51,037 matches
-
dacă "jucatul tare" pentru a intimida este o atitudine admirată. Cu toate acestea, nici măcar caii nu justifică orice înșelătorie. În cercurile australiene ale celor care pariază în curse de cai, este condamnabil să oferi din proprie iniîiativă un pont avînd intenții de a înșela, în timp ce, dacă ți se cere sfatul și oferi informații false, actul este privit cu indulgență. Jocurile de cărți și caii arată modul în care atitudinea față de minciună poate să difere în funcție de domeniul vieții sociale. În acest capitol
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
și de a construi povești cu ajutorul imaginației". Aducînd drept argument cazuri studiate, Eck (1970:81) subliniază faptul că "în mitomanie dorința de a atrage atenția predomină, comparativ cu dorința de a induce în eroare". Astfel asistăm la paradoxul că, deși intenția de a păcăli este trăsătura esențială a mințitului, persoanele care spun mai multe minciuni, acelea supranumite mincinoși patologici, nu sînt impulsionate de dorința de a-i înșela pe alții. Selling (1947:484) observă că "trăsătura specifică a mințitului patologic este
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fi prieten sau dușman... A controla spionajul inamic (oricine ar fi dușmanul) are astfel o importanță majoră, și pentru a reuși acest lucru e bine să fim la curent cu agenții și sistemul inamic de spionaj. Informațiile asupra metodelor, a intențiilor inamicului și a agenților din organizațiile dușmane sînt vitale. Desigur, acestea nu pot fi obținute decît de agenții dubli! (Masterman 1972:34-35) Pe timp de război, fiecare participant presupune că inamicul va încerca să-l păcălească, și la rîndul său
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
al doilea război mondial și înaintea apariției termenului "dezinformare" care avea rolul de a mușamaliza înșelătoria suferită atît de suporteri, cît și de inamici. Înșelăciunea pe timp de război, atunci cînd vizează mai degrabă inamicul decît concetățenii, are mai mult intenția de a submina interesele adversarului, în folosul propriu. Inamicul este de obicei indus în eroare asupra forțelor adverse (fie în mod pozitiv sau negativ), asupra strategiei, armelor folosite și a momentului acțiunii. De exemplu, Whaley (1984:56) notează că pînă
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
obicei indus în eroare asupra forțelor adverse (fie în mod pozitiv sau negativ), asupra strategiei, armelor folosite și a momentului acțiunii. De exemplu, Whaley (1984:56) notează că pînă în 1935 manevrele evazive ale Germaniei aveau scopul de a ascunde intenția de a declanșa război. În acel an s-a schimbat politica; guvernul a dorit să amîne explozia ostilităților pînă în momentul în care inamicul ar fi depășit din punct de vedere al capacității. Drept urmare, "minciuna disimulată" a fost înlocuită de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
partidului său zicînd: "Am fost prea cinstit". În parlament, cerințele sînt altele, deși o propagandă înșelătoare nu este judecată cu indulgență în momentul în care se încheie campania electorală. Afirmațiile cu privire la viitor sînt deseori percepute de către rivalii politici ca avînd intenția de a păcăli, atît în timpul campaniilor electorale, cît și în parlament. Pe de altă parte, remarcile cu privire la trecut, care se fac în parlament, și într-o mai mică măsură cele care se referă la prezent, sînt luate drept adevărate. Un
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
colecția de afirmații false făcute de Reagan pe timpul primului său mandat prezidențial ar putea umple paginile unei cărți, ridicîndu-se la un număr de peste două sute, cu tot cu dezmințirile unora dintre ele (Green și MacColl 1983). Însă mințea Reagan cu adevărat? Avea el intenția să inducă în eroare? Poate că în unele cazuri, însă nu în majoritatea timpului. O zicală care circula în mod curent la vremea aceea se apropie mai mult de adevăr: George Washington nu putea să spună o minciună, Richard Nixon
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
reporterii și oamenii cu drept de vot care au acceptat manipularea și înșelătoria ca mod de viață". Broder le cere politicienilor să "vorbească ei înșiși" pentru ca, printre altele, să poată răspunde de propriile minciuni. Astfel, dacă Reagan nu a avut intenția să inducă în eroare, cel puțin este clar că Speakes a făcut-o. Într-adevăr, cel care l-a urmat în postul de purtător de cuvînt al Casei Albe, Marlin Fitzwater, pare a fi spus că editarea cărții lui Speakes
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
din părți este înșelată și că, dacă se întîmplă ca un mesaj să fie adevărat, el are scopul de a asigura succesul unei minciuni care va fi spusă mai tîrziu. La celălalt pol al axei presupunem că nu există nici o intenție de a induce în eroare, chiar dacă ceea ce s-a scris pare a fi neadevărat. Între cele două extreme există și o zonă de mijloc în care mesajele false sînt uneori considerate minciuni, alteori adevăruri. În cartea sa Minciuna, Bok enumeră
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
muribunde. Unele din aceste afirmații spuse celor care iau parte la experimente în științele sociale sînt neadevărate și pot fi explicate ulterior, cînd experimentul s-a încheiat. Bok analizează pe larg măsura în care afirmațiile făcute în diferite contexte au intenția de a induce în eroare și dacă aceste minciuni își găsesc sau nu o justificare. Interesul nostru se îndreaptă totuși mai puțin spre o evaluare morală a acestor afirmații și mai mult spre modurile în care afirmațiile sînt considerate minciuni
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
afirmații și mai mult spre modurile în care afirmațiile sînt considerate minciuni de către ceilalți, incluzînd persoanele cărora le sînt adresate. În majoritatea țărilor industrializate, poate chiar în toate, sistemele juridice sînt domenii sociale în care nu predomină prezumția de bună intenție întîlnită în turnul de fildeș academic și totuși atitudinea mincinoasă, lipsită de scrupule, specifică spionilor, atrage mai degrabă cenzura decît aplauzele. Domeniul este caracterizat de diversele cerințe în privința necesității sincerității și atitudinii față de minciună a persoanelor aflate în diferite posturi
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
imaginăm că acuzații vor prefera să mintă pentru a nu fi condamnați. Procedurile legale din întreaga lume încearcă să surprindă momentele în care anumite afirmații aduse drept probe sînt false, cu presupunerea că, în general, afirmațiile false sînt făcute cu intenția de a induce în eroare. Tribunalele se disting de alte locuri publice prin utilizarea frecventă a procedurilor formale menite să sublinieze obligativitatea sincerității. În tribunale se poate aplica cel mai bine maxima lui Mark Twain: Adevărul este cel mai de
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
Cornish și Clark 1989: 618-619). Ideea de pericol dublu dispăruse efectiv. În studiul său asupra mărturiilor, Comitetul de revizuire a legii (1972:163-166) identifică motivele pentru care majoritatea membrilor acestei comisii considerau că jurămîntul judiciar ar fi trebuit înlocuit cu "intenția de a spune adevărul", un argument fiind că: pentru o persoană cu o anume apartenență religioasă stabilă este mai puțin probabil ca depunerea jurămîntului să constituie un imbold adițional de a spune adevărul. Pentru o persoană care nu are un
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
intenționate. În multe societăți lipsite de scriere existența anumitor ajustări sociale ia forma unei genealogii, iar încercările de a altera aceste ajustări se justifică prin necesitatea de a armoniza incompatibilitățile dintre prezent și acea genealogie. Falsificările sînt minciuni scrise, iar intenția conștientă de a înșela poate fi mai degrabă atribuită unui falsificator decît unui orator analfabet care oferă o versiune proprie asupra arborelui genealogic; acesta din urmă crede cu mai multă sinceritate în ceea ce spune. Absența unor texte scrise reduce drastic
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sociale se deosebesc unele de altele prin legătura pe care o au cu așa-zisele "obiceiuri tradiționale" (Barnes 1990:120-129; Keesing și Tonkinson 1982). Reconstituirea trecutului în așa fel încît să servească intereselor prezentului poate avea sau nu la bază intenția de a înșela. Dacă persoana care expune un punct de vedere contesta asupra trecutului nu crede în adevărul spuselor sale, atunci avem de-a face cu o înșelăciune. Pe de altă parte, modificarea sau traducerea unei serii de evenimente dintr-
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
adevărul spuselor sale, atunci avem de-a face cu o înșelăciune. Pe de altă parte, modificarea sau traducerea unei serii de evenimente dintr-un limbaj mai puțin familiar într-un limbaj mai ușor de înțeles nu este neapărat motivată de intenția de a induce în eroare, chiar dacă o persoană care privește din afară ar avea această impresie. Albert (1972:96) oferă un exemplu interesant al modului în care Burundi a perceput conflictul între trupele engleze și germane în Africa de Est
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
fi la curent cu formulele standard internaționale. Din fericire, există și alte moduri de a aprecia valoarea unor studenți decît prin citirea unor scrisori de recomandare și în general se presupune că aceste scrisori au avut la bază o bună intenție, chiar atunci cînd sinceritatea lor este pusă la îndoială. Personal, n-am întîlnit niciodată legendara afirmație "ar fi un mare noroc pentru dumneavoastră să-l aveți pe acest om ca angajat", însă celălalt comentariu, făcut în privința unui student mediocru, că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
unui student mediocru, că "în clasă se descurcă admirabil" pare să fi fost mai des folosită de profesorii care încercau să ajute un student slab să obțină un post. Aceste două formule sînt exemple de minciuni, dacă au la bază intenția de a induce în eroare, însă sînt construite în așa fel încît cel care le-a scris să poată susține la nevoie că în principiu sînt perfect adevărate. În război, minciunile sînt luate drept adevăruri; în politică, se știe că
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
pe care le leagă pe parcursul anchetei. Deseori acestea sînt doar prietenii temporare (cf. Barnes 1980: 115-116), pe cînd persoana care dă informațiile ar putea avea "senzația că este un colaborator esențial într-un proces important, însă doar vag înțeles". Dacă intenția de a se considera reciproc "membri ai aceluiași univers cultural dispare", atunci, crede Geertz, relația "fie se destramă treptat într-o atmosferă sterilă, plictisitoare și de dezamăgire, fie, arareori, sucombă instantaneu odată cu apariția unei certitudini reciproce că fiecare a fost
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
sau a convingerilor religioase; anchetatorii sociali care adună informații pot minți în privința sursei care îi sponsorizează. În general, acest gen de înșelătorii nu constituie un element esențial în proiectul cercetării. Chiar Kloos (1983-4:134), un antropolog mai sincer în privința propriei intenții de a spune adevărul decît majoritatea colegilor săi, spune despre sine cercetarea științifică este o activitate foarte bine cotată; de aceea, dacă pentru a-mi continua activitatea e nevoie de acest lucru, eu sînt dispus să mint, acolo unde sinceritatea
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
iar altele inofensive. Însă deși această clasificare este universală, nu există o uniformitate valabilă pentru toate culturile, în privința conținutului acestor două categorii contrastante. Un orator sau scriitor poate afirma un lucru conform codului cultural de care aparține, fără a avea intenția de a induce în eroare, chiar dacă, luată mot-à-mot, afirmația nu este adevărată; dacă ascultătorul sau cititorul interpretează afirmația conform altui cod, s-ar putea să se simtă înșelat. Astfel, de exemplu Bailey (1991:6) notează că atunci cînd și-a
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
etnografică în India am fost uimit și ofensat de tineri indieni politicoși care au răspuns la o întrebare asigurîndu-mă că "se va face tot ce este necesar", cînd de fapt (după cum mi-am dat seama mai tîrziu) nu aveau nici o intenție să acționeze astfel. De atunci, numeroși etnografi au atras atenția asupra diversității tipurilor de discurs specifice diferitelor comunități, și asupra variatelor resurse ale înșelătoriei, intenționate sau nu, pe care le posedă aceste tipuri (cf. Hendry 1989 și referințe). Chiar între
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
care spun minciuni vranyo nu cred de la început în ceea ce relatează. Mai tîrziu însă, ei se lasă convinși de propria elocvență, deși poate că privind retrospectiv își dau seama că au inventat totul. Lozh, pe de altă parte, implică o intenție conștientă de a induce în eroare. Hingley asociază lozh cu perioada regimului lui Stalin, pe cînd, o dată cu venirea lui Hrușciov la putere, a început să înflorească vranyo. Culturile diferă și prin modul în care sînt construite minciunile sociale benigne. În
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
poziția socială și prestigiul. Băieții (Gilsenan spune foarte puține despre fete) cresc într-un mediu în care relațiile sociale se bazează pe concurență și în care prestigiul individual este fluctuant. Băieții se luptă prin cuvinte și pun la îndoială neîncetat intențiile și motivele celuilalt. Nu este deloc surprinzător că într-un asemenea mediu cultural există mijloace specifice pentru a indica dacă ceea ce se spune este adevărat și nu o minciună. Acești indicatori ai schimbării de cod sînt expresii precum "serios vorbind
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]
-
existența unor secrete, nu însă și conținutul secretelor". Aici nu este vorba deci despre o minciună directă sau o complicitate la minciună, ci mai degrabă despre o înțelegere împărtășită de către toți membrii că se vor face afirmații false, unele fără intenția de a păcăli, și care nu vor trebui interpretate ca dovadă a neîncrederii. Alianțele în înșelătorie pot fi temporare sau permanente, sau pot ceda presiunii unor împrejurări diferite. Un exemplu care ilustrează complexitatea atitudinii înșelătoare este oferit de Gilsenan (1976
by J. A. Barnes [Corola-publishinghouse/Science/1068_a_2576]