194 matches
-
sale se instalează în imanență, pe terenul meditativ și spiritual al unui fel de înțelepciune păgână. Zeii epicurieni îndeamnă la imitarea lor, un exercițiu de care creștinii - Ignațiu de Loyola, de exemplu - își vor aminti... A trăi încercând să-ți calchiezi existența după cea a zeilor, iată ceva ce te transformă în zeu printre oameni - iată și un motiv de seninătate în perspectiva părăsirii acestui pământ. -9- Abilitarea esteticii. Philodemos păstrează epicurismul și, în același timp, îl depășește. El păstrează fondul
[Corola-publishinghouse/Imaginative/2053_a_3378]
-
mult - se înțelege de ce. Phaidon oferă într-adevăr un text care inaugurează opțiunile catolice asupra chestiunii morții și a ceea ce se întâmplă cu trupul după moarte: mântuire, osândă, infern, cântărirea sufletelor, viața de apoi etc. în mod evident, Platon îl calchiază pe Pitagora care, la rându-i, reciclează înțelepciunile orientale. De unde, la adepții idealului ascetic, o apărare și o ilustrare a metempsihozei și a metensomatozei: sufletul desprins de materia corporală dispune de o existență autonomă; trupul moare, spiritul dăinuie; unul, material
[Corola-publishinghouse/Imaginative/2053_a_3378]
-
filosofiilor hedoniste. Este cazul ultimelor versuri ale cărții a V-a, unde Lucrețiu exaltă meritele unei societăți rafinate care, ciudat, apare simultan cu muzica... într-un registru pe care Rousseau, cel din Discurs asupra originii inegalității printre oameni, îl va calchia, Lucrețiu realizează un tablou al nașterii și al progreselor culturii și ale civilizației. La început, absența legilor, a regulilor și a dreptului îi obliga pe oameni să trăiască asemeni unor sălbatici incapabili să gândească în termeni de bine comun. Lucrurile
[Corola-publishinghouse/Imaginative/2053_a_3378]
-
există culturi impermeabile la influențe; dacă un popor are nevoie de o cultură și a ajuns la stadiul la care poate să o adopte, primește respectiva influență 82. Înrâurirea culturii grecești, departe de a fi una „contra naturii“, s-a calchiat pe spiritul românesc și, mai mult, a trezit tradiția autentică română, a favorizat contactul cu mai evoluatul spirit occidental ce va înlocui treptat, după 1848, influența greacă. Fiind mai mult decât un simplu rezultat al împrejurărilor socio-economice83, această pregnantă influență
[Corola-publishinghouse/Science/1525_a_2823]
-
sale se instalează în imanență, pe terenul meditativ și spiritual al unui fel de înțelepciune păgână. Zeii epicurieni îndeamnă la imitarea lor, un exercițiu de care creștinii - Ignațiu de Loyola, de exemplu - își vor aminti... A trăi încercând să-ți calchiezi existența după cea a zeilor, iată ceva ce te transformă în zeu printre oameni - iată și un motiv de seninătate în perspectiva părăsirii acestui pământ. -9- Abilitarea esteticii. Philodemos păstrează epicurismul și, în același timp, îl depășește. El păstrează fondul
[Corola-publishinghouse/Science/2094_a_3419]
-
mult - se înțelege de ce. Phaidon oferă într-adevăr un text care inaugurează opțiunile catolice asupra chestiunii morții și a ceea ce se întâmplă cu trupul după moarte: mântuire, osândă, infern, cântărirea sufletelor, viața de apoi etc. în mod evident, Platon îl calchiază pe Pitagora care, la rându-i, reciclează înțelepciunile orientale. De unde, la adepții idealului ascetic, o apărare și o ilustrare a metempsihozei și a metensomatozei: sufletul desprins de materia corporală dispune de o existență autonomă; trupul moare, spiritul dăinuie; unul, material
[Corola-publishinghouse/Science/2094_a_3419]
-
filosofiilor hedoniste. Este cazul ultimelor versuri ale cărții a V-a, unde Lucrețiu exaltă meritele unei societăți rafinate care, ciudat, apare simultan cu muzica... într-un registru pe care Rousseau, cel din Discurs asupra originii inegalității printre oameni, îl va calchia, Lucrețiu realizează un tablou al nașterii și al progreselor culturii și ale civilizației. La început, absența legilor, a regulilor și a dreptului îi obliga pe oameni să trăiască asemeni unor sălbatici incapabili să gândească în termeni de bine comun. Lucrurile
[Corola-publishinghouse/Science/2094_a_3419]
-
spectacole...), deși aceste practici diferite sunt de obicei asociate: operele pornografice sunt adesea ilustrate, și aceeași piață a alimentat constant amatorii de texte și amatorii de imagini. Faptul acesta depășește simpla complementaritate: "tablourile" reprezentând activități sexuale înfățișate în povestirile pornografice calchiază codurile de reprezentare a imaginii la un moment dat. Până de curând, textul era un flux, în timp ce imaginea era statică; însă, o dată cu dezvoltarea cinematografiei, apoi a casetelor video și a DVD-urilor, în fine, a Internetului, imaginea a devenit, la
by DOMINIQUE MAINGUENEAU [Corola-publishinghouse/Science/983_a_2491]
-
versului. Aici definește stihurile „iambicești, dactilicești, troheos” (și le ilustrează cu versuri alcătuite de el), apoi figurile „gramaticești” (elipsa, hiperbatul, silepsa, anacolutul), încheind cu alegoria și metafora, văzute ca fundamentale în retorică. Terminologia lui V., în cea mai mare parte calchiată după italiană, se întrebuințează și astăzi, iar autorul, deși era orientalist și întocmise un dicționar român-turc, a contribuit la îmbogățirea limbii literare cu numeroase neologisme romanice. Curiozitatea neobosită în problemele de limbă l-a dus și la alcătuirea unui dicționar
Dicționarul General al Literaturii Române () [Corola-publishinghouse/Science/290399_a_291728]
-
libertatea, adică Vechiul Regim și Revoluția 55. Aceiași oameni care recuză noțiunea de avangardă politică își însușesc influența ei imagistică. Nu un socialist francez, discipol al lui Fourier, Gabriel-Désiré Lavedan, a transportat în 1845 în artele frumoase această metaforă militară, calchiată de fapt pe modelul, modern pe atunci, al căii ferate? Istoria este o șină, iar avangarda, locomotiva cu aburi care trage vagoanele. Dintre cele două surori retro, doar cea mică rămâne "la modă" supraviețuire oarbă a utopiei pașoptiste într-un
by Régis Debray [Corola-publishinghouse/Science/1095_a_2603]
-
autorepetitive, autoregenerative, deci creatoare de insecuritate, conflicte și convulsii geopolitice. 4. 3. Hierofania omului geopolitic izomodern Transformarea mediului socio-politic actual marchează, în esență, traiectul unei transformări spre re-spiritualizarea vieții interioare a individului angrenat în mecanismul social. Jaloanele acestei transformări se calchiază pe destabilizarea valorilor "postmoderne" și pe redescoperirea, în cadre geopolitice necunoscute până de curând, a axiologiei modernității inițiatoare. Reapariția sacralității spațiilor de interferență stabilite în perioada modernității timpurii nu face decât să reformuleze harta spirituală a lumii globale, prin inventarea
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
într-un mod autoregenerativ, fractal, tocmai în autoreproducerea istoriei înseși: o libertate supraponderată pozitiv, impusă prin "corectitudinea politică", poate genera chiar opusul scopului urmărit, acela al integrării, prin acceptanță, a alterității. * * * În concluzie, putem sesiza apariția a noi drepturi/libertăți, calchiate pe grila clasică a democrației instituite în principal prin teoria clasică a contractului social. Recuperaea axiologiei clasice a drepturilor și libertăților se reformulează după următoarele coordonate: 1. Diversificarea tipurilor de conflict conduce la crearea unor noi drepturi și libertăți, care
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
la Mallarmé (care declarase „că un poet modern trebuie să ajungă dincolo de Homer, deoarece cu el a început decadența poeziei occidentale. Iar când a fost întrebat: «Dar ce poezie a existat înainte de Homer?», Mallarmé a răspuns: «Vedele!»”2) este aproape calchiat pe o însemnare de jurnal în urma unei prelungite discuții „pasionante” cu Wikander despre o istorie a „arianismului” în Europa, la care acesta din urmă lucra și pe care nu a publicat-o niciodată 3. S-ar fi numit Romantismul arian
[Corola-publishinghouse/Science/2332_a_3657]
-
Arhanghelii (AmeÍa Spenta) se aseamănă cu niște războinici care păzesc fortăreața lui Ohrmazd ținând mereu întinse sulițele, fără teama de a fi vătămați (D³dest³n ș d¶nșg). Nu poate fi nimic neliniștitor în analiza unui asemenea vocabular războinic, care poate calchia terminologia unor structuri feudale iraniene (parte sau sasanide). Asocierea însă, ca aură mitică, cu o întreagă ideologie a celui de-al Treilea Reich, pe care tocmai prestanța celei dintâi o înnobila, a făcut îndoielnice asemenea cercetări. La Eliade există un
[Corola-publishinghouse/Science/2332_a_3657]
-
încasează costul consumației" < germ. Zahl[kellner] "idem" (Zahl "calcul", zahlen "a plăti"); rom., magh. vatir "țesătură apretată folosită pentru întăriri la haine" < germ. Wattier[leinen] "idem" (Leinen "pânză", wattieren "a vătui, a căptuși cu vată"); compusul german a fost și calchiat: rom. pânză vatir, magh. vatirvászon "idem" (vászon "pânză"), care ar putea constitui, de fapt, etimoanele reale ale cuvântului rezultat prin condensare; fr. volley "volei" (> rom. volei) < volley[-ball] "idem" (< engl. volleyball "idem"; volley "voleu; salvă; torent", ball "minge"); lat. zodiacus
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
jachetă, vestă specială folosită în timpul fumatului" (> fr. smoking, rom. smoching etc. "haină bărbătească de gală") < smoking [jacket] "idem"; rom. trening (poate din fr.), fr. training "îmbrăcăminte sportivă din flanelă" < engl. training [suit] "idem" (training "antrenament", suit "costum"; sintagma a fost calchiată în magh.: tréningruha [ruha "haină"]). Din acest tip de condensare fac parte și exemplele conjuncturale, cu aplicabilitate imediată, dar fără viitor, constând din determinanți substantivali "încremeniți" la cazul genitiv și utilizați numai deictic, în contexte grăitoare care par, strict gramatical
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
din regiunea Cognac" (denumire răspândită în toată lumea, cf. rom. coniac) < [eau-de-vie de] Cognac "idem" (eau-de-vie "băutură alcoolică tare, țuică, rachiu"); engl. cologne, rom. colonie, magh. kölni "apă de colonie" < engl. cologne [water], rom. [apă de] colonie, magh. kölni[viz] "idem", calchiate după fr. eau de Cologne și germ. Kölnischwasser "idem" (magh. viz, germ. Wasser, engl. water, fr. eau "apă"); fr. gobelin "tapiserie artistică provenind din manufactura Gobelins; tapiserie reprezentând o imagine plastică, creată în stilul impus de această manufactură" (> rom., magh.
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
pânză] vatir, magh. vatir[vászon] (vászon "pânză") sau din compusul originar, germ. Wattier[leinen] "idem" (wattieren "a vătui, a căptuși cu vată", Leinen "pânză"). În aceeași situație se află rom. candel ~ zahăr candel "zahăr cristalizat în prisme", ultima variantă fiind calchiată după germ. Kandelzucker, și rom. mischet ~ struguri mischet "un soi de struguri tămâioși" după tc. misket üzümü (misket "muscat", üzüm "struguri"). Cum vom vedea, nu sunt ferite de incertitudini nici cuvintele moștenite, în sensul că în rare cazuri, ce-i
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
sau în alta. Compusele fr. eau de Cologne (eau "apă", Cologne "Köln") și germ. Kölnischwasser (kölnisch "din Köln", Wasser "apă") pe lângă faptul că primul a fost împrumutat ca atare (engl. eau de cologne, rus. odekolon, rom. pop. odicolon) au fost calchiate în diverse limbi, printre care în română (apă de colonie), italiană (acqua de colonia), spaniolă (agua de colonia), poloneză (voda kolońska), finlandeză (kölninvesi), maghiară (kölniviz; kölni "din Köln", viz "apă") și engleză (cologne water); în mai multe limbi s-a
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
etimologică provine, în fond, nu din caracteristicile elementelor rezultate prin condensare, ci din faptul că însăși terminologia tehnico-științifică și cea legată de comerț și de modă se internaționalizează astăzi cu rapiditate (v. Chiș, p. 1), că se împrumută ori se calchiază nu numai termenii condensați, ci și sintagmele terminologice din care aceștia provin, iar identificarea limbii concrete în care s-a format mai întâi o sintagmă sau alta ori un cuvânt condensat sau altul este, uneori, aproape imposibilă: rom. periodic "publicație
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
trening "îmbrăcăminte sportivă de flanelă" provine din engl. training [suit] "idem" (suit "costum") sau din fr. training "idem", rezultat prin condensarea sintagmei englezești; DEX îl explică din engl. training, dar acesta înseamnă doar "instruire, pregătire, antrenament, exercițiu"; sintagma a fost calchiată în maghiară: tréningruha (ruha "îmbrăcăminte, haină"); rom. volei "numele unui joc cu mingea" provine din rom. volei[-bal] "idem" sau din fr. volley "idem" ori volley[-ball] "idem" sau direct din engl. volley[ball] "idem" (volley "salvă; voleu", ball "minge
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
fr. crème glacée116 și calchierea elementului menținut, pe parcursul dintre franceză și unele dintre limbile menționate (italiană, spaniolă etc.)117. Sintagma franceză a fost condensată cu siguranță atunci când a fost preluată în germană în forma Glasée sau Glasé, care a fost calchiată ("tradusă") apoi în Gefrorenes 118; rom. înghețată este fie un calc după acest cuvânt german sau, eventual, după corespondentul său italian (care este însă masculin), fie, dacă ținem seamă de gen, mai degrabă o condensare a sintagmei rom. cremă înghețată
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
tradusă") apoi în Gefrorenes 118; rom. înghețată este fie un calc după acest cuvânt german sau, eventual, după corespondentul său italian (care este însă masculin), fie, dacă ținem seamă de gen, mai degrabă o condensare a sintagmei rom. cremă înghețată, calchiată după fr. crème glacée, ca și engl. înv. iced cream (devenit apoi ice cream). Pentru a se putea însă stabili cu certitudine un model nemijlocit pentru cuvântul românesc, ca și pentru termenii din rusă și maghiară, ar trebui descoperit itinerarul
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
pull[-over] ~ pul[over] "idem" (< engl. pull-over); pur-sang "(cal) pursânge" (pl. des pur-sang) (> rom. pursânge [prin calc]) < [cheval de] pur sang; rouge "fard roșu; (p. spec.) ruj (de buze)" (în acest din urmă sens, adesea în sintagma rouge à lèvres, calchiat în rom. ruj de buze sau roșu de buze; > engl. rouge, rom. ruj, magh. rúzs) < [fard] rouge "idem"; salé "carne de porc conservată prin sărare" < [porc] salé (literal: "porc sărat"); sarrasin "soi de grâu cu spicul și boabele negre" < [blé
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]
-
rom. combustibil s.m. este împrumutat din franceză (combustible s.m.), deoarece, dacă ar avea la bază sintagma rom. material combustibil sau substanță combustibilă, ar fi trebuit să devină neutru sau feminin. Rom. înghețată s.f. provine, foarte probabil, din [cremă] înghețată, sintagmă calchiată după fr. crème glacée, întrucât posibilele sale modele străine sunt de alt gen: germ. Gefrorenes neutru, iar it. gelato masculin. În unele situații putem avea îndoieli dacă noul termen redă adjectivul în forma sa originară sau și-a modificat genul
Condensarea lexico-semantică by Emil Suciu [Corola-publishinghouse/Science/925_a_2433]