5,442 matches
-
K. Horney, de pildă, criticând metapsihologia „instinctuală” și „genetică” a lui S. Freud, reclamă un mod dialectic de gândire și o abordare sociolaogică (în locul celei instinctuale-biologice, promovată de S. Freud). Cu toate acestea, K. Horney păstrează, în fapt, din psihanaliză „inconștientul” și „iraționalismul”, înlocuind doar pulsiunile libidinale și agresive cu tendințele către „satisfacție” și „siguranță”, care, în viziunea sa, sunt tot de natură inconștientă (deși le dă valoare de adevărate forțe motrice ale personalității). Conflictul este, după K. Hornev, inevitabil deoarece
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
în locul celei instinctuale-biologice, promovată de S. Freud). Cu toate acestea, K. Horney păstrează, în fapt, din psihanaliză „inconștientul” și „iraționalismul”, înlocuind doar pulsiunile libidinale și agresive cu tendințele către „satisfacție” și „siguranță”, care, în viziunea sa, sunt tot de natură inconștientă (deși le dă valoare de adevărate forțe motrice ale personalității). Conflictul este, după K. Hornev, inevitabil deoarece satisfacerea deplină a acestor tendințe („satisfacția” și „siguranța”) implică riscul disputei cu semenii și izbirea de prohibițiile locale, sociale și morale; din acest
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
afectivitatea bazală reprezintă un „izvor energetic”, dar - așa cum arată C.I. Gulian - acest izvor energetic „poate fi modelat în sensul obiectivelor persoanei. Societatea reacționează ca model pentru că eul tinde și dorește puternic să capete sancțiunea socială, obiectivă, a acțiunilor lui”. „Penetrațiile” inconștientului în vața cotidiană normală sunt, după C.I. Gulian, „infime și insignifiante” pentru omul normal; ele capătă o expresie tulburătoare, dramatică și plină de consecințe grave doar la nevtopați: „Nu originea biologică a vieții sufletești a eului, nu existența instinctelor, a
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
în vața cotidiană normală sunt, după C.I. Gulian, „infime și insignifiante” pentru omul normal; ele capătă o expresie tulburătoare, dramatică și plină de consecințe grave doar la nevtopați: „Nu originea biologică a vieții sufletești a eului, nu existența instinctelor, a inconștientului, a subiectivității etc., ca atare, sunt hotărâtoare din puct de vedere global antropologic, ci rolul lor faptul dacă ele pot fi transformate în pârghii ale vieții sufletești, dacă pot fi «supraetajate» și integrate ca mijloace de către conștiință, voință, etos”. (op. cit
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
de moment (care reprezintă condiții pentru obținerea unor noi „libertăți”, pentru perfecționarea continuă a vieții). Numeroși alți autori, români și străini, relevă și ei o serie de „lipsuri” sau „exagerări” ale doctrinei psihanalitice. Astfel, J.C. Brown critică iraționalismul doctrinei despre „inconștient”, tezele despre determinismul inconștient „compulsiv”, înțeles ca o zonă dinamică în care fenomenele de conflict și frustrație se produc cu necesitate, determinând „soluții de compromis”. De asemeni, critică orientarea „biologizantă” și „individualistă” a freudismului, care constă în izolarea persoanei de
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
condiții pentru obținerea unor noi „libertăți”, pentru perfecționarea continuă a vieții). Numeroși alți autori, români și străini, relevă și ei o serie de „lipsuri” sau „exagerări” ale doctrinei psihanalitice. Astfel, J.C. Brown critică iraționalismul doctrinei despre „inconștient”, tezele despre determinismul inconștient „compulsiv”, înțeles ca o zonă dinamică în care fenomenele de conflict și frustrație se produc cu necesitate, determinând „soluții de compromis”. De asemeni, critică orientarea „biologizantă” și „individualistă” a freudismului, care constă în izolarea persoanei de mediul social și conceperea
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
reprezenta altceva decât un mijloc pentru satisfacerea nevoilor biologice ale individului, care, în drumul realizării or implacabile, întâlnesc frțele mereu ostile ale societății). La rândul său, E. C. Basin reproșează „freudismului” lipsa demonsrării experimentării a tezelor sale privitoare la supremația motivației inconștiente, lipsa încercării unei explicații fiziologice a „tensiunii afective”, „atomismul psihologic”, „simplificarea” dinamicii psihice și a conceptului de „sublimare”, înțeles mecanicist, ca simplu transfer de „energie psihică” de la un obiect la altul. Desigur, nu trebuie să minimalizăm în sens absolut rezultatele
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
unei robuste gândiri dialectice, care ar trebui să incite la reconsiderarea și reevaluarea mai profundă a „doctrinei psihanalitice”. Trebuie arătat, în acest sens, că „psihanaliza” a propus spre cercetare noi domenii, ignorate până atunci, cum ar fi: afectivitatea și motivația inconștientă; a dat un impuls interpretării dinamice a fenomenelor psihice; sub raport metodologic, a contribuit la dezvoltarea unei „psihologii longitudinale”, biografice, a persoanei concrete etc. Referindu-se la rolurile „Eului” și „Super-Eului”, Gh. Ionescu arată că elementul care conferă caracterul dinamic
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
științifică, p. 60). Alăturându-ne criticilor mențonate mai sus, subliniem și noi insuficiența modalităților de interpretare „behavioriste” și „biologiste”, care reduc semnificația „fenomenului de frustrație” la simplismul ipotezei „S-R” („Stimul-Reacție”), sau la înțelesul psihanalitic de „complex” - adică de factor inconștient, rezutat din conflictul intrapsihic dintre „instanțe” (Sine, Eu, Supra-Eu), sau dintre forțele pulsionale ostile (Libido și Thanatos). Credem, în schimb, că „fenomenul frustrației”, ca orice fenomen psihologic complex, apare și se dezvoltă în cadrul interacțiunilor diverse, complexe, ale omului cu lumea
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
sufletească momentană, și numai indirect de organism și societate. El găsește, altfel spus, „izvorul” motivației în „Eul” individual, organismul și societatea reprezentând doar „condițiile”, nu și „cauze” ale motivației umane. Comparativ cu S. Freud, care postulase rolul hotărâtor al elementelor inconștiente în evoluția psihică a persoanei, G.W. Allport acordă o importanță majoră - în edificarea/construcția personalității în realizarea individualizării, a organizării și unității persoanei - rolul factorilor psihologici conștienți și, în primul rând, conștiinței morale. Conceptul de „proprium” reprezintă piatra unghiulară
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
la felul în care diferiți psihologi privesc și interpretează fenomenul „conflictualității” și cel al „frustrației”,, reținem câteva direcții principale: Mai întâi linia „behavioristă”, fizicalistă, limitată la interpretări mecaniciste a relațiilor „stimul-reacție”; Interpretarea „biologistă”, care așază pe un prim plan motivația inconștientă, subestimând rolul „conștiinței” și al condițiilor social-istorice în edificarea „personalității”, în detreminarea fenomenelor psihice; Linia „psihologistă”, carae pune accentul mai mult pe rolul factorilor psihologici individuali (pe realizarea „personalității” din interior, prin predispoziții ereditare și prin acțiunea unor forțe intrapsihice
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
factorii care determină ca un subiect să adopte o anumită formă de apărare, renunțând la alta (de exemplu, „evitarea” în loc de „atac”). De asemenea, discuția rămâne deschisă asupra faptului dacă diferitele forme ale „apărării” se realizează, în primul rând, prin mecanisme inconștiente, așa cum susțin phihanaliștii, sau, dimpotrivă, presupune un act deliberat, motivat social. O poziție critică asemănătoare adoptă și V. Pavelcu, care arată că mecanismele de apărare a „eului” sunt, de fapt, „denivelări ale personalității”, iar multe dintre ele „tulburări de conduită
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
pentru care ele nu contribuie la adaptarea individului și la armonizarea rapoartelor interindividuale. Ele generează - spune V. Pavel cu - frecvent conflicte și „angajări” ale partenerilor în „cercuri vicioase” din care ieșirea este destul de dificilă, iar cunoașterea acestor modalități de „autoînșelare inconștientă” și evitarea lor reprezintă o condiție a formării unei personalități normale. Nici unul din criteriile prezentate mai sus nu asigură o clasificare exhaustică a reacțiilor la frustrare. Considerăm, de altfel, că nu atât realizarea unei asemenea clasificări trebuie să formeze obiectivul
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
tipului de personalitate respectiv, care se vor deosebi în mod curent de personalitățile „extravertite”, „flexibile”, „permeabile” pentru ideile noi. 3) Strategia adaptărilor în „situații de frustrare” include o diversitate de răspunsuri: de la reacții de apărare mai mult sau mai puțin inconștiente și instinctuale, la reacții conștiente de prevenire și înlăturare a „pericolului”, precedate de examinarea situației și alegerea răspunsului adecvat. Se știe, astfel, că cu cât gradul de amenințare presupus de frustrare este mai mare, anxietatea și deprinderea mai accentuate, iar
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
aprecieri de genul: „Ești un prost, nu ești bun de nimic”, „Ești insensibil, incapabil de a înțelege lucruri mai delicate”?). Și unii și alții între acești părinți vor educa la copil, chiar dacă unii o vor face mai mult în mod inconștient (fără o intenție expresă, ci din nervozitate), sentimentul acut de inferioritate, de neîncredere a copilului în el însuși, și, legat de acesta, acea frică de a nu greși și acea atitudine de supraevaluare a consecințelor greșelii comise la unor din
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
șoarecii sunt în mod repetat frustrați, ei învață să tolereze frustrația fără să fie agresivi” (Basic Psychology, Methuen, 1963, p. 397). V. Pavelescu, Examenul critic..., p. 41. Prima „topică” se referă la diferențierea „aparatului psihic” într-un număr de sisteme (inconștientul, preconștientul și conștientul) dotate cu însușiri, caractere și funcțiuni diferite și dispuse într-o anumită ordine unele față de celelalte (între care există, deci, „frontiere” și „cenzuri” care inhibă și controlează trecerea dintr-un „loc” în altul. Despre această a doua
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
sais-je?, Paris, p. 43. Psihologia persoanei, 1944, Ed. Univ. din Cluj, p. 76. Asupra specificului acestor reacții menționate de S. Rosenzweig vom insista în capitolul următor al lucrării de față. În acest înțeles, „complexul” include următoarele elemente componente: a) motivația inconștientă (adică acel sistem de idei și reprezentări accentuate emoțional ce sunt refulate), b) conflictul (mai mult de origine intrapsihic), c) simbolismul (care cuprinde fenomene de sublimare, transfigurare). The complex of frustration, 1956, New York, p. 2. Pentru aceștia, amintiri traumatice uitate
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
mai mult de origine intrapsihic), c) simbolismul (care cuprinde fenomene de sublimare, transfigurare). The complex of frustration, 1956, New York, p. 2. Pentru aceștia, amintiri traumatice uitate și ignorate de „eul” conștient, evocate de către bolnavi sub stare de hipnoză, sunt în „inconștient” și de acolo influențează asupra stării generale actuale, putând-o determina și chiar „explica”. De tipul: timp de latență crescut, blocaj al subiectului testat, schimare de răspuns la o reluare a cuvântului inductor, perseverare a tulburării în cuvintele următoare care
[Corola-publishinghouse/Science/2141_a_3466]
-
în mâini/ cu grijă/ să nu se verse/ ce s-a urcat la cap/ alții rostind cuvinte/ în forma grațiosului sughiț/ oratoric" (Lăcașul de dincolo de ape). Arătate cu degetul, într-un registru similar, sunt și spiritele gregare, culpabile de asumarea inconștientă a anonimatului ca destin: "suntem/ suntem asemenea unei turme/ și ne hrănim/ cu rodul altor vieți/ ce poartă de la noi/ amprenta morții" (Mai crezi). Celălalt nume al anonimatului este, firește, mediocritatea acoperită de scoria groasă a ridicolului: "ridicolul/ eternul cadou
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
perceperea unei oboseli stranii, a unei dorințe de uitare și liniștire, căci "mi-s grei bocancii timpului pe umăr" (Mă bărbieresc și plâng). În Orizont și stil, Blaga denumește metaforic "cele trei orizonturi temporale posibile și de profil divers, ale inconștientului": timpul-havuz, "orizontul temporal deschis unor trăiri îndreptate prin excelență spre viitor", timpul-cascadă, "orizontul unor trăiri pentru care accentul supremei valori zace pe dimensiunea trecutului" și timpul-fluviu, care "își are accentul pe prezentul permanent". Orice poem al lui Romanescu trimite, în
Dicţionarul critic al poeziei ieşene contemporane: autori, cărţi, teme by Emanuela Ilie [Corola-publishinghouse/Science/1403_a_2645]
-
spre spațiul securizant al primei copilării -, dar insistînd mai ales asupra condițiilor exterioare, tocmai pentru a le grăbi evoluția. Psihismul primitiv fiind considerat a fi prin definiție de nezdruncinat, trecutul infantil fiind considerat a fi prin definiție mereu prezent în inconștientul adultului, orice agresiune exterioară, orice situație conflictuală riscă să se traducă printr-o întoarcere, poate chiar printr-o fixație nevrotică, spre un stadiu inferior al formării personalității. Astfel se pot uni trecutul individual și un trecut istoric reconstituite într-o
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
strîns legate de tulburările de la nivelul acelei psyche a omului. Fără îndoială, orice dezordine, orice ruptură din viața socială afectează eul în ceea ce are el mai profund și mai misterios. Fără îndoială, contextul istoric este trăit în mod conștient sau inconștient ca o realitate interioară, activă, imperioasă, cîteodată chiar ca o invazie. Nu putem însă uita că posibilitățile de exprimare ale eului sînt înscrise într-un registru neschimbător și, după toate aprecierile, destul de limitat. Consecințele în plan psihic ale marilor seisme
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
apel emis de miturile politice, atît de numeroase și de contradictorii, din vremea noastră, își primește din noi înșine răspunsul, aceasta pentru că primele manifestări, primele lor imperative se află și se manifestă în noi înșine, prin noi înșine, în banalitatea inconștientului nostru. Prezente în ceea ce este normal în psihismul individual (să nu uităm că noțiunea de normalitate e cu totul relativă), visele și pulsiunile imaginarului există ca atare și în ceea ce este normal în psihismul colectiv. În mod firesc, atenția noastră
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
spre structuri începe prin a se înclina în fața puterii și zădărniciei evenimentului." Dimpotrivă, credem noi, Claude Levi-Strauss prezintă o concepție cu totul diferită asupra istoriei, o evidențiază ordonîndu-i datele numai în funcție de "exprimările conștiente ale vieții sociale". E evident că datele inconștientului țin și ele de teritoriul istoricului, în măsura în care ele sînt decelabile de-a lungul timpului. II. CONSPIRAȚIA 8. Aceste date sînt preluate dintr-o lucrare care lămurește foarte bine lucrurile, a lui Morman Cohn, Istoria unui mit. Conspirația evreiască și "Protocoalele
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]
-
vestigiile misterioase ale trecutului său îndepărtat etc." 63. Rose-Marie Lagrave, Satul romanesc, "Actes du Sud", Paris, 1980. 64. Vezi J. Laplanche și J.-B. Pontalis, Vocabularul psihanalizei, P.U.F., Paris, 1967, articolul Regresiunea. Vezi și Michel Neyraut, Despre nostalgie, "Inconștientul. Revistă de psihanaliză", nr. l, ian.-mar. 1967, p. 60 sq. 65. Vezi Cari Gustav Jung, Probleme ale sunetului modem, Buchet-Chastel, Paris, 1961 (pref. de Dr.R. Cohen) și Prezent și viitor, Buchet-Chastel, Paris, 1962. 66. Textul lui Court de Gibelin
by RAOUL GIRARDET [Corola-publishinghouse/Science/1114_a_2622]