1,204 matches
-
NGF-like, factorului neurotrofic derivat de creier și factorului neurotrofic ciliar (Barde, 1994). De la nivelul receptorilor specifici ai terminațiilor nervoase, factorii de creștere secretați de către celulele țintă sunt transportați retrograd la corpul celular neuronal în vederea activării enzimelor implicate în procesele trofice neuronale, cu participarea mesagerilor secunzi. Alterarea transportului este urmată de moartea neuronilor și întreruperea transmiterii sinaptice. Pentru ca o conexiune sinaptică să se formeze și să funcționeze corect, sunt necesare următoarele condiții de bază. Mai întâi, axonul unui neuron în curs de
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
stabilit dacă proprietățile receptorilor sinaptici din creier sunt controlate în același mod sau prezintă anumite particularități morfo-chimice specifice țesutului nervos cerebral. Sigur este că în formarea și dezvoltarea normală a sinapselor centrale există o perioadă critică de cooperare și competiție neuronală, dependentă de experiența senzorială și interacțiunile ambientale, ce diferă de la o regiune la alta, conferind dominanța și stabilitatea căilor nervoase respective. I.4.2. HISTOCHIMIA SINAPTOGENEZEI Sinapsele sunt rezultatul unei serii de evenimente prin care conul axonal de creștere stabilește
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
de creștere stabilește legături specifice, stabile, cu prelungirile altor neuroni. Odată stabilită o legătură viabilă a conului de creștere, axonul terminal se transformă în buton presinaptic, iar regiunea de contact a neuronului vecin devine regiune postsinaptică. Se admite că morfogeneza neuronală, implicit a sinapselor, este dependentă de două influențe majore: a)expresia tranzitorie a unui program genetic de creștere; b)interacțiunea cu diverse elemente de micromediu. Dacă expresia unor gene în cursul dezvoltării nu este încă suficient cunoscută, s-au acumulat
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
stabilitatea structurală a sinapselor este rezultatul prezenței unor glicoproteine atașate de suprafața membranelor: N-CAM (neural cell adhesion molecule), care formează un fel de punți între cele două componente pre- și postsinaptice. Prezența N-CAM la suprafața conurilor de creștere neuronală a fost identificată optic prin colorații imunocitochimice cu aur coloidal, cât și la microscopul cu fluorescentă. N-CAM face parte din superfamilia imunoglobulinelor, codificată printr-o singură genă, a cărei transcripție este controlată în cursul dezvoltării. Acționează independent de calciu
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
kDa și 30 kDa, denumite cu un termen comun: proteine asociate creșterii (PAC). Rolul acestor proteine de mesageri chimiotactici a fost demonstrat recent, ele intervenind atât în maturarea, cât și în creșterea axonală. Totodată, s-a afirmat că activitatea electrică neuronală ar interveni în reglarea alungirii conului de creștere. S-a dovedit că în perioada care precedă stabilirea legăturilor funcționale sinaptice între neuroni, potențialul de acțiune modifică morfologia conului de creștere și stopează mișcarea filopodelor. Pe culturi de neuroni in vitro
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
la 3 zile apare răspunsul la înmugurirea axonală, iar după 60 de zile este realizată înlocuirea tuturor sinapselor distruse, noile sinapse prezentând aceleași capacități funcționale ca și cele vechi. Rearanjări sinaptice și conexiuni specifice au fost constatate experimental pe transplante neuronale, utilizând neuroni fetali. Stadii intermediare în turnover-ul sinaptic spontan au fost observate în mușchiul ciliar și scheletal, precum și în hipotalamus, nucleul vestibular lateral, cerebel, cortexul cerebral. Turnover-ul sinaptic poate fi realizat în câteva ore de la inițiere, uneori în câteva zile
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
plasticitate sinaptică. De fapt, termenul, așa cum a fost introdus de J. Konorski (1975), a fost utilizat pentru a defini procesul prin care modificări tranzitorii în activitatea sinaptică produc modificări durabile în potențialul sinaptic. Mecanismele prin care modificări rapide ale circuitelor neuronale produc efecte de durată și activarea sinapselor inactive (tăcute), nu sunt suficient explicate. I.4.4. PLASTICITATEA NEURONALĂ ȘI PLASTICITATEA SINAPTICĂ Plasticitatea neuronală, impusă de necesitățile de adaptare continuă la condițiile de mediu (inclusiv activitățile specifice, ca memorizarea și învățarea
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
defini procesul prin care modificări tranzitorii în activitatea sinaptică produc modificări durabile în potențialul sinaptic. Mecanismele prin care modificări rapide ale circuitelor neuronale produc efecte de durată și activarea sinapselor inactive (tăcute), nu sunt suficient explicate. I.4.4. PLASTICITATEA NEURONALĂ ȘI PLASTICITATEA SINAPTICĂ Plasticitatea neuronală, impusă de necesitățile de adaptare continuă la condițiile de mediu (inclusiv activitățile specifice, ca memorizarea și învățarea), constă în primul rând în capacitatea sinapselor de a-și modifica funcțiile, de a fi înlocuite, de a
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
tranzitorii în activitatea sinaptică produc modificări durabile în potențialul sinaptic. Mecanismele prin care modificări rapide ale circuitelor neuronale produc efecte de durată și activarea sinapselor inactive (tăcute), nu sunt suficient explicate. I.4.4. PLASTICITATEA NEURONALĂ ȘI PLASTICITATEA SINAPTICĂ Plasticitatea neuronală, impusă de necesitățile de adaptare continuă la condițiile de mediu (inclusiv activitățile specifice, ca memorizarea și învățarea), constă în primul rând în capacitatea sinapselor de a-și modifica funcțiile, de a fi înlocuite, de a crește sau descrește numeric după
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
însă unele particularități ultrastructurale atât în cazul releelor sinaptice ganglionare, cât și al sinapselor centrale. Referitor la ultrastructura sinapselor chimice interneuronale, s-a precizat că majoritatea acestora se realizează între terminațiile axonale și dendritele neuronului următor (fig. 30). În funcție de structurile neuronale implicate în realizarea conexiunilor interneuronale se descriu următoarele tipuri de sinapse. Sinapsele axo-dendritice Arborizațiile terminale axonale, lipsite de mielină, prezintă îngroșări cu aspect de buton, denumite butoni terminali, evidențiabili în preparate impregnate cu nitrat de Ag sau prin electronomicroscopie. Uneori
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
clasică. Au mai fost descrise sinapse somato-dendritice și somato-somatice (Famiglietti, 1970; Wong, 1970) la unele amfibii și la mamifere, în ganglionul simpatic, în nucleul geniculat lateral, în glanda pineală. În ambele tipuri de sinapse, elementul presinaptic este reprezentat de corpul neuronal (pericarion). Un alt tip de sinapsă este sinapsa în panglică (ribbon synapse), întâlnită la nivelul retinei, unde procesul axonal al unei celule stabilește contact sinaptic cu procesele juxtapuse ale altor două tipuri celulare. Cele trei elemente care contribuie la constituirea
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
internă a ganglionului se extinde spre interior sub formă de septuri interneuronale, realizând dispoziția în „cuiburi” a majorității neuronilor. Fiecare neuron este înconjurat de o matrice intercelulară de colagen cu puține fibroblaste și vase capilare. Celule gliale satelite încapsulează corpul neuronal și prelungirile sale dendritice, protejându-le de contactul cu matricea extracelulară. Neuronii multipolari prezintă o mare varietate a dendritelor (cel puțin 13 dendrite pe celulă la cobai), ramificarea acestor dendrite în spațiul capsular din perfection fiind importantă la om. S-
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
cenușii la nervii spinali pentru a fi distribuiți vaselor, glandelor sudoripare și mușchilor piloerectori ai firelor de păr din teritoriul respectiv, sau se pot ramifica într-o rețea perivasculară și continuă, până la organul situat adeseori la mare distanță de corpul neuronal. Ganglionii cranieni parasimpatici sunt traversați de fibre aferente, fibre simpatice postganglionare și, în cel otic, chiar de către fibre eferente, dar nici una din acestea nu fac sinapsă în ganglionii respectivi. Spre deosebire de fibrele postganglionare simpatice, fibrele neuronilor postganglionari parasimpatici, având sediul ganglionar
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
în majoritatea cazurilor de tip axo-somatic, sinapsele asimetrice realizează conexiuni funcționale multiple atât ale terminației axonului, cât și a dendritelor presinaptice cu diversele componente structurale ale neuronilor postsinaptici. În general, sinapsele asimetrice se găsesc la oarecare distanță de corpul celular neuronal acolo unde apar majoritatea spinilor dendritici. Sinapsele asimetrice sunt mai numeroase în cortexul cerebral la nivelul spinilor dendritici ai celulelor piramidale și nepiramidale. Fiecare spin dendritic face sinapsă cu un singur axon terminal, existând o concordanță între dimensiunile acestora; spinii
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
2008) I.4.6. RELAȚIILE COMPLEXELOR SINAPTICE CU CELULELE GLIALE Complexele sinaptice prezintă relații cu celulele gliale. Prin studii de microscopie electronică a fost demonstrată prezența unor procese astrocitare, care izolau fie suprafețele sinaptice ale neuronilor, fie grupări de procese neuronale. Lamele gliale subțiri de 500 Å înconjoară atât procesele pre-, cât și pe cele postsinaptice, separându-le de elementele neuronale de vecinătate. S-au observat chiar apoziții strânse între lamele adiacente. În talamus, aglomerări de procese pre- și postsinaptice sunt
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
microscopie electronică a fost demonstrată prezența unor procese astrocitare, care izolau fie suprafețele sinaptice ale neuronilor, fie grupări de procese neuronale. Lamele gliale subțiri de 500 Å înconjoară atât procesele pre-, cât și pe cele postsinaptice, separându-le de elementele neuronale de vecinătate. S-au observat chiar apoziții strânse între lamele adiacente. În talamus, aglomerări de procese pre- și postsinaptice sunt astfel izolate și realizează structuri de tip „glomeruli”. După Kuffler și Nicholls (1966) unele celule gliale au un potențial de
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
pre- și postsinaptice sunt astfel izolate și realizează structuri de tip „glomeruli”. După Kuffler și Nicholls (1966) unele celule gliale au un potențial de repaus ceva mai mare decât în neuroni, putând prezenta o depolarizare ușoară, concomitent cu spike-ul activității neuronale locale. Ele sunt selectiv permeabile pentru potasiu, acționând ca electrozi de potasiu. Se știe că potasiul extracelular intervine în activitatea sinaptică. Îndepărtarea experimentală a unor teci gliale permite difuziunea excesului de potasiu extracelular la distanță de procesele neuronale, micșorând astfel
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
spike-ul activității neuronale locale. Ele sunt selectiv permeabile pentru potasiu, acționând ca electrozi de potasiu. Se știe că potasiul extracelular intervine în activitatea sinaptică. Îndepărtarea experimentală a unor teci gliale permite difuziunea excesului de potasiu extracelular la distanță de procesele neuronale, micșorând astfel efectul potasiului. Ipoteza intervenției celulelor gliale în menținerea sau modificarea potasiului extracelular a fost confirmată de cercetările lui Trachtenberg și Pollen (1970), care au demonstrat captarea excesului de potasiu extracelular de către procesele astrocitare în cortexul de pisică. S-
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
pisică. S-a mai constatat că astrocitele pot interveni direct în transmiterea sinaptică, modulând disponibilitatea extracelulară a principalilor neurotransmițători: glutamatul și GABA, grație sistemelor de captare și căilor metabolice proprii. Reciproc, astrocitele se află sub controlul direct al unor sisteme neuronale. Astrocitele în cultură primară posedă receptori nu numai pentru glutamat și GABA, dar și pentru monoamine (cu excepția dopaminei), acetilcolină (receptori muscarinici), ca și pentru numeroase neuropeptide. Stimularea acestor receptori controlează, prin sisteme de mesageri secunzi, ansamblul funcțiilor astrocitare, în particular
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
șobolan, nucleul trigeminal mezencefalic la primate și în motoneuronii spinali la pisică (Hinrichsen și Larramendi, 1968, 1970). I.4.8. STRUCTURA ELECTRONOMICROSCOPICĂ A SINAPSELOR ELECTRICE Cel mai important criteriu pentru identificarea sinapselor electrice este reprezentat de apoziția strânsă între membranele neuronale. Aceste apoziții strânse au fost demonstrate și în țesuturi neneuronale, prezența lor fiind corelată cu situsuri de rezistență electrică joasă. Caracterul electric al transmisiei are deci atât o bază fiziologică, cât și una morfologică. Pentru aprecierea existenței acestor zone de
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
PARTICULARITĂȚI FUNCȚIONALE ALE SINAPSELOR Ion HAULICĂ I.5.1. ETAPELE TRANSMITERII SINAPTICE Influxul nervos generat de manifestările electrochimice membranare producătoare de potențiale de acțiune presinaptice determină eliberarea uneia sau mai multor substanțe chimice de la nivelul terminației nervoase, în vederea transmiterii mesajului neuronal asupra receptorilor membranari postsinaptici (fig. 32). Mediatorul chimic asigură apariția potențialului de acțiune postsinaptic, de tip excitator sau inhibitor, urmată de răspunsul specific al formațiunilor respective (neuronale, musculare, glandulare etc.). În linii mari, etapele transmiterii sinaptice neuronale sunt următoarele: Potențial
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
uneia sau mai multor substanțe chimice de la nivelul terminației nervoase, în vederea transmiterii mesajului neuronal asupra receptorilor membranari postsinaptici (fig. 32). Mediatorul chimic asigură apariția potențialului de acțiune postsinaptic, de tip excitator sau inhibitor, urmată de răspunsul specific al formațiunilor respective (neuronale, musculare, glandulare etc.). În linii mari, etapele transmiterii sinaptice neuronale sunt următoarele: Potențial de acțiune a neuronului presinaptic ß Depolarizarea membranei plasmatice a terminației axonului presinaptic ß Intrarea calciului în terminația presinaptică ß Eliberarea cuantală a transmițătorului din butonul terminației
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
în vederea transmiterii mesajului neuronal asupra receptorilor membranari postsinaptici (fig. 32). Mediatorul chimic asigură apariția potențialului de acțiune postsinaptic, de tip excitator sau inhibitor, urmată de răspunsul specific al formațiunilor respective (neuronale, musculare, glandulare etc.). În linii mari, etapele transmiterii sinaptice neuronale sunt următoarele: Potențial de acțiune a neuronului presinaptic ß Depolarizarea membranei plasmatice a terminației axonului presinaptic ß Intrarea calciului în terminația presinaptică ß Eliberarea cuantală a transmițătorului din butonul terminației presinaptice ß Difuziunea și fixarea transmițătorului pe receptorii specifici aflați
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
receptorii specifici aflați la nivelul membranei plasmatice a celulei postsinaptice ß Modificarea conductanței membranei plasmatice postsinaptice pentru anumiți ioni ß Realizarea potențialului membranar al celulei postsinaptice ß Răspuns electric celular postsinaptic de tip excitator sau inhibitor ß Răspuns specific tisular (neuronal, muscular, glandular etc.) Fenomenele de transmitere și transducție a informațiilor la nivel sinaptic prezintă o serie de particularități fizico-chimice, proprii teritoriului presinaptic și postsinaptic, ce pot fi schematizate astfel: I.5.1.1. Fenomene presinaptice În teritoriul presinaptic au loc
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]
-
pozitiv), caracteristic fenomenului de depolarizare cu valoare de 110 mV (fig. 34). Faza a doua a potențialului de acțiune constă în inactivarea canalelor rapide de Na+ și deschiderea canalelor lente de K+, în vederea difuzării acestuia pe fața externă a membranei neuronale și a realizării fenomenului de repolarizare membranară. Astfel, schimburile ionice transmembranare pasive asigură apariția fenomenelor electrice de depolarizare și repolarizare membranară, ca principale componente ale potențialului de acțiune. Restabilirea echilibrelor ionice de repaus se realizează prin mecanisme active, cu ajutorul ATP-azei
Sistemul nervos vegetativ Anatomie, fiziologie, fiziopatologie by I. HAULICĂ () [Corola-publishinghouse/Science/100988_a_102280]