51,037 matches
-
ca o alegere a morții în situația în care voluntariatul este puternic și perseverent (ca de exemplu, în cazul inaniției datorate unei greve a foamei prelungite). Halbwachs (1930) distinge suicidul de sacrificiu considerâdu-l "orice act îndeplinit de victima însăș cu intenția de a se omorî și care nu este un sacrificiu". Cazanvielh insistă asupra participării voluntare, conștiente: "suicidul este pornirea voluntară spre moarte". Dacă sinuciderea lentă sau parțială poate implica inconștientul, ea fiind recunoscută și apreciată ca atare doar datorită orientării
by Lăcrămioara Mocanu [Corola-publishinghouse/Science/1023_a_2531]
-
acceptarea voluntară conștientă și deliberată a intreruperii cursului vieții de către individul care a adoptat această soluție pentru rezolvarea unor conflicte personale". În definitia adoptata de O.M.S., suicidul este "actul prin care un individ caută să se autodistrugă fizic, cu intenția mai mult sau mai puțin autentică de a-și pierde viața, fiind conștient mai mult sau mai puțin de motivele sale". Aceasta definiție ne-a permis identificarea suiciderilor în majoritatea cazurilor din acest studiu. Ea este esențialmente o definiție operațională
by Lăcrămioara Mocanu [Corola-publishinghouse/Science/1023_a_2531]
-
act aparent suicidar (1952). El a identificat diferențele fundamentale (cauzale, motivaționale) existente între cele două grupuri și a propus termenii "suicid" și "tentativa de suicid" pentru a distinge cele două forme de comportament. El a propus ca un grad de intenție suicidară a fost esențial în ambele grupuri (cei care au supraviețuit nu reusișeră să moară). În sfera conceptelor de suicid și tentativă de suicid considerăm că este nevoie să precizăm conceptele circumscrise manifestărilor suicidare și anume: ideea de suicid, definită
by Lăcrămioara Mocanu [Corola-publishinghouse/Science/1023_a_2531]
-
vătămător, ci, doar fost făcut cunoscându-se că ar putea să fie dăunător. De fapt, nici un termen nu este în totalitate satisfăcător. Distincția între suicid și autovatamare deliberată nu este absolută. Există o suprapunere importantă. Unele persoane care nu au intenția să moară decedează datorita efectelor unei supradoze. Alții care au intenționat să moară sunt readuși la viață. Mai mult, numeroase persoane sunt ambivalente în acele momente, nesigure dacă doresc să moară sau să traiască. Suicidul a fost și este considerat
by Lăcrămioara Mocanu [Corola-publishinghouse/Science/1023_a_2531]
-
metodelor. Date fiind acestea, de ce o a doua ediție? În urmă cu câtva timp, am procedat la fel cu altă carte, Exerciții fenomenologice asupra filosofiei românești interbelice (a doua ediție: Filosofie românească interbelică. Perspectivă fenomenologică, Editura Institutul European), una din intențiile mele fiind și aceea de a deschide tematizările din carte (și mai mult) către zone de interes academic. S-au adăugat alte motive, valabile și pentru reeditarea de față: un anumit interes pentru informare în legătură cu filosofia românească, în spații culturale
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
întări, prin noi probe de valabilitate filosofică, acest unghi. S-a întâmplat așa și pentru faptul că materialul interpretativ din aceste subcapitole a fost folosit în lucrarea proprie Proiectele filosofiei kantiene (Institutul European, 2004), lucrare ce trebuia să cuprindă, potrivit intențiilor mele de atunci, tot ce reprezenta interpretare kantiană proprie subordonată ideii de "proiect filosofic" (mai bine spus, "proiect antropologic"). Dar s-a întâmplat să consider că este necesară o revenire radicală asupra subcapitolelor în cauză și pentru că, nepărăsind orizontul filosofiei
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
un "obiect" asupra căruia se cuvine a reveni. Valabilitatea acestui fapt se răsfrânge, desigur, și asupra reconstrucțiilor filosofice românești. De la așezarea sa în "regula" unui sistem filosofic, opera lui C. Rădulescu-Motru a fost cercetată de hermeneutica filosofică românească fie în intenția de a-i dezvălui modelul filosofic pe care îl întrupează, fie pentru a-i arăta și justifica locul (rolul) în istoria filosofiei românești. În lucrarea de față încerc un răspuns la problema semnificației antropologice a personalismului energetic. De fapt, două
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
personalismul energetic? b) Ce consecințe teoretice îngăduie o astfel de interpretare? Demersul va avea ca prim moment dezvăluirea unor relații dintre personalismul energetic și filosofia lui Kant, cea din urmă fiind socotită adesea ca principală sursă aporetică pentru cea dintâi. Intenția mea este de a argumenta, pe temeiul acestei interpretări, ideea că personalismul energetic este o specie a filosofiei personaliste, o variantă a personalismului contemporan. Opțiunea pentru o asemenea încercare se întemeiază pe faptul că în opera sa, C. Rădulescu-Motru formulează
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
nostru "formula" fiind o anumită "logică formală" (aspectul formal al filosofiei); și cel în care el apare în mediile filosofiei hermeneutice: interpretarea propune o nouă lume; sau, în cuvintele lui P. Ricoeur: "În măsura în care sensul unui text a devenit autonom în raport cu intenția subiectivă a autorului său, problema esențială nu este de a regăsi, în spatele textului, intenția pierdută, ci de a desfășura, în fața textului, 'lumea' pe care acesta o deschide și o dezvăluie"26. Uneori un anumit concept înfăptuiește adecvarea filosofiei din care
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
care el apare în mediile filosofiei hermeneutice: interpretarea propune o nouă lume; sau, în cuvintele lui P. Ricoeur: "În măsura în care sensul unui text a devenit autonom în raport cu intenția subiectivă a autorului său, problema esențială nu este de a regăsi, în spatele textului, intenția pierdută, ci de a desfășura, în fața textului, 'lumea' pe care acesta o deschide și o dezvăluie"26. Uneori un anumit concept înfăptuiește adecvarea filosofiei din care face parte la un model, altfel spus, realizează "interpretarea" față de o "logică formală". O
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
antropologiei filosofice -, ci la lume ca totalitate. Kant concepe omul ca mod-de-a-fi în legătură cu un prim înțeles al metafizicii: aceasta îi apare ca o dispoziție naturală a sufletului omenesc. Altfel, interesul lui este de a descrie comportamentele epistemic și moral în intenția resemnificării (reconstrucției) conceptului metafizicii prin raportarea omului la două lumi diferite: lumea fenomenală și lumea inteligibilă. Refacerea unității umane (așezarea pe același temei a celor două "lumi") prin principiul finalității (omul este scop final al existenței lumii, spune Kant) are
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
fundamentale" instituită de Heidegger este refundarea metafizicii și întemeierea ontologiei, ca teorie a "ființei ființării", printr-o teorie a ființei omului (Dasein), a ființării către care se deschide ființa. Kant socotește omul ca ființă finită și îi problematizează esența, dar intenția sa nu este construirea unei ontologii chiar dacă, potrivit probelor formulate de Heidegger, "critica rațiunii pure" este o ontologie 28 ci, dimpotrivă, formularea condițiilor de posibilitate ale metafizicii (metafizică ce poate cuprinde ontologia); iar ceea ce realizează el este proiectul metafizicii. Prin
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
asupra esenței omului, un discurs reflexiv care să aibă ca obiect nu ceva din om, ci omul ca atare, mai bine-zis, ceea-ce-este omul, se înfățișează ca o condiție necesară (uneori, și suficientă) pentru orice reconstrucție filosofică. Șansele și limitele, problemele, intențiile și modelul de cunoaștere pe care le-ar întruchipa o asemenea disciplină sunt discutate de filosoful german amintit mai devreme, Max Scheler, îndeosebi în lucrarea Locul omului în cosmos.35 În perioada în care apăreau studiile de antropologie filosofică ale
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
spune despre om" probând intenționalitatea gândului filosofic ocupat cu problema omului. Nu putem vorbi în nici unul dintre cele trei cazuri precum nu o putem face nici în legătură cu alte momente ale filosofiei vechi despre cercetarea omului ca întreprindere autonomă, nesubordonată unor intenții de construcție filosofică pe alte teme decât cea a omului. Este vorba în aceste contexte mai degrabă despre interesul de cunoaștere a unei ființări care este diferită de celelalte "lucruri", pentru că ea pare a nu avea un loc al său
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
o anumită relație cu ceea ce se înțelege, în filosofia critică a lui Kant și în spațiul interpretărilor sale, drept proiect al metafizicii. Acesta din urmă corespunde planului kantian de formulare a condițiilor de posibilitate a metafizicii-știință, fiind expresia unei clare intenții constructive. Proiectul antropologic, în schimb, nu trece în expresie intenția de a construi ceva nou prin raportare la proiectul metafizicii, fiindcă el doar schițează o teorie asupra omului, care se poate constitui într-un sistem de orientări pentru stabilirea unor
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
a lui Kant și în spațiul interpretărilor sale, drept proiect al metafizicii. Acesta din urmă corespunde planului kantian de formulare a condițiilor de posibilitate a metafizicii-știință, fiind expresia unei clare intenții constructive. Proiectul antropologic, în schimb, nu trece în expresie intenția de a construi ceva nou prin raportare la proiectul metafizicii, fiindcă el doar schițează o teorie asupra omului, care se poate constitui într-un sistem de orientări pentru stabilirea unor "principii" mai degrabă metodologice (de construcție) a metafizicii știință. Prin
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
omului va constitui tema secțiunii de față; ideea după care omul este scop final al existenței lumii va fi tematizată în secțiunea următoare a acestui capitol. Scopul acestor tematizări îl constituie dezvăluirea structurii formale a conceptului kantian al finalității în intenția așezării sale alături de determinismul prin finalitate personalist energetic, pentru a încerca astfel o regândire a filosofiei lui C. Rădulescu-Motru. Această revenire asupra înțelesului kantian al formulei "eu sunt" dă seama tocmai de ideea de unitate a subiectului cunoașterii 60, în
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
puncte de vedere asupra filosofiei kantiene, interpretări ale acesteia. Din perspectiva preferinței pentru o anumită ordonare, poate fi croită o "nouă" interpretare a acestei filosofii sau poate fi construit un instrument de interpretare a unor construcții filosofice, ceea ce constituie și intenția mea în această parte a lucrării. La un prim nivel al ordonării conceptelor esențiale ale filosofiei morale kantiene, s-ar putea afla chiar conceptele de persoană și personalitate, alături de cel al fericirii și al virtuții. Și acestea din urmă accentuează
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
a ființei raționale, ca o condiție a scopului ultim și desăvârșit, Binele Suveran. Ne-am putea gândi, date fiine aceste reveniri ale lui Kant asupra unor concepte "problematice", asupra rostului cărora el se pronunțase în prima Critică, la o anume intenție a filosofului, privind situarea conceptului legii morale în zona condițiilor originare ale conceperii omului ca subiect al cunoașterii și al acțiunii. Oricum, este de regândit problema acestei situări a conceptului legii morale și consecințele ce decurg în privința intervenției "moralității" în
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
dintre aceste două ipostaze ale conceptului de finalitate este de ordin formal (ține de structura înțelegerii și de ordinea operațiilor logice pe care "gândirea" sa le presupune), scopul principal al acestui subcapitol este refacerea structurii formale a finalității kantiene, în intenția dobândirii unei perspective din care poate fi interpretat conceptul determinismului prin finalitate și, pe temeiul acestuia, însuși personalismul energetic. Nu se va putea lucra însă numai în acest sens "formal"; trebuie ținut seama și acesta este unul dintre scopurile demersului
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
cu o facultate a unei ființe raționale, găsim un punct de vedere la Lucian Blaga. Filosoful român găsește expresiile potrivite pentru acest concept și, de asemenea, îl caracterizează. Ideea "finalității relative", "finalita-tea fără scop", în termenii săi, elimină ipoteza unei intenții preexistente procesului evolutiv-finalist: "Termenul (finalitate relativă n. C.) are aici semnificația unei finalități fără scop, adică a unei potriviri de facto în realizarea căreia nu intervine neapărat vreo 'intenție' ".92 Blaga reface aici un gând mai vechi despre finalitate. Neîndoielnic
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
finalității relative", "finalita-tea fără scop", în termenii săi, elimină ipoteza unei intenții preexistente procesului evolutiv-finalist: "Termenul (finalitate relativă n. C.) are aici semnificația unei finalități fără scop, adică a unei potriviri de facto în realizarea căreia nu intervine neapărat vreo 'intenție' ".92 Blaga reface aici un gând mai vechi despre finalitate. Neîndoielnic, conceptul acestui tip de finalitate "finalitatea relativă", care face inutilă ipoteza prezenței în lume a Arhitectului Divin are o origine prekantiană, însă Kant este cel care îl așază în
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
în lume a Arhitectului Divin are o origine prekantiană, însă Kant este cel care îl așază în structura logic-formală potrivită, identificând facultatea care îl face posibil (facultatea de judecare reflexivă). Din structura conceptului finalității nu poate fi eliminată ideea unei intenții divine dacă nu modificăm felul de a construi conceptul, mizând, în această nouă construcție, pe o structură logic-formală a sa. Astfel, putem afirma producerea unor corelații de ordine la nivelul organismului, a unor "potriveli", cum spune Blaga, dar nu ne
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
personalismului energetic, propusă mai departe, a devenit posibilă prin desfășurarea proiectului antropologic kantian și prin reținerea structurii formale a conceptului kantian al finalității. I.3. Reconstrucția antropologică personalist-energetică I.3.a. Orizonturile de tematizare a personalității și postulatele personalismului energetic Intenția antropologică în interpretarea personalismului energetic și evaluarea acestuia din unghiul unui model de reconstrucție a umanului se regăsesc la unii exegeți ai filosofiei lui Rădulescu-Motru. În acest sens, Corina Hrișcă susține că "sistemul filosofic rezultat nu înfățișează sectoare distincte de
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]
-
personalității: de aici statutul său de teorie a "persoanei" omenești înțeleasă ca formă sau ipostază finală de actualizare a energiei. El cuprinde două niveluri de generalizare, de fapt, două orizonturi de teoretizare și tematizare. Un nivel corespunde, cel puțin în intenție, regulilor metodei științifice; celălalt, convențiilor modelului filosofic; fără a fi vorba despre o de-naturare a unității demersului personalist energetic. "Motru năzuiește, mai întâi, să ne ofere o sistematică, o "știință obiectivă a personalității" și, în al doilea rând, să realizeze
Filosofia umanului: personalism energetic şi antropologie kantiană by Viorel Cernica [Corola-publishinghouse/Science/1444_a_2686]