4,806 matches
-
conjugă în felul celor pasive, dar păstrează totuși un sens activ sau neutru" −, folosindu-se ca exemple verbe încadrabile în clasa ergativelor: mă primblu, te duci, să suie. 2.2. Termenul ergativ a fost însă pentru prima dată folosit în lingvistica românească de Pană Dindelegan (1999 [1974]: 82−96), în capitolul al IV-lea, "Construcții rezultate din transformare". Pornind de la clasificarea cauzativelor propusă de Lyons (1968) − ergative, morfologice, lexicale și perifrastice − autoarea se oprește asupra cauzativelor ergative de tipul Frigul crapă
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
ergativității: prezența unui verb cu formă neschimbată în construcția de bază intranzitivă și în construcția tranzitivă transformată, schimbarea poziției sintactice între constituenții subiect și obiect direct neimplicând nicio modificare în forma verbului. Această analiză este solidară cu anumite abordări din lingvistica străină (Grimshaw 1990, Pesetsky 1995, vezi infra, 5.3.1.), care consideră că derivarea se face în sensul cauzativizării, adică verbele tranzitive cauzative sunt derivate din verbele intranzitive nonagentive (adică din cele ergative/inacuzative). În privința relației dintre pasiv și ergativ
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
puțin productivă față de limbi, precum engleza. Spre deosebire de engleză, în română, trecerea obiectului direct în poziția subiectului se asociază cu apariția formei reflexive a verbului, reflexivul marcând formal distincția sintactică dintre tranzitiv și intranzitiv. Această primă analiză a verbelor ergative din lingvistica românească are în vedere numai verbele ergative care au o pereche tranzitivă (adică pe cele "derivate", vezi infra, 3.2.1.) și numai pe cele de schimbare de stare. Ca urmare a unei abordări strict sintactice, analiza nu dă seamă
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
poate avea sau nu Cauzator Ambiental. Kittilä (2009: 67) concepe cauzativizarea ca fiind un proces marcat morfologic, care introduce un Agent în valența verbului și identifică trei subtipuri: cauzativizare ascunsă, agentivizare, tranzitivizare. La Kittilä (2009: 70), cauzativizarea este o primitivă lingvistică. Autorul observă că toate limbile au o anumită modalitate formală de a semnala faptul că un Agent sau un Cauzator extern este introdus în evenimentul denotat. 5.3.2. Detranzitivizare/Anticauzativizare Analiza de acest tip apare în numeroase studii, dintre
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
de variație în română. 6.1.1. Tipuri de analize semantice pentru se Încercarea de a găsi o încadrare potrivită pentru se din Ion se albește când o vede pe Maria/Ion albește cu vârsta în clasificările deja existente în lingvistica românească este fără succes. Acest tip de se nu-și găsește locul nici între valorile reflexivului din GALR I (Vasilescu 2008: 224−226) − reflexiv propriu-zis (Ioana se spală), reflexiv reciproc (Dan și Mihai se văd des), reflexiv factitiv (El se
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
197) − obiectiv (El se îmbracă), reciproc (Se ceartă des), dinamic (El se ruga de iertare), pasiv (Biletele se vând la casă), impersonal (Se doarme bine în hamac?), eventiv (El s-a îmbolnăvit)135. Nici în lucrările de sintaxă recente din lingvistica străină nu a fost găsită o interpretare compatibilă cu acest tip de se, ca urmare a variației "libere" (cel puțin din punct de vedere sintactic) dintre forma cu se și cea fără se. Trebuie precizat că acest se (a cărui
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
clasei de verbe inacuzative, din care am reținut aspectele pe care le-am considerat relevante pentru analiza acestei clase de verbe din limba română. În secțiunea 1. am avut în vedere consecințele pe care le-a avut Ipoteza Inacuzativă pentru lingvistică, precum și reinterpretarea relației dintre tranzitiv și intranzitiv, determinată de introducerea acestei ipoteze. În secțiunea 2. am reluat informațiile despre verbele inacuzative/ergative din lucrările românești despre limba română, în care am identificat sugestii importante pentru analiza acestei clase de verbe
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
pentru că, astfel, se scapă din vedere caracteristici importante ale clasei, evidențiate cu ajutorul altor teorii. În multe cazuri, aplicarea acestor teorii are rezultate convergente, diferit fiind accentul pus pe una sau pe alta dintre laturile fenomenului inacuzativității. Un subiect controversat în lingvistica actuală îl constituie alternanța cauzativă, discutată în secțiunea 5. în contextul mai larg al alternanțelor de tranzitivitate. După trecerea în revistă a problemelor terminologice și conceptuale, am prezentat diferitele explicații care au fost oferite pentru existența acestui fenomen, dintre care
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
ȘI A AVEA 1. STATUTUL SPECIAL AL VERBELOR A FI ȘI A AVEA Verbele a fi și a avea au un statut privilegiat în cercetarea lingvistică, constituind subiectul a numeroase studii de orientări diferite, unele dintre acestea chiar în afara sferei lingvisticii. În cele ce urmează, voi prezenta o istorie paralelă (și fragmentară) a interpretării celor două verbe, pentru a ajunge la problema pusă mai recent a statutului lor (discutabil) de verbe inacuzative/ergative. Paralelismul dintre a fi și a avea a
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
de verb inacuzativ − atât în cazul predicației locative (interpretată tradițional ca predicat verbal: Ion este la munte), cât și în cazul predicației existențiale (interpretată tradițional ca predicat nominal: Ion este înalt). Ideea de a unifica interpretarea nu e nouă în lingvistica românească. Două puncte de vedere diferite, dar convergente într-o anumită măsură, sunt exprimate de Neamțu (1986), care pledează pentru interpretarea ca predicat verbal în toate aparițiile și de Pană Dindelegan (2008f [2005]: 294−295/289, în GALR II), care
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
1971, Riegel 19854 și alții), conform căreia a fi este, atunci când are sens plin, verbul locativ prin excelență. Structurile copulative se disting de cele cu verb plin prin valoarea aspectuală: copulativele sunt prin excelentă statice. 2.1.3. Interpretarea din lingvistica generală și din gramatica comparată Meillet (1934)5, reluând punctul de vedere al lui Aristotel, nu acceptă statutul de predicat al copulei, considerând-o un accesoriu, suport al afixelor flexionare de timp și de persoană. Propozițiile care conțin verbul 'a
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
un ansamblu (Pierre este francez). Concluzia lui Benveniste (1966: 189) este că nu există niciun raport între sensul "a exista, a fi undeva" și valorile copulei. 2.1.4. Abordări sintactice Van Peteghem (1991: 4) arată că în toată istoria lingvisticii, de la Gramatica de la Port-Royal și până la gramaticile generative și la diversele gramatici ale Cazului, structurile copulative au primit altă analiză decât structurile cu verb plin. În studiile de sintaxă tradițională, 'a fi' ca verb copulativ este analizat sub aspectul diferitelor
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
să le cuprind în carte. Nu voi relua aici concluziile parțiale, formulate la finalul fiecărui capitol, ci voi enumera numai noutățile (unele dintre acestea nu sunt absolute) pe care le aduce această lucrare. ● Noutățile de descriere privesc probleme necercetate în lingvistica românească: fenomenul ergativității și tipurile de ergativitate existente în limbile lumii; sursele diacronice ale ergativității și raportul dintre sistemele lingvistice ergative și limbile primitive; relația dintre sistemele lingvistice ergative și fenomene prezente în limbile acuzative − pasiv, nominalizări; antipasivul; prezența pasivului
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
problema adjectivelor ergative; lista de limbi care au caracteristici ergative (deși unele dintre acestea au fost cuprinse în lucrări românești, nu s-a vorbit despre caracteristicile lor ergative). Am încercat să găsesc explicații pentru unele dintre soluțiile adoptate anterior în lingvistica românească în legătură cu clasa de verbe care constituie obiectul cercetării: ca urmare a influenței teoriei localiste, verbele ergative au fost identificate fie cu ambii membri ai perechii care participă la alternanța cauzativă, fie cu perechea tranzitivă, iar abordările de tip sintactic
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
informațiile oferite de bibliografie, unele limbi bucurându-se de o atenție specială, altele fiind folosite doar ca exemple de limbi ergative sau ca exemple pentru anumite fenomene. Dat fiind că unele limbi și dialecte nu au fost supuse atenției în lingvistica românească, am păstrat denumirea lor din limba engleză. Pentru limbile și dialectele cuprinse în Sala și Vintilă-Rădulescu (1981, 2001) și Vintilă-Rădulescu (2007), am preluat denumirile adaptate. Încadrarea limbilor în familiile de limbi nu este în toate situațiile la fel de riguroasă, depinzând
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
II, p. 301−316/295−312. Cumming, Susanna, Fay Wouk, 1987, "Is There 'Discourse Ergativity' in Austronesian Languages?", Lingua, 71, p. 271-296. Cuyper, Gretel de, 2007, "Essere y stare en contextos de localización el las lenguas romanicás", în Studii de lingvistică și filologie romanică. Hommages offertes à Sanda Reinheimer Rîpeanu, București, Editura Universității din București, p. 169-178. Daladier, Anne, 1998, "Une ergativité nominale en français?", Recherches linguistiques de Vincennes, 27, p. 45-70. Davison, Alice, 2004, "Structural Case, Lexical Case and the
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Limba română - Stadiul actual al cercetării, București, Editura Universității din București, p. 105−112. Dragomirescu, Adina, 2008, "Ipoteze privind statutul de verb inacuzativ al lui a avea", în: N. Saramandu, M. Nevaci, C. Radu (eds.), Lucrările primului simpozion internațional de lingvistică, București, Editura Universității din București, p. 277−287. Dragomirescu, Adina, 2009a, "Verbele inacuzative/ergative din limba română: definiție, tipologie, inventar", în: B. Croitor, A.-M. Mihail, R. Zafiu (eds.), Studii de gramatică. Omagiu Doamnei Profesoare Valeria Guțu Romalo, București, Editura
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Santiago de Cuba, Centro de Lingüística aplicada, I., p. 153-157. Gramatica limbii române, 2005/2008, [coord. Valeria Guțu Romalo], vol. I. Cuvântul, vol. II, Enunțul, București, Editura Academiei Române [GALR]. Graur, Al., 1960a, "A fi și a avea", în Studii de lingvistică generală. Variantă nouă, [București], Editura Academiei, p. 361-367. Graur, Al., 1960b, " Cum apar noi forme gramaticale", în: Studii de lingvistică generală, București, Editura Academiei, p. 140−151. Grimshaw, Jane, 1987, "Unaccusatives − An Overview", în: J. McDonough, B. Plunkett (eds.), Proceedings
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
I. Cuvântul, vol. II, Enunțul, București, Editura Academiei Române [GALR]. Graur, Al., 1960a, "A fi și a avea", în Studii de lingvistică generală. Variantă nouă, [București], Editura Academiei, p. 361-367. Graur, Al., 1960b, " Cum apar noi forme gramaticale", în: Studii de lingvistică generală, București, Editura Academiei, p. 140−151. Grimshaw, Jane, 1987, "Unaccusatives − An Overview", în: J. McDonough, B. Plunkett (eds.), Proceedings of NELS, 17, I, Amherst, University of Massachusetts, p. 244−258. Grimshaw, Jane, 1990, Argument Structure, Cambridge, MIT Press. Haegeman
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Sandra A. Thompson, 1976, "Subject and Topic: A New Typology of Language", în: C. N. Li (ed.), p. 457-489. Li, Charles, 2007, "Split Ergativity and Split Intransitivity in Nepali", Lingua, 117, 8, p. 1462-1482. Lyons, John, 1995 [1968], Introducere în lingvistica teoretică, București, Editura Științifică. Mackenzie, Ian, 2006, Unaccusative Verbs in Romance Languages, New York, Palgrave Macmillan. Mahieu, Marc-Antoine, 2003, "L'ergativité en nunavimmiutitut (Québec arctique)", în Ergatividade na Amazônia, III, Villejuif. Manea, Dana, 2001, Structura semantico-sintactică a verbului românesc. Verbele psihologice
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
arctique)", în Ergatividade na Amazônia, III, Villejuif. Manea, Dana, 2001, Structura semantico-sintactică a verbului românesc. Verbele psihologice, București, Arhiepiscopia Romano-Catolică de București. Manning, Christopher D., 1996, Ergativity. Argument Structure and Grammatical Relations, Stanford, CSLI Publications. Manoliu-Manea, Maria, 1977, Elemente de lingvistică comparată romanică. Tipologie și istorie, Universitatea din București. Manoliu-Manea, Maria, 1993, "Inalienabilitate și topicalitate în limba română", în Gramatică, pragmasemantică și discurs, București, Editura Litera, p. 72−89. Manzini, M. Rita, Leonardo M. Savoia, 2007, A Unification of Morphology and
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Against the Unaccusative Analysis of Reflexives", în: A. Alexiadou, E. Anagnostopoulou, M. Everaert (eds.), p. 159-180. Reinhart, Tanya, Tal Siloni, 2005, "The Lexicon-Syntax Parameter: Reflexivization and other Arity Operations", Linguistic Inquiry, 36, 3, p. 389−436. Reinheimer Rîpeanu, Sanda, 2001, Lingvistica romanică. Lexic − fonetică − morfologie, [București], All. Reis Silva, Maria Amelia, Andrés Pablo Salanova, 2000, "Verbo y ergatividad escindida in Mẽbeêngôkre", în: H. van der Voort, S. van de Kerke (eds.), Indigenous Languages of Lowland South America, Leiden, CNVS, p. 225-242
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Eastern Conference on Austronesian Languages, Michigan Papers of South and Southeast Asia, 15, p. 71−81, dar autoarea folosește termenul cu aceeași accepție și în cărțile publicate în 1978 și 1979 (vezi Bibliografia). 57 Vezi Lyons (1995 [1968]) și, în lingvistica românească, Ușurelu (2005a: 48−72). Vezi și supra, 3.4. și 4.2. 58 Pentru o sinteză, vezi Stan (2005: 70−77, 142−144). 59 Hjelmslev (1972 [1935]: 28) subliniază că în nicio limbă distincția dintre cazurile locale și cazurile
[Corola-publishinghouse/Science/84999_a_85785]
-
Proza comportamentului (1992) P. face anatomia behaviorismului în literatură, subliniind că „romanul comportamentului [...] este un reflex, o reacție specifică la o anume conjunctură”, iar „apariția sa nu e singulară, ipostaza literară este întregită de manifestări în psihologie, sociologie, politologie, filosofie, lingvistică și semiotică”. Definitorie pentru modalitatea narativă comportamentistă - scrie criticul - este cultivarea onticului conjugată cu suprimarea psihicului. Evitarea analizei psihologice, în favoarea consemnării unui „proces-verbal”, are ca scop restituirea fidelă a evenimentelor, fără incursiunea în universul propriu eului fiecărui personaj. Depersonalizarea artei
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/288700_a_290029]
-
din scrierile lui Nicolae Bălcescu (1988) și ale Elenei Văcărescu (1997, 1998). Colaborează cu studii, cronici și recenzii la „Revue de langues romanes”, „Actes du Congrès de la Latinité”, „Mélanges Louis Michel”, „Analele științifice ale Universității «Al. I. Cuza»”, „Anuarul de lingvistică și istorie literară”, „Revista de istorie și teorie literară”, „Limbă și literatură”, „Iașul literar”, „Cronica”, „Ateneu”, „Convorbiri literare” ș.a. Depășind stricta abordare istorico-literară, în cursurile universitare și în cărțile sale P. urmărește mereu direcțiile de evoluție ale unei perioade ori
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/288843_a_290172]