5,121 matches
-
femei dincolo de orice cunoaștere a persoanei respective. Din acest motiv, imaginea cade într-un impresionism cotidian... Cărțile lui Foucault sunt însoțițe de supratema puterii 7, indiferent cum se intitulează acestea. Din acest considerent, scriitura foucauldiană este și una a unui gânditor politic, la fel cum "opera" lui Nietzsche nu este doar a unui filolog. Nietzsche nu și-a spus niciodată "filosof", deși face parte din seria filosofilor canonici. De aceea, cărțile foucauldiene sunt căutări (de arhivist, de filosof, de istoric) de
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
și de cunoaștere pe baza unor concepte precum dorința (de putere) și voința (de cunoaștere)? Cum se dezvoltă și se impun tehnologiile (ale Sinelui, ale Sufletelor, ale Puterii Politice) pe baza puterii-cunoaștere? Întrebări destul de abstracte, subtile, înșelătoare, asupra cărora puțini gânditori moderni au reflectat. Scrierile profesorului-militant de la Collège de France sunt deopotrivă filosofice și istorice din simplul sau, poate, complicatul motiv că pentru Foucault filosofia (ca practică socială și instituțională) a devenit "politica imanentă istoriei" și "istoria indispensabilă politicii"8, o
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
-se la studiul cărților, al arhivelor și la modurile creative de a face cercetare istoriografică... Foucault, sinucigașul prin cunoaștere, contrastează puternic cu intelectualii contemporani lui, ce nu aveau cum să treacă de limitele psihice și mentalitare pe care le trecea gânditorul francez, de multe ori acesta pendulând pe latura unor fluidizări a relațiilor dintre ceea ce poate fi spus și ceea ce nu comportă nicio evidență reală! Arhiva este "legea a ceea ce poate fi spus", spunea Foucault, dar totodată această arhivă expresie a
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
a filosofa dintr-o perspectivă existențialistă și fenomenologică, dandysmul său filosofic. În același timp, dandysmul scriptic foucauldian operează cu răspunsuri la propriile sale întrebări, dar și la întrebările altora, ale diverșilor autori contemporani, de la prieteni, persoane mai puțin cunoscute, până la gânditori precum Heidegger (1889-1976), Dumézil (1898-1986), Lévi-Strauss (1908-2009), Braudel (1902-1985), Deleuze (1925-1995), Chomsky (n. 1928), Veyne (n. 1930) etc. Tot acest fond de cunoaștere personalizată dezvoltă un raport clar-obscur în gândirea foucauldiană. Din această perspectivă, gândirea și dialogurile lui Foucault sunt
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
politicianist!) drept o simțire personală, vreo închipuire a lui Foucault, dar ea este confirmată de către alte evidențe similare, puse la dispoziție de către prietenul său Paul Veyne, care arăta, în frumoasa sa carte despre Foucault, printre multe altele, poziția social-politică a gânditorului francez: "A fost un nonconfomist și acest lucru a fost îndeajuns pentru a-l clasa la stânga"12. Într-un alt interviu memorabil, luat de Paul Rabinow, intitulat Polemics, Politics and Problematizations (mai 1984), Foucault spunea următoarele: "De fapt, am fost
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
chiar, identificat cu tot ceea ce are mai de preț secolul al XIX-lea din punct de vedere cultural și social, unii intelectuali ce-și spun "postmoderni" s-au grăbit să-i lipească eticheta de "postmodern". Foucault rămâne cel mai etichetat gânditor contemporan, demonificat în fel și chip! Ceea ce nu înțeleg anumiți filosofi, ceea ce nu înțeleg practicienii "științelor" sociale este însăși condiția istorică a existenței unei lumi postmoderne. Atât timp cât avem aceleași legi (de manifestare și de proliferare) ale capitalului, nu putem avea
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
de aceste exerciții problematice de vizibilitate a unor enunțuri și cunoașteri despre istorie, pe care credem că le înțelegem doar pentru că sunt "banale". Vizibilitate a ceea ce Foucault a vrut să spună (intențiile sale). Vizibilitate a ceea ce alții au spus, iar gânditorul născut la Poitiers, a completat, analizat, destructurat, criticat, apreciat, (re)configurat în alte semne, semnificații, raporturi semnificante. Precum Jeanne d'Arc la Orléans, la Poitiers, istoricul nostru se luptă cu greii lumii lingvistico-filosofice (anglo-saxone), cu toți cei pentru care "elementul
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
se desfășoară în secvențe imediate, iar intențiile sale conferite enunțurilor, propozițiilor și frazelor corespund cu aceste secvențe imediate din timpul său existențial, personal și subiectiv. O altă zonă de unde provin observațiile sale, mai degrabă obscure decât clare, este prezența unor gânditori, a ideilor acestora în gândirea lui Foucault. Obișnuia să spună, în interviurile sale, că este esențial ca un gânditor contemporan să aibă o serie de idei/referințe, o serie de alți gânditori despre care nu vorbește și nu scrie, dar
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
timpul său existențial, personal și subiectiv. O altă zonă de unde provin observațiile sale, mai degrabă obscure decât clare, este prezența unor gânditori, a ideilor acestora în gândirea lui Foucault. Obișnuia să spună, în interviurile sale, că este esențial ca un gânditor contemporan să aibă o serie de idei/referințe, o serie de alți gânditori despre care nu vorbește și nu scrie, dar care l-au făcut să vadă lucrurile într-un anumit fel. Aceste idei și concepte problematizate de Foucault au
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
mai degrabă obscure decât clare, este prezența unor gânditori, a ideilor acestora în gândirea lui Foucault. Obișnuia să spună, în interviurile sale, că este esențial ca un gânditor contemporan să aibă o serie de idei/referințe, o serie de alți gânditori despre care nu vorbește și nu scrie, dar care l-au făcut să vadă lucrurile într-un anumit fel. Aceste idei și concepte problematizate de Foucault au deschis noi modalități de a investiga enunțul și practicile enunțiative/discursive. Exprimarea foucauldiană
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
ei evidentă, empirică, sau că în Istoria sexualității avem de a face cu sexualitatea, în forma ei manifestă, nudă, sunt percepții înșelătoare pentru un public mult prea "ordonat" și pozitivist în gândire pentru a înțelege pozitivismul discontinuu și experimental al gânditorului francez. Astfel că avem de a face cu "relații de putere", "câmpuri de cunoaștere", "puteri-cunoașteri", "posibilități de discurs" în toate cărțile lui Foucault. Gânditorul francez a trecut dincolo de subiectele puse în dezbatere pentru a deschide o multitudine de posibilități de
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
public mult prea "ordonat" și pozitivist în gândire pentru a înțelege pozitivismul discontinuu și experimental al gânditorului francez. Astfel că avem de a face cu "relații de putere", "câmpuri de cunoaștere", "puteri-cunoașteri", "posibilități de discurs" în toate cărțile lui Foucault. Gânditorul francez a trecut dincolo de subiectele puse în dezbatere pentru a deschide o multitudine de posibilități de a crea discursuri. Cu siguranță, Foucault a pierdut enorm de mult la capitolul audiență, impact social din cauza limbajului său codificat, original și abstract, elitist
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
mulți dintre confrații săi francezi au privit cartea ca pe "un psihiatricid". Anterior momentului 1961, Foucault era preocupat de raporturile istorice ce se pot constata între oamenii nebuni și cei sănătoși. Un raport istoric, "bine localizat"23, cum îl consideră gânditorul francez. Raportul normalitate-anormalitate-normalizare nu este și nici nu poate fi bine localizat, pentru că normalul a fost definit și acceptat în funcție de normele subiective și arbitrare stabilite de administrația unei societăți și nu atât după o evidență a unui comportament dincolo de o
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
cu practicile (perverse) ale unui Social și ale unui Politik. Condițiile personale și condiționările social-politice sunt aspecte importante ale producerii nebuniei. Boala mentală se situează la interferența dintre geneza umană, istoria psihologică și individuală, formele concrete de existență 28. Pentru gânditorul francez, "singurul a priori concret în care boala mentală dobândește înfățișările necesare"29 este istoria. În Istoria nebuniei..., Foucault pleacă de la presupoziția populară: Nebunul spune adevărul!, încercând să schițeze cum acest "adevăr" îi vizează pe cei din jurul nebunului: familia, infirmierii
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
fiind investigată prin reversul ei, adică prin modul cum oamenii privesc și consideră ceea ce este nebun, pentru că aceste priviri și considerații ar compune... rațiunea modernă! Ceea ce considerăm noi drept "rău" și/sau "nebun" compune arhitectura rațiunii! Pe de altă parte, gânditorul francez definea rațiunea ca fiind "o anume putere a sufletului" și "mijloc de cunoaștere" care "permite voinței să se potrivească cu ceea ce cunoaște, adică să se potrivească cu însăși esența lucrurilor"49. În viziunea sa, rațiunea modernă ar fi nu
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
să ia în considerare un amănunt important din biografia lui Nietzsche. Atunci când îl citim pe Nietzsche ar fi bine să avem în fața ochilor faptul că sora sa (cea care a făcut pactul cu naziștii!) a intervenit în manuscrisele nepublicate ale gânditorului german și, de aici, multe enunțuri inexplicabile, ilogice sau iraționale! Atunci când îl citim pe Nietzsche, mă întreb dacă nu cumva, în multe dintre paragrafele atribuite acestuia, o citim pe... sora lui Nietzsche! Foucault nu-mi aduc aminte să fi precizat
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
într-un proces de transformare. Ideile despre sexualitate ale individului și ale societății modifică comportamentul sexual general, iar practicile plăcerii și permisivul normativ s-au transformat de la o perioadă istorică la alta. Urmând ideile unor W. James sau Fr. Nietzsche, gânditorul francez este de părere că adevărul (despre sex, despre nebunie, despre puterea politică) se află nu în permisibil, ci în interdicție, iar cenzura și ascunderea adevărului îmbracă trei forme esențiale (interzicerea, negarea, împiedicarea sau eliminarea). Istoria sexualității este o carte
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
funcționează pe principiul bipolar Cei care o au/Cei care nu o au... Mai degrabă este un joc circular, difuz, tranzitoriu, ceea ce implică o întreagă "arheologie" a descifrării raporturilor sau a relațiilor de putere din cadrul societății; a raporturilor putere-rezistență. Pentru gânditorul din Königsberg, puterea este un obiect de posedat 92. Puterea se deține, spune Kant. În realitate, puterea nu se deține, ci se exercită prin legi, norme sociale, regulamente, directive etc.; se exercită prin corpul nostru și pe sufletul nostru... dacă
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
perspectivă pluralistă a exercitării cunoașterii și puterii. Decizionalul represiv e starea latentă a conflictelor. Concepția "absolutistă" a lui Foucault despre raporturile puterii-cunoaștere provine și din ipostaza sa de mare luptător, al doilea după Nietzsche, împotriva marelui mit occidental, cum numea gânditorul francez antinomia platoniciană cunoaștere-putere. Cu toate că societatea modernă este una politizată și docilă cunoașterilor disciplinate de către instituțiile social-politice, există multiple posibilități de a crea cunoaștere în afara puterii politice, iar multe forme și conținuturi de cunoaștere scapă acțiunii limitate a Politikului. Cunoașterea-putere
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
de acțiune în societăți cripto-staliniste, precum cea românească de după 1990, este taxat drept rezistență, opoziție față de o cunoaștere-putere oficială, propagată de intelocrați și Curte. Foucault gândea cu istoria. Astfel că fenomene totalitare precum fascismul și stalinismul l-au condus pe gânditorul francez să mediteze asupra unor întrebări, aparent, simple: Cum funcționează puterea la nivel social, cotidian, la nivelul practicii curente? Ce efecte stârnește jocul puterii în cadrul societății? Cum se manifestă relațiile de putere între oameni? Când Foucault vorbește despre putere, el
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
se conturează prin intermediul relațiilor sociale. Atunci când A. Comte se pronunța pentru o analiză a relațiilor din cadrul societății în reperarea așa-numitelor legi de manifestare sau constante, el nu a făcut decât să urmeze deviza Knowledge is Power a unor iluștri gânditori precum Fr. Bacon, Descartes. Aceeași idee, dintr-o cu totul altă perspectivă existențială și de gândire, este urmărită de Foucault. Dacă gândirea lui A. Comte este dincolo de vreo ideologie politică, în ciuda faptului că unii au văzut în el un soi
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
a luptelor dintre diverse facțiuni ideologico-politice; lupte care, luate împreună, produc puterea. Puterea se află în dinamica relațiilor sociale. Mă întreb dacă nu cumva Foucault îl continuă pe Marx în analiza puterii cu mai mult efect decât a făcut-o gânditorul german. Dacă nu cumva revenim la o concepție dialectică despre putere (raportul putere-opoziție), atunci când gânditorul de la Collège de France vedea în aceasta "puncte de conflict", "focare de instabilitate", "lupte și răsturnări temporare ale raporturilor de forțe". Cursul Trebuie să apărăm
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
în dinamica relațiilor sociale. Mă întreb dacă nu cumva Foucault îl continuă pe Marx în analiza puterii cu mai mult efect decât a făcut-o gânditorul german. Dacă nu cumva revenim la o concepție dialectică despre putere (raportul putere-opoziție), atunci când gânditorul de la Collège de France vedea în aceasta "puncte de conflict", "focare de instabilitate", "lupte și răsturnări temporare ale raporturilor de forțe". Cursul Trebuie să apărăm societatea (1975/76), o analiză a istoricismului politic modern, căruia îi atribuie virtuți epistemice în
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
politicii moderne printr-un complicat aparat cunoaștere-putere și prin utilizarea limbajului-reprezentare, al cărui principală funcție e persuasiunea despre un "anume ceva", crezul în voința acestui limbaj de a schimba o realitate. Cu doctrina italiană a "rațiunii de stat", cu teoriile gânditorilor francezi și germani din secolul Luminilor, necesitățile oamenilor din Europa prind contur în formarea statelor, care se ocupă nu numai de necesar, dar și de... real. Statul modern devine producător și garant de real, iar omul este "orientat" să simtă
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]
-
puteri se proiectează sufletul 121, devenit un vizibil al ei! Efectul major al acestei puteri moderne este remanierea dintre subiect și individ 122. Profesorul francez a răsturnat viziunea despre geneza științelor umane moderne. Dacă, până la el, contribuțiile diverșilor autori și gânditori celebri au fost analizate și prezentate de către istoricii culturii și ai ideilor, Foucault a văzut formarea științelor omului în "arhivele lipsite de glorie, în care s-a elaborat jocul modern al coerciților asupra corpurilor, gesturilor, comportamentelor"123. De exemplu, funcția-Psi
Foucault, cunoaşterea şi istoria by Lucian-Mircea Popescu [Corola-publishinghouse/Science/1446_a_2688]