiu de complexitate prin zgomot de către Henri Atlan, ce își rezumă concepția despre organizare: "Organizarea trebuie descrisă printr-o curbă de variație a cantității de informație sub efectele factorilor producători de zgomot. E necesară o redundanță inițială pentru a avea de a face cu un sistem auto-organizator
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
în timp ce mai înainte, dimpotrivă, au susținut perioada de creștere și maturație și de învățare adaptivă în general." Teoria informației, organizarea, principiul ordinii pornind de la zgomot, aceste teme au alimentat discuțiile Grupului celor Zece, în ziua în care a fost invitat Henri Atlan. Un răgaz de mai mult de douăzeci de ani le separă de publicarea în Transversales a unui articol al lui Henri Atlan ce repune în discuție noțiunea de program genetic 65. Cercetarea programelor epigenetice și analiza mecanismelor ce reglează
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
pornind de la zgomot, aceste teme au alimentat discuțiile Grupului celor Zece, în ziua în care a fost invitat Henri Atlan. Un răgaz de mai mult de douăzeci de ani le separă de publicarea în Transversales a unui articol al lui Henri Atlan ce repune în discuție noțiunea de program genetic 65. Cercetarea programelor epigenetice și analiza mecanismelor ce reglează expresia genică ni se par foarte importante. Cum analizase deja lipsurile teoriei informației aplicate în biologie, Henri Atlan insistă asupra surselor de
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
a unui articol al lui Henri Atlan ce repune în discuție noțiunea de program genetic 65. Cercetarea programelor epigenetice și analiza mecanismelor ce reglează expresia genică ni se par foarte importante. Cum analizase deja lipsurile teoriei informației aplicate în biologie, Henri Atlan insistă asupra surselor de neînțelegere și a caracterului inadecvat al noțiunii de program genetic: Ca și celelalte metafore din biologie, mai ales cea a creierului ca ordinator, metafora programul genetic are de suferit deoarece, în general, nu se pune
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
un scop evident și un proiect explicit, fie doar prin efectul selecției naturale, fie chiar în absența unui astfel de efect, ca în cazurile de evoluție non-adaptativă. Mai degrabă decît să nege pur și simplu pertinența metaforelor informatice din biologie, Henri Atlan încearcă să le analizeze pentru a le înțelege originile și modul de a funcționa, cu scopul de a le scoate mai bine în evidență limitele și lipsurile. La un an după publicarea acestui articol, Jacques Robin și Armand Petitjean
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
și că "informatizarea generalizată a societății se realizează fără o reflecție științifică, fără o examinare etică, fără control democratic, în folosul maxim al trusturilor mondiale ale comunicarii", autorii propun "declanșarea unei dezbateri transdisciplinare des-pre informatizarea haotică a societății noastre". Dacă Henri Atlan îi sensibilizase în 1972 pe membrii Grupului celor Zece cu privire la teoria informației, douăzeci de ani mai tîrziu, conceptul de informație și consecințele folosirii sale se aflau încă în centrul preocupărilor lui Jacques Robin, care considera drept primordială luarea în
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
ele transformă termenii schimbului și scot din uz raporturile economice (creștere, productivitate marginală, curbe ale inflației, investiției și locurilor de muncă...). Aceste tehnologii reprezintă sfîrșitul societății bazate pe munca retribuită care se impusese de aproape trei secole"66. INTERVIU CU HENRI ATLAN 67 (1995) B.C. Cum ați fost contactat de Grupul ce-lor Zece? H.A. Grupul celor Zece invita adesea la întîlnirile sale o persoană exterioară grupului. Aceasta venea să vorbească despre un anumit subiect. Asta mi s-a întîmplat și
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
după care m-a invitat să-mi prezint ideile în fața grupului, care mi-a propus apoi să particip în mod regulat la întîlnirile sale. Era lucru obișnuit pentru ei. Grupul fondator îi cuprindea pe Robert Buron, Jacques Robin, Edgar Morin, Henri Laborit. Apoi au fost cooptate și alte persoane. Astfel am participat la activitățile Grupului celor Zece începînd cu 1972. Era formidabil, deoarece exista un amestec pe care nu-l găsim în altă parte nici azi: un amestec de rigoare ideile
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
propus de societate, adică, de cîteva decenii, cel al "creșterii economice haotice". Demistificarea acestei creșteri se face prin înțelegerea mecanismelor comportamentelor în societate". După Robin, "au-tomatismele socio-culturale și comportamentele individuale exacerbează creșterea economică "împingînd la consum", și îl citează pe Henri Laborit: Dacă un om din paleolitic ar fi fost întrebat de ce are nevoie, fără îndoială că ar fi răspuns: cîte un urs la fiecare masă și puțin foc pentru a-l prăji. N-ar fi cerut o mașină cu anvelope
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]
-
pe care le propun. Analizele, perspectivele și propunerile din această carte apar ca o sinteză a discuțiilor și reflecțiilor din Grupul celor Zece și a concepțiilor personale ale lui Jacques Robin. Autorul se referă mult la ideile și concepțiile lui Henri Atlan, Jacques Attali, Henri Laborit, Edgar Morin si René Passet. Douăzeci de ani mai tîrziu, în 1995, René Passet redacta pentru Transversales un text despre Les voies d'une économie plurielle (Căile unei economii plurale)68, în care descria îmbinarea
[Corola-publishinghouse/Science/1477_a_2775]