51,037 matches
-
în care el acuză psihiatrii că s-ar folosi de "o groază de... teorii amăgitoare și practici viclene". Cu alte cuvinte, Szasz spune că psihiatrii sînt mincinoși. Chisholm și Feehan (1977) oferă o analiză logică detaliată a înțelesului expresiei "avînd intenția de a induce în eroare"; în scopul acestui studiu eu voi considera că înseamnă a avea intenția de a determina o persoană credulă să adopte o anume viziune asupra lumii și/sau asupra structurii mentale a celui care minte, punct
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
viclene". Cu alte cuvinte, Szasz spune că psihiatrii sînt mincinoși. Chisholm și Feehan (1977) oferă o analiză logică detaliată a înțelesului expresiei "avînd intenția de a induce în eroare"; în scopul acestui studiu eu voi considera că înseamnă a avea intenția de a determina o persoană credulă să adopte o anume viziune asupra lumii și/sau asupra structurii mentale a celui care minte, punct de vedere despre care înșelătorul știe că este fals. Cel mai simplu mod prin care acesta din
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
alta. Diferența între adevăr și fals se leagă de probleme ale ontologiei și epistemologiei, de corespondență, sau de o relație asemănătoare între ceea ce este și ceea ce se spune că este. Veridicitatea și înșelătoria, în schimb, țin de caracterul moral al intenției. Dacă manifestăm intenția de a păcăli, atitudinea noastră este neveridică; dacă acțiunea neveridică pe care o întreprindem este de a afirma ceva cu intenția de a induce în eroare, atunci înseamnă că mințim. Habermas (1979:68) face o distincție similară
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
adevăr și fals se leagă de probleme ale ontologiei și epistemologiei, de corespondență, sau de o relație asemănătoare între ceea ce este și ceea ce se spune că este. Veridicitatea și înșelătoria, în schimb, țin de caracterul moral al intenției. Dacă manifestăm intenția de a păcăli, atitudinea noastră este neveridică; dacă acțiunea neveridică pe care o întreprindem este de a afirma ceva cu intenția de a induce în eroare, atunci înseamnă că mințim. Habermas (1979:68) face o distincție similară între adevăr și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și ceea ce se spune că este. Veridicitatea și înșelătoria, în schimb, țin de caracterul moral al intenției. Dacă manifestăm intenția de a păcăli, atitudinea noastră este neveridică; dacă acțiunea neveridică pe care o întreprindem este de a afirma ceva cu intenția de a induce în eroare, atunci înseamnă că mințim. Habermas (1979:68) face o distincție similară între adevăr și veridicitate, ca principii valabile, în discuția sa pe tema pragmaticii universale. Drept urmare, conform definiției noastre, minciunile consistă fie în afirmații adevărate
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
conform definiției noastre, minciunile consistă fie în afirmații adevărate sau false, fie în afirmații care sînt pe jumătate adevărate și pe jumătate false. Este important de ținut minte că distincția făcută mai sus între veridicitate și înșelătorie se referă la intenția mincinosului, și nu la un aspect din realitatea înconjurătoare. Mincinosul poate avea o viziune greșită asupra realității și se poate înșela chiar în privința propriilor convingeri. În conformitate cu Bok, definiția noastră nu ține cont de adevărul sau falsitatea existente în afirmația mincinoasă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pe seama existenței flogistonului producerea fenomenului de combustie, chiar dacă în zilele noastre se știe că și ei, ca și Ptolemeu, se înșelau. Sursa posibilelor efecte destructive ale minciunii, la scară socială, și amprenta sa sociologică nu este eroarea sau neadevărul, ci intenția conștientă de a înșela, după cum remarca și Montaigne (1926:34-35) în urmă cu aproximativ patru secole, și de asemenea, înaintea lui, Sfîntul Augustin: Căci, o persoană trebuie judecată dacă minte sau nu după intenția aflată dincolo de vorbele sale, și nu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
nu este eroarea sau neadevărul, ci intenția conștientă de a înșela, după cum remarca și Montaigne (1926:34-35) în urmă cu aproximativ patru secole, și de asemenea, înaintea lui, Sfîntul Augustin: Căci, o persoană trebuie judecată dacă minte sau nu după intenția aflată dincolo de vorbele sale, și nu după adevărul sau falsitatea spuselor propriu-zise. (Sf. Augustin, 1952:55) În același fel, un plagiator poate afirma sau scrie lucruri care sînt și adevărate și lipsite de o intenție de a induce în eroare
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
dacă minte sau nu după intenția aflată dincolo de vorbele sale, și nu după adevărul sau falsitatea spuselor propriu-zise. (Sf. Augustin, 1952:55) În același fel, un plagiator poate afirma sau scrie lucruri care sînt și adevărate și lipsite de o intenție de a induce în eroare; totuși el va fi un mincinos prin faptul că s-ar da drept autorul acestora (cf. Comitetul Eticii Profesionale 1980:348). N-ar trebui să presupunem că adevărul și veridicitatea sînt noțiuni abstracte care nu
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fi adepți ai acestui curent poate constitui un studiu exegetic captivant, chiar dacă s-ar axa numai pe tema minciunii. Însă eu unul nu voi încerca acest lucru (cf. Kermode 1991:10). Distincția făcută între veridicitate și înșelătorie se leagă de intenția mincinosului, și nu de succesul sau eșecul încercării de a induce în eroare. Cel care receptează un mesaj se poate înșela chiar dacă ceea ce i s-a transmis ar avea un caracter veridic. În plus, ceea ce este mai important, că presupusa
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sau poate evita în alte moduri să fie păcălită. Minciunile rămîn minciuni, chiar atunci cînd nu-și ating scopul. La fel cum sînt clasificate în minciuni reușite și nereușite, în funcție de rezultatul lor, ele mai pot fi împărțite în categorii în funcție de intenția mincinosului. Din acest punct de vedere, minciunile ajung să fie de mai multe feluri: inofensive, sociale sau altruiste în cazul în care intenția autorului este pozitivă, și grave, mușcătoare, sfruntate sau răutăcioase în cazul în care intenția autorului este negativă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
clasificate în minciuni reușite și nereușite, în funcție de rezultatul lor, ele mai pot fi împărțite în categorii în funcție de intenția mincinosului. Din acest punct de vedere, minciunile ajung să fie de mai multe feluri: inofensive, sociale sau altruiste în cazul în care intenția autorului este pozitivă, și grave, mușcătoare, sfruntate sau răutăcioase în cazul în care intenția autorului este negativă. Minciunile menite să protejeze pot fi spuse în interesul unei alte persoane, care ar fi sau nu păcălitul în cauză, însă de cele mai multe
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
în categorii în funcție de intenția mincinosului. Din acest punct de vedere, minciunile ajung să fie de mai multe feluri: inofensive, sociale sau altruiste în cazul în care intenția autorului este pozitivă, și grave, mușcătoare, sfruntate sau răutăcioase în cazul în care intenția autorului este negativă. Minciunile menite să protejeze pot fi spuse în interesul unei alte persoane, care ar fi sau nu păcălitul în cauză, însă de cele mai multe ori ele sînt destinate să-l apere pe însăși mincinos, fără ca neapărat să dăuneze
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
decît statutul ei moral (deși în capitolul 10 vom examina în linii mari minciuna din punct de vedere moral), ar fi recomandabil de ales o perspectivă diferită. Pentru început putem face o distincție netă între minciuni binevoitoare și răuvoitoare, în funcție de intenția mincinosului de a acționa împotriva sau în interesul celui pe care-l păcălește. Dacă A își vizitează prietena bolnavă B, care se află în spital, și spune: "Sînt sigură că în curînd te vei face bine și vei putea pleca
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
de a acționa împotriva sau în interesul celui pe care-l păcălește. Dacă A își vizitează prietena bolnavă B, care se află în spital, și spune: "Sînt sigură că în curînd te vei face bine și vei putea pleca acasă", intenția ei este de a o consola pe B, deși nu crede că B se va însănătoși. Ea speră că B va lua afirmația sa falsă drept valabilă, ceea ce înseamnă că minte. Acest gen de minciună s-ar potrivi definiției pe
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Într-adevăr, acesta este înțelesul pe care Sean Virgo (1981:134) îl dă termenului în povestirea sa "Minciuni inofensive". Propunerea mea este să renunțăm la termenul oarecum analitic. Dacă este să ne referim în mod special la minciuni spuse cu intenția de a proteja interesele celui păcălit, putem să le numim "simple minciuni binevoitoare". Asemenea minciuni nici nu au alte urmări, deoarece autorul lor nu intenționează ca prin ele să afecteze o a treia persoană. Adjectivul "simplu" este necesar, deoarece există
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
ucidă, este binevoitoare, prin faptul că A încearcă să-l protejeze pe C, însă nu este simplă, deoarece păcălitul este mai degrabă B decît C. Mai mult, deși Kant se referă la acest tip de minciună ca fiind binevoitoare (gutmüthige), intenția pozitivă a lui A îl privește doar pe C și nu pe B; drept urmare, nu se poate spune că minciuna este în întregime inofensivă. Traducătorii englezi ai lui Kant au numit intenția lui A "altruistă", și termenul pare acceptabil pentru
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
acest tip de minciună ca fiind binevoitoare (gutmüthige), intenția pozitivă a lui A îl privește doar pe C și nu pe B; drept urmare, nu se poate spune că minciuna este în întregime inofensivă. Traducătorii englezi ai lui Kant au numit intenția lui A "altruistă", și termenul pare acceptabil pentru acest gen de minciună, deși A, în momentul în care pune interesele lui C înaintea celor ale lui B, nu înseamnă neapărat că le plasează și înaintea propriilor interese. După cum remarcă și
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
paterne, religioase, triviale, medicale etc. Totuși, respectînd scopul acestei lucrări, ar fi indicat să ne oprim aici cu clasificarea, avînd în vedere că am despicat destul firul în patru. Împărțirea inițială a minciunilor în binevoitoare și răuvoitoare are drept criteriu intenția mincinosului. Acești termeni nu indică neapărat și efectul pe care-l au minciunile asupra păcăliților. De exemplu, o "minciună" de societate ca "N-am nici cea mai mică îndoială că te vei însănătoși curînd", poate să supere ușor un naiv
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
înșelat, Jack Douglas (1976:57) face o distincție între ceea ce el numește "minciuni" și "eschivări", care sînt minciuni prin omisiune; acestea din urmă ar fi, după părerea sa, "minciuni indirecte" (Douglas 1976:59). Astfel Bok, și Montaigne înaintea ei, consideră intenția de a înșela o trăsătură specifică minciunii, în timp ce Chisholm și Feehan diferențiază modalitățile de inducere în eroare pe baza rezultatului acestora, cu alte cuvinte, pe baza eventualei direcții pe care o ia viziunea păcălitului asupra lucrurilor. Asemenea definiții care se
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
trăsătură specifică minciunii, în timp ce Chisholm și Feehan diferențiază modalitățile de inducere în eroare pe baza rezultatului acestora, cu alte cuvinte, pe baza eventualei direcții pe care o ia viziunea păcălitului asupra lucrurilor. Asemenea definiții care se înfiripă pornind de la analiza intențiilor mincinosului sau a convingerilor celui păcălit ar putea mulțumi niște discuții filosofice pe subiectul moralei, însă într-un studiu sociologic nu este suficient să ne îndreptăm atenția numai asupra acestor două criterii. Michael Gilsenan (1976:191-192) subliniază faptul că: Minciuna
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
niște discuții filosofice pe subiectul moralei, însă într-un studiu sociologic nu este suficient să ne îndreptăm atenția numai asupra acestor două criterii. Michael Gilsenan (1976:191-192) subliniază faptul că: Minciuna ni se arată în plan social sub forma unei intenții anume atribuită unei persoane, indiferent dacă această intenție există "într-adevăr" sau nu. De exemplu, Hingley (1978:86-87) observă că atunci cînd le arată o clădire a Universității Oxford unor vizitatori ruși, spunîndu-le: "Iată o cameră specific studențească", musafirii săi
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
un studiu sociologic nu este suficient să ne îndreptăm atenția numai asupra acestor două criterii. Michael Gilsenan (1976:191-192) subliniază faptul că: Minciuna ni se arată în plan social sub forma unei intenții anume atribuită unei persoane, indiferent dacă această intenție există "într-adevăr" sau nu. De exemplu, Hingley (1978:86-87) observă că atunci cînd le arată o clădire a Universității Oxford unor vizitatori ruși, spunîndu-le: "Iată o cameră specific studențească", musafirii săi presupun că el s-a inițiat în vranyo
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
se prefac a le crede adevărate, dar care sînt inventate. În orice comunicare între persoane aparținînd unor culturi diferite, este de așteptat ca una dintre ele să poată presupune cu ușurință că cealaltă minte, cînd în realitate nu există nici o intenție de a induce în eroare. Acest gen de neînțelegeri apar mai ales atunci cînd se fac afirmații false care celui care le spune îi par inofensive, însă pe care ascultătorul le ia în mod eronat drept adevărate, și astfel se
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
oferă numeroase asemenea situații. Un exemplu din epoca modernă se găsește în "Programul de protejare a martorilor" al Statelor Unite. Acesta a oferit identități false nenumăratelor persoane care astfel au devenit mincinoși sponsorizați de Guvern, nu pentru că ei ar fi avut intenția de a face rău vecinilor sau colegilor de serviciu pe care i-au păcălit, ci pentru că aveau nevoie să păstreze secret faptul că identitățile lor false fuseseră inventate. Minciunile lor sînt doar rezultatul unei înșelătorii la scară mai largă. Unii
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]