5,035 matches
-
în cauză devin asemănătoare 7, din punct de vedere logico-semantic și pragmatic, celor concesive (în care aserțiunea contrazice presupoziția, universul asertiv infirmând parțial universul opiniilor prealabile aserțiunii). Aceasta este una dintre sursele procesului de hibridizare în care intră structurile "condiționalului indiferenței": convertirea condiționalului disjunctiv la o formă metisată de concesiv, pentru care selectează două dintre procedeele sale de construcție: chiar dacă și fie. 3. CONECTORII CONCESIVI 3.1. Concesivele propriu-zise sunt, spre deosebire de condiționale, conectori presupoziționali, semantismul lor cuprinzând, pe lângă nivelul asertiv, și
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
împăratul, nimeni nu o să accepte așa o prostie (19) (să) Fie cum o fi, eu nu mă mai zbat, structuri care fac tranziția către statutul de (semi)conector al formei fie - în coordonarea disjunctivă sau în formele de "condițional al indiferenței" care ne interesează. 4. CONDIȚIONALUL INDIFERENȚEI "Condiționalul indiferenței" (CI) exprimă explicit și economic ansamblul condițiilor (alternativ sau simultan îndeplinite) în care se realizează starea de lucruri descrisă în regentă. 4.1. În varianta sa explicitată analitic, poate fi introdus prin
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
o prostie (19) (să) Fie cum o fi, eu nu mă mai zbat, structuri care fac tranziția către statutul de (semi)conector al formei fie - în coordonarea disjunctivă sau în formele de "condițional al indiferenței" care ne interesează. 4. CONDIȚIONALUL INDIFERENȚEI "Condiționalul indiferenței" (CI) exprimă explicit și economic ansamblul condițiilor (alternativ sau simultan îndeplinite) în care se realizează starea de lucruri descrisă în regentă. 4.1. În varianta sa explicitată analitic, poate fi introdus prin formula (semigramaticalizată lexico-sintactic) indiferent (dacă), supraordonată
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
19) (să) Fie cum o fi, eu nu mă mai zbat, structuri care fac tranziția către statutul de (semi)conector al formei fie - în coordonarea disjunctivă sau în formele de "condițional al indiferenței" care ne interesează. 4. CONDIȚIONALUL INDIFERENȚEI "Condiționalul indiferenței" (CI) exprimă explicit și economic ansamblul condițiilor (alternativ sau simultan îndeplinite) în care se realizează starea de lucruri descrisă în regentă. 4.1. În varianta sa explicitată analitic, poate fi introdus prin formula (semigramaticalizată lexico-sintactic) indiferent (dacă), supraordonată unei disjuncții
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
de propoziții exprimate integral sau eliptic: (20) Indiferent dacă exersezi pe o bicicletă medicinală sau pe una reală, vei lucra atât inima, cât și mușchii picioarelor, fără a afecta prea mult genunchii (EZ, 2007). În varianta generică, același "operator al indiferenței" introduce un constituent circumstanțial (propozițional sau nu) care sintetizează natura ansamblului de împrejurări care ar condiționa, disjunct, principala; opțional, în apoziție, pot apărea listate explicit alternativele în cauză: (21) Indiferent - spunea el - ce se va întâmpla, fie că vom avea
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
-o de la bun început sau abia pe parcurs], trebuia să o raportezi imediat (27) Indiferent unde te-ai afla [dacă ești acasă, pe stradă sau la birou], contactează-mă te rog îndată ce-mi primești mesajul. O versiune a "condiționalului indiferenței" de tip generic (sintetic), cu expresie nonpropozițională, este cea introdusă prin indiferent de (+ substantiv): (28) Indiferent de nivelul profesional, student sau manager, această carte are menirea de a te face să câștigi abilitatea de a manipula și de a aplica
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
chit că vrei sau nu ("Cotidianul", 2007) (40) Portofoliul meu erau lucrările cele vechi, plus altele pe care le făcusem pe parcurs, chit că astea erau sau nu erau publicate (dr. Sorin Oprescu, interviu în "Cotidianul", 2008). 5. REALIZĂRILE "CONDIȚIONALULUI INDIFERENȚEI" Din cele de mai sus credem că rezultă statutul de circumstanțial sui generis, nesubsumabil nici condiționalului, nici concesivului, al tipului de constituent pe care l-am denumit "condiționalul indiferenței". Vom trece mai jos în revistă principalele sale forme de realizare
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
publicate (dr. Sorin Oprescu, interviu în "Cotidianul", 2008). 5. REALIZĂRILE "CONDIȚIONALULUI INDIFERENȚEI" Din cele de mai sus credem că rezultă statutul de circumstanțial sui generis, nesubsumabil nici condiționalului, nici concesivului, al tipului de constituent pe care l-am denumit "condiționalul indiferenței". Vom trece mai jos în revistă principalele sale forme de realizare, atât prin modalități gramaticalizate lexico-sintactic standardizate, cât și prin formule pe care le considerăm hibride (dar care, foarte frecvente fiind, au mari șanse de legitimare prin uz). 5.1
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
-mi trimite o invitație, ori dacă-mi dă ea un telefon; dacă-mi trimite vorbă prin altcineva, nu vin. 5.3.1. Dintre disjuncțiile de condiționale, s-a specializat pentru expresia exhaustivă a circumstanțelor (deci pentru valoarea de "condițional al indiferenței") corelativul fie că... fie că, unde fie pare să-și fi desăvârșit tranziția către simplu conector disjunctiv, iar că funcționează condițional 16, ca în (21), (62), (63), (64): (62) Organizatorii spun că evenimentul se adresează în special tinerilor care vor
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
propoziției, eventual cu expresie ) drept CI depinde de natura semantică a elementelor supuse disjuncției: în (67) - (69), acestea epuizează lista condiționărilor posibile ale regentei, drept care valoarea concesivă a lui fie (conjunctivul verbului copulativ) se pierde în favoarea celei de "operator al indiferenței", corelativ cu sau. Dacă, în schimb, ca în (70), elementele disjunse sunt subsumate unei aceleiași circumstanțe generice ("are calități remarcabile"), de natură să împiedice, prezumtiv, realizarea situației din regentă, avem de a face cu o concesivă clasică, introdusă prin pseudoconectorul
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
și, ori pur și simplu enumerarea copulativă a condițiilor de realizare a situației descrise în regentă, sau - și mai simplu și mai economic - renunțarea la circumstanțierea regentei). O posibilă explicație ar consta în caracterul pragmatic marcat al CI: a exprima "indiferența" unui eveniment/unei stări în raport cu o sumă de condiții conduce (pe baza imperativelor relevanței și ale economiei expresive) la sugestia (de tipul "implicatură generalizată"19) unei expectații de restricționare a condițiilor în care conținutul propozițional al regentei se actualizează, expectație
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
o analiză biplană a semantismului conectorilor - vezi Gorăscu (1975) și (2007). 12 Vezi supra, 4.1.2.1. 13 Putem vorbi de factivitate/contrafactivitate/nonfactivitate a conectorilor, aceștia fiind functori logico-semantici, deci predicate de grad înalt - vezi și Gorăscu, "Condiționalul indiferenței" [...], în acest volum. 14 Alternative terminologice: prospectiv//retrospectiv; progresiv//regresiv 15 De altfel, nu întotdeauna posibilitatea de opțiune alternativă antrenează modificări de structură sintactică: putem avea și I-a scris scrisoarea aceea ingrozitoare, deși i-am spus că nu face
[Corola-publishinghouse/Science/85001_a_85787]
-
decât un alt nume pentru rațiune, caz în care nu s-ar înțelege prin ce se distinge de necesitate. Preocupat de această contradicție majoră a conceptului de libertate, René Descartes l-a descompus în două etape: una negativă „libertatea de indiferență” (sau puterea de a alege chiar falsul sau răul) și una pozitivă atunci când este dirijată de cunoașterea binelui („libertatea iluminată”). Dar omul, divin prin voința sa infinită, nu poate totuși decât să admită evidența ce-și are sursa în Dumnezeu
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
de nici un mobil sau motiv. Ea presupune deci un act voluntar de dominare a impulsurilor și a pasiunilor, eliberarea de prejudecăți și iluzii, de orice solicitări constrângătoare asupra eului, care putea să privilegieze un mobil de acțiune, față de altul. Nu indiferența involuntară sau patologică (schizofrenică), ci indiferența deliberată, voluntară este indiciul unei asemenea libertăți, care are drept corolar pentru Bossuet refuzul sistematic al angajării, iar pentru Merleau Ponty disponibilitatea și angajarea permanentă, ca expresie a tendinței de autoafirmare a eului, care
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
presupune deci un act voluntar de dominare a impulsurilor și a pasiunilor, eliberarea de prejudecăți și iluzii, de orice solicitări constrângătoare asupra eului, care putea să privilegieze un mobil de acțiune, față de altul. Nu indiferența involuntară sau patologică (schizofrenică), ci indiferența deliberată, voluntară este indiciul unei asemenea libertăți, care are drept corolar pentru Bossuet refuzul sistematic al angajării, iar pentru Merleau Ponty disponibilitatea și angajarea permanentă, ca expresie a tendinței de autoafirmare a eului, care înțelege lucid să compenseze prin cantitatea
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
al angajării, iar pentru Merleau Ponty disponibilitatea și angajarea permanentă, ca expresie a tendinței de autoafirmare a eului, care înțelege lucid să compenseze prin cantitatea experiențelor, lipsa unor repere de ierarhizare calitativă. A fi liber ar însemna deci, pentru partizanii indiferenței, a acționa în afara oricărei rațiuni cu privire la conținutul actului care urmează a fi realizat, a avea puterea de a dobândi independență, în raport cu orice mobiluri și implicit, în raport cu orice ordine a cauzelor, a fi mereu tu însuți. Este ușor de sesizat că
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
ei ) unor determinări cauzale, confundând eliberarea de constrângeri ( posibilă ) cu o iluzorie eliberare de necesitate. Ea desconsideră faptul că nu te poți domina pe tine dacă nu domini, prin cunoaștere și acțiune eficace, ambianța guvernată de un determinism pe care indiferența nu-l oprește nici să acționeze și nici să refuze acordul proiectelor noastre, cu realizarea lor. Totodată, ea se sprijină pe ipoteza subiacentă, greu de susținut, că trăim într-o lume fără repere axiologice, în care toate alegerile sunt echivalente
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
pune între paranteze automatismele impulsurilor, de a nu accepta pasiv să dea curs oricăror solicitări ale eului, de a le domina cel puțin prin detașare și disponibilitate, cât timp îi este inaccesibilă dominarea autentică, realizabilă prin cunoaștere și valorizare. „Această indiferență - cum spune Descartes - este gradul cel mai de jos al libertății” Si tot autorul Meditațiilor metafizice comentează : . O a treia interpretare ne situează cu un pas mai departe în itinerariul pe care conceptul de libertate îl străbate pentru a accede
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
care conceptul de libertate îl străbate pentru a accede în orizontul axiologic. Intâlnim, de această dată, identificarea libertății cu LIBERUL ARBITRU. Libertatea încetează a mai fi doar autostăpânire și devine o forță propulsatoare . Ea încetează să mai reziste printr-o indiferență olimpiană, oricăror opțiuni axiologice. Acum , valorile cu polaritatea și ierarhia inerentă lor, solicită eul, și alegerea între alternative neechivalente și neindiferente se impune. Pentru o asemenea alegere voința are în această fază pretenția de a-și fi propriul ghid, de
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
de creativitate ale subiectivității umane cu abandonarea determinismului. A patra interpretare a conceptului de libertate tratează libertatea exclusiv ca LIBERTATE EXISTENȚIALĂ (subiectivă ) și dacă nu în ordine istorică, în ordine logică se situează undeva pe traiectoria care aduce dinspre libertatea - indiferență și liberul arbitru spre libertatea morală ( obiectivă ). Ea reprezintă o dominantă a unor analize ample, efectuate de gânditori cu o formație spirituală eterogenă, dar care, grosso modo, pot fi subsumați unuia dintre cele mai semnificative curente ale filosofiei contemporane: existențialismul
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
în cazul aristocrației, fie de tot poporul în cazul democrației. Statul Atenian a lui Aristotel Așa cum putem afla din lucrarea Statul Atenian a lui Aristotel, a fost o vreme în care Solon introdusese în randul delictelor politice și neparticiparea din indiferență sau tembelism a cetățenilor la viața cetății. Cel găsit vinovat urma “să fie despuiat de onoruri și scos din rândul cetățenilor”. Este interesant modul în care Solon a gândit această problemă. Democrația participativă presupune anumite atribuții pe care cetățeanul trebuie
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
voință rea și devine cauză a păcatului și a răului. Această voință nu este în mpod necesar rea într-o situație determinantă, fiind liberă față de necesitățile și constrângerile exterioare.Aceasta nu înseamnă că domnește în ea un echilibru perfect, o indiferență absolută față de exterior. În același timp, se naște o anumită necesitate din înclinația însăși a voinței de a acționa într-un fel sau altul. De aceea Leibniz distinge între necesitatea absolută , metafizică sau geometrică, și cea ipotetică sau morală, conform
Conceptul de libertate în filosofia modernă by Irina-Elena Aporcăriţei () [Corola-publishinghouse/Science/663_a_1310]
-
au întărit scepticismul. Locuitorii satelor în care a trăit nu puneau preț pe foloasele acelei instrucții riguroase pe care o propunea învățătorul venit de la Viena, a cărui motivație ei nu o puteau de altfel înțelege, ca să nu mai vorbim de indiferența lui față de confort, de bunuri materiale și de plăcerile obișnuite ale vieții, care îi intriga. La Trattenbach și, mai târziu, la Otterthal, un alt sat sărac de munte în care Wittgenstein a funcționat ca învățător, ei erau foarte nemulțumiți îndeosebi
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
filozofiei nu s-au confirmat. O alta, cea mai plauzibilă, este că treptat el a fost tot mai înclinat să creadă că Tractatus-ul nu reprezintă ultimul său cuvânt. Se poate, în sfârșit, presupune că Wittgenstein nu a putut trece cu indiferență peste faptul că minți de cea mai bună calitate, nu numai la Cambridge, ci și la Viena, manifestau un viu interes pentru cartea lui. Tractatus-ul captase, încă de la începutul anilor ’20, atenția unui grup de discuții care s-a constituit
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]
-
aude; este surd; este conștient sau este inconștient.“ (Cercetări filozofice, § 281.) Expresiile noastre despre experiențe subiective nu le „descriu“ așadar, ci le „exprimă“, tot așa cum un gest, un țipăt, o expresie a feței sau un fel de a râde exprimă indiferența, frica, resemnarea sau amuzamentul. În contrast cu enunțurile descriptive, Wittgenstein caracterizează expresiile despre stări subiective ca Ässerungen (exprimări, manifestări) a ceea ce simțim. În calitate de „manifestări“ ale stărilor subiective, ele sunt pe același plan cu manifestările nonverbale ale acestor stări. În anumite împrejurări, expresia
Gânditorul singuratic : critica ºi practica filozofiei la Ludwig Wittgenstein by Mircea Flonta () [Corola-publishinghouse/Science/1367_a_2719]