824 matches
-
cu roșu primul rînd, sau se scriau așa pri mele cîteva rînduri ale unei opere ori ale unui capitol. Cerneala se păstra Întro călimară (gr. melanodovcoi, lat. atramentarium). Tocul de scris (gr. kavlamo~; lat. calamus scriptorius, harundo) se folosea pentru papirus sau pergament (și, mai tîrziu, pentru hîrtie); dimpotrivă, pe tablele cerate se scria cu grafeìon, stùlo~ (lat. stilus). Cele mai bune tocuri se importau În Antichitate din Egipt, dar se bucurau de prețuire și cele de
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
puteau ulterior să transcrie și acest număr, chiar dacă nu mai cores pundea situației reale din noua copie. Marginea finală a sulului se lipea pe un baston de lemn sau de os (gr. ojmfalov~; lat. umbilicus; vide supra cap. A.2. Papirus vs codice), În jurul căruia se răsucea sulul; de aici sintagmele ad umbilicum legere/addu cere, cu sensul „a citi pînă la capăt“. La sfîrșitul multor manuscrise găsim lat. explicit, o prescurtare de la explicitus < explicare, „a desfă șura“ (fiind o prescurtare
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
Întotdeauna forma incompletă, deci: explicit.). Apare uneori cu diverse lărgiri, de tipul explicit <.> feliciter. Termenul face pereche cu incipit („Începe“), plasat de obicei la Începutul unui text. Forma de carte apare odată cu utilizarea tot mai largă a pergamentului; cărțile din papirus sînt rare, din pricina friabilității acestui material, care nu rezistă bine la Îndoire. c. Rescrierea: palimpseste Cerneala neagră se ștergea ușor și, din economie, se scria a doua oară pe același material (papirus sau pergament). Există mărturii antice celebre ale acestui
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
utilizarea tot mai largă a pergamentului; cărțile din papirus sînt rare, din pricina friabilității acestui material, care nu rezistă bine la Îndoire. c. Rescrierea: palimpseste Cerneala neagră se ștergea ușor și, din economie, se scria a doua oară pe același material (papirus sau pergament). Există mărturii antice celebre ale acestui obicei de reutilizare: Cicero Îl suspectează pe un cores pondent de-al său că Îi scrie pe chartula pe care el i-a trimis-o; Îi laudă economia, dar este Înfiorat că
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
de cvadrată: frag mente din trei codice vergiliene (Augusteus, Sangallensis și Veronensis), la care se mai adaugă cîteva mărturii. Probabil că nici unul dintre acestea nu e mai vechi de secolul al III-lea al erei creștine, dar, după cum demon strează papirusurile de Herculaneum, folosirea cvadratei, chiar limitată la exemplarele de lux, a fost anterioară. Pentru capitala rustică s-au conservat ceva mai multe exemplare, totalul lor păstrîndu-se Însă În limite reduse (cam douăzeci și cinci). În textele care folosesc capitala cvadrată și pe
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
sfîrșitul secolului al VI-lea, dar este imitată În codice (În Întregime sau parțial) pînă la sfîrșitul secolului al X-lea. De o mai mică importanță pentru transcrierea operelor literare este capitala cursivă; un exemplu remar cabil Îl constituie un papirus de Herculaneum cu un fragment din De bello Actiaco, În care cuvintele sînt despărțite prin cîte un punct. Filologii s-au lăsat uneori stăpîniți de ideea că manuscrisele latinești și grecești fuseseră scrise numai cu capitale și au Încercat să
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
-l putea corecta. Situația tradiției manuscrise este Însă cu mult mai complexă, ea neputînd fi purifi cată de erori printr-un demers simplu, unic. Din scrierea capitală s-a dezvoltat unciala, care este atestată În textele pe pergament și pe papirus din secolul al IV-lea pînă În secolul al VIII-lea sau chiar al IX-lea. Este o scriere majusculă mixtă, care cuprinde În inventarul său de semne litere capitale, unciale și minuscule. S-au conservat mai mult de opt sute
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
tradiția indirectă“ (de tipul citatelor sau al antologiilor). Unele citate nu sînt atribuite cuiva anume. Există, de pildă, reliquiae din tragicii și comicii romani; cunoștințele noastre asupra unor segmente ale literaturii antice sînt furnizate de fragmente, adesea Întîmplătoare. Textele pe papirus sînt friabile și se puteau păstra numai În anumite condiții climatice, ca cele din Egipt, unde se produce o deshidratare naturală a papiru su lui. Fragmentele literare pe papirus sînt cu mult mai vechi decît manuscrisele medievale (datează din seco
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
ale literaturii antice sînt furnizate de fragmente, adesea Întîmplătoare. Textele pe papirus sînt friabile și se puteau păstra numai În anumite condiții climatice, ca cele din Egipt, unde se produce o deshidratare naturală a papiru su lui. Fragmentele literare pe papirus sînt cu mult mai vechi decît manuscrisele medievale (datează din seco lele III-II Î.H.), vide supra cap. A.2. Papirusul. Pro cesul de selectare, determinat de transferarea textelor pe un material mai durabil, pe pergament, datează din Anti chitate
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
condiții climatice, ca cele din Egipt, unde se produce o deshidratare naturală a papiru su lui. Fragmentele literare pe papirus sînt cu mult mai vechi decît manuscrisele medievale (datează din seco lele III-II Î.H.), vide supra cap. A.2. Papirusul. Pro cesul de selectare, determinat de transferarea textelor pe un material mai durabil, pe pergament, datează din Anti chitate, fiind continuat, cu mult mai tîrziu, de călugării creștini care copiau manuscrise În Evul Mediu. O rapidă inventariere a reperelor cantitative
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
faptul nu reprezintă o dovadă certă a puterii de discernămînt a publicului cititor din Antichitate. Un calcul al emen dărilor făcute de alexandrini a arătat că, din 413 alterări propuse de Zenodotos, numai 6 se găsesc ca lecțiuni În toate papirusurile și manuscrisele, numai 34 În majo ritatea lor, iar 240 nu apar defel. Din 83 de emendări care i se pot atribui lui Aristofan, numai una a Întrunit aprobarea generală, alte 6 apar În majoritatea mărtu riilor, În vreme ce 42 nu
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
numai absența unui instrument suplimentar de control. 4 TRADIȚIA INDIRECTĂ Se Înțelege prin tradiție suma materialelor care servesc la reconstituirea unei opere literare În forma sa originară. Tradiția poate fi directă sau indirectă. Tradiția directă e furnizată de codice, de papirusuri, chiar de inscripții: de pildă, În CIA IV 46b s-au con servat fragmente din tratatul de alianță despre care vorbește Tucidide (V 47). Cea indirectă este În general considerată de mai mică importanță, tocmai pentru că În cazul multor texte
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
cu adevărat parte din tradiția indirectă, conțin unele informații ce se pot dovedi utile. Ele se concretizează fie În numerotarea rîndurilor, prezentă pe marginea foilor, fie Într-un număr total, indicat la finele operei sau al unui capitol. Într-un papirus de la Herculaneum, cuprinzînd versuri din Iliada, versurile sînt numerotate din 180 În 180. Manuscrisul este grecesc, așadar numerotarea e indicată prin litere grecești: primul număr care apare este p (cu valoarea numerică 17) și manuscrisul con tinuă pînă la w
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
spusele și cîți le-au preluat de la alții: scopul prim al jude cătorului este să reducă numărul mare de martori la cîțiva, cît mai puțini, dar de Încredere. Un text poate fi conservat de un singur manuscris, fie acesta un papirus sau un codice sau o ediție princeps sau o colaționare a unui codice pierdut: Într-o aseme nea situație, este suficientă examinarea acestui singur manuscris. Dacă textul e conservat de mai multe manu scrise, recensiunea are ca scop reconstituirea arhetipului
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
timpului, au existat destule asemenea confirmări și anu lări, care Însă nu au fundamentat o metodologie de cercetare cu succes garantat. Informațiile de dată recentă au confirmat puterea de pătrundere a multor editori; dar surprizele care decurg din aproape fiecare papirus nou descoperit și, Încă și mai mult, discrepanțele radi cale dintre edițiile standard, În care tradiția Însăși rămîne neschimbată, nu demonstrează că examinatio a adus textele mai aproape de certitudine. Impresia generală este că, pe de o parte, au fost acceptate
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
Eupolis, fr. 304 K), iar Platon Îl face pe Socrate să spună, În Apologia (26), că oricine poate cumpăra pentru o drahmă operele lui Anaxagora. Detaliile ne rămîn Însă necunoscute. Este imposibil de spus Între ce limite furnizarea și prețul papirusului i-au Împiedicat ori i au Încurajat folo sirea În Grecia. CÎnd era folosit pentru o carte (sul), aproape Întotdeauna era acoperit pe o singură parte, după cum impunea forma Însăși, pentru că un text scris pe dosul foii s-ar fi
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
sirea În Grecia. CÎnd era folosit pentru o carte (sul), aproape Întotdeauna era acoperit pe o singură parte, după cum impunea forma Însăși, pentru că un text scris pe dosul foii s-ar fi șters foarte repede; poate că și supra fața papirusului a contribuit la stabilirea acestei reguli, dat fiind că scribii preferau Întotdeauna să folo sească mai Întîi (dacă nu chiar exclusiv) fața pe care fibrele erau orizontale. În rare ocazii, avem informații despre uolumina scrise pe ambele fețe (Iuvenal 1
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
chiar exclusiv) fața pe care fibrele erau orizontale. În rare ocazii, avem informații despre uolumina scrise pe ambele fețe (Iuvenal 1, 6; Pliniu cel TÎnăr, Epist., III 5, 17), dar cazurile de felul acesta erau excepționale, chiar dacă uneori penuria de papirus impunea să se folosească pentru un text literar și dosul foii, cu fibrele transversale față de scris. Un exemplu faimos este ms Hypsipyle al lui Euripide (P. Oxy. 852). Trebuie să amintim aici că lungimea textului cuprins Într-o carte antică
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
manuscrise (prepon derent grecești) bibliotecii San Marco, drept mulțu mire pentru azilul acordat de Veneția grecilor fugiți din calea turcilor. La Napoli a existat o bibliotecă importantă, Bibliotheca Neapolitana, Întemeiată de dinastia Bourbon; aici se află, mai presus de toate, papirusuri descoperite la Herculaneum. Din afara Italiei, sînt importante pentru colecțiile de manuscrise Biblioteca Națională de la Paris; Biblio teca Națională din Leiden (o colecție mai prețioasă pentru zona orientală decît pentru cea greco-romană); Biblioteca Regală din Madrid (Matritensis) deține manuscrise vechi, care
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
conținutul, i se relatează istoricul. Pentru simpli ficarea aparatului critic, se pot face În prefață referiri la particularitățile ortografice ale codicelor, la coruptelele lor specifice, la erorile cele mai importante ale colațio nărilor precedente etc. Dacă tradiția directă cuprinde și papirusuri, florilegii, inscripții, se indică aceleași elemente ca și În cazul codicelor. Dacă se folo sesc și codice care s-au pierdut, se indică În ce fel li se pot recupera lecțiunile. Nu trebuie uitate edițiile uma nistice și Îndeosebi edițiile
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
pentru codices recentiores (În ansamblu sau În parte) sau distingerea Între codicele integri și mutili sau Între antiquiores și recentiores. Toate observațiile referitoare la codice se fac În prefață, nu În conspectus siglorum. La siglele codicelor se adaugă cele ale papirusurilor și ale florilegiilor/anto logiilor. Chiar și codicele pierdute merită să figureze cu siglele lor, dacă au fost deja colaționate sau dacă li se pot recupera lecțiunile din alte surse. După siglele codicelor se pun notae, prin care se explică
Papirus, pergament, hartie by Ioana Costa () [Corola-publishinghouse/Science/1348_a_2731]
-
parody, in the narrower sense, of tragedy", în op. cit., p. 805. 93 Al cărui sens, iată, a cunoscut și el o evoluție evidentă, printr-o operație de metaforizare minimă: de la noțiunea pe care o desemna inițial, aceea de pergament sau papirus de pe care s-a șters sau s-a ras scrierea inițială pentru a se putea utiliza din nou și pe care se mai văd încă urmele vechiului text, la cea actuală, de text-rezultat, printre altele, și în urma parodierii unui alt
by Livia Iacob [Corola-publishinghouse/Science/1021_a_2529]
-
nu e întotdeauna clară; în general, e vorba de proză ritmică. Totuși, alte imnuri, par să fi fost compuse în versuri așa cum este cel „Despre Sfânta Treime” care e însoțit și de notații muzicale și s-a păstrat într-un papirus din secolul al treilea. În epoca lui Teodosius sau poate mai târziu, în jurul anului 430, s-a ținut la Laodiceea în Frigia, un conciliu unde s-a discutat și despre cântările liturgice. Canonul 15 prevede că nu trebuie să cânte
[Corola-publishinghouse/Science/2080_a_3405]
-
inițiativa lui Auxențiu trecuse probabil aproape neobservată în mijlocul mulțimii anonime din Constantinopol. Troparion-ul rămâne așadar o specie marginală a imnografiei chiar dacă e destul de vechi și el, adică anterior personajelor ale căror nume abia le-am menționat: într-adevăr, într-un papirus din secolul al patrulea au fost descoperite trei tropare anonime pentru Bobotează. Așa stau lucrurile și cu imnurile din liturghia lui Ioan Hrisostomul, și anume Imnul Heruvimilor și Participarea la cina mistică. În secolul al șaselea, în sfârșit, ar fi
[Corola-publishinghouse/Science/2080_a_3405]
-
R.C.Thompson: "The Reports of the Magicians and Astrologers of Niniveh and Babylon", London, 1902, 2 vol. în 8), este cea mai veche operă scrisă cu caracter științific din Asia; la fel după cum în Egipt cel mai vechi document scris - papirusul Rhind este tot o lucrare științifică. O parte a tăblițelor cuneiforme conțin interpretări de acest fel: "cînd Luna nouă poartă o coroană albă, regele va avea dominația asupra altor popoare"; altele sunt rapoarte strict științifice, care menționează punctele cardinale, reproduc
Astrologia odinioara si azi by Constantin Arginteanu [Corola-publishinghouse/Science/295559_a_296888]